Psychoterapia

grupowa

Zasady naboru, kontrakt

grupowy, fazy procesu

grupowego, czynniki leczące w

terapii grupowej, interwencje i

zadania terapeuty grupowego

Psychoterapia grupowa

Rodzaje grup w zależności od:
- celu,
- obecności lub braku profesjonalnego

terapeuty,

- czasu trwania
Zalety i wady:
Grupy homogeniczne vs o

zróżnicowanym składzie (wiek, płeć)

Grupy otwarte vs zamknięte

Psychoterapia grupowa

Zasady naboru:
Wskazania: zdolność do utrzymania koncentracji,

rozmaite rodzaje problemów jako wskazanie
(możliwość „przygotowania” w kontakcie
indywidualnym)

Przeciwwskazania: stany psychotyczne i inne

utrudniające znacząco kontakt z rzeczywistością,
uzależnienie (poza grupami dla osób uzależnionych),
ciąża, aktualna sytuacja kryzysowa

Konsultacje indywidualne poprzedzają nabór do grupy.
Ilość osób w grupie: 6-12, czas trwania: 1,5 – 2,5

godzinna sesja tygodniowo.

Psychoterapia grupowa

Kontrakt grupowy: zbiór norm i zasad ustalanych

wspólnie z grupą terapeutyczną, których celem jest
zapewnienie członkom grupwy możliwości
uczestniczenia w procesie grupowym w warunkach
maksymalnego bezpieczeństwa.

W szczególności obejmuje zasady:
-poufności
-braku przemocy
-nie używania substancji psychoaktywnych
-nie wchodzenia w relacje intymne na czas trwania

procesu terapeutycznego

-dobrowolności

Psychoterapia grupowa

Pozostałe zasady:
- dotyczące zasad dobrej komunikacji

(komunikaty typu „Ja”, wskazówki do
udzielania i przyjmowania informacji
zwrotnych, nie przerywanie, słuchanie siebie
wzajemnie itp.)

- dotyczące zasad współżycia w grupie

(wyłączanie komórek, nie spóźnianie się…)

- Inne

Obecności, nieobecności, wykluczenia z

grupy

Psychoterapia grupowa

Fazy rozwoju procesu grupowego

wg. Corey:

1.Przygotowanie i rozpoczynanie pracy

z grupą

2.Etap przejściowy (faza konfliktu)
3.Etap konstruktywnej pracy
4.Kończenie pracy grupowej

Fazy rozwoju procesu

grupowego

1.

Przygotowanie pracy z grupą:

- sprawdzanie sytuacji

-

zapoznawanie się, uzyskiwanie orientacji

-

stopniowy wzrost spójności i bezpieczeństwa

-

pierwsze negatywne reakcje

-

chwile ciszy i zamieszania

-

próby otwartości i zaufania

-

uczenie się pozytywnych postaw
interpersonalnych

Fazy rozwoju procesu

grupowego

2. Etap przejściowy – przejawy lęku,

konfliktów i oporu:

- obawy uczestników dotyczące eksploracji
- sprawdzanie terapeuty i innych

uczestników

- konflikt między potrzebą bezpieczeństwa

i pragnieniem ryzyka

- kontrola i walka o wpływy
- uczenie się wyrażania siebie

Fazy rozwoju procesu

grupowego

3. Etap konstruktywnej pracy:

-

wysoki poziom zaufania i spójności

-

otwarta komunikacja

-

samodzielność i inicjatywa uczestników

-

podejmowanie problemów trudnych i
konfliktowych

-

udzielanie informacji zwrotnych

-

praca nad zmianą poza grupą

-

udzielanie wsparcia

-

wiara w możliwości grupy, zaangażowanie

Fazy rozwoju procesu

grupowego

4. Kończenie pracy grupowej:
- smutek i niepokój w związku z bliskim

rozstaniem

- indywidualna decyzja o kontynuowaniu

dalszej pracy nad sobą

- troska o innych
- ocena i analiza doświadczeń

grupowych

Zadania terapeuty

grupowego

1. Zrozumienie i diagnoza sytuacji
2. Dawanie wsparcia i bezpieczeństwa
3. Ukierunkowanie i strukturalizacja
4. Rozwijanie i ulepszanie komunikacji
5. Opracowanie poznawcze i tworzenie

znaczenia

Zadania terapeuty

grupowego

1. Zrozumienie i diagnoza sytuacji –
prowadzący musi ogarniać wiele czynników na raz i na

bieżąco, intuicyjnie próbować to integrować. Dotyczy
to zwłaszcza rozumienia, że pracuje z wieloma osobami
równocześnie; ludźmi o różnych osobowościach, z
których każda coś innego wnosi do grupy. Jest to także
rozpoznawanie interakcji między członkami grupy,
więzi grupowych, wpływu poszczególnych członków na
grupę jako całość. Rezultaty diagnozy służą nie tylko
temu żeby prowadzący ukierunkował swoje własne
działania, może także dzielić się z uczestnikami
rezultatami swojej diagnozy. Tych subiektywnych,
często intuicyjnych prób uporządkowania obrazu
sytuacji grupowej i diagnozowania używa się jako
materiału do uczenia uczestników grupy.

Zadania terapeuty

grupowego

2. Dawanie wsparcia i

bezpieczeństwa – zwłaszcza w
sytuacjach, w których dochodzi do
załamania emocjonalnego jakiejś
osoby oraz gdy któryś z uczestników
staje się obiektem inwazyjnej napaści
ze strony innego członka grupy lub
grupy jako całości.

Zadania terapeuty

grupowego

3. Ukierunkowanie i strukturalizacje –

zjawiska i procesy w grupie są różnorodne i mają
swoją dynamikę. Są pochodną zderzenia się
różnych motywów i indywidualności. Często grupie
są potrzebne różne formy ingerencji osoby
prowadzącej, nadające jakiś rodzaj ukierunkowania
procesów w grupie. Osoba prowadząca może
ingerować np. wtedy, gdy to co się dzieje w grupie
nie służy realizacji zakładanego celu grupowego;
może proponować zmianę tematu albo sposobu
komunikacji w grupie, może tworzyć dla grupy
okazje do przeżywania nowych doświadczeń, które
mogą modyfikować procesy i interakcje
zachodzące w grupie.

Zadania terapeuty

grupowego

3.Ukierunkowanie i strukturalizacje –

strukturalizacja najczęściej odnosi się do
określonych procedur lub technik, które nadają
sytuacjom grupowym jakiś konkretny wymiar
(np. każdy członek grupy po kolei wypowiada
się na dany temat). W strukturalizacji
prowadzący proponuje pewien konkretny
rodzaj działań lub czynności o których sądzi,
że zwiększą prawdopodobieństwo wystąpienia
znaczących sposobów komunikowania się,
znaczących treści i doświadczeń.

Zadania terapeuty

grupowego

4. Rozwijanie i ulepszanie komunikacji –

poprzez swój własny przykład, przez
wzmacnianie pozytywnych form
komunikowania się, które pojawiają się
spontanicznie. Czasem osoba prowadząca
proponuje różne konkretne formy
komunikacji (np. mówienie sobie po
imieniu, patrzenia na osobę do której się
mówi itp.). Ważne jest także czuwanie, by
w komunikacji nie pojawiało się zbyt wiele
elementów abstrakcyjnych czy
oceniających.

Zadania terapeuty

grupowego

5. Opracowanie poznawcze i tworzenie

znaczenia – to co najbardziej pracuje na
rzecz zmiany w ludziach to ich osobiste
doświadczenia. Ale doświadczenie osobiste
tworzy tylko warunki do zmiany, natomiast
potrzebne są również jakieś ramy, które
pomagają to doświadczenie zasymilować.
Ważne jest zatem aby doświadczeniu
towarzyszyło nazywanie (np. uczuć),
porządkowanie poznawcze, włączanie do
osobistego systemu znaczeń.

Czynniki terapeutyczne w

psychoterapii grupowej wg.

Yaloma

1. Wzbudzanie nadziei:
Wiara w sposób leczenia sama w sobie jest skuteczna;

obserwowanie poprawy u innych uczestników daje
nadzieję, na własne zmiany.

2. Uniwersalność:
Jest remedium na poczucie izolacji. Przekonanie o tym,

że tylko ja zmagam się z takimi problemami
zamyka drogę do otwartej komunikacji i otrzymania
wsparcia.

3. Przekazywanie informacji:
Deficyt informacji (konkretnych ale też z zakresu

psychoedukacji nt. sposobu funkcjonowania
psychiki czy relacji międzyludzkich)

4. Altruizm:
Pacjenci w grupach wzajemnie udzielają sobie

znaczącej pomocy, łączą ich podobne problemy,
wzajemnie oferują sobie wsparcie, pocieszenie,
wgląd. Akt altruizmu podnosi samoocenę.
Zarezerwowany dla terapii grupowej

5. Rozwój technik uspołeczniających:
Poprzez odgrywanie ról, cel –przygotowanie do

konkretnych zadań życiowych. W grupach
zorientowanych interpersonalnie – dzięki informacjom
zwrotnym rozpoznawanie, które zachowania są
nieprzystosowawcze

6. Zachowania naśladowcze:
Czerpanie korzyści z obserwowania terapii innego

uczestnika o podobnych problemach (tzw. „uczenie
się z drugiej ręki”)

7. Katharsis:
Wentylacja emocji, związana z uniwersalnością i

spójnością. Decydujące o skuteczności jest
dzielenie się emocjami oraz akceptacja, jaką
otrzymuje uczestnik grupy od pozostałych jej
członków (doświadczenie emocjonalne i
korekcyjne).

8. Korektywna rekapitulacja rodziny pierwotnej
9. Czynniki egzystencjalne:
Najtrudniejszym ludzkim zmaganiem jest

świadomość nieuchronności faktów
egzystencjalnych: śmierci, izolacji, wolności i
brakiem sensu. Rozpoznanie ograniczeń
dostępnego wsparcia – dojrzałość osobista (grupy
celowe: pacjenci hospicyjni)

Czynniki terapeutyczne w

psychoterapii grupowej wg.

Yaloma

10. Spójność :
Atrakcyjność grupy dla jej uczestników i

atrakcyjność uczestników dla siebie
nawzajem

11. Interpersonalne uczenie się: grupa

jako mikrokosmos społeczny