Opracował Jancio Wodnik

Przyczyny oraz
proces tonięcia

Ratownictwo sytuacjach

niebezpiecznych

Opracował Jancio Wodnik

Zagadnienia



Definicje



Przyczyny tonięcia



Proces tonięcia



Utonięcia nietypowe



Zaśnięcie pod wodą



Zagrożenia



Niebezpieczne miejsca i sytuacje



Ratownictwo w sytuacjach niebezpiecznych



Profilaktyka

Opracował Jancio Wodnik

Utonięcie

Utonięcie - rodzaj gwałtownego uduszenia, do

którego dochodzi na skutek zablokowania
dróg oddechowych płynem, najczęściej wodą.

Utopienie – śmierć w wodzie gdzie ciecz była

czynnikiem pośrednim zgonu.

Opracował Jancio Wodnik

Skutki tonięcia

Skutkiem tonięcia są

zmiany w płucach

(rozedma wodna płuc)

oraz tzw. "grzybek piany"

wydobywający się z ust

lub nosa.

W przypadku zwłok

dłużej przebywających w

wodzie naskórek staje się

biały, pofałdowany i

matowy (tzw. "skóra

praczek").

Opracował Jancio Wodnik

Tonięcie (podtopienie)

Tonięcie - obejmuje swoim zakresem

grupę zjawisk zachodzących w ustroju na
skutek zanurzenia w środowisku płynnym,
przy czym owośrodowisko samo w sobie w
normalnych warunkach nie jest szkodliwe.

W procesie tonięcia dochodzi do ciężkiego

rozstroju zdrowia i jeżeli nie zostanie ono
odpowiednio szybko przerwane,
niechybnie nastąpi śmierć.

Opracował Jancio Wodnik

Podział

Medycyna sądowa dzieli utonięcia na.:



Typowe, według niżej przedstawionego pięcio-

klasowego podziału,



Nietypowe (atypowe), wywołane zmianami w narządach

wewnętrznych, zapaścią po zadrażnieniu błon śluzowych

nosogardzieli i głównie chorobami układu sercowo-

naczyniowego atakiem padaczkowym czy też upojeniem

alkoholowymi w wyniku czego w procesie agonii dochodzi

również do zalania dróg oddechowych przez wodę,



Pośrednie, zwane inaczej „śmiercią w wodzie", gdzie

śmierć następuje jeszcze przed dostaniem się wody do

pluć.

Opracował Jancio Wodnik

Okresy tonięcia



Okres I 

Trwa zazwyczaj 5-15 sekund charakteryzuje się gwałtownymi

głębokimi ruchami wdechowymi i wydechowymi wywołanymi

podrażnieniem zakończeń nerwowych skóry przez zimną wodę. 

W tym okresie może dojść do wciągnięcia niewielkich ilości

wody do płuc. Objawy te charakterystyczne są dla wypadków

niespodziewanego znalezienia się w wodzie. Efekt ten nie

występuje wśród osób nieprzytomnych i przy wpadnięciu do

wody o temperaturze zbliżonej do temperatury ciała oraz przy

wcześniejszym oswojeniu się z wodą, na przykład kiedy nie

umiejący pływać natrafi podczas kąpieli na stromy spadek dna.

Jest to okres niebezpieczny także dla ratownika. W czasie

akcji trzeba zachować szczególną ostrożność. 

Opracował Jancio Wodnik

Okres II

Nazywany jest fazą świadomego oporu.
Trwa tak długo, jak długo tonący jest w stanie powstrzymać się

przed wciągnięciem wody do płuc. Czas trwania -

przeciętnie 30-60 sekund. Występuje tu świadoma walka o

nie wchłanianie wody i zatrzymanie powietrza w płucach.

Tonący walczy o życie, co uwidacznia się w postaci

wykonywania gwałtownych ruchów mających na celu

skierowanie go ku powierzchni wody. 

Dalsza obrona przed wchłonięciem wody polega na nasileniu

wydechów i połykaniu wody. W końcu nagromadzony

nadmiar dwutlenku węgla i niedobór tlenu tak silnie

pobudzają ośrodek oddechowy, że zmuszają mięśnie

oddechowe do wykonania wdechu, mimo świadomej obrony

przed tym. Jest to już początek okresu trzeciego. 

Jest to najbardziej dramatyczny moment i w dalszym

ciągu szalenie niebezpieczny dla ratownika.

Opracował Jancio Wodnik

Okres III

Jest fazą nasilonych oddechów i trwa zazwyczaj około 60-

90 sekund. Wymuszone silne ruchy oddechowe powodują

wciąganie wody do płuc, a przy udanych próbach

wynurzenia, choć na chwilę, następuje wciąganie

mieszaniny wody i powietrza, a także kontynuowane jest

często połykanie wody. Ma tu też miejsce

niebezpieczeństwo wystąpienia wymiotów i zachłyśnięcia

ich treści do dróg oddechowych. Przeprowadzone badania

stwierdzają, że w tym okresie wprowadzana jest największa

ilość wody do płuc. Jeżeli występuje odchylenie od

typowego procesu tonięcia, to ma to miejsce najczęściej w

tej fazie.

Tonący w dalszym ciągu jest niebezpieczny dla

ratownika. 

Opracował Jancio Wodnik

Okres IV

Jest to postępujący zanik czucia i pobudliwości, trwający

około 60-90 sekund. Na skutek niedotlenienia ośrodkowego

układu nerwowego następuje zatrzymanie oddechu i utrata

przytomności. 

Jest to już ostatni moment do powodzenia akcji ratunkowej i

Jest to już ostatni moment do powodzenia akcji ratunkowej i

jeżeli w tym czasie tonięcie nie zostanie przerwane,

jeżeli w tym czasie tonięcie nie zostanie przerwane,

niechybnie grozi to śmiercią ofiary wypadku.

niechybnie grozi to śmiercią ofiary wypadku.

W związku z utratą przytomności przez tonącego

wcale nie

zmniejsza się zagrożenie dla ratującego

. Wywołanie

dotykiem odruchu obronnego może stać się powodem

silnego chwytu za przedmioty znajdujące się w zasięgu ręki. 

Opracował Jancio Wodnik

Okres V

Trwa około 30-50 sekund. Występuje tu zazwyczaj

kilka tzw. „końcowych ruchów

oddechowych", dziejących się poza

świadomością osoby tonącej. Po tym fakcie brak

jest już jakichkolwiek zewnętrznych przejawów

życia.

Proces tonięcia trwa zazwyczaj od

3 do 6 minut.

Opracował Jancio Wodnik

Zakończeniem

Zakończeniem

V okresu jest śmierć.

V okresu jest śmierć.

Opracował Jancio Wodnik

Utonięcie pośrednie

Najczęściej są to wszelkie przypadki śmierci

nagłej, kiedy to środowisko wodne nie ma

praktycznie żadnego znaczenia w jej

przebiegu. Zdarza się to zarówno wśród osób

umiejących pływać jak i nie umiejących, a

także wśród osób zdrowych jak i chorych. 

Jeżeli śmierć nie nastąpi natychmiast, to w

czasie agonii do dróg oddechowych może

dostać się woda, która wówczas przyśpieszy

proces umierania, pogarszając szansę ratunku

osobie umierającej poprzez odcięcie dopływu

powietrza. 

Opracował Jancio Wodnik

Zaśnięcie pod wodą

Jest to niespodziewana utrata przytomności

podczas nurkowania poprzedzonego

wzmożoną wentylacją płuc.

Zdarza się, że przed zamierzonym

przedłużeniem pobytu pod wodą wykonuje

się tzw. hiperwentylację, polegającą na

sztucznym zwiększeniu częstotliwości i

głębokości oddechów. Ma to na celu

powiększenie zapasu tlenu w płucach.

Opracował Jancio Wodnik

Przyczyny i zagrożenia



Zmęczenie



Wstrząs termiczny



Kurcze mięśni



Hipotermia



Zachłyśnięcie się wodą



Zaśnięcie pod wodą



Alkohol



Skoki na głowę



Brawura



Przecenianie, brak umiejętności pływackich



Nieznajomość zachowania się w sytuacjach

niebezpiecznych

Opracował Jancio Wodnik

Sytuacje
niebezpieczne



Kurcze mięśni



Zimne prądy



Wodorosty



Wiry



Niebezpieczne prądy



Miejsca bagniste



Wywrotki jednostek pływających



Załamanie się lodu



Zaśnięcie pod wodą



Urazy dekompresyjne

Opracował Jancio Wodnik

Ważne !!

Podstawą wszelkich zachowań

samoratujących jest

zachowanie spokoju i nie

uleganie panice.

USPOKUJ SIĘ !!!

POMYŚL !!!

DZIAŁAJ !!!

WYCIĄGNIJ WNIOSKI !!!

Opracował Jancio Wodnik

Kurcz mięśnia

Przyczyna - zmęczenia mięśnia, niska temperatura
wody,
gwałtowny ruch.

Niedobór magnezu, wapnia, potasu lub płynów
może odgrywać również znaczną rolę.

Objaw - uniemożliwienie pływania, silny ból

Kurcz mięśnia - pomoc

Jancio Wodnik 009

Zachować spokój i rozciągnąć mięsień objęty kurczem.

Skorzystać z pomocy innych osób.

Profilaktyka

 Wykonuj ćwiczenia rozciągające.

 Ostrożnie masuj bolesne mięśnie.

 Stosuj wilgotne i ciepłe okłady na łydki.

 Weź ciepły prysznic.

 W większości przypadków kurcze przechodzą po kilku minutach samoistnie i
nie są potrzebne inne środki zapobiegawcze.

Kiedy należy udać się do lekarza


Gdy powtarzające się skurcze prowadzą do zmęczenia lub kłopotów ze snem.
Gdy po skurczu nadal utrzymuje się silny ból.
Gdy ma się wrażenie, że skurcz ma związek z przyjmowanymi lekami

Opracował Jancio Wodnik

Usiądź, ujmij
stopę dłońmi i
prostuj ją i zginaj
na przemian
mocno
dociskając przy
kończeniu
każdego ruchu

Leżąc na plecach
uginaj i prostuj
stopę w stawie
skokowym

Na brzegu

W wodzie

Stopa

Opracował Jancio Wodnik

Usuwanie
:

Ułóż

się

na

plecach,

albo

stojąc na palcach
unoś

wyżej

i

opuszczaj

niżej

pięty

na

zmia-

nę,

aż

do

ustąpienia
przykurczu.

Ułóż

się

na

plecach

ujmij

jedną ręką palec
poszkodowanej
nogi i przyciągaj ją
mocno do siebie
jednocześnie dru-
gą ręką naciskając
ko-lano tej samej
nogi tak mocno
jakbyś chciał ja
zgiąć

w

drugą

stronę. Następnie
rozluźnij no-gę i
powtórz te czynno-
ści

aż

do

ustąpienia
przykurczu.

na brzegu

w wodzie

a)

b)

rys. a)

rys. b)

Palce stopy i łydki

Opracował Jancio Wodnik

Skurcz mięśni uda

Usuwanie
:

Stojąc, ugnij nogę
w

kolanie

przyciągając
stopę

do

pośladków,
pomagając sobie
przy tym ręką.
Poczym

wy-

prostuj

nogę

podcią-gając
palce stopy do
góry.

Leżąc na plecach,
ugnij

nogę

w

kolanie

i

chwytając

za

podudzie
przyciągnij

ją

mocno

do

pośladków.
W

przypadku

skurczu obu ud,
ujmij oba pod-
udzia i mocno
przy-ciągnij

do

pośladków.

na brzegu

w wodzie

a)

b)

rys. a)

rys. b)

Mięśnie uda

Opracował Jancio Wodnik

Usuwanie
:

Leżąc na plecach, ugnij nogi w kolanie i

biodrze, mocno przyciągnij do brzucha.

Następnie wyprostuj je.

Skurcz mięśni brzucha

Opracował Jancio Wodnik

Usuwanie
:

Zaciskaj mocno pięść i
prostuj palce, rozstawiając je
jak najszerzej.

Palców rąk

Opracował Jancio Wodnik

Skurcz krtani

Usuwanie
:

Wykonuj ruchy jak
przy

przełykaniu,

kilkakrotnie.

Już

podczas
wykonywania
wydechu

płyń

w

stronę

powierzchni

wody.

Rozluźnij się i ułóż
na grzbiecie (skośnie
do

po-wierzchni),

nogami pracuj na
przemian w górę i w
dół. Głowę odchyl
nieco w tył i palcami
(wskazu-jącym

i

kciukiem jednej ręki)
rozcieraj okolice kr-
tani. W czasie ruchu
w kierunku brody
naciskaj mocniej, niż
z powrotem. Usuwaj
wodę

z

przełyku

chrząkaniem

i

wypluwa-niem.

pod powierzchnią

wody

na powierzchni wody

Skurcz krtani

Opracował Jancio Wodnik

... i co
najważniejsze!

Strach i paniczne zachowanie

Strach i paniczne zachowanie

pogarsza sytuację w czasie

pogarsza sytuację w czasie

wystąpienia skurczu, co może

wystąpienia skurczu, co może

przyczynić się do utonięcia.

przyczynić się do utonięcia.

Opracował Jancio Wodnik

Hipotermia

Hipotermia - czyli przechłodzenie organizmu jest
dolegliwością, w wyniku której temperatura ciała (u ludzi)
spada poniżej bezwzględnego minimum normy fizjologicznej
czyli 36°C.

Stan taki jest spowodowany zbyt szybkim ochładzaniem
organizmu w stosunku do jego zdolności wytwarzania ciepła.
Najczęściej jest to spowodowane działaniem zimnego
powietrza a zwłaszcza zimnej wody i/lub zahamowaniem
procesów przemiany materii.

Objawy - zimno, dreszcze, gęsie skórka, zsinienie skóry,
zaburzenia świadomości, halucynacje, senność,
zatrzymanie krążenia

Opracował Jancio Wodnik

Okres I

Okres obronny, gdy temperatura centrum ciała wynosi 36 - 34°C, skóra jest blada

i zimna, występuje "gęsia skórka", wargi są sine, tętno i oddech przyśpieszone.

Łagodne objawy (34 - 35 stopni Celsjusza) (osoba wciąż jest w stanie sobie pomóc):



uczucie marznięcia,



zimne ręce i stopy,



drżenie mięśni,



osłabienie ramion i nóg



zawroty głowy,



dezorientacja i niepokój,

Umiarkowane objawy (30 - 34 stopni Celsjusza)



(osoba nie jest w stanie sobie pomóc):



wzmocnione objawy takie jak powyżej, a ponadto:



ból z zimna,



brak wrażliwości na bodźce,



skurcze mięśni,



utrata poczucia czasu i zachowania energii,



apatyczne zachowanie i zaburzenia świadomości.

Opracował Jancio Wodnik

Okres II

Stadium wyczerpania, gdy temperatura centrum ciała wynosi 34 - 27°C, ustaje

drżenie z zimna, pojawia się kurczowe drętwienie mięśni oddech staje się

wolniejszy i bardziej powierzchowny, występują przerwy w oddychaniu, zwalnia

również tętno i pojawiają się zaburzenia rytmu, zanika odczuwanie bólu,

następuje apatia, człowiek zapada w sen, poniżej temperatury 30°C następuje

utrata przytomności i całe ciało staje się zimne,

Ostre objawy (28-30 stopni Celsjusza)



(ofiara w średnim lub złym stanie):



zmniejszenie drżenia lub jego ustanie,



wzrastająca sztywność mięśni,



postępująca utrata świadomości,



poszkodowany przypomina pijanego; bełkot, niezborność ruchowa, może nie

pozwolić sobie pomóc,

Krytyczne objawy (poniżej 28 stopni Celsjusza):



utrata świadomości,



stan ogólny przypominający śmierć,



nikłe lub niewyczuwalne oddychanie,



puls wolny i słaby lub niewyczuwalny,



brak reakcji źrenic na światło, spowodowany niedotlenieniem mózgu,



zimna skóra, przyjmująca sino-zielony kolor.

Opracował Jancio Wodnik

Okres III

Letarg - przy obniżeniu temperatury o ok. 10°C

w stosunku do temperatury normalnej dochodzi
do głębokiej utraty przytomności. Gdy
temperatura ciała spadnie poniżej 25°C,
istnieje duże ryzyko zgonu w następstwie zbyt
niskiej temperatury mózgu i serca. Kurczowe
zdrętwienie mięśni ustępuje wiotkiemu
porażeniu, brak przytomności, sztywne źrenice,
brak ruchów oddechowych, tętno
niewyczuwalne, jeżeli najpóźniej w tym okresie
nie przystąpi się do reanimacji, następuje zgon.

Opracował Jancio Wodnik

Pierwsza pomoc

Pierwsza pomoc w umiarkowanych i krytycznych przypadkach to

przede wszystkim ogrzanie by ustabilizować temperaturę,

następnie powinno nastąpić powolne, samoistne ogrzanie się

ciała; gwałtowne ogrzewanie, takie jak gorąca kąpiel lub prysznic

może być fatalne w skutkach (w najlepszym wypadku może

spowodować komplikacje)



potrzeba wielu godzin by temperatura ciała wróciła do normy



nie poddawaj się, nawet jeżeli ofiara jest w stanie krytycznym i

pomoc wydaje się niemożliwa,



ratowanego jak najszybciej należy przenieść w miejsce osłonięte

od wiatru, do suchych, przewiewnych i ciepłych warunków i

stopniowo zacząć ogrzewać. Traktować delikatnie, zdjąć

przemoczone ubranie (pociąć jeżeli konieczne). Łagodnie

ogrzewać plecy, szyję, głowę. Przykryć poszkodowanego śpiworem

lub kocami, odizolować od zimna - również szyję i głowę.

Opracował Jancio Wodnik

Przeciętny czas przeżycia

Jancio Wodnik 2009

Temperatura Skafander

Skafander

Inne

wody

suchy

mokry (neopren)

ubranie

+15C ponad 6h 4h 2h

+10C 6h

2h

1h
+5C

3h

1h

30 min.
-1C

niecałe 2h 30 min. 15 min.

Opracował Jancio Wodnik

Wstrząs termiczny

Wstrząs termiczny może powstać na skutek nagłej

zmiany środowiska.

Nagła zmiana warunków bezpośredniego otoczenia ciała

powoduje skurcz powierzchniowych naczyń
krwionośnych, pociągający za sobą nagłe
przepełnianie krwią naczyń głębokich. Przepełnione
krwią serce nie jest w stanie wykonać pracy i jego
akcja zostaje wstrzymana

Opracował Jancio Wodnik

Wstrząs termiczny -
przyczyny



zły stan zdrowia 



brak adaptacji organizmu do zmian temperatury



u kobiet wchodzenie do wody podczas

menstruacji



zmęczenie fizyczne organizmu 



wcześniejsze spożycie alkoholu



wchodzenie do wody po długotrwałym

nagrzaniu ciała promieniami słonecznymi



wchodzenie do wody po obfitym posiłku

Opracował Jancio Wodnik

Zmęczenie



Położyć się na wodzie na plecach, spokojnie oddychać
i odpoczywać.



Zachować spokój i skorzystać z pomocy innych osób.

Opracował Jancio Wodnik

Niebezpieczne prądy/ wiry

Wiry stanowią niebezpieczeństwo

wciągnięcia pływaka pod wodę. Woda
może ulec zawirowaniom prostopadłym lub
równoległym do swojej powierzchni. Siła
tych zawirowań wynika z prędkości prądu
wody i jest większa pod jej powierzchnią

Opracował Jancio Wodnik

Wiry - ratownictwo



Odpłynąć od miejsca zawirowania,

zgodnie z kierunkiem biegu wody.



Przed wessaniem bronić się leżąc

płasko na wodzie.



W przypadku wessania po dojściu

do dna odbić się i wypłynąć

zgodnie z kierunkiem płynącej

wody



Ułożyć się płasko na wodzie i

szybko odpłynąć od miejsca

zawirowania wody.

Nigdy nie pod prąd !

Jancio Wodnik 2009

Miejsca bagniste

Nie można stanąć na
dnie, nogi zapadają się i
stopniowo pogrąża się
w błocie;

Położyć się na wodzie,
odpłynąć od bagnistego
miejsca i szukać innego
wyjścia na brzeg;
błędem jest wyciąganie
nóg z wody, gdyż
zapadają się one na
przemian

Opracował Jancio Wodnik

Wodorosty

Wodorosty – powoduje
nieprzyjemne wrażenia dotykowe.
Staraj się nie panikować – nerwowe
ruchy sprzyjają zaplątaniu się w
roślinność wodną.
połóż się spokojnie na wodzie –
najlepiej na plecach, ostrożnie
wypłyń z niebezpiecznej strefy
wykonując płytkie i spokojne ruchy.
Wodorosty należy rozplątać
spokojnie
i powoli.

Opracował Jancio Wodnik

Opracował Jancio Wodnik

Nagłe zmiany głębokości

wody

Zmiany głębokości wody
– morskie prądy tworzą
naprzemiennie płycizny
(rewy) i głębie (rowy). Przy
wklęsłym brzegu na zakolu
rzeki powstaje
niebezpieczna głębia, a
przy wypukłym – płycizny.
należy przestrzegać
informacyjnych znaków
ostrzegawczych,
początkujący pływacy
powinni unikać kąpieli w
miejscach gwałtownego
spadku dna.

Wywrotka jednostki
pływającej

Wywrotka jednostki pływającej – w pierwszej kolejności
należy

• zapewnić bezpieczeństwo ludziom

• sprawdzić stan liczebny załogi,

• wyposażyć w sprzęt ratunkowy.

Jeśli łódź utrzymuje się na wodzie pozostajemy
przy niej i wzywamy pomocy (próbujemy postawić
jednostkę), gdy łódź tonie odpływamy od niej.

Załamie lodu

Jancio Wodnik 2009

Zagrożenie stanowi bardzo niska temperatura
wody, ubiór utrudniający swobodę ruchów w
wodzie oraz trudności z wydostaniem się na
powierzchnię lodu. Brak jest możliwości
uchwycenia się śliskiej tafli, a ponadto lód się
łamie.

POMOC

- Wezwać pomoc.
- Nie ściągać ubrania, by nie zwiększać utraty
ciepła.
- Wydostać się na lód samemu, gdy pomoc nie
nadchodzi - ułożyć się płasko na wodzie, ręce
rozłożone szeroko, wpełznąć na lód i leżąc
przesuwać się po nim

Załamie lodu - pomoc

Jancio Wodnik 2009

Choroba
dekompresyjna

Choroba dekompresyjna - (DCS - decompression sickness)

Choroba ciśnieniowa - Zespół procesów patologicznych
zachodzących w organizmie w wyniku nieprawidłowego dla
danego nurkowania obniżenia ciśnienia - tj. dekompresji
(wynurzania się).

Choroby ciśnieniowe – ( DCI - decompression illness )

pojęcie jest szersze bo obejmuje choroby dekompresyjne
oraz urazy ciśnieniowe



Choroba ciśnieniowa nurków



Choroba ciśnieniowa lotników



Choroba ciśnieniowa pracowników kesonów

Opracował Jancio Wodnik

Objawy



znużenie, 



osłabienie, 



apatia,



bóle dużych stawów, otaczających mięśni i ścięgien,



początkowo ból lekki, później ostry i pulsujący,



stawy zajęte symetrycznie: głównie bark, łokieć,
nadgarstek,



ruch powoduje wzrost bólu,



świąd skóry rąk i nóg, 



zaczerwienienie,



marmurkowatość skóry,

Opracował Jancio Wodnik

Pierwsza pomoc



BLS – TLENOTERAPIA 100% Tlen !!!

BLS – TLENOTERAPIA 100% Tlen !!!



organizować jak najszybciej kontakt do
komory ciśnieniowej!

tel. do KOMH w Gdyni: [phone]

[phone]

Opracował Jancio Wodnik

KONIEC!!!

Pytania???

Opracował Jancio Wodnik