Niektóre skutki uboczne 

kastracji i stosowania 

gestagenów u psów samców

Prof. dr. hab. S. 
Zdunczyk

Katedra Położnictwa i Patologii 
Rozrodu,
Wydział Medycyny Weterynaryjnej,
UW-M Olsztyn 

Kastracja psów samców

•zabieg często wykonywany w 
praktyce

•celem usunięcia jąder jest 
wyłączenie produkcji 
testosteronu

•kastracja wykonywana jest ze 
wskazań medycznych i na 
życzenie właściciela

Kastracja na życzenie 

właściciela

1. Z reguły z powodu zaburzeń 
w zachowaniu:

•agresywność

•włóczęgostwo

•znaczenie moczem w domu

•nadmierny popęd płciowy

2. Osiągnięcie trwałej 
niepłodności

Efekty chirurgicznej kastracji

Nieodwracalne wyłączenie funkcji 
jąder

1. Efektywna metoda terapii 
rozrostu prostaty:

a) prostata szybko się zmniejsza

b) brak nawrotów

2. Trwała niepłodność

Wpływ kastracji na zaburzenia 

zachowania u psów (Andersson 

und Linde-Forsberg, 2001)

Wskazanie do 

kastracji 

Poprawa 

 (%) 

Brak efektu 

(%) 

 

Agresywność 

do innych psów 

samców 

 

Agresywność 

do ludzi 

 

Obskakiwanie 

 

Niepokój 

 

Włóczęgostwo 

 

Znaczenie 

moczem 

67 

 

 

 

100 

 

 

100 

 

80 

 

100 

 

100 

33 

 

 

 

0 

 

 

0 

 

20 

 

0 

 

0 

 

 

Razem 

 

84,6 

 

15,4 

 

 

Wpływ kastracji na zaburzenia zachowania u 

psów (Maarschalkerweerd, 1997)

Wskazania do 

kastracji 

Polepszenie 

(%) 

Brak efektu 

(%) 

 

Agresywność 

do innych psów 

samców 

 

 

Agresywność 

do ludzi 

 

Obskakiwanie 

 

Włóczęgostwo 

 

Znaczenie 

moczem 

22 

 

 

 

 

57 

 

 

 

57 

 

64 

 

69 

74 

 

 

 

 

39 

(4  ) 

 

 

43 

 

36 

 

31 

 

 

 

Komplikacje chirurgiczne 

kastracji

•ryzyko narkozy

•krwawienia

•zakażenie rany

Skutki uboczne kastracji psów 

samców (Andersson i Linde-

Forsberg, 2001)

Skutek uboczny

Występowanie

(%)

Otyłość

Osowiałość

Wzmożona

agresywność

Zmiany okrywy

włosowej i skóry

52,1

29,2

4,2

8,3

Razem

93,8

Kastracja psów samców a 
nietrzymanie moczu

Kontrowersyjne poglądy:

•kastracja nie zwiększa ryzyka 
nietrzymania moczu (Arnold, 
1999)

•psy kastrowane stanowią 54% 
zwierząt z nietrzymaniem moczu 
(Aaron i wsp., 1996)

Wczesna kastracja

Przed osiągnięciem dojrzałości 
płciowej, najczęściej w 6-14 tygodniu 
życia

Zalety:

•jak przy kastracji klasycznej

•tańszy, łatwy technicznie zabieg

•kontrola populacji zwierząt 
bezdomnych

Wady:

•jak przy kastracji klasycznej

•zaburzenia wzrostu (dłuższe 
kończyny)

•większe ryzyko nowotworów kości

•słabsza zdolność uczenia się

•> skuteczność odnośnie agresji?

Możliwości kastracji 

hormonalnej

 
1. zastosowanie gestagenów

2. zastosowanie analogów GnRH 

(down regulation)

3. zastosowanie antagonistów 

GnRH

4. immunizacja przeciwko GnRH

5. zastosowanie blokerów 

receptorów androgenowych

Skutki uboczne stosowania gestagenów u psów
samców (Andersson i Linde-Forsberg, 2001)

Objawy uboczne 

 

% 

osowiałość 

 

otyłość 

 

zmiany skórne 

 

powiększenie 

sutków 

 

nietrzymanie 

moczu 

52,4 

 

13,1 

 

9,5 

 

4,3 

 

 

4,3 

 

 

Cukrzyca po stosowaniu 

gestagenów

•gestageny (MAP) powodują 
wzrost produkcji hormonu 
wzrostu w gruczole mlekowym

•powoduje to zmniejszenie 
koncentracji
 receptorów insuliny w tkankach 
(niewrażliwość na insulinę)

•objawy 6-12 tygodni po 
podaniu gestagenów

•proligeston (PLG) nie jest 
diabetogenny

0

0,5

1

1,5

2

2,5

faza lutealna

anestrus

GH ug/l

Koncentracja hormonu wzrostu we krwi 

suk w fazie lutealnej i anestrus

Podsumowanie

•kastracja chirurgiczna powoduje 
nieodwracalne wyłączenie funkcji 
jąder

•stanowi ona efektywna metodę 
terapii schorzeń zależnych od 
hormonów płciowych, natomiast 
jest mniej skuteczna przy 
zaburzeniach zachowania

•należy się liczyć ze skutkami 
ubocznymi kastracji

•alternatywę do kastracji 
chirurgicznej stanowi kastracja 
hormonalna

•przy stosowaniu MAP u psów 
samców mogą również wystąpić 
skutki uboczne

Dziękuję Państwu za uwagę