Naturalne 

źródła 

węglowodoró

w i ich 

pochodne

 

 

Ropa naftowa

Jest to ciekła kopalne mieszanina 

węglowodorów, głównie 

parafinowych, naftenowych i 

aromatycznych; zwykle 

żółtobrunatna; najczęściej 

przyjmuje się, że powstaje wskutek 

przeobrażenia, w warunkach 

beztlenowych, szczątków 

organicznych nagromadzonych w 

osadach morskich. Otrzymuje się z 

niej: paliwa płynne, (np. benzynę, 

naftę) parafinę, asfalt, oleje 

smarowe. 

 

 

Jest obecnie najważniejszym surowcem do 

produkcji paliw płynnych i całego szeregu 

półproduktów do syntezy bardziej złożonych 

związków chemicznych. Bardzo 

rozpowszechniona na całym świecie choć 

opłacalne do eksploatacji złoża stanowią 5-

10% odkrytych zasobów. Występuje w 

złożach i skalach osadowych głownie wapieni 

piaskowców i margli nie jest spotykana w 

pierwotnych skalach wulkanicznych. 

 

 

Złoża ropy pochodzą z rożnych epok 

geologicznych najstarsze- archaiczne- 

są niektóre złoża Wenezueli 

najliczniejsze i największe z okresu 

trzeciorzędu w Baku, Iranie, Iraku, 

Arabii Saudyjskiej. Udokumentowana 

zasoby wynoszą 180 mld ton. W 

Polsce najważniejszym rejonem są 

Karpaty Środkowe. Udokumentowane 

jest 15mln ton.

 

 

Przeróbka fizyczna ropy 

naftowej

Jak wiadomo jest ona mieszaniną 

węglowodorów, które są cennym 

surowcem dla wielu gałęzi przemysłu 

chemicznego. Aby rozdzielić tę mieszaninę 

na poszczególne składniki, należy poddać 

ją frakcjonowanej destylacji. Cały proces 

odbywa się w zakładach zwanych 

rafineriami. Ogrzana w specjalnych 

piecach rurowych ropę naftową wtłacza się 

do wysokiej wieży zwanej kolumną 

destylacyjną. 

 

 

Wieża jest chłodzona z zewnątrz. W 

kolumnie węglowodory najbardziej 

lotne unoszą się do góry i tam po 

ochłodzeniu ulegają skropleniu. Na 

niższych półkach kolumny skraplają 

się węglowodory  mniej lotne. 

Najbardziej lotną frakcją ropy 

naftowej jest benzyna (temp. 

wrzenia 60-120°C). Następna frakcja 

to nafta o temp. wrzenia do 250 °C. 

Powyżej tej temperatury uzyskuje się 

oleje. Pozostałość nosi nazwę 

mazutu. Służy do celów opałowych 

lub dalszej przeróbki. Substancją 

stała pozostającą po destylacji jest 

asfalt.

 

 

Przeróbka chemiczna ropy 

naftowej

Dwa najważniejsze sposoby przetwarzania 

węglowodorów:

Kraking-reakcja rozkładu wyższych alkanów 

połączona z pękaniem wiązań C-C i tworzeniem 

się mieszaniny niższych alkanów i alkenów o 

krótszych łańcuchach. Podczas tej reakcji 

powstające węglowodory ulegają izomeryzacji, 

odwodornieniu aromatycznych do wielo 

pierścieniowych węglowodorów aromatycznych. 

Powstaje również koks jako produkt całkowitego 

odwodornienia węglowodorów.

 

 

Krakingowi termicznemu poddaje się 

oleje ciężkie, a reakcja przebiega 
pod zwiększonym ciśnieniem i w 
temp. 500-550 ºC. Produktami tak 
prowadzonego krakingu są olej 
napędowy, benzyny i gaz płynny.

Kraking kataliczny przebiega w nieco 

niższej temperaturze (450-500 ºC) i 
pod zmniejszonym ciśnieniem. 
Takiemu krakingowi poddaje się 
lekkie oleje a otrzymuje surową 
benzynę i gaz płynny.

 

 

Izomeria czyli reforming polega na 

przetworzeniu alkanów o prostych nie 

rozgałęzionych łańcuchach w alkany 

rozgałęzione oraz na cyklizacji i 

aromatyzacji n-heksan zostaje 

przetworzony w benzen i usunięty z 

mieszaniny węglowodorów. 

Benzyna jest mieszanina węglowodorów 

średniej długości, wynoszącej od5 do 10 

atomów węgla w łańcuchach. 

Węglowodory o nierozgałęzionych 

łańcuchach spalają się w sposób 

wybuchowy, co nie jest korzystne dla 

pracy silników spalinowych.

 

 

Gaz ziemny

Mieszanina lotnych węglowodorów 

(głównie metanu-gaz ziemny 

suchy, lub metanu oraz etanu, 

propanu, butanu i pentanów-gaz 

ziemny mokry) z domieszką 

niewielkich ilości powietrza, 

siarkowodoru i inne. 

 

 

To mieszanina lekkich alkanów. Skład gazu 

ziemnego zmienia się istotnie w 

zależności od złoża, ale zawsze głównym 

składnikiem jest metan. Zawartość 

metanu w gazie ziemnym waha się od 

około 50% do 90%. Pozostałe składniki to 

etan, propan i butan oraz niewielkie ilości 

wyższych alkanów. Niektóre gatunki gazu 

zawierają ilości cennego szlachetnego-

helu. Gaz ziemny towarzyszy zazwyczaj 

złożom ropy naftowej i jest wydobywany 

razem z nią. Znane są także złoża , w 

których gaz występuje samodzielnie. Gaz 

znajduje się w złożu pod wysokim 

ciśnieniem, toteż po wywierceniu otworu 

sięgającego do złoża i obudowaniu go 

rurami, gaz wypływa pod własnym 

ciśnieniem. 

 

 

Wydobywany ze złoża wymaga 

oczyszczenia. Niektóre gatunki gazu 

zawierają domieszkę siarkowodoru i 

innych związków siaeki. Są to składniki 

bardzo niepożądane, ponieważ w wyniku 

spalania dają dwutlenek siarki, który 

dostając się do atmosfery powoduje 

bardzo grożne w skutkach skażenie 

środowiska. Oczyszczony gaz ziemny, 

zawierający ponad 90% metanu, 

wykorzystuje się jako surowiec przemysłu 

chemicznego lub jako opał. Gaz po 

wydobyciu jest transportowany i 

magazynowany w postaci sprężonej albo 

w postaci skroplonej. 

 

 

Gaz ziemny zawierający 

niewielkie ilości H

2

S może 

być wykorzystywany 

bezpośrednio jako paliwo, 

głównie w przemyśle, 

energetyce, gospodarce 

komunalnej i transporcie.

Wykorzystanie

KONIEC