Leczenie bólu

Wedlug Międzynarodowego Stowarzyszenia
Badań Bólu
(Internatinal Association for the Study of
Pain, IASP,
BÓL-jest przykrym czuciowym i
emocjonalnym doświadczeniem, wywolanym
rzeczywistym lub potencjalnym
uszkodzeniem tkanek lub opisywanym w
kategoriach takiego uszkodzenia.

Leczenie bólu

Ból nocyceptywny-powstający wskutek
podrażnień zakończeń nerwowych, które
przekazują bodźce bólowe ze skóry, z
mięśni, kości oraz bóle trzewne, czyli
powstające w obrębie narzadów klatki
piersiowej i jamy brzusznej:
-ból fizjologiczny występuje gdyzakonczenia
nerwowe pobudzane są bodźcami
ponadprogowymi
-ból patologiczny wystepuje, gdy
pobudzenie nocyceptorów wiąże się z
obecnością czynników zapalnych

Rodzaje bólu

Ból neuropatyczny-zwiazany jest z
zaburzeniami czynnosci neurotyransmisji
wskutekdugotrwaej stmulacji lub
uszkodzenia struktur ukladu nerwowego
(osrodkowego i obwodowego)
W tym rodzaju bólu stosuje się leki o
niekonwencjonalnym dzialaniu p/bólowym
np. leki p/drgawkowe, p/depresyjne.
anyarytmiczne

Rodzaje bólu

Ból idiopatyczny ( o nieznanej etiologii)
wyzwalany jest miedzy innymi przez
stres, lek i depresję. Wymaga on bardziej
zlozonej farmakologii uwzględniajacej stan
psychiczny. Stosuje się zatem leki anty
depresyjne, anksjolityczne, neuroleptyki.

Rodzaje bólu

Przyklady zastosowania
leków w bólach o różnej
etiologii

Typ bólu

Leki

nowotworowy

I-NLPZ, paracetamol
II-kodeina, tramal III-morfina

Zapalenie
stawów

NLPZ

Ból

pooperacyjny

NLPZ

Przerzuty do

kości

NLPZ

Wzrost

ciśnienia

śródczaszkowe

go

Kortykosteroidy( deksametazon
)
mannitol

Ostry ucisk
nerwu

Kortykosteroidy
( deksametazon,
metylprednizolon)

cd

Ból

neuropatyczny

-trójcykliczne leki
przeciwdepresyjne
-leki przeciw

drgawkowe
( karbamazepina,

klonazepam)

Efekty dzialania narkotycznych leków
p/bólowych wystepuja dzieki ich
powinowactwu do receptorów opioidowych,
których obecność stwierdzono w neuronach
różnych okolic mózgu i rdzenia kregowego
oraz splotow śródściennych regulujacych
czynność ukladu pokarmowego i moczowo-
plciowego.

Narkotyczne leki
przeciwbólowe

Fizjologicznymi ligandami receptorów
opioidowych są enkefaliny, endorfiny, i
dynorfiny

Narkotyczne leki
przeciwbólowe

Efekty dzialania narkotycznych leków
p/bólowych:
-p/bólowe
-ze strony oun: zmiany nastroju, euforia,
dysforia, upsledzenie uwagi, rozwijanie
zależności psychicznej i fizycznej)
-hamowanie osrodka oddechowego
-ze strony ukladu pokarmowego:wymioty,,
zaparcia spastyczne,
-zwężenie źrenicy

Narkotyczne leki
przeciwbólowe

W zależności od typu dzialania na receptory

opioidowe wyróżnia się:

1. Agonistów
2. Leki o dzilaniu agonistyczno-

antagonistycznym

3. Antagonistów

Narkotyczne leki
przeciwbólowe

MORFINA-silny lek p/ bólowy z grupy
czystych agonistów receptorów
opioidowych, dziala osrodkowo i obwodowo.
Dziaania ośrodkowe: silne dzialanie
przeciwbólowe, depresja ośrodka
odechowego, hamowanie odruchu
kaszlowego, zmniejszenie leku, zwężenie
źrenic, pobudzenie wymiotów
Dzialanie obwodowe:kurczy mięśnie gladkie
przewodu pokarmowego, dróg żólciowych,
zwolnienie perystaltyki,
Zaparcia, skurcz oskrzeli

Narkotyczne leki
przeciwbólowe:
agonisci receptorów
opioidowych

Farmakokinetyka

-biodostepność 20-75 %
-początek dzialania po podaniu iv 2-3 min,
im 15 min, po. 30 min
-dzialanie maksymalne utrzymuje się około
0,5-1,5 godz
-średni czas dzialania 4-5 godzin
-wydalana z kalem i moczem

Morfina

Wskazania:

-silne i bardzo silne bole o różnorodnej
etiologii: pourazowe, pooperacyjne,
nowotworowe, ból zawalowy
-zespoly bólowe przebiegajace z bardzo
silnym kaszlem

Morfina

Przeciwwskazania:

-niewydolnośc oddechowa, ostra i rzewlekla
-astma oskrzelowa
-urazy czaszki i oun
-pofiria
-zatrucie alkoholem, atropiną
-drgawki

Morfina

Dzialania niepożądane:

-depresja osrodka oddechowego
-senność
-bradykardia, hipotensja
-nudności, wymioty, zaparcia, suchość w
jamie ustnej
-namierne poty
-zaburzenia widzenia
-odczyny alergiczne

Morfina

Przy systematycznym stosowaniu powoduje
zależnoś lekową , a przy naglym
odstawieniu- zespól abstynencji

Morfina

Ostre zatrucie morfiną:
-śpiączka ,
-niewydolność oddechowa
-bezdech
-zwężone źrenice
-zapaść krążeniowa
-drgawki

Leczenie: podanie antagonistów receptorów
opioidowych( nalokson 0,4-2 mg dożylnie,
jeżeli nie ma efektu powtórzyć po 2-3
minutach. Zwalczanie objawów
niewydolności oddechowej i krążeniowej

Morfina

Preparaty i dawkowanie:

Morphine sulphate (roztwór do iniekcji
10mg/ml, 20 mg /ml) domięśniowo, lub
podskórnie)
Kepanol –kapsulki o przedlużonym
dzialaniu 0.02 g, 0,05 g, MST Continus-
tabletki 0,01g, 0,03 g, 0,06g, 0,1 g

Dawkowanie: dożylnie 0.05-0,1 mg/kgmc
jednorazowo lub w dawkach powtarzanych
co 2-3 godz., podskórnie i domięśniowo 0,1-
0,15 mg/kg mc. Dawki należy dobierać
indywidualnie w zależności od stanu
pacjenta i natężenia bólu

Morfina

Metylowa pochodna morfiny o dzialaniu
ośrodkowym przeciwkaszlowym,
przeciwbólowym ( około 10- krotnie
slabszym od morfiny) oraz uspokajającym i
przeciwbiegunkowym.
Wskazania :
-przeciwkaszlowo w przypadku
uporczywego, suchego i bolesnego kaszlu,
-przeciwbólowo w bólach o miernym
asileniu

Kodeina

Przeciwwskazania:
-astma oskrzelowa
-niewydolność oddechowa,
-rozstrzenie oskrzeli
-uzależnienie od opioidów
-niewydolność nerek i wątroby

Kodeina

Preparaty :Codeinum phosphoricum tabl
0.02 g przeciwkaszlowo 10- 20 mg
jednorazowo, przeciwbólowo 15-60 mg
jednorazowo,
-Ascodan

-Efferalgan-Codeine

--Sirupus Pini

--Thiocodin

kodeina

Silny lek przeciwbólowy, syntetyczna
pochodna fenylo piperydyny z grupy
czystych agonistów:

-wskazana w :
-silne i bardzo silne bóle o różnorodnej
etiologii, pourazowe, pooperacyjne, w
przebiegu chorób nowotworowych
-przy drobnych zabiegach chirurgicznych
-w premedykacji przedoperacyjnej

Petydyna

Preparaty : Dolargan tab 0,025g,
doustnie,2-3 mg/kg mc na dawkę, Dolargan
amp 0,1g/2ml

Petydyna

-bardzo silny lek przeciwbólowy, syntetyczna
pochodna fenylo piperydyny z grupy
czystych agonistów
-dziala 100 x silniej od morfiny,
-bardzo dobrze rozpuszcza sięw lipidach
-latwo przenika barierę krew-mózg

Wskazania: w bólach ostrych, jako
analgetyk w znieczuleniach ogólnych

Fentanyl

lek przeciwbólowy, wykazuje dzialanie
sedatywne oraz p/kaszlowe

-w zalecanych dawkach nie wplywa na
funkcje ukladu oddechowego

-- przy dlugotrwalej terapii nie można
wykluczyć uzależnienia

-Preparaty: tramadol, amp, 0,05 g /ml,
krople,kapsulki, czopki, Tramal czopki 0,1
g, tabl, krople

Tramadol

Pentazocyna-

-p/bólowo

--wywoluje depresję oddechową

--nie zwęża źrenic

Leki agonistyczne o
wlaściwościach
antagonistycznych

Nalokson jest antagonista naturalnych
isyntetycznych opioidowych leków
przzeciwbolowych
-znosi depresję ośrodka oddechowego,
hipotensję , sedację, zwężenie źrenic
-w dużych dawkach niweluje dziaanie
narkotycznych leków p/bólowych
Wskazania
-zatrucia opioidami
-w anastezjologii po znieczuleniu ogólnym

Antagoniści receptorów
opioidowych

Przeciwwskazania:
-ciąża
-nadwrażliwość na lek
Dzialania niepożądane: tachykardia, wzrost
RR. Nudności wymioty
Preparaty: NaloXonum hydrochloricumamp
0,4 mg/1ml,
Dorośli im, sc, iv
W przedawkowaniu narkotyków 0.01-0,015
mg/ kg mc

nalokson

DZIALAJĄ SLABIEJ NIŻ NARKOTYCZNE
LEKI P/BÓLOWE
-pochodne aniliny (paracetamol)
-pochodne kwasu salicylowego
-pochodne pirazolonu

Nienarkotyczne leki
p/bólowe

Charakterystyczne dla tej grupy leków
dzialania wynikają z hamowania enzymu
cyklooksygenazy, który metabolizuje kwas
arachidonowy do prostaglandyn
-dzialanie p/bólowe ( związane z
hamowaniem prstaglandyn)
-dzialanie p/ zapalne
-dzialanie p/gorączowe- wynika z
hamowania syntezy prostaglandyny E2 w
podwzgórzu
-dzialanie antyagregacyjne- spowodowane
jest zablokowaniem syntezy tromboksanu
A2,nastepuje wydluzenie czasukrzepnięcia i
krwawienia

Niesterydowe leki
p/zapalne

Ze stronu ukladu pokarmowego: wzdęcia,
nudności, owrzodzenia żolądka i XIInicy u
osób przewlekle przyjmujących NLPZ ( brak
prostaglandyny PGE2 , która dziala
ochronnie na blone śluzową żolądka),
-ryzyko krwawienia
-uszkodzenie wątroby( zespól Reya)
-niewydolność nerek

-napad astmy oskrzelowej

--odczyny skórne

Dzialania niepożądane

Paracetamol – lek o dzialaniu
przeciwbólowym, i przeciwgorączkowym,
hamuje aktywność cyklooksygenazy
prostaglandynowej w oun, ale nie na
obwodzie, nie dziala p/zapalnie ani
antyagregacyjnie.
Farmakokinetyka:
-wchlania się z przewodu pokarmowego w
60%
-maksymalne sężenie we krwi po 1 godz
-przenika przez bariere lożyskową i do
mleka matki
-metabolizowany wwątrobie, niektóre
metabolity są hepatotoksyczne

Pochodne aniliny

Wskazania:
-bóle glowy, zebów, gardla uszu, migrenowe,
menstruacyjne.
-bóle w chorobach nowotworowych
-gorączka
P/wsazania
-niewydolnośc wątroby i nerek
-niedokrwistość
-dzieci do 3 m-ca życia

Paracetamol

Zialania niepożądane:
-reakce uczuleniowe
-niedokrwistść hemolityczna
-trombocytopenia
-niewydolnośc wątroby

Preparaty: Acenol, Efferalgan, Panadol,
Coldrex,Ferwex + wit C, tab o,3, 0,5 g,
czopki, syrop

Paracetamol

Zatrucie paracetamolem, objawy
przedawkowania > 125 mg/ kg mc
występuja p 2-4 dniach. Objawy:

-brak laknienia

--bóle brzucha

--nudności .

-, wymioty

--zaburzenia świadomości

-- b óle podżebrza prawego, powiększenie
wątrobt, żóltaczka, śpiączka wątrobowa,
DIC,

-Antidotum: N –acetlocysteina, metionina

paracetamol

Kwas acetylosalicylowy
-dziala p/bólowo, p/ zapalnie , p/
gorączkowo, antyagregacyjnie
-Wskazania:
-bóle różnego pochodzenia, glowy, mięsni,
stawów, w nowotworach
-gorączka,
-przeziębienia
-choroba reumatyczna
-prewencja wtórna zawalu seca
-zapobieganie zakrzepicy naczy
krwionośnych

Pochodne kwasu
acetylpsalicylowego

Przeciwwskazania:
-czynna choroba żolądka i XII cy
-stany zapalne przewodu pokarowego
-nadwrażliwośc na salicylany
-ciąża i okres karmienia piersią
-dzieci do 12 r.ż ryzyko choroby Reye’a

Kwas acetylosalicylowy

Acard tabl powlekane
-Aspiryna
-Polopiryna
-Scorbolamid ( aa, wit C, rutozyd)
-Alka –Prim tab musujące (aa. + kwas
aminooctowy)
-Ascodan (aa+kodeina)
-etopiryna( aa+ etenzamid+ kofeina)
-Upsarin C ( aa+ wit C)

Preparaty

Metamizol

-w grupie NLPZ jest najsilniejszym lekiem
p/bólowym, dziala tez p/zapalnie i p/
gorączkowo, ma tez slabe dzialanie
spazmolityczne

-Wskazania: bóle gowy, zebów,

--spastyczne bóle jelitowe, kolka nerkowa

--bóle nowotworowe, w ch reumatoidalnych

--gorączka

Pochodne pirazolonu

Metamizol –dzialania niepożądane
-uszkodzenie szpiku
-niedokrwistość aplastyczna
-bóle brzucha , biegunka, uszkodzenie
wątroby, nerek

Preparaty: Pyralgin inj 1,0 g/2ml, czopki,
tabletki

Aminophenazon: Pyramidon, isalgin,
Veramid

Dzialania niepożądane

Konstytucjonalnie uwarunkowany
LOCUS MINORIS RESISTENTIAE

Najczęstsze przyczyny konfliktu
centralnego:
-uzależnienie od alkoholu w rodzinie
-rozpad pożycia
-rozwód
-wyróżnianie jednego z dzieci
-choroba w rodzinie
-zbyt rygorystyczni rodzice

Najczęstsze zaburzenia psychosomatyczne:
-astma oskrzelowa
-choroba wrzodowa żołądka i jelit-
-wrzodziejace zapalenie jelit
-nadciśnienie młodzieńcze
-bóle głowy u dzieci
-jadłowstręt psychiczny
-bulimia
-żarłoczność

Astma oskrzelowa
-choruje na nią 2-7 % populacji dziecięcej
-przyczyna: odczyn alergiczny (reakcja
anafilaktyczna)
na różne alergeny
-objawy: duszność wydechowa z męczącym
kaszlem,
świsty , furczenia. Ciężki stan ogólny.
-dowody na patomechanizm psychiczny

Dowody:
-rodziny z surowymi metodami
wychowawczymi
-wysoki poziom lęku u dzieci
-efekt sugestii (Luparello)
-efektu lecznicze po psychoterapii

Bóle głowy u dzieci i młodzieży:
-60% dzieci ma przynajmniej raz ból głowy
przed 15 r. życia

Bóle głowy dzieli się na :
-objawowe
-samoistne

Bóle głowy objawowe:

-w chorobach toczących się w obrębie
czaszki:

-(zapalenie opon, białaczka, guzy
mózgu, bóle głowy pourazowe

-bóle głowy u dzieci z padaczką,
tętniaki, naczyniaki, wady wzroku, )

Samoistne bóle głowy:
-napięciowy ból głowy
-przewlekły napięciowy ból głowy
-ból głowy histaminowy
-migrena

Migrena:

-3-10% populacji

-pierwsze objawy w dzieciństwie

--K 3x>M.

-rodzinne występowanie

-patomechanizm: silny skurcz naczyń
mózgowych

Objawy:
-zwiastuny( drażliwość, wilczy głód,
biegunka ...)
-może być aura wzrokowa
-ból o każdej porze dnia,
-najczęściej jednostronny, może
rozprzestrzeniać się na całą głowę
-charakter bólu: pulsujący, świdrujący
-czas trwania: od kilku godzin do 3 dni
-towarzyszą często nudności, wymioty,
światłowstręt
-sen ponapadowy

Dowody na psychosomatyczny mechanizm:
-osobowość chorego często egocentryczna
-chwiejnie emocjonalne osoby
-osoby z duża potrzebą sukcesu
-osoby z rodzin o dużych wymaganiach,
tłumiące aktywność dziecka

Zaburzenia w odżywianiu
-jadlowstręt psychiczny
-bulimia
-żarłoczność

Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa):
-po raz pierwszy opisany przez Mortona
w1684r
-z greckiego:"an"-zaprzeczenie
"orexis"-apetyt

Definicja:
Jadłowstręt psychiczny jest to zespół
objawów
występujący w wieku młodzieńczym,
polegający
na swiadomym ograniczaniu pokarmów w
celu osiągnięcia
szczupłej sylwetki ciała, co doprowadza do
znacznego ubytku masy ciała,
a nawet do skrajnego wyniszczenia, przy
zachowanym dobrym
samopoczuciu, sprawności i aktywności.

Częstość
-oceniana na od 1/100 do 15/1mln ludności

Wyróżnia się 2 typy anoreksji:
-jadłowstret reaktywny
-jadłowstręt właściwy

Jadłowstręt reaktywny
-powstaje w naszej kulturze europejsko-
amerykańskiej
pod wpływem silnej presji społecznej (filmy,
moda, czasopisma kobiece)
-wzorce czerpie się od najbliższej rodziny,
rówieśników
-pułapka: walcząc z normalnym apetytem
dziewczyna przekracza cienka linię
-objawy i skutki takie same jak w j.
właściwym
-skuteczniejsza psychoterapia

Charakterystyczne:
Odmawianie sobie jedzenia mimo pokus
daje osobie chorej
uczucie zadowolenia z samej siebie i
sprawia , że nie dostrzega
zagrożenia zdrowia a nawet życia w wyniku
zagłodzenia .

Silna identyfikacja z wzorcami narzucanymi
przez niektóre środowiska
prowadząca do ciężkiego zaburzenia
organizmu
świadczy o NIEDOSTATECZNYM WPŁYWIE
RODZINY
NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ
SAMOAKCEPTACJI I POCZUCIA
WŁASNEJ WARTOŚCI

Jadłowstręt właściwy:
Główna przyczyna - nieprawidłowa rodzina

Wyróżnia się (Minuchin):
1.rodziny nadopiekuńcze, z wysokim
poziomem lęku,
w których działania koncentrują się na
zapewnieniu bezpieczeństwa
przez co ogranicza się rozwój autonomii
2.rodziny"zasznurowane" w których role są
nieprawidłowo
definiowane i realizowane (np. dominująca
matka)
3.rodziny "sztywne" przywiązane do
niezmiennego status quo rodziny,
maskujące i skrywające istotne konflikty

Objawy jadłowstrętu tłumaczy się :
-głodzenie- świadome odrzucanie jedzenia,
które ma wartość zadowolenia oralego i
seksualnego, budzi wic poczucie winy
Kara dla matki -karmicielki
-infantylizm-odmowa bycia dorosłą
wyniszczenie organizmu- dążenie
do"cichego samobójstwa" przez co
unicestwienie rodzica
-zaburzenia miesiączkowania- pozbycie się
problemów seksualnych

Wobec czego anorektyczka dostarcza sobie
wielu NAGRÓD:
-skupia na sobie uwagę rodziców
-budzi w rodzicach poczucie winy
-może manipulować otoczeniem
-ma poczucie mocy i władzy nad otoczeniem
-unika odpowiedzialności za swoje
postępowanie
-unika wejścia w świat dorosłych

Objawy:
Początek między 10 a 25 r. życia
-zaczyna się zwykle od diety
-podejmują duży wysiłek fizyczny
-po kilku miesiącach utrata 25-25% masy
ciała
-zanika miesiączka
-spada RR, akcja serca,
obfite owłosienie przedramion i podudzi
-rzadko wypadanie włosów,
-uporczywe zaparcia

-Wzorowe uczennice, pracowite
-Cechujące się perfekcjonizmem
-Brak miesiączki przyjmują obojętnie
-unikają towarzystwa
-nie interesują się płcią przeciwną
-koncentrują się na kontrolowaniu masy
ciała

Zawsze należy wykluczyć inne zespoły
chorobowe
-niewydolność kory nadnerczy
-niewydolność przysadki
-choroby nowotworowe
-schizofrenię

Rokowanie:
-zawsze musi być ostrożne
-częste nawroty choroby
-późny początek żle rokuje
-śmiertelność od 5%do 25%
-Cięższy przebieg u chłopców
-przedchorobowe cechy osobowości:
perfekcjonizm, egocentryzm,
rokują niepomyślnie
-brak poprawy po 5 latach leczenia rokuje
niepomyślnie

Leczenie:
-najważniejsze i najtrudniejsze uzyskanie
pozytywnej
motywacji pacjenta i rodziny do leczenia
tylko w warunkach izolacji od rodziny (I
okres)
-początkowo wyrównanie niedoborów
-dieta wysokokaloryczna(1500-3000
kcal/dzień)
-leki p/depresyjne
-psychoterapia z pacjentem i później
rodziną
-BŁĄD-podawanie leków pobudzających
uczucie głodu

Bulimia
-istotą choroby są nawracające epizody
żarłoczności,
szczególnie w godzinach nocnych i w
tajemnicy przed rodziną,
kończące się prowokowanymi wymiotami,
zażywaniem środków przeczyszczających.
Niepohamowanemu objadaniu towarzyszy
bardzo silne poczucie winy, wstydu
I obrzydzenia do samej siebie.

Bulimareksja

-współwystępowanie bulimii naprzemiennie
z anoreksją

Charakterystyka:
-utrata kontroli nad ilością i jakością
pokarmu
-na ogół utrzymana masa ciała w normie
-z powodu poczucia winy wpadają w
alkoholizm,
nadużywają leków psychotropowych

Powikłania:
-bóle i zawroty głowy
-uczucie stałego zmęczenia
-stany zapalne dziąseł
-próchnica zębów
powiększone węzły chłonne na szyi
-arytmie

Chore mają poczucie choroby.
Często szukają pomocy wśród przyjaciół i
rodziny.
Pozornie zdrowy wygląd nie budzi niepokoju
rodziny.
Bulimiczki często na zewnątrz pogodne, w
środku bardzo samotne.
Częste samobójstwa

Przyczyny:
-głównie patologia rodziny.
-rodziny bulimiczek często są rozbite, lub
rozchwiane,,
z jawnymi konfliktami i wzajemną agresją,
nie dające dzieciom ciepła.

Rokowanie:
-im wcześniej rozpoznanie tym rokowanie
lepsze
-po 2-4 latach trwania skuteczność leczenia
oceniana jest na 20 %
-częste wyzdrowienia pozorne i powroty do
starych nawyków pod wpływem
stresu.

Leczenie:
-psychoterapia chorej i rodziny
-rozwiązanie problemów rodziny
-nacisk na wspólne wspieranie się i
osiąganie kompromisów.

Moczenie mimowolne
-w przeciwieństwie do nietrzymania moczu
uwarunkowanemu zaburzeniami mikcji
w następstwie spraw somatycznych
moczenie mimowolne występuje u dzieci bez
zmian narządowych.

Występowanie:
-75% przypadków tylko w nocy
-10%-moczenie tylko w ciągu dnia
-15% -zarówno w dzień jak i w nocy.

O moczeniu mimowolnym, jako o zjawisku
wymagającym leczenia gdy dziecko
ukończyło 4 rok życia.

Moczenie pierwotne-jako kontynuacja
moczenia niemowlęcego.
Moczenie wtórne-pojawia się po co najmniej
rocznym okresie suchym

Cięższa postać moczenia - powyżej 3 dni w
tygodniu
Zmienna częstotliwość moczenia u dziecka -
okresy remisji

Zawsze należy wykluczyć somatyczne
pochodzenie objawów:

-choroba rdzenia kręgowego

--hypotonia pęcherza moczowego

-rozszczep kręgosłupa

-moczówka prosta

-cukrzyca

Etiopatogeneza - wieloczynnikowa:

-niepełnowartościowość ukł.
Moczowego

-czynniki genetyczny (20-70% matek
miało moczenie)

-głęboki sen dziecka

-błędy przy przyuczaniu dziecka do
kontroli nad pęcherzem

(matki niepewne siebie, niedoświadczone
lub pedantyczne, lub pod presją osób
trzecich

-dziecko pragnie zwrócić na siebie
uwagę w trudnych sytuacjach

U dzieci z MM z reguły dochodzi do wtórnej
neurotyzacji
Gdy moczenie pociąga za sobą zawstydzanie
dziecka, groźby, kary

-> Błędne koło

Leczenie:

-modyfikacja postaw rodzicielskich

-farmakoterapia

-leczenie przyczynowe

-wytłumaczenie dziecku, że nie jest
odpowiedzialne za ten objaw

-niecelowość wielokrotnego
wysadzania dziecka w nocy

-nie ma sensu ograniczanie płynów
dziecku wieczorem