Psychoterapia 

grupowa

Zasady naboru, kontrakt 

grupowy, fazy procesu 

grupowego, czynniki leczące w 

terapii grupowej, interwencje i 

zadania terapeuty grupowego

Psychoterapia grupowa

Rodzaje grup w zależności od:
- celu,
- obecności lub braku profesjonalnego 

terapeuty,

- czasu trwania
Zalety i wady:
Grupy homogeniczne vs o 

zróżnicowanym składzie (wiek, płeć)

Grupy otwarte vs zamknięte

Psychoterapia grupowa

Zasady naboru:
Wskazania: zdolność do utrzymania koncentracji, 

rozmaite rodzaje problemów jako wskazanie 
(możliwość „przygotowania” w kontakcie 
indywidualnym)

Przeciwwskazania: stany psychotyczne i inne 

utrudniające znacząco kontakt z rzeczywistością, 
uzależnienie (poza grupami dla osób uzależnionych), 
ciąża, aktualna sytuacja kryzysowa

Konsultacje indywidualne poprzedzają nabór do grupy.
Ilość osób w grupie: 6-12, czas trwania: 1,5 – 2,5 

godzinna sesja tygodniowo.

Psychoterapia grupowa

Kontrakt grupowy: zbiór norm i zasad ustalanych 

wspólnie z grupą terapeutyczną, których celem jest 
zapewnienie członkom grupwy możliwości 
uczestniczenia w procesie grupowym w warunkach 
maksymalnego bezpieczeństwa.

W szczególności obejmuje zasady:
-poufności
-braku przemocy
-nie używania substancji psychoaktywnych
-nie wchodzenia w relacje intymne na czas trwania 

procesu terapeutycznego

-dobrowolności

Psychoterapia grupowa

Pozostałe zasady:
- dotyczące zasad dobrej komunikacji 

(komunikaty typu „Ja”, wskazówki do 
udzielania i przyjmowania informacji 
zwrotnych, nie przerywanie, słuchanie siebie 
wzajemnie itp.)

- dotyczące zasad współżycia w grupie 

(wyłączanie komórek, nie spóźnianie się…)

- Inne

Obecności, nieobecności, wykluczenia z 

grupy

Psychoterapia grupowa

Fazy rozwoju procesu grupowego 

wg. Corey:

1.Przygotowanie i rozpoczynanie pracy 

z grupą

2.Etap przejściowy (faza konfliktu)
3.Etap konstruktywnej pracy
4.Kończenie pracy grupowej

Fazy rozwoju procesu 

grupowego

1.

Przygotowanie pracy z grupą:

 - sprawdzanie sytuacji

-

zapoznawanie się, uzyskiwanie orientacji

-

stopniowy wzrost spójności i bezpieczeństwa

-

pierwsze negatywne reakcje

-

chwile ciszy i zamieszania

-

próby otwartości i zaufania

-

uczenie się pozytywnych postaw 
interpersonalnych

Fazy rozwoju procesu 

grupowego

2. Etap przejściowy – przejawy lęku, 

konfliktów i oporu:

- obawy uczestników dotyczące eksploracji
- sprawdzanie terapeuty i innych 

uczestników

- konflikt między potrzebą bezpieczeństwa 

i pragnieniem ryzyka

- kontrola i walka o wpływy
- uczenie się wyrażania siebie

Fazy rozwoju procesu 

grupowego

3. Etap konstruktywnej pracy:

-

wysoki poziom zaufania i spójności

-

otwarta komunikacja

-

samodzielność i inicjatywa uczestników

-

podejmowanie problemów trudnych i 
konfliktowych

-

udzielanie informacji zwrotnych

-

praca nad zmianą poza grupą

-

udzielanie wsparcia

-

wiara w możliwości grupy, zaangażowanie

Fazy rozwoju procesu 

grupowego

4. Kończenie pracy grupowej:
- smutek i niepokój w związku z bliskim 

rozstaniem

- indywidualna decyzja o kontynuowaniu 

dalszej pracy nad sobą

- troska o innych
- ocena i analiza doświadczeń 

grupowych

Zadania terapeuty 

grupowego

1. Zrozumienie i diagnoza sytuacji
2. Dawanie wsparcia i bezpieczeństwa
3. Ukierunkowanie i strukturalizacja
4. Rozwijanie i ulepszanie komunikacji
5. Opracowanie poznawcze i tworzenie 

znaczenia

Zadania terapeuty 

grupowego

1. Zrozumienie i diagnoza sytuacji –
  prowadzący musi ogarniać wiele czynników na raz i na 

bieżąco, intuicyjnie próbować to integrować. Dotyczy 
to zwłaszcza rozumienia, że pracuje z wieloma osobami 
równocześnie; ludźmi o różnych osobowościach, z 
których każda coś innego wnosi do grupy. Jest to także 
rozpoznawanie interakcji między członkami grupy, 
więzi grupowych, wpływu poszczególnych członków na 
grupę jako całość. Rezultaty diagnozy służą nie tylko 
temu żeby prowadzący ukierunkował swoje własne 
działania, może także dzielić się z uczestnikami 
rezultatami swojej diagnozy. Tych subiektywnych, 
często intuicyjnych prób uporządkowania obrazu 
sytuacji grupowej i diagnozowania używa się jako 
materiału do uczenia uczestników grupy.

Zadania terapeuty 

grupowego

2. Dawanie wsparcia i 

bezpieczeństwa – zwłaszcza w 
sytuacjach, w których dochodzi do 
załamania emocjonalnego jakiejś 
osoby oraz gdy któryś z uczestników 
staje się obiektem inwazyjnej napaści 
ze strony innego członka grupy lub 
grupy jako całości.

Zadania terapeuty 

grupowego

3. Ukierunkowanie i strukturalizacje –

 zjawiska i procesy w grupie są różnorodne i mają 
swoją dynamikę. Są pochodną zderzenia się 
różnych motywów i indywidualności. Często grupie 
są potrzebne różne formy ingerencji osoby 
prowadzącej, nadające jakiś rodzaj ukierunkowania 
procesów w grupie. Osoba prowadząca może 
ingerować np. wtedy, gdy to co się dzieje w grupie 
nie służy realizacji zakładanego celu grupowego; 
może proponować zmianę tematu albo sposobu 
komunikacji w grupie, może tworzyć dla grupy 
okazje do przeżywania nowych doświadczeń, które 
mogą modyfikować procesy i interakcje 
zachodzące w grupie.

Zadania terapeuty 

grupowego

3.Ukierunkowanie i strukturalizacje –

strukturalizacja najczęściej odnosi się do 
określonych procedur lub technik, które nadają 
sytuacjom grupowym jakiś konkretny wymiar 
(np. każdy członek grupy po kolei wypowiada 
się na dany temat). W strukturalizacji 
prowadzący proponuje pewien konkretny 
rodzaj działań lub czynności o których sądzi, 
że zwiększą prawdopodobieństwo wystąpienia 
znaczących sposobów komunikowania się, 
znaczących treści i doświadczeń.

Zadania terapeuty 

grupowego

4. Rozwijanie i ulepszanie komunikacji – 

poprzez swój własny przykład, przez 
wzmacnianie pozytywnych form 
komunikowania się, które pojawiają się 
spontanicznie. Czasem osoba prowadząca 
proponuje różne konkretne formy 
komunikacji (np. mówienie sobie po 
imieniu, patrzenia na osobę do której się 
mówi itp.). Ważne jest także czuwanie, by 
w komunikacji nie pojawiało się zbyt wiele 
elementów abstrakcyjnych czy 
oceniających.

Zadania terapeuty 

grupowego

5. Opracowanie poznawcze i tworzenie 

znaczenia – to co najbardziej pracuje na 
rzecz zmiany w ludziach to ich osobiste 
doświadczenia. Ale doświadczenie osobiste 
tworzy tylko warunki do zmiany, natomiast 
potrzebne są również jakieś ramy, które 
pomagają to doświadczenie zasymilować. 
Ważne jest zatem aby doświadczeniu 
towarzyszyło nazywanie (np. uczuć), 
porządkowanie poznawcze, włączanie do 
osobistego systemu znaczeń.

Czynniki terapeutyczne w 

psychoterapii grupowej wg. 

Yaloma

1. Wzbudzanie nadziei:
Wiara w sposób leczenia sama w sobie jest skuteczna; 

obserwowanie poprawy u innych uczestników daje 
nadzieję, na własne zmiany.

2. Uniwersalność:
Jest remedium na poczucie izolacji. Przekonanie o tym, 

że tylko ja zmagam się z takimi problemami 
zamyka drogę do otwartej komunikacji i otrzymania 
wsparcia.

3. Przekazywanie informacji: 
Deficyt informacji (konkretnych ale też z zakresu 

psychoedukacji nt. sposobu funkcjonowania 
psychiki czy relacji międzyludzkich)

4. Altruizm:
Pacjenci w grupach wzajemnie udzielają sobie 

znaczącej pomocy, łączą ich podobne problemy, 
wzajemnie oferują sobie wsparcie, pocieszenie, 
wgląd. Akt altruizmu podnosi samoocenę. 
Zarezerwowany dla terapii grupowej

5. Rozwój technik uspołeczniających:
Poprzez odgrywanie ról, cel –przygotowanie do 

konkretnych zadań życiowych. W grupach 
zorientowanych interpersonalnie – dzięki informacjom 
zwrotnym rozpoznawanie, które zachowania są 
nieprzystosowawcze

6. Zachowania naśladowcze:
Czerpanie korzyści z obserwowania terapii innego 

uczestnika o podobnych problemach (tzw. „uczenie 
się z drugiej ręki”)

7. Katharsis:
Wentylacja emocji, związana z uniwersalnością i 

spójnością. Decydujące o skuteczności jest 
dzielenie się emocjami oraz akceptacja, jaką 
otrzymuje uczestnik grupy od pozostałych jej 
członków (doświadczenie emocjonalne i 
korekcyjne).

8. Korektywna rekapitulacja rodziny pierwotnej
9. Czynniki egzystencjalne:
Najtrudniejszym ludzkim zmaganiem jest 

świadomość nieuchronności faktów 
egzystencjalnych: śmierci, izolacji, wolności i 
brakiem sensu. Rozpoznanie ograniczeń 
dostępnego wsparcia – dojrzałość osobista (grupy 
celowe: pacjenci hospicyjni)

Czynniki terapeutyczne w 

psychoterapii grupowej wg. 

Yaloma

10. Spójność :
Atrakcyjność grupy dla jej uczestników i 

atrakcyjność uczestników dla siebie 
nawzajem

11. Interpersonalne uczenie się: grupa 

jako mikrokosmos społeczny