WNP

Katarzyna Żukrowska (c)

1

Struktury bezpieczeństwa i

współpracy

Wspólnota Niepodległych
Państw

Katarzyna Żukrowska (c)

2



Commonwealth of Independent States



Sodrużestwo Niezawisimich Gosudarstw



Siedziba Mińsk,



Adres 220 000 Minsk



Ulica Kirova



Białoruś



Tel.: (375 172) fax: [phone]

Członkostwo

Katarzyna Żukrowska (c)

3



WNP liczy 12 państw, powstałych w wyniku

rozpadu b. ZSRR



Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja,

Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Rosja,
Tadżykistan, Turkmenistan, Ukraina i
Uzbekistan

Warunki członkostwa

Katarzyna Żukrowska (c)

4



Podpisanie:



1/ porozumienia o utworzeniu WNP z 8

grudnia 1991



2/ Protokół do porozumienia o utworzeniu

WNP i tzw. Deklaracji Ałmackiej z

21.12.1991



3/ Statutu WNP z 22.01.1993 (nadal nie

podpisała Ukraina)

Państwa członkowie-
założyciele

Katarzyna Żukrowska (c)

5



Białoruś



Rosja



Ukraina

Charakter organizacji

Katarzyna Żukrowska (c)

6



Organizacja otwarta



Przewiduje się status państwa

stowarzyszonego – żadne państwo nie
skorzystało z tego



Od marca 1994 WNP ma status

obserwatora w Zgromadzeniu Ogólnym
ONZ

cd

Katarzyna Żukrowska (c)

7



Nie stała się organizacją ponadnarodową



Nie planowano tego, czemu dano wyraz w

statucie deklaracji Ałmackiej oraz statucie,
gdzie się stwierdza: „Wspólnota nie jest
państwem i nie ma uprawnień
ponadnarodowych”

Praca WNP

Katarzyna Żukrowska (c)

8



Wszystkie kraje WNP są reprezentowane w

Radzie Szefów Państw, ale nie wszystkie
uczestniczą w pracach jej organów
merytorycznych

Współpraca przebiega w 3
płaszczyznach

Katarzyna Żukrowska (c)

9



1/ politycznej, realizowanej głównie przez

udział w szczytach Wspólnoty



2/ gospodarczej, szczególnie zróżnicowanej

pod względem form i uczestników



3/wojskowej, głównie w formie członkostwa

w tzw. Systemie Bezpieczeństwa

Zbiorowego (którego skład się zmieniał)

Cele WNP

Katarzyna Żukrowska (c)

10



Polityczne



Gospodarcze



Wojskowe



Są nimi wspólne działania w sferze polityki
zagranicznej



Stworzenie wspólnej przestrzeni ekonomicznej,
systemów transportowych i komunikacyjnych,
ochrony środowiska naturalnego, polityki
migracyjnej i zwalczania przestępczości
zorganizowanej (art..7)

cd

Katarzyna Żukrowska (c)

11



Mimo wielu deklaracji nt integracji



WNP raczej ogranicza się do współpracy niż

dąży w kierunku integracji na obecnym
etapie

Organy WNP

Katarzyna Żukrowska (c)

12



Organy decyzyjne (Rada Szefów Państw i Rada

Szefów Rządów, w przypadku sygnatariuszy

Paktu Taszkienckiego  Rada Bezpieczeństwa

Zbiorowego)



Organy koordynacji branżowej (Rada Ministrów

Spraw Zagranicznych, Rada Ministrów Obrony)



Stale działający organ Wspólnoty (Sekretariat

Wykonawczy, Komitet Koordynacyjno-

Konsultacyjny, Międzypaństwowy Komitet

Ekonomiczny, Komitet Statystyczny, Sekretariat

Rady Bezpieczeństwa Zbiorowego, Stały Sztab

Koordynacji Współpracy Wojskowej)

Organy pomocniczne

Katarzyna Żukrowska (c)

13



Gromadzenie między parlamentarne

WNP



Komisja Praw Człowieka



Trybunał Gospodarczy



W sumie 60 organów i komórek

istniejących na papierze



W praktyce stale działa ok..20



Stale i branżowe organy WNP mogą być

powoływane z inicjatywy premierów i za

zgodą szefów państw

Rada Szefów Państw

Katarzyna Żukrowska (c)

14



Powołana w grudniu 1991



Wg statutu organ kierowniczy Wspólnoty



Najwyższy organ



Postanowienia podejmowane w gronie

prezydentów państw



Obligują Radę Szefów Państw,

Sekretariat Wykonawczy i pozostałe

instytucje WNP do opracowywania lub

wykonywania przyjętych porozumień

cd

Katarzyna Żukrowska (c)

15



Rada ma prawo do przyznawania mandatów dla

sił pokojowych WNP



Podejmuje decyzje na zasadzie konsensusu



Każdy kraj może zgłosić desinteresment

(wówczas decyzje nie są dla niego obligatoryjne)



Rada powinna obradować 2 razy w roku (1998

obradowała raz)



Jej pracami powinni kierować przewodniczący,

zmieniany corocznie na zasadzie rotacji „wg

porzadku alfabetycznego państw”

cd.

Katarzyna Żukrowska (c)

16



Od grudnia 1991 przewodniczącym Rady

jest prezydent Rosji



Istnieje możliwość zwołania posiedzenia

nadzwyczajnego (odbyły się w kwietniu
1993 i październiku 1996)



Szczytów WNP było ok.. 30

Rada Szefów Rządów

Katarzyna Żukrowska (c)

17



Składa się z premierów państw

członkowskich



Odpowiada za koordynację prac Wspólnoty



Rada (wg statutu powinna spotykać się 4

razy w roku) – w praktyce szczyty przy
okazji szczytów WNP (2-3 razy w gronie
premierów)

Sekretariat Wykonawczy

Katarzyna Żukrowska (c)

18



Stały organ WNP



Odpowiedzialny za przygotowywanie

szczytów, bieżącą koordynację prac stałych

i pomocniczych struktur WNP



Powstał w 9.1993 (na mocy statutu),

zastępując nieformalną Grupę Roboczą ds.

przygotowywania szczytów



Siedziba w Mińsku

cd

Katarzyna Żukrowska (c)

19



Sekretariat wraz z komitetem

Konsultacyjno-Koordynacyjnym

odpowiadają za większość kwestii

techniczno-organizacyjnych



Jedną z komórek wspierających Sekretariat

jest Komitet Staystyczny



Sekretarzami wykonawczymi byli: Iwan

Korotczenia (1993-1998), Borys Bierezowski

(1998-1999) i Jurij Jarow od kwietnia 1999)



Sekretarza wykonawczego powołuje i

odwołuje Rada Szefów Państw WNP

Komitet Koordynacyjno-
Konsultacyjny

Katarzyna Żukrowska (c)

20



Od maja 1994 stały organ WNP



Złożony z przedstawicieli dyplomatycznych i

ekspertów wszystkich krajów WNP oraz

sekretarza wykonawczego, który

współprzewodniczy spotkaniom



W 1998 powołano Forum Między państwowe

WNP, któremu zlecono opracowanie

własnych rekomendacji dotyczących

reformy Wspólnoty alternatywnych wobec

sekretariatu wykonawczego WNP

Między państwowy Komitet
Ekonomiczny

Katarzyna Żukrowska (c)

21



Powołanie 10.1994, siedziba w Moskwie



Zakładano, że przekształci się w organ
ponadnarodowy



Brak konsensusu wokół zasad podejmowania
decyzji (przewidywano głosy ważne)doprowadziły
do przyjęcia zasady 1 głos = 1 państwo



Komitetowi miał podlegać Bank
Międzypaństwowy Wspólnoty  nie doszło do

jego powołania

Rada Bezpieczeństwa
Zbiorowego

Katarzyna Żukrowska (c)

22



Organ przewidziany w Układzie o

bezpieczeństwie zbiorowym



W skład wchodzą prezydenci, premierzy i

ministrowie obrony



Nie było spotkań od 1994



Od 1994 działa stały sekretariat Rady (od

1997 kieruje nim rosyjski dyplomata

Władimir Ziemskij)

Stały Sztab Koordynacji
Współpracy Wojskowej

Katarzyna Żukrowska (c)

23



9.1993 powołanie ( w miejsce

rozwiązanego Połączonego Naczelnego
Dowództwa)



Jest stałym organem pomocniczym



Wspiera prace ministrów obrony



Odpowiada za przygotowanie

dokumentów doty. Operacji pokojowych,
porozumień rozbrojeniowych i innych
kwestii współpracy wojskowej

Rada Ministrów Spraw
Zagranicznych

Katarzyna Żukrowska (c)

24



Powołana na mocy statutu WNP



Wcześniej działała nieformalnie



Przedmiotem obrad problemy globalne, jak

i samej Wspólnoty

Rada Celna

Katarzyna Żukrowska (c)

25



Powołanie marzec 1992



Obradowała w ramach szefów służb

celnych wszystkich krajów



Od 1995 regularnie uczestniczą w pracach

reprezentanci państw sygnatariuszy unii
celnej WNP

Rada Ministrów Obrony

Katarzyna Żukrowska (c)

26



Lipiec 1992



Kompetencje określono w statucie WNP



Celem jest przygotowanie dokumentów

dotyczących współpracy wojskowej (dla
Rady Szefów Państw lub Rady
Bezpieczeństwa)



Od 1995 obok Rady działa Komitet

Koordynacyjny Połączonego Systemu
Obrony Przeciwlotniczej

Rada Dowódców Wojsk
Pogranicznych

Katarzyna Żukrowska (c)

27



Została utworzona w 9. 1993 zastępując

Połączone Dowództwo Wojsk Pogranicznych
WNP



Przygotowuje dokumenty dot. Ochrony

granic zewnętrznych WNP

Rada Ministrów Spraw
Wewnętrznych

Katarzyna Żukrowska (c)

28



01.1996



Wcześniej były nieformalne spotkania



Projekty współpracy między MSW krajów

WNP

Rada Organów
Bezpieczeństwa

Katarzyna Żukrowska (c)

29



09.1996



Brak regulaminu opublikowanego



Konsultacje szefów różnych służb

specjalnych

Trybunał Gospodarczy

Katarzyna Żukrowska (c)

30



07.1992 – stały organ nadzorujący

zobowiązania gospodarcze



Przewidziano możliwość przekształcenia w

Sąd Międzypaństwowy



Nie działa ani w jednej ani w drugiej

formule



Jest tak, mimo dużej ilości sporów między

państwami WNP

Komisja Praw Człowieka

Katarzyna Żukrowska (c)

31



Stały organ pomocniczy z siedzibą w

Mińsku



Złożona z ekspertów Komisja jest

przykładem fasadowej instytucji



Jej raporty są i inicjatywy są na ogół

odrzucane w Komitecie Koordynacyjno-
Konsultacyjnym

Zgromadzenie
Międzyparlamentarne WNP

Katarzyna Żukrowska (c)

32



Powstało na mocy porozumienia z 1992 r.



Ma uprawnienia doradcze względem Rady

Szefów Państw, co jest sprzeczne z

zadaniem tego organu



Siedzibą jest Sankt Petersburg



Spotkania przedstawicieli parlamentów:

Armenii, Gruzji, Kazachstanu, Kirgistanu,

Rosji, Tadżykistanu i Ukrainy)

Ukraina

Katarzyna Żukrowska (c)

33



Rada Najwyższa przystąpiła do tej

organizacji w marcu 1999 wbrew
stanowisku prezydenta i MSZ Ukrainy

Zgromadzenie cd

Katarzyna Żukrowska (c)

34



Mimo przyjęcia statusu działania odbiegają



Prezydent Uzbekistanu skomentował to

następująco: „W WNP możemy podpisać
wszystko, bo i tak nic nie zrealizujemy”

Geneza WNP i współpraca
polityczna

Katarzyna Żukrowska (c)

35



Przesłanka powołania WNP był rozpad ZSRR



Faktyczna autonomia w latach 1990-1991

przez 15 republik



Fiasko puczu moskiewskiego sierpień 1991



Na rozwoju WNP zaważyło: (1) WNP

traktowano jako rozwiązanie ułatwiające

rozpad ZSSR (2) jej celem była konsolidacja

dawnych republik



Obie tendencje okazały się sprzeczne

(01.1991-01.1993) zamiast współpracy 

paraliż

cd

Katarzyna Żukrowska (c)

36



Przezwyciężenie kryzysu cel



Od 1996 nowe koncepcje



Założenie integracji na wielu prędkościach

(wytyczne opracowane przez MSZ Rosji)



Nadal zakłada się odgórne próby

sterowania

Współpraca polityczno-
wojskowa

Katarzyna Żukrowska (c)

37



Już od pierwszych dokumentów

deklarowano chęć takiej współpracy



W 1999 wystąpiły z układu: Azerbejdżan,

Gruzja, Uzbekistan



Kontrowersyjnym kierunkiem działania były

misje Kolektywnych Sił Pokojowych

Współpraca gospodarcza

Katarzyna Żukrowska (c)

38



Rosja dawała do zrozumienia, że WNP może

doprowadzić do współpracy i integracji



Zmiana jakościowa miała być tego podstawą



Przeważa wymiana dwustronna



Kraje nałożyły cła na eksport (przyczyny

fiskalne)



Nowa orientacja w handlu WNP na

zewnątrz



Głębokie zróżnicowanie struktur społecznych



Odmienność bazy prawnej

Subregionalne formy
współpracy WNP

Katarzyna Żukrowska (c)

39



W ramach b. ZSRR powstały subregionalne

formy współpracy, które miały niwelować
różnice gospodarcze i orientacje polityczne



Podobnie jak WNP w niewielkim stopniu one

działają

Związek Białorusi i Rosji
(ZBiR)

Katarzyna Żukrowska (c)

40



04.1995 propagandowo ważne dla władz

obu krajów



Integracja stoi pod znakiem zapytania



Mało prawdopodobna jest inkorporacja

Stowarzyszenie
zintegrowanych Państw SZP

Katarzyna Żukrowska (c)

41



03.1996 z inicjatywy Moskwy



Porozumienie o pogłębionej integracji



Rosja, Kazachstan i Kirgistan



W lutym 1999  Tadżykistan



Plany wspólnej polityki handlowej

GUUAM

Katarzyna Żukrowska (c)

42



Związek strategicznego partnerstwa



Przejście od nazwy GUAM do GUUAM

(dołączenie Uzbekistan po szczycie

NATO w Waszyngtonie



Członkowie: Gruzja, Ukraina,

Azerbejdżan, Mołdawia + Uzbeksitan)



Budowa korytarza transkaukaskiego 

TRACEA i INAGATE



Ważna rola w organizacji  Ukrainy,

Azerbejdżanu i Uzbekistanu

Związek Środkowoazjatycki

Katarzyna Żukrowska (c)

43



03.1994



Członkostwo Kazachstan, Kirgistan,

Uzbekistan i Tadżykistan luźno
współpracuje Turkmenistan



Mają struktury międzyrządowe



Koordynacja działań

Perspektywy

Katarzyna Żukrowska (c)

44



Konsolidacja WNP przez Rosję



Wegetacja WNP



Rozpad Wspólnoty



Widać różne drogi wyboru: UE, USA, Rosja