Jama ustna

Jest początkowym odcinkiem przewodu

pokarmowego.



wstępna, mechaniczna obróbka pokarmu



przygotowanie do dalszego trawienia.

Pokarm zostaje rozdrabniany, miażdżony i

mieszany ze

śliną

,( enzym trawienny

amylazę ślinową

tzw.ptialinę).

Jama ustna cd.

Dorosły człowiek ma 32

zęby

, 16 w szczęce i 16

w żuchwie:



4 siekacze



2 kły



4 zęby przedtrzonowe



6 trzonowych



Siekacze służą do odgryzania kęsów,



kły do rozrywania pokarmu,



trzonowe i przedtrzonowe do jego

rozcierania.

Kubki smakowe



Dzięki nim wyczuwamy:



konsystencję,



temperaturę,



smak,



zapach



czy dany pokarm nadaje się do spożycia.

Akt połykania

Jama ustna składa się z :



przedsionka jamy ustnej



jamy ustnej właściwej.

Przedsionek ograniczony jest od przodu

wargami górną i dolną a od tyłu łukami
zębowymi.

gardło



- wspólny odcinek dróg oddechowych i
pokarmowych

przedłużenie jamy ustnej i

jamy nosowej

 przechodzący dalej w przełyk
i

krtań



Gardło ciągnie się od podstawy czaszki, do

miejsca przejścia w przełyk.

. Mięśnie gardła tworzą ścianę tylną i ściany

boczne W miejscu przejścia gardła w ścianę
tylną jest

migdałek gardłowy

- trzeci migdał.



W ścianie przedniej gardła, widoczne są



nozdrza tylne

, łącza one jamę nosową z

gardłem,



poniżej znajduje się

cieśń gardzieli

-miejsce łączenia się z jamą gardłową.



Najniżej znajduje się wejście do krtani.

przełyk

łączy gardło z żołądkiem.



Czynność przełyku polega na transporcie

pokarmu z gardła do żołądka.



Ściana przełyku nie ma zdolności

wchłaniania pokarmu ani

trawienia

Rozróżniamy część:



szyjną,



piersiową,



brzuszną.

Przełyk ma długość średnio około 23-25 cm,
odległość od siekaczy do żołądka około 40 cm

trzy fizjologiczne zwężenia
przełyku:

zwężenie górne –
w przejściu gardła w przełyk,



zwężenie środkowe



jest ono powodowane przyleganiem obu

sąsiednich narządów tj.oskrzele lewe i aorta



Zweżenie dolne-podobnie jak i górne, jest

zwężeniem czynnościowym( wzrost napięcia
mięśni okrężnych)-3 cm powyżej wpustu
żołądka.

Budowa ściany przełyku



Ściana przełyku zbudowana jest licząc od

wewnątrz z:



błony śluzowej



utkania podśluzowego



błony mięśniowej



warstwy okrężnej



warstwy podłużnej

Żołądek

żołądek

Wielkość



Wielkość żołądka jest zmienna i zależy od
jego wypełnienia, napięcia ścian oraz pozycji
ciała.



Długość żołądka: 25-30 cm



Szerokość żołądka: 12-14 cm



Pojemność: 1000-3000 ml

Podział anatomiczny

wpust żołądka



dno żołądka



trzon żołądka



krzywizna mniejsza



krzywizna większa (



część przedodźwiernikową



odźwiernik



trawienie

zawartych w pokarmie

białek



(nie zachodzi trawienie



stanowiący część



trawienie

cukrów

jest hamowane przez niskie

pH żołądka).



Żołądek wydziela

sok żołądkowy

zawierający

enzymy trawienne



podpuszczka

– ścina białko w mleku (obecna

tylko u niemowląt),



pepsyna

– zapoczątkowuje trawienie białek (w

obecności HCl).



Żołądek wydziela

kwas solny

, który uaktywnia

enzymy trawienne oraz zabija drobnoustroje

Jelito cienkie



dzielimy na trzy podstawowe części.

dwunastnica,

jelito czcze

jelito kręte

Stosunkowo ściśle daje się odgraniczyć jedynie

dwunastnica – jelito czcze przechodzi w kręte
bez wyraźnej granicy.

Dwunastnica

Rurkowaty narząd o długości około 30

centymetrów.

Łączy się on z żołądkiem a następnie

przechodzi w

Tutaj wpada

oraz

w ilości

około 2,5 litra na dobę)

Jelito czcze



Jest to rurowaty narząd o długości 2-5 metrów. W

błonie śluzowej

jelita cienkiego występują liczne

gruczoły

, wydzielające sok jelitowy lub zasadowy

śluz

(około 2 litrów na dobę).



Błona śluzowa ma również mnóstwo malutkich,

unerwionych wypustek, do których dochodzą
bardzo cienkie

naczynia krwionośne

limfatyczne



Każda wypustka (

kosmek

) ma na sobie

mikrokosmki



. Tutaj odbywa się zasadnicza część

trawie

nia

Jelito kręte

W jelicie krętym odbywa się końcowe trawienie

pokarmów.

Jelito kręte kończy się

zastawką krętniczo-kątniczą

i przechodzi w

jelito grube

Różnicowanie



Jelito czcze różni się od jelita krętego
następującymi cechami:



Położenie anatomiczne (dystalnie położone
jest jelito kręte);



Jelito kręte ma nieco mniejszą średnicę;



Jelito kręte ma więcej grudek chłonnych (jest
dalej od bakteriobójczego działania kwasu
solnego). Grudki chłonne są częściej skupione
a rzadziej samotne (inaczej niż w jelicie
czczym).

Funkcje



Funkcją jelit jest wchłanianie wartości
odżywczych.



Wewnątrz jelito pokryte jest wypustkami (

kosmkami

), które wchłaniają strawiony

pokarm, skąd przechodzi on do organizmu

Jelito grube

Jelito grube dzieli się na :



jelito ślepe (kątnicę),



okrężnicę



odbytnicę.

Okrężnicę z kolei dzielimy na:



okrężnicę wstępującą



okrężnicę poprzeczną (poprzecznica)



okrężnicę zstępującą



i okrężnicę esowatą (esicę).

Odbyt



w anatomii końcowy otwór

przewodu pokarmowego



Odbyt zamykany jest przez wieniec silnych

mięśni

tworzących

zwieracz odbytu



Podstawową funkcją odbytu jest wydalanie

kału

w procesie

defekacji

WYDZIELANIE SOKÓW TRAWIENNYCH I ICH

ROLA.



Soki trawienne są wydzieliną licznych
gruczołów przewodu pokarmowego.



W ich skład poza wodą wchodzą enzymy,
elektrolity i różne składniki organiczne oraz
nieorganiczne.



Przewód pokarmowy wydziela w ciągu doby
ok. 9 l soku.

Jama ustna

W jamie ustnej wydziela się ślina.
Ten sok trawienny wydzielany jest przez

ślinianki



przyuszne,



podżuchwowe



podjęzykowe



oraz liczne komórki rozsiane w całej jamie
ustnej



Ślinianki wydzielają w

ciągu doby ok. 1,5 l śliny,
której główną funkcją jest
nawilżanie jamy ustnej i
spożywanych suchych
pokarmów, a także
ułatwienie ich połykania.

Żołądek



Zawarte w soku żołądkowym enzymy trawią
białka i tłuszcze.



wydziela w ciągu doby ok. 2,5 l soku,
będącego wodnym roztworem kwasu solnego i
enzymów.



Kwas solny, wydzielany przez komórki
okładzinowe błony śluzowej żołądka, spełnia
wiele ważnych funkcji.

Skład soku żołądkowego



podpuszczka

trawi białka mleka,



pepsynogen

kwaśnym

aktywowany do

pepsyny

) i rozpoczyna trawienie białek,



kwas solny

w dużym stężeniu, który nadaje

sokowi żołądkowemu odczyn kwaśny (ok. 1,5
pH),



lipaza, która rozpoczyna trawienie tłuszczów,



śluz chroniący ściany żołądka przed kwasem
solnym, czynnikami mechanicznymi,
chemicznymi, termicznymi, biologicznymi, a
także samostrawieniem.



Warstwa śluzu ma grubość ok. 1 mm.



Działa bakteriobójczo.

Fazy wydzielania soku
żołądkowego:



głowowa - inaczej faza nerwowa, występuje

wydzielanie soku żołądkowego pod wpływem
impulsacji z nerwów błędnych. W fazie tej
uczestniczą zarówno odruchy warunkowe jak i
bezwarunkowe.



żołądkowa - pokarm pojawia się w żołądku, na

skutek mechanicznego podrażnienia błony
śluzowej żołądka zachodzi odruchowe i
bezpośrednie oddziaływanie na komórki
dokrewne G znajdujące się w błonie śluzowej
żołądka.

funkcje jelita
cienkiego



Jelito cienkie ma za zadanie

trawienie spożytych i
nadtrawionych w żołądku
pokarmów oraz wchłanianie
produktów powstałych w
wyniku trawienia.



Poza śliną i sokiem żołądkowym do światła
jelit wydziela się w ciągu doby ok. 1 l żółci i
ok. 2,5 l soku trzustkowego oraz ok. 2 l soku
jelitowego.



Soki te dzięki ruchom jelit są nieustannie
mieszane ze spożytymi i nadtrawionymi w
żołądku pokarmami.



Mieszanina ta tworzy t. zw. mleczko
pokarmowe, w którym zachodzą procesy
trawienne.



W jelicie grubym zachodzi dalsza resorpcja
wydzielonych uprzednio soków oraz wody, a
nie strawione resztki formowane są w masy
kałowe i wydalane na zewnątrz w ilości ok.
300 g na dobę.



Kał oprócz nie strawionych resztek
pożywienia zawiera znaczną ilość
rozmnożonych w jelicie grubym bakterii ,błony
śluzowej i wody, a jego zabarwienie pochodzi
od barwników żółciowych.

Bristolska skala
uformowania stolca

skala BSF;
(Bristol Stool Form Scale) –



naukowy podział dzielący ludzki kał na 7 grup

według kryterium jego kształtu i konsystencji



Człowiek należy do organizmów

cudzożywnych, to znaczy musi pokarm
pobierać z otoczenia. Pożywienie organizmów
cudzożywnych oprócz białek, tłuszczów i
węglowodanów obejmuje także wodę, sole
mineralne i witaminy.



Pobrany pokarm ma najczęściej taką postać,

która uniemożliwia bezpośrednie
wykorzystanie go i dlatego poddany jest
działaniu czynników mechanicznych (obróbka
mechaniczna) i chemicznych (obróbka
chemiczna, trawienie).

Gruczoły trawienne

Wątroba



Wątroba jest największym gruczołem (o masie
1,5 kg) zewnątrzwydzielniczym i
wewnątrzwydzielniczym.



Zachodzi w niej wszechstronna przemiana
materii i energii.



Komórki wątrobowe, hepatocyty otacza gęsta
sieć naczyń krwionośnych.



Jest to jedyne naczynie o tak

wysokim poziomie glukozy,
aminokwasów i innych
związków we krwi.



Wątroba pełni wiele

różnorodnych funkcji:



Żyła wrotna doprowadza do

wątroby substancje
pokarmowe z żołądka i jelit.

Funkcje wątroby



1) Produkuje żółć, która ułatwia trawienie i

wchłanianie tłuszczów.
2) Dostarcza substraty energetyczne do
mózgu, mięśni i pozostałych narządów.
3) Jest głównym narządem przemiany
cukrowców, m.in. reguluje poziom glukozy i
wielu innych metabolitów we krwi.



4) Jest głównym narządem przemiany

tłuszczów. Odbywa się w niej synteza kwasów
tłuszczowych ulegających przemianie do
triglicerydów i innych lipidów



5) Jest głównym narządem przemiany białek..

6) Syntetyzuje zasady azotowe ,( heparynę

zapobiegającą krzepnięciu krwi).

7) Magazynuje wiele substancji, m.in. glikogen,

tłuszcze, liczne białka, witaminy rozpuszczalne
w tłuszczach i niektóre z grupy B oraz kwas
foliowy, żelazo w postaci związanej z białkiem
ferrytyną i miedź.



8) Pełni funkcje ochronne - odtruwa organizm

z leków i trucizn, m.in. z alkoholu i innych
substancji toksycznych pobranych z
pokarmem albo powstających w jelitach
podczas procesów gnilnych.



Przekształca je w mniej trujące związki o

większej rozpuszczalności w wodzie, które
mogą być wydalone z moczem



Wątroba nie jest

gruczołem
trawiennym, ale
produkowana przez nią
żółć (nie jest enzymem)
bierze udział w trawieniu
tłuszczów

Żółć



powoduje emulgację tłuszczów,(która daje

większe rozproszenie tych nierozpuszczalnych
w wodzie związków i zwiększa ich
powierzchnię,)



co znacznie ułatwia większy dostęp do

cząsteczek tłuszczu lipazie (enzym ten
rozpuszczony jest w soku jelitowym).
Wątroba jest głównym laboratorium
chemicznym organizmu i najważniejszym
narządem odtruwającym.

Trawienie węglowodanów



Trawienie węglowodanów rozpoczyna się w
jamie ustnej.



Pokarm znajdujący się w jamie ustnej zostaje

rozdrobniony na mniejsze kawałki i przeżuty.



W jamie ustnej pokarm jest wymieszany ze

śliną zawierającą enzym- amylazę,

Trawienie tłuszczów



Trawienie tłuszczów rozpoczyna się w żołądku, chociaż
w śladowych ilościach, ponieważ lipazy słabo działają w
środowisku kwaśnym, jakie istnieje w żołądku.



W żołądku trawiony jest tylko tłuszcz w postaci
zemulgowanej, występujący np. w mleku, śmietanie,
jajku.
Właściwe trawienie tłuszczy rozpoczyna się dopiero w
jelicie, do początkowego odcinka którego
(dwunastnicy) doprowadzane są enzymy produkowane
przez trzustkę oraz żółć, wytworzona w pęcherzyku
żółciowym. Wśród tych enzymów występuje lipaza,
która w obecności żółci powoduje stopniowe odłączanie
cząsteczek kwasów tłuszc

Trawienie białek



Trawienie białek jest procesem bardzo
skomplikowanym ze względu na olbrzymie
rozmiary i złożona strukturę ich cząsteczek.
Trawienie białka rozpoczyna się w żołądku,
gdzie jest wydzielany enzym pepsyna, który
rozbija białka na krótsze łańcuchy
polipeptydowe. W soku żołądkowym występuje
również enzym o nazwie podpuszczka, która
ścina białko zawarte w mleku.
Dalszy etap trawienia białek odbywa białek
odbywa się w jelicie cienkim,

Wchłanianie w jelicie
cienkim



W jelicie cienkim na skutek trawienia białek,
tłuszczów i węglowodanów powstały
elementarne substancje (cukry proste,
aminokwasy, kwasy tłuszczowe, glicerol) i te
drobnocząsteczkowe związki są wchłaniane
przez kosmki jelitowe.

Trzustka



spełnia w organizmie człowieka dwa niezwykle

ważne zadania:



wytwarza enzymy trawienne



hormony, które regulują poziom cukru we krwi, tj.

insulinę i glukagon.



Enzymy trzustkowe są niezbędne do

prawidłowego procesu trawienia i przyswajania

pokarmów w przewodzie pokarmowym. Enzymy

trawienne wydzielane przez trzustkę biorą udział

w trawieniu podstawowych składników

pokarmowych, czyli białek, tłuszczów i

węglowodanów.



Wydzielanie soku trzustkowego zależy nie

tylko od samej trzustki, ale również od
prawidłowego funkcjonowania całego
przewodu pokarmowego.



U zdrowego człowieka trzustka dostosowuje

wydzielanie enzymów i hormonów w
zależności od ilości i rodzaju składników
pokarmowych zawartych w treści jelitowej.



Do najczęściej

spotykanych zaburzeń
przewodu pokarmowego
zaliczamy:

Zaburzenia pracy p pok



Dyspepsja, co oznacza złe trawienie. Jest to

zwykle przewlekły lub nawracający ból
zlokalizowany w nadbrzuszu, który trwa niekiedy
przez kilka tygodni. Często towarzyszą mu inne
objawy, tak zwane objawy dyspeptyczne:
poposiłkowe uczucie pełności w nadbrzuszu,
odbijania, nudności i wymioty, uczucie wczesnej
sytości, brak łaknienia, zgaga, wymioty.
Dolegliwości często nasilają się po jedzeniu, ale
w wielu przypadkach mogą pojawiać się na czczo
lub nie są związane z jedzeniem.



- zgagę, chorobę refluksową układu
pokarmowego (GERD)



Są to zaburzenia perystaltyki przewodu

pokarmowego charakteryzujące się
przewlekłym cofaniem kwaśnej treści
żołądkowej do przełyku i jamy ustnej,
uczuciem wczesnej sytości, uczuciem
poposiłkowej pełności oraz wzdęciami.

wrzody żołądka i dwunastnicy



to wrzodziejace miejsca ścianek.



Do niedawna uważano, że wrzody powstają

przede wszystkim z powodu nerwowego trybu
życia oraz jedzeniu dużych ilości tłuszczów i
ostrych przypraw

grzybica jelit - to rozrost na sciankach jelit

grzybów, drozdżaków itp.

W zanieczyszczonych jelitach dochodzi do

zaburzenia flory bakteryjnej.

Wszystko co długotrwale znajduje się w jelitach

fermentuje i gnije, a produkty gnicia
przechodzą do krwi, zatruwając cały organizm.

grzybica czy pleśniawki są chorobami całego

organizmu.

zaburzenia perystaltyki – charakteryzujące

się nieprawidłowym czasem przechodzenia
pokarmu i produktów trawienia w układzie
pokarmowym.



Zaparcie wiąże się ze zbyt długim czasem
przechodzenia treści pokarmowej przez
przewód pokarmowy,



biegunka - ze zbyt krótkim,

nadwrażliwość trzewna– zwiększone odczucie bólu



Nerwy niosące informacje sensoryczne z układu
pokarmowego są nadmiernie aktywne, stąd nawet
prawidłowe ilości gazów lub ruchy przewodu
pokarmowego są postrzegane jako nadmierne i
bolesne.



Powoduje to, że odczucie jest bardziej bolesne lub
powoduje dyskomfort w związku z trawieniem i
wydalaniem.



Jest ona częsta w zaburzeniach perystaltyki,
szczególnie w zespole jelita drażliwego,



- zespół drażliwego jelita (IBS) jest
schorzeniem związanym z zaburzeniami
perystaltyki - przewlekłe, nawracające
zaburzenia perystaltyki przewodu pokarmowego
charakteryzujące się dyskomfortem i bólami
brzucha, wzdęciem oraz zmienionym rytmem
wypróżnień (zaparcie, biegunka lub
naprzemiennie oba te objawy).



Są dwa główne rodzaje zespołu jelita drażliwego

– zespół jelita drażliwego z zaparciem (IBS-C)
oraz zespół jelita drażliwego z biegunką (IBS-D),

- biegunki –



nagła potrzeba oddania stolca,

które są luźne, wodniste i/lub więcej niż kilka

wypróżnienia na dzień, co zwykle świadczy o

obronie organizmu przed zatruciem

pokarmowym.

-wzdęcia –



Jest to nadmierne gromadzenie się gazów
jelitowych, spowodowane najczęściej brakiem
równowagi fizjologicznej i patologicznej flory
bakteryjnej, z przewagą tej drugiej.



Wzdęcia są dolegliwościami dokuczliwymi, o
których nie wypada mówić.



Przesuwanie sie nadmiernych ilości gazów w
przewodzie pokarmowym, które dają znać o
sobie dźwiękiem, jest dużym, nieprzyjemnym
dyskomfortem.

przewlekłe zaparcia -



charakteryzujace się stałymi objawami

związanymi z zaburzeniami perystaltyki jelit –
w tym wysiłkiem w czasie wypróżnienia,
obecnością twardych lub grudkowatych
stolców, rzadkimi wypróżnieniami, wzdęciem
oraz uczuciem niecałkowitego wypróżnienia.



Podstawowa przyczyna zaparć jest

spożywanie pokarmów bez substancji
balastowych – tj. pozbawionych błonnika i
niestrawnej celulozy oraz nadmierne
wstrzymawanie wypróżnień.