WNP
Katarzyna Żukrowska (c)
1
Struktury bezpieczeństwa i
współpracy
WNP
Katarzyna Żukrowska (c)
1
Struktury bezpieczeństwa i
współpracy
Wspólnota Niepodległych
Państw
Katarzyna Żukrowska (c)
2
Commonwealth of Independent States
Sodrużestwo Niezawisimich Gosudarstw
Siedziba Mińsk,
Adres 220 000 Minsk
Ulica Kirova
Białoruś
Tel.: (375 172) fax: (375 172) 26 19 44
Członkostwo
Katarzyna Żukrowska (c)
3
WNP liczy 12 państw, powstałych w wyniku
rozpadu b. ZSRR
Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja,
Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Rosja,
Tadżykistan, Turkmenistan, Ukraina i
Uzbekistan
Warunki członkostwa
Katarzyna Żukrowska (c)
4
Podpisanie:
1/ porozumienia o utworzeniu WNP z 8
grudnia 1991
2/ Protokół do porozumienia o utworzeniu
WNP i tzw. Deklaracji Ałmackiej z
21.12.1991
3/ Statutu WNP z 22.01.1993 (nadal nie
podpisała Ukraina)
Państwa członkowie-
założyciele
Katarzyna Żukrowska (c)
5
Białoruś
Rosja
Ukraina
Charakter organizacji
Katarzyna Żukrowska (c)
6
Organizacja otwarta
Przewiduje się status państwa
stowarzyszonego – żadne państwo nie
skorzystało z tego
Od marca 1994 WNP ma status
obserwatora w Zgromadzeniu Ogólnym
ONZ
cd
Katarzyna Żukrowska (c)
7
Nie stała się organizacją ponadnarodową
Nie planowano tego, czemu dano wyraz w
statucie deklaracji Ałmackiej oraz statucie,
gdzie się stwierdza: „Wspólnota nie jest
państwem i nie ma uprawnień
ponadnarodowych”
Praca WNP
Katarzyna Żukrowska (c)
8
Wszystkie kraje WNP są reprezentowane w
Radzie Szefów Państw, ale nie wszystkie
uczestniczą w pracach jej organów
merytorycznych
Współpraca przebiega w 3
płaszczyznach
Katarzyna Żukrowska (c)
9
1/ politycznej, realizowanej głównie przez
udział w szczytach Wspólnoty
2/ gospodarczej, szczególnie zróżnicowanej
pod względem form i uczestników
3/wojskowej, głównie w formie członkostwa
w tzw. Systemie Bezpieczeństwa
Zbiorowego (którego skład się zmieniał)
Cele WNP
Katarzyna Żukrowska (c)
10
Polityczne
Gospodarcze
Wojskowe
Są nimi wspólne działania w sferze polityki
zagranicznej
Stworzenie wspólnej przestrzeni ekonomicznej,
systemów transportowych i komunikacyjnych,
ochrony środowiska naturalnego, polityki
migracyjnej i zwalczania przestępczości
zorganizowanej (art..7)
cd
Katarzyna Żukrowska (c)
11
Mimo wielu deklaracji nt integracji
WNP raczej ogranicza się do współpracy niż
dąży w kierunku integracji na obecnym
etapie
Organy WNP
Katarzyna Żukrowska (c)
12
Organy decyzyjne (Rada Szefów Państw i Rada
Szefów Rządów, w przypadku sygnatariuszy
Paktu Taszkienckiego Rada Bezpieczeństwa
Zbiorowego)
Organy koordynacji branżowej (Rada Ministrów
Spraw Zagranicznych, Rada Ministrów Obrony)
Stale działający organ Wspólnoty (Sekretariat
Wykonawczy, Komitet Koordynacyjno-
Konsultacyjny, Międzypaństwowy Komitet
Ekonomiczny, Komitet Statystyczny, Sekretariat
Rady Bezpieczeństwa Zbiorowego, Stały Sztab
Koordynacji Współpracy Wojskowej)
Organy pomocniczne
Katarzyna Żukrowska (c)
13
Gromadzenie między parlamentarne
WNP
Komisja Praw Człowieka
Trybunał Gospodarczy
W sumie 60 organów i komórek
istniejących na papierze
W praktyce stale działa ok..20
Stale i branżowe organy WNP mogą być
powoływane z inicjatywy premierów i za
zgodą szefów państw
Rada Szefów Państw
Katarzyna Żukrowska (c)
14
Powołana w grudniu 1991
Wg statutu organ kierowniczy Wspólnoty
Najwyższy organ
Postanowienia podejmowane w gronie
prezydentów państw
Obligują Radę Szefów Państw,
Sekretariat Wykonawczy i pozostałe
instytucje WNP do opracowywania lub
wykonywania przyjętych porozumień
cd
Katarzyna Żukrowska (c)
15
Rada ma prawo do przyznawania mandatów dla
sił pokojowych WNP
Podejmuje decyzje na zasadzie konsensusu
Każdy kraj może zgłosić desinteresment
(wówczas decyzje nie są dla niego obligatoryjne)
Rada powinna obradować 2 razy w roku (1998
obradowała raz)
Jej pracami powinni kierować przewodniczący,
zmieniany corocznie na zasadzie rotacji „wg
porzadku alfabetycznego państw”
cd.
Katarzyna Żukrowska (c)
16
Od grudnia 1991 przewodniczącym Rady
jest prezydent Rosji
Istnieje możliwość zwołania posiedzenia
nadzwyczajnego (odbyły się w kwietniu
1993 i październiku 1996)
Szczytów WNP było ok.. 30
Rada Szefów Rządów
Katarzyna Żukrowska (c)
17
Składa się z premierów państw
członkowskich
Odpowiada za koordynację prac Wspólnoty
Rada (wg statutu powinna spotykać się 4
razy w roku) – w praktyce szczyty przy
okazji szczytów WNP (2-3 razy w gronie
premierów)
Sekretariat Wykonawczy
Katarzyna Żukrowska (c)
18
Stały organ WNP
Odpowiedzialny za przygotowywanie
szczytów, bieżącą koordynację prac stałych
i pomocniczych struktur WNP
Powstał w 9.1993 (na mocy statutu),
zastępując nieformalną Grupę Roboczą ds.
przygotowywania szczytów
Siedziba w Mińsku
cd
Katarzyna Żukrowska (c)
19
Sekretariat wraz z komitetem
Konsultacyjno-Koordynacyjnym
odpowiadają za większość kwestii
techniczno-organizacyjnych
Jedną z komórek wspierających Sekretariat
jest Komitet Staystyczny
Sekretarzami wykonawczymi byli: Iwan
Korotczenia (1993-1998), Borys Bierezowski
(1998-1999) i Jurij Jarow od kwietnia 1999)
Sekretarza wykonawczego powołuje i
odwołuje Rada Szefów Państw WNP
Komitet Koordynacyjno-
Konsultacyjny
Katarzyna Żukrowska (c)
20
Od maja 1994 stały organ WNP
Złożony z przedstawicieli dyplomatycznych i
ekspertów wszystkich krajów WNP oraz
sekretarza wykonawczego, który
współprzewodniczy spotkaniom
W 1998 powołano Forum Między państwowe
WNP, któremu zlecono opracowanie
własnych rekomendacji dotyczących
reformy Wspólnoty alternatywnych wobec
sekretariatu wykonawczego WNP
Między państwowy Komitet
Ekonomiczny
Katarzyna Żukrowska (c)
21
Powołanie 10.1994, siedziba w Moskwie
Zakładano, że przekształci się w organ
ponadnarodowy
Brak konsensusu wokół zasad podejmowania
decyzji (przewidywano głosy ważne)doprowadziły
do przyjęcia zasady 1 głos = 1 państwo
Komitetowi miał podlegać Bank
Międzypaństwowy Wspólnoty nie doszło do
jego powołania
Rada Bezpieczeństwa
Zbiorowego
Katarzyna Żukrowska (c)
22
Organ przewidziany w Układzie o
bezpieczeństwie zbiorowym
W skład wchodzą prezydenci, premierzy i
ministrowie obrony
Nie było spotkań od 1994
Od 1994 działa stały sekretariat Rady (od
1997 kieruje nim rosyjski dyplomata
Władimir Ziemskij)
Stały Sztab Koordynacji
Współpracy Wojskowej
Katarzyna Żukrowska (c)
23
9.1993 powołanie ( w miejsce
rozwiązanego Połączonego Naczelnego
Dowództwa)
Jest stałym organem pomocniczym
Wspiera prace ministrów obrony
Odpowiada za przygotowanie
dokumentów doty. Operacji pokojowych,
porozumień rozbrojeniowych i innych
kwestii współpracy wojskowej
Rada Ministrów Spraw
Zagranicznych
Katarzyna Żukrowska (c)
24
Powołana na mocy statutu WNP
Wcześniej działała nieformalnie
Przedmiotem obrad problemy globalne, jak
i samej Wspólnoty
Rada Celna
Katarzyna Żukrowska (c)
25
Powołanie marzec 1992
Obradowała w ramach szefów służb
celnych wszystkich krajów
Od 1995 regularnie uczestniczą w pracach
reprezentanci państw sygnatariuszy unii
celnej WNP
Rada Ministrów Obrony
Katarzyna Żukrowska (c)
26
Lipiec 1992
Kompetencje określono w statucie WNP
Celem jest przygotowanie dokumentów
dotyczących współpracy wojskowej (dla
Rady Szefów Państw lub Rady
Bezpieczeństwa)
Od 1995 obok Rady działa Komitet
Koordynacyjny Połączonego Systemu
Obrony Przeciwlotniczej
Rada Dowódców Wojsk
Pogranicznych
Katarzyna Żukrowska (c)
27
Została utworzona w 9. 1993 zastępując
Połączone Dowództwo Wojsk Pogranicznych
WNP
Przygotowuje dokumenty dot. Ochrony
granic zewnętrznych WNP
Rada Ministrów Spraw
Wewnętrznych
Katarzyna Żukrowska (c)
28
01.1996
Wcześniej były nieformalne spotkania
Projekty współpracy między MSW krajów
WNP
Rada Organów
Bezpieczeństwa
Katarzyna Żukrowska (c)
29
09.1996
Brak regulaminu opublikowanego
Konsultacje szefów różnych służb
specjalnych
Trybunał Gospodarczy
Katarzyna Żukrowska (c)
30
07.1992 – stały organ nadzorujący
zobowiązania gospodarcze
Przewidziano możliwość przekształcenia w
Sąd Międzypaństwowy
Nie działa ani w jednej ani w drugiej
formule
Jest tak, mimo dużej ilości sporów między
państwami WNP
Komisja Praw Człowieka
Katarzyna Żukrowska (c)
31
Stały organ pomocniczy z siedzibą w
Mińsku
Złożona z ekspertów Komisja jest
przykładem fasadowej instytucji
Jej raporty są i inicjatywy są na ogół
odrzucane w Komitecie Koordynacyjno-
Konsultacyjnym
Zgromadzenie
Międzyparlamentarne WNP
Katarzyna Żukrowska (c)
32
Powstało na mocy porozumienia z 1992 r.
Ma uprawnienia doradcze względem Rady
Szefów Państw, co jest sprzeczne z
zadaniem tego organu
Siedzibą jest Sankt Petersburg
Spotkania przedstawicieli parlamentów:
Armenii, Gruzji, Kazachstanu, Kirgistanu,
Rosji, Tadżykistanu i Ukrainy)
Ukraina
Katarzyna Żukrowska (c)
33
Rada Najwyższa przystąpiła do tej
organizacji w marcu 1999 wbrew
stanowisku prezydenta i MSZ Ukrainy
Zgromadzenie cd
Katarzyna Żukrowska (c)
34
Mimo przyjęcia statusu działania odbiegają
Prezydent Uzbekistanu skomentował to
następująco: „W WNP możemy podpisać
wszystko, bo i tak nic nie zrealizujemy”
Geneza WNP i współpraca
polityczna
Katarzyna Żukrowska (c)
35
Przesłanka powołania WNP był rozpad ZSRR
Faktyczna autonomia w latach 1990-1991
przez 15 republik
Fiasko puczu moskiewskiego sierpień 1991
Na rozwoju WNP zaważyło: (1) WNP
traktowano jako rozwiązanie ułatwiające
rozpad ZSSR (2) jej celem była konsolidacja
dawnych republik
Obie tendencje okazały się sprzeczne
(01.1991-01.1993) zamiast współpracy
paraliż
cd
Katarzyna Żukrowska (c)
36
Przezwyciężenie kryzysu cel
Od 1996 nowe koncepcje
Założenie integracji na wielu prędkościach
(wytyczne opracowane przez MSZ Rosji)
Nadal zakłada się odgórne próby
sterowania
Współpraca polityczno-
wojskowa
Katarzyna Żukrowska (c)
37
Już od pierwszych dokumentów
deklarowano chęć takiej współpracy
W 1999 wystąpiły z układu: Azerbejdżan,
Gruzja, Uzbekistan
Kontrowersyjnym kierunkiem działania były
misje Kolektywnych Sił Pokojowych
Współpraca gospodarcza
Katarzyna Żukrowska (c)
38
Rosja dawała do zrozumienia, że WNP może
doprowadzić do współpracy i integracji
Zmiana jakościowa miała być tego podstawą
Przeważa wymiana dwustronna
Kraje nałożyły cła na eksport (przyczyny
fiskalne)
Nowa orientacja w handlu WNP na
zewnątrz
Głębokie zróżnicowanie struktur społecznych
Odmienność bazy prawnej
Subregionalne formy
współpracy WNP
Katarzyna Żukrowska (c)
39
W ramach b. ZSRR powstały subregionalne
formy współpracy, które miały niwelować
różnice gospodarcze i orientacje polityczne
Podobnie jak WNP w niewielkim stopniu one
działają
Związek Białorusi i Rosji
(ZBiR)
Katarzyna Żukrowska (c)
40
04.1995 propagandowo ważne dla władz
obu krajów
Integracja stoi pod znakiem zapytania
Mało prawdopodobna jest inkorporacja
Stowarzyszenie
zintegrowanych Państw SZP
Katarzyna Żukrowska (c)
41
03.1996 z inicjatywy Moskwy
Porozumienie o pogłębionej integracji
Rosja, Kazachstan i Kirgistan
W lutym 1999 Tadżykistan
Plany wspólnej polityki handlowej
GUUAM
Katarzyna Żukrowska (c)
42
Związek strategicznego partnerstwa
Przejście od nazwy GUAM do GUUAM
(dołączenie Uzbekistan po szczycie
NATO w Waszyngtonie
Członkowie: Gruzja, Ukraina,
Azerbejdżan, Mołdawia + Uzbeksitan)
Budowa korytarza transkaukaskiego
TRACEA i INAGATE
Ważna rola w organizacji Ukrainy,
Azerbejdżanu i Uzbekistanu
Związek Środkowoazjatycki
Katarzyna Żukrowska (c)
43
03.1994
Członkostwo Kazachstan, Kirgistan,
Uzbekistan i Tadżykistan luźno
współpracuje Turkmenistan
Mają struktury międzyrządowe
Koordynacja działań
Perspektywy
Katarzyna Żukrowska (c)
44
Konsolidacja WNP przez Rosję
Wegetacja WNP
Rozpad Wspólnoty
Widać różne drogi wyboru: UE, USA, Rosja