• UCZESTNICY:

– zarząd: 

– wymaganie i akceptacja 

formy procesu oceny

– menadżer ds. szkoleń:

– koordynacja wszystkich 

działań związanych z oceną

– menadżer liniowy: 

– udział w projektowaniu 

narzędzi oceny i zbieraniu 
danych, kompleksowa 
informacja dla pracowników

– trener
– uczestnicy szkolenia

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

OPTYMALNY PRZEBIEG

• ETAPY

– projekt oceny 

powiązany z 
celami szkolenia 
i metodami 
pracy

– ocena przed 

szkoleniem

– ocena w trakcie 
– ocena reakcji
– ocena efektów 

średnio i 
długoterminowa

grupa
kontrolna

• Model zakłada ocenę szkolenia na czterech 

poziomach

– REAKCJA

– ocena bezpośredniej reakcji uczestników na szkolenie

– NAUKA

– zmiany w wiedzy, umiejętnościach i postawach

– ZACHOWANIE

– zmiany w sposobie postępowania w miejscu pracy

– REZULTAT

– mierzalne efekty dla całej organizacji zgodne z założonymi 

celami

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA

• Elementy oceniane na tym poziomie:

– ogólne wrażenie - poczucie satysfakcji z udziału 

w szkoleniu

– zgodność programu z oczekiwaniami
– atrakcyjność formy szkolenia
– adekwatność formy do treści
– stopień trudności ćwiczeń
– umiejętności trenera
– strona organizacyjna szkolenia

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA - REAKCJA

• Podstawowa korzyść: 

– możliwość korygowania programu i tworzenia standardów szkoleń
– budowanie współodpowiedzialności uczestników za formę i treść 

szkoleń

• Metody pomiaru

– ankieta ewaluacyjna

– powinni wypełnić wszyscy uczestnicy natychmiast po szkoleniu
– zapewnia anonimowość
– umożliwia zbieranie danych ilościowych i porównanie ze standardami

– sesja informacji zwrotnych

– rzetelnie przeprowadzona zajmuje sporo czasu
– wymaga wysokiego poziomu bezpieczeństwa w grupie
– daje szansę doprecyzowania opinii zbyt ogólnych

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA - REAKCJA

• Przykłady pytań w ankietach oceniających:

– ze skalą oceniającą:

• „Ćwiczenia w trakcie szkolenia były:
bardzo trudne 
• „Trener prezentował materiał w sposób precyzyjny i 

zrozumiały” - zakreśl właściwą odpowiedź na skali od 1 do 5, 
gdzie 1 oznacza „w niewystarczającym stopniu” a 5 „w bardzo 
wysokim stopniu”

– otwarte:

• „jakich ważnych zagadnień zabrakło w programie szkolenia?”
• „co przeszkadzało ci w przyswajaniu wiedzy?”
• „opisz najważniejszą korzyść z tego szkolenia”

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA - REAKCJA

bardzo łatwe

• Elementy oceniane na tym poziomie:

– WIEDZA

– narzędzia: testy wyboru lub otwarte

– UMIEJĘTNOŚCI

– narzędzia: zadania symulacyjne, ośrodki oceny i rozwoju 

(assessment centre) obserwacja w czasie rzeczywistej 
pracy

– POSTAWY

– narzędzia: wystandaryzowany test postaw i przekonań

• Optymalna sytuacja to pomiar z grupą 

kontrolną dokonywany przed i po szkoleniu.

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA - NAUKA

• POZIOMY WYMAGANEJ WIEDZY:

– DEKLARATYWNA

• daje odpowiedź na pytanie „co?”

– PROCEDURALNA

• umożliwia łączenie wielu informacji w procedury, 

pozwala na uporządkowanie szeregu odrębnych działań

– STRATEGICZNA

• umożliwia analizę sytuacji i jej kluczowych elementów 

oraz podjęcie decyzji 
o wdrożeniu procedury najbardziej efektywnej w danej 
sytuacji

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA - NAUKA

• Typy testów badających poziom wiedzy:

– odpowiedzi otwarte

– określa nie tylko poziom wiedzy, ale także umiejętności związane 

z jej komunikowaniem

– test wyboru z dwóch odpowiedzi

– łatwość wypełniania i opracowywania wyników
– duże ryzyko zafałszowania rzeczywistego poziomu wiedzy 

– test wyboru „prawda - fałsz”
– test wielokrotnego wyboru

– mniejsze ryzyko przypadkowego trafienia dobrej odpowiedzi

– test krótkich odpowiedzi: 

„wymień....”,”nazwij....”,”podaj.....”

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA - NAUKA

• Przykłady pytań badających postawy:

– ASERTYWNOŚĆ

 „Czy masz wątpliwości oddając wadliwy towar do 
reklamacji?”

zawsze                    często                    czasami                    nigdy

– OTWARTOŚĆ NA KRYTYKĘ I INFORMACJE ZWROTNE 

Ocenianie przełożonego przez pracownika jest: 

bardzo ważne   1    2    3    4    5    6    7    mało istotne
przydatne          1    2    3    4    5    6    7   niepotrzebne
bezpieczne        1    2    3    4    5    6    7   ryzykowne

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA - NAUKA

• Element oceniany na tym poziomie: czy wiedza, 

umiejętności 
i postawy przekładają się na zmianę konkretnych 
sposobów działania w zakresie objętym szkoleniem.

• Ważne zasady oceny:

• powinna odbywać się w stosunku do celów założonych przed szkoleniem
• najcenniejszym źródłem informacji są osoby inne niż sam uczący się 

(podwładni, przełożony, klienci, współpracownicy)

• ocena powinna uwzględniać, na ile środowisko pracy wspiera założony 

przez szkolenie kierunek zmian - aby miało sens planowanie tego etapu 
oceny, musi istnieć mechanizm motywujący do wprowadzania 
pożądanych zmian

• obecność grupy kontrolnej pozwala stwierdzić, czy przyczyną zmian było 

rzeczywiście szkolenie

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA - ZACHOWANIE

• Czynniki pozwalające ocenić szansę na 

wprowadzenie trwałych zmian (Goodman i Dean 
1982):

• Socjalizacja (czy pracownicy firmy wiedzą, jakich zachowań się 

od nich wymaga?)

• Zaangażowanie (czy ludzie akceptują zmiany zmiany z własnej 

woli, czy są do tego przymuszani?)

• Alokacja nagród (czy nagrody przyznawane są osobom 

postępującym 
w pożądany sposób?)

• Dyfuzja (czy nowe wzory zachowań uczestników szkolenia 

przekazywane są innym pracownikom firmy?)

• Informacja zwrotna (czy jest dostępna i czy może być 

wykorzystana do podjęcia działań naprawczych?)

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA - ZACHOWANIE

• Element oceniany na tym poziomie: w jakim 

stopniu szkolenie wpływa na efekty osiągane 
przez całą firmę lub jej działy.

• Ważne zasady oceny:

• cele określone przed rozpoczęciem szkoleń muszą być 

możliwe do przełożenia na mierzalne wskaźniki (np. 
fluktuacja zatrudnienia, ilość reklamacji, wyniki 
sprzedaży)

• poziom ten musi musi być ściśle powiązany z trzema 

pozostałymi i być ich logiczną konsekwencją

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA - REZULTAT

• Metody oceny wyników działania organizacji 

(Cameron):

– metody skoncentrowane na osiąganiu celów

– określają związek pomiędzy wynikami działania a celami organizacji

– metody skoncentrowane na pozyskiwaniu zasobów

– analizują sposoby zdobywania przez organizację zasobów z zewnątrz 

(wkład pracy i innych środków mających zapewnić przewagę 
konkurencyjną)

– metody badające zaspokojenie potrzeb różnych grup 

interesów

– kryterium pomiaru jest zaspokojenie żądań wyodrębnionych grup

– metody skoncentrowane na procesach wewnętrznych

– mierniki takie jak: przepływ informacji, brak napięć i konfliktów, poziom 

wzajemnego zaufania

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA - REZULTAT

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA - REZULTAT

Osiąganie
celów

Pozyskiwanie
zasobów

Potrzeby grup
interesów

Procesy
wewnętrzne

Organizacja

Dział

Zespół

(mój odcinek)

Jednostka

(moja praca)

MACIERZ CAMERONA 

• Osiąganie celów - przykładowe wskaźniki:

– ilość: 

• wielkość produkcji, obroty, sprzedaż, zaległości w pracy, 

czas potrzebny na wprowadzenie nowego produktu

– jakość: 

• procent wad i braków, wskaźnik błędów, ilość wypadków, 

nie wykorzystany materiał, dostawy realizowane na czas

– różnorodność:

•  nowe produkty, innowacje w usługach, racjonalizacja 

oferty

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA - REZULTAT

• Pozyskiwanie zasobów - kryteria oceny:

– wzrost liczby klientów
– liczba nowych filii
– przejęcie innych organizacji
– elastyczność w modyfikowaniu procedur
– wzrost liczby przeszkolonych pracowników
– rozszerzenie umiejętności potrzebnych do 

realizacji przyszłych zadań

– elastyczność w odpowiedzi na zmieniające się 

wymagania klientów

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA - REZULTAT

• Zaspokojenie potrzeb różnych grup 

interesów ważnych dla firmy - kryteria:

– skargi klientów
– zwroty materiałów
– nie odebrane produkty
– niewłaściwe dostawy
– społeczny wizerunek firmy

• Coraz bardziej docenia się znaczenie 

zaspokojenia interesów grup wewnątrz firmy.

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA - REZULTAT

• Procesy wewnętrzne - obszary badania:

– świadomość wizji organizacji, strategii i planów
– wpływ klimatu organizacyjnego na motywację
– zaangażowanie w pracę
– spójność grupy
– satysfakcję z wykonywania pracy
– metody definiowania i rozwiązywania problemów

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA - REZULTAT

• Europejski model kompleksowego zarządzania 

jakością (EFQM) - kryteria:

– Przywództwo 
– Polityka i strategia 
– Dobre zarządzanie zasobami ludzkimi
– Optymalne wykorzystanie zasobów
– Procesy w firmie
– Zadowolenie klienta
– Zadowolenie pracowników
– Wpływ społeczny firmy
– Wyniki ekonomiczne

OCENA EFEKTYWNOŚCI SZKOLEŃ

MODEL KIRKPATRICKA - REZULTAT