Umiejętności

matematyczne dzieci w

przedszkolu

Wykład V

Treści dziecięcej

matematyki (1)

Z obszarów edukacyjnych zawartych w nowej Podstawie programowej na

temat kształcenia matematycznego mówi punkt trzynasty. Zgodnie z jego
treściami dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole
podstawowej:

• a) „liczy obiekty i rozróżnia błędne liczenie od poprawnego; w

przedszkolu należy jak najwięcej organizować zajęć z liczeniem,
aby rozwijać u dzieci umiejętność liczenia. Chodzi tu dokładnie o
rozumienie i przeliczanie na konkretach.

• b) wyznacza wynik dodawania i odejmowania, pomagając sobie

liczeniem na palcach lub na innych zbiorach zastępczych; możne
to czynić tak długo jak jest mu to potrzebne.

• c) ustala równoliczność dwóch zbiorów, a także posługuje się

liczebnikami porządkowymi; ustala równoliczność tych zbiorów
dzięki przeliczaniu lub ustawianiu w parach, także posługuje się
liczebnikami porządkowymi ale tylko na konkretach.

Treści dziecięcej

matematyki (2)

• c) ustala równoliczność dwóch zbiorów, a także

posługuje się liczebnikami porządkowymi; ustala

równoliczność tych zbiorów dzięki przeliczaniu lub

ustawianiu w parach, także posługuje się

liczebnikami porządkowymi ale tylko na konkretach.

• d) rozróżnia stronę lewą i prawą, określa kierunki i

ustala położenie obiektów w stosunku do

własnej osoby, a także w odniesieniu do innych

obiektów; przykładowe zadanie dla dziecka to np.

połóż kredkę z lewej strony stołu, obiegnij krzesło i

stań obok niego, za nim.

• e) wie, na czym polega pomiar długości, i zna proste

sposoby mierzenia: krokami, stopa za stopą; dziecko

może mierzyć wiele rzeczy, np. piaskownicę,

odległość między zabawkami, salę, dywan meble itp.

• f) zna stałe następstwo dni i nocy, pór roku, dni

tygodnia, miesięcy w roku”.

Dziecięca matematyka E.

Gruszczyk-Kolczyńskiej, E.

Zielińskiej

• „orientacja przestrzenna

• rytmy

• kształtowanie umiejętności liczenia ,a także

dodawania i odejmowania

• wspomaganie rozwoju operacyjnego rozumowania

• rozwijanie umiejętności mierzenia długości

• klasyfikacja

• układanie i rozwiązywanie zadań arytmetycznych

• zapoznanie dzieci z wagą i sensem ważenia

• mierzenie płynów

• intuicje geometryczne

• konstruowanie gier przez dzieci

• zapisywanie czynności matematycznych

„Od przedszkolaka do

pierwszaka”

• Kształcenie matematyczne ujęte jest dla

każdej grupy wiekowej z osobna. Jest to
obszar określony jako numer „13”,
zatytułowany „Lubię matematykę i rozumiem
coraz więcej”.

• Dla pierwszej grupy dzieci trzyletnich

podzielony jest na trzy składowe obszaru, na
kształcenie umiejętności liczenia, rozwijanie
organizacji przestrzennej i rozwijanie
umiejętności dostrzegania i rozumienia
rytmów.

Od przedszkolaka do

pierwszaka 3 - latki

•

kształcenie umiejętności liczenia – dziecko szacuje liczbę

przedmiotów, układa je do policzenia w szereg lub rząd, oblicza

przedmioty pokazując palcem z pomocą nauczyciela, liczy palce

u rąk i stóp, układa w szeregi różne przedmioty, np. według

wielkości czy wysokości, określa wynik dodawania i

odejmowania licząc przedmioty podczas manipulowania nimi,

•

rozwijanie orientacji przestrzennej – dziecko określa swoje

położenie w przestrzeni używając zwrotów: to jest z tyłu

a to z przodu. Wskazuje i nazywa części swojego ciała i

drugiej osoby (głowa ręce, brzuch, nogi). Dziecko posługuje się

wyrażeniami: pod, na, obok itp., porusza się w

przestrzeni według poleceń nauczyciela np. idź do tyłu.

Wskazuje górę i dół kartki w sytuacjach zadaniowych,

•

rozwijanie umiejętności dostrzegania i rozumienia rytmów –

dziecko układa prosty rytm według podanego schematu, układa

przedmioty w szeregi dostrzegając to co się powtarza,

kontynuuje prosty rytm np. dokładając kolejne elementy w

szeregu, lub rytm dźwięczny, powtarzając za nauczycielem np.

klaskanie, tupanie.

Od przedszkolaka do

pierwszaka 4 - latki

•

kształcenie umiejętności liczenia – szacuje liczbę przedmiotów, układa przedmioty do

policzenia w rząd lub szereg, liczy przedmioty stosownie do swoich możliwości z pomocą

nauczyciela, nazywając i pokazując palcem, próbuje nazwa liczbę, wskazuje na palcach

liczbę policzonych przedmiotów, z pomocą nauczyciela ustala wynik dodawania i

odejmowania licząc przedmioty w sytuacjach zabawowych, liczy palce u rąk i stóp, w

sytuacjach zadaniowych próbuje liczyć na palcach oraz rozwijanie umiejętności

dostrzegania i rozumienia rytmów

•

rozwijanie umiejętności działania na zbiorach – dziecko w sytuacjach zadaniowych,

zabawowych działa na zbiorach dostrzegając równoliczność zbiorów, choć „na oko”

wydawać się może że zbiory nie są równoliczne,

•

rozwijanie umiejętności posługiwania się liczebnikami porządkowymi – dziecko

uczestniczy w zabawach naśladowczych, ilustrujących różne następujące po sobie

czynności kończące się pozytywnie, wstawanie, przeciąganie się itp., liczy nazywając

liczebniki z pomocą nauczyciela, układa przedmioty w szeregi, układa w szeregi ze

względu na grubość, wysokość,

•

rozwijanie orientacji przestrzennej – dziecko określa swoje położenie w przestrzeni

używając zwrotów jestem tu, to jest z tyłu itp., wskazuje serce i stronę prawa i lewą w

odniesieniu do niego, wskazuje i nazywa części swojego ciała i drugiej osoby, porusza się

w przestrzeni według poleceń nauczyciela, wskazuje przedmioty w przestrzeni z własnego

punktu widzenia, posługuje się wyrażeniami pod obok itp., rozwiązuje zagadki

pantomimiczne obserwując uważnie ruchy drugiej osoby, rysuje postać człowieka

uzupełniając go stopniowo w szczegóły, wskazuje dół i górę kartki w sytuacjach

zadaniowych,

•

rozwijanie umiejętności dostrzegania i rozumienia rytmów – dziecko układa rytm według

podanego schematu, układa przedmioty w szeregi dostrzegając to co się powtarza,

dostrzega rytm w wyliczankach, kontynuuje rytm np. dokładając elementy w szeregu lub

powtarzając za nauczycielem kontynuuje rytm dźwiękowy, wymienia rytmicznie słowa i

układa z pomocą nauczyciela ten rytm np. z klocków.

Od przedszkolaka do pierwszaka 5

- latki

• kształcenie umiejętności liczenia – dziecko rozróżnia błędne liczenie od

poprawnego, liczy przedmioty ustawione w rzędzie lub szeregu stosownie do

swoich możliwości, szacuje liczbę przedmiotów, liczy na palcach i innych

zbiorach zastępczych, próbuje nazwać liczbę np. jest sześć klocków, liczbę

policzonych przedmiotów wskazuje na palach, ustala liczbę przedmiotów, w

sytuacjach zadaniowych próbuje liczyć na palcach, licząc przedmioty w

sytuacjach zabawowych z pomocą nauczyciela wyznacza liczbę dodawania i

odejmowania,

• rozwijanie umiejętności działania na zbiorach – dziecko tworzy zbiory

przedmiotów, w sytuacjach zadaniowych, zabawowych czy życiowych działa

na zbiorach, ustalając równoliczność zbiorów chociaż może się wydawać „na

oko” że równoliczne zbiory nie są.

• rozwijanie umiejętności posługiwania się liczebnikami porządkowymi –

dziecko tworzy ruchowa opowieść z nauczycielem zapamiętując ciąg

następujących po sobie wydarzeń, od początku do końca i od końca do

początku przedstawia tę opowieść wspólnie z nauczycielem, numeruje

przedmioty ustawione w szeregu określając, który jest np. trzeci, pierwszy

itp., układa przedmioty w szeregi, liczy w możliwie szerokim zakresie

nazywając liczebniki, układa w szeregi różne przedmioty, np. według

wysokości.

Od przedszkolaka do pierwszaka 5

– latki c.d.

• rozwijanie orientacji przestrzennej – dziecko określa swoje

położenie w przestrzeni mówiąc jestem tu, to jest z tyłu,

wskazuje serce i stronę prawą i lewą w odniesieniu do niego,

wskazuje i nazywa części swojego ciała i drugiej osoby, wskazuje

przedmioty w przestrzeni z własnego punktu widzenia i z punktu

widzenia drugiej osoby, porusza się w przestrzeni według

poleceń nauczyciela, posługuje się wyrażeniami pod, obok itp. w

sytuacjach zadaniowych, porozumiewa się niewerbalnie z drugą

osobą, wskazuje dół i górę kartki w sytuacjach zadaniowych,

rysuje postać człowieka wzbogacając rysunek w szczegóły,

• rozwijanie umiejętności dostrzegania i rozumienia rytmów –

dziecko kontynuuje rytm, przekłada dostrzeżony rytm z jednej

reprezentacji na inną np. układa z patyczków wyklaskany rytm,

układa przedmioty w szeregi dostrzegając to co się powtarza,

układa rytm według słonej instrukcji nauczyciela, wymawia

rytmicznie słowa i układa ten rytm z klocków, dostrzega rytm w

wierszach i wyliczankach, dostrzega stale następstwa pór roku i

układa z przedmiotów ten rytm zaznaczając regularność,

• kształcenie umiejętności mierzenia – dziecko mierzy długość

stopą za stopą i krokami, stosuje umiejętność mierzenia stopami

i krokami w sytuacjach życiowych, porównuje obiekty pod

względem wielkości długości.

Reguły prowadzenia kształcenia

matematycznego w przedszkolu

• lepiej pokazać to, co ważne niż objaśniać słownie, opowiadać,

tłumaczyć;

• każde dziecko musi osobiście gromadzić doświadczenia, nie

wystarczy gdy patrzy na czynności nauczycielki i innych (musi

samo doświadczać i samo ćwiczyć;

• dzieci muszą mieć okazję do nazywania osobistych doświadczeń,

np. kładę obręcz tu z prawej strony;

• nie uczyć „na siłę”, jeżeli dziecko nie potrafi wykonać zadania,

trzeba je po jakimś czasie jeszcze raz przed dzieckiem postawić i

dać dziecku szansę na kolejne rozwiązanie;

• zajęcia z orientacji przestrzennej będą kontynuowane w szkole i

dzieci nauczą się tego co trzeba, zatem nie należy mnożyć

informacji;

• najistotniejsza jest radosna atmosfera, wszystkie zabawy i

ćwiczenia muszą być dla dzieci przyjemne;

• konieczne jest poprawne odpowiadanie na dziecięce pytania, ale

nie ma potrzeby szczegółowo i szeroko analizować zagadnienie;

• wykorzystywać zróżnicowane pomoce, w tym materiał naturalny,

wykonane przez dzieci gry, liczmany oraz odpowiednio włączać

materiał pomocniczy z pakietów edukacyjnych dla przedszkoli.