Menopauza

Menopauza

Andropauza

Andropauza

Katarzyna Kwaśna

Katarzyna Kwaśna

lek. 3 gr. 6

lek. 3 gr. 6

Klimakterium a

Klimakterium a

menopauza:

menopauza:

KLIMAKTERIUM

KLIMAKTERIUM

– etap przejściowy w życiu kobiety

– etap przejściowy w życiu kobiety

pomiędzy wiekiem prokreacyjnym a początkiem

pomiędzy wiekiem prokreacyjnym a początkiem

starzenia się; charakteryzuje się długotrwałym i

starzenia się; charakteryzuje się długotrwałym i

stopniowym zanikiem czynności jajników na

stopniowym zanikiem czynności jajników na

skutek braku oddziaływania hormonalnego na osi

skutek braku oddziaływania hormonalnego na osi

podwzgórze – przysadka – jajniki; występuje

podwzgórze – przysadka – jajniki; występuje

między 45 a 55 rokiem życia

między 45 a 55 rokiem życia

MENOPAUZA

MENOPAUZA

– ostatnie fizjologiczne krwawienie

– ostatnie fizjologiczne krwawienie

miesięczne , po którym nastąpiła co najmniej

miesięczne , po którym nastąpiła co najmniej

półroczna przerwa bez zaistniałych oczywistych

półroczna przerwa bez zaistniałych oczywistych

przyczyn takich jak ciąża lub laktacja; występuje

przyczyn takich jak ciąża lub laktacja; występuje

między 48 a 50 rokiem życia

między 48 a 50 rokiem życia

Okresy klimakterium:

Okresy klimakterium:

1.

1.

PREMENOPAUZA

PREMENOPAUZA

okres wstępny w którym nie ma

okres wstępny w którym nie ma

jeszcze ewidentnych objawów zaburzeń hormonalnych,

jeszcze ewidentnych objawów zaburzeń hormonalnych,

ale w badaniach stwierdza się podwyższenie poziomu

ale w badaniach stwierdza się podwyższenie poziomu

gonadotropin przysadkowych i wczesną owulację w cyklu

gonadotropin przysadkowych i wczesną owulację w cyklu

miesięcznym. Okres ten występuje około 40 r.ż.

miesięcznym. Okres ten występuje około 40 r.ż.

2.

2.

PERIMENOPAUZA

PERIMENOPAUZA

okres objawowy w którym obniża się

okres objawowy w którym obniża się

poziom estrogenów i progesteronu, zanika wrażliwość

poziom estrogenów i progesteronu, zanika wrażliwość

jajników na stymulację przysadkową, spada liczba

jajników na stymulację przysadkową, spada liczba

pęcherzyków Graafa w jajnikach. Mogą występować

pęcherzyków Graafa w jajnikach. Mogą występować

uderzenia gorąca, tzw. wary, przedłużające się, obfite

uderzenia gorąca, tzw. wary, przedłużające się, obfite

krwawienia, skrócenie cyklów miesięcznych, w około 40%

krwawienia, skrócenie cyklów miesięcznych, w około 40%

cykle są bezowulacyjne . Okres ten wystepuje po 45 r.ż.

cykle są bezowulacyjne . Okres ten wystepuje po 45 r.ż.

3.

3.

MENOPAUZA

MENOPAUZA

4.

4.

PROMENOPAUZA

PROMENOPAUZA

okres bez krwawień w którym

okres bez krwawień w którym

występuje obniżony poziom estrogenów i progesteronu i

występuje obniżony poziom estrogenów i progesteronu i

podwyższone stężenie gonadotropin

podwyższone stężenie gonadotropin

PRZYCZYNY:

PRZYCZYNY:

Istnieje wiele koncepcji, które próbują wytłumaczyć przyczyny

Istnieje wiele koncepcji, które próbują wytłumaczyć przyczyny

wystąpienia menopauzy. Należy pamiętać, że jajniki wytwarzają

wystąpienia menopauzy. Należy pamiętać, że jajniki wytwarzają

niewielkie ilości hormonów, przede wszystkim androgenów

niewielkie ilości hormonów, przede wszystkim androgenów

(hormonów męskich) i w mniejszym stopniu estrogenów oraz

(hormonów męskich) i w mniejszym stopniu estrogenów oraz

progesteronu. Z wiekiem dochodzi do wygasania czynności

progesteronu. Z wiekiem dochodzi do wygasania czynności

jajników. Przestają w nich dojrzewać komórki jajowe oraz spada

jajników. Przestają w nich dojrzewać komórki jajowe oraz spada

cykliczna produkcja hormonów płciowych - estrogenów i

cykliczna produkcja hormonów płciowych - estrogenów i

progesteronu.

progesteronu.

W początkowym okresie przekwitania na pierwszy plan wysuwa

W początkowym okresie przekwitania na pierwszy plan wysuwa

się zanikanie czynności owulacyjnej, która prowadzi do nie

się zanikanie czynności owulacyjnej, która prowadzi do nie

wykształcenia się ciałka żółtego a w konsekwencji do niedoboru

wykształcenia się ciałka żółtego a w konsekwencji do niedoboru

progesteronu. W okresie tym mimo, że produkcja estrogenów

progesteronu. W okresie tym mimo, że produkcja estrogenów

jest

obniżona

dominują

jednak

objawy

względnego

jest

obniżona

dominują

jednak

objawy

względnego

hiperestrogenizmu. Wzrasta częstość występowania zaburzeń

hiperestrogenizmu. Wzrasta częstość występowania zaburzeń

miesiączkowania,

mięśniaków

macicy

oraz

zmian

miesiączkowania,

mięśniaków

macicy

oraz

zmian

dysplastycznych w sutku. Przez cały ten okres sukcesywnie

dysplastycznych w sutku. Przez cały ten okres sukcesywnie

zmniejsza się wytwarzanie estrogenów co w późniejszym etapie

zmniejsza się wytwarzanie estrogenów co w późniejszym etapie

prowadzi do wystąpienia objawów hipoestrogenizmu, typowych

prowadzi do wystąpienia objawów hipoestrogenizmu, typowych

dla menopauzy.

dla menopauzy.

OBJAWY:

OBJAWY:

Objawy

przekwitania

Objawy

przekwitania

związane z postępującym

związane z postępującym

spadkiem

produkcji

spadkiem

produkcji

hormonów

jajnikowych,

hormonów

jajnikowych,

głównie

estrogenów

głównie

estrogenów

mogą pojawić się na parę

mogą pojawić się na parę

lat

przed

ostatnią

lat

przed

ostatnią

miesiączką

i

zwykle

miesiączką

i

zwykle

utrzymują się przez kilka,

utrzymują się przez kilka,

a nawet kilkanaście lat

a nawet kilkanaście lat

po niej.

po niej.

OBJAWY NACZYNIORUCHOWE:

OBJAWY NACZYNIORUCHOWE:

•

uderzenia gorąca

uderzenia gorąca

•

zlewne poty

zlewne poty

•

nagłe dreszcze

nagłe dreszcze

OBJAWY SFERY PSYHICZNEJ:

OBJAWY SFERY PSYHICZNEJ:

•

zmienność nastroju

zmienność nastroju

•

spadek libido

spadek libido

•

bezsenność

bezsenność

•

pogorszenie pamięci

pogorszenie pamięci

•

zmiany w zachowaniu

zmiany w zachowaniu

•

lęki

lęki

•

zaburzenia koncentracji uwagi

zaburzenia koncentracji uwagi

•

trudności w podejmowaniu decyzji

trudności w podejmowaniu decyzji

•

obniżenie napędu do działania

obniżenie napędu do działania

•

drażliwość

drażliwość

•

płaczliwość

płaczliwość

OBJAWY ZE STRONY UKŁ. MOCZOWO –

OBJAWY ZE STRONY UKŁ. MOCZOWO –

PŁCIOWEGO:

PŁCIOWEGO:

•

suchość pochwy

suchość pochwy

•

brak śluzu szyjkowego

brak śluzu szyjkowego

•

wypadanie pochwy

wypadanie pochwy

•

nawracające infekcje układu moczowego

nawracające infekcje układu moczowego

•

nietrzymanie moczu

nietrzymanie moczu

OBJAWY SKÓRNE:

OBJAWY SKÓRNE:

•

zmniejszona synteza kolagenu

zmniejszona synteza kolagenu

•

sucha, pomarszczona, wiotka skóra

sucha, pomarszczona, wiotka skóra

•

obwisłe piersi

obwisłe piersi

•

przerzedzenie włosów

przerzedzenie włosów

•

hirsutyzm

hirsutyzm

NASTĘPSTWA:

NASTĘPSTWA:

Przedłużający

się

niedobór

Przedłużający

się

niedobór

estrogenów jest przyczyną wielu

estrogenów jest przyczyną wielu

niekorzystnych zmian w organizmie

niekorzystnych zmian w organizmie

kobiety.

Do

najpoważniejszych

kobiety.

Do

najpoważniejszych

należą:

należą:



osteoporoza

osteoporoza



choroby układu krążenia

choroby układu krążenia

Osteoporoza:

Osteoporoza:



Zaburzenia równowagi w procesie

Zaburzenia równowagi w procesie

remodelowania

kości,

obniżenie

remodelowania

kości,

obniżenie

gęstości kości

gęstości kości



Dochodzi do stopniowej utraty masy

Dochodzi do stopniowej utraty masy

kostnej

prowadzącej

do

kostnej

prowadzącej

do

niebezpiecznego

wzrostu

ryzyka

niebezpiecznego

wzrostu

ryzyka

wystąpienia wielu groźnych złamań

wystąpienia wielu groźnych złamań



Większośc kobiet w wieku średnim

Większośc kobiet w wieku średnim

traci średnio 1% masy kostnej na rok

traci średnio 1% masy kostnej na rok

Choroby układu krążenia:

Choroby układu krążenia:



Zanik ochronnego działania naturalnych

Zanik ochronnego działania naturalnych

estrogenów, które poprawiają przepływ

estrogenów, które poprawiają przepływ

krwi i stabilizują ciśnienie tętnicze krwi

krwi i stabilizują ciśnienie tętnicze krwi



Zaburzenia

gospodarki

lipidowej

i

Zaburzenia

gospodarki

lipidowej

i

ustanie ochronnego wpływu naturalnych

ustanie ochronnego wpływu naturalnych

estrogenów

na

ścianę

naczyń

estrogenów

na

ścianę

naczyń

krwionośnych

powodujące

ryzyko

krwionośnych

powodujące

ryzyko

wystąpienia choroby wieńcowej

wystąpienia choroby wieńcowej

LECZENIE:

LECZENIE:

Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) jest sprawdzonym

Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) jest sprawdzonym

sposobem

łagodzenia

objawów

związanych

z

sposobem

łagodzenia

objawów

związanych

z

menopauzą. Estrogeny przyjmowane w postaci

menopauzą. Estrogeny przyjmowane w postaci

hormonalnej terapii zastępczej u kobiet po menopauzie

hormonalnej terapii zastępczej u kobiet po menopauzie

działają w identyczny sposób jak naturalne estrogeny.

działają w identyczny sposób jak naturalne estrogeny.

Największe korzyści przynosi rozpoczęcie HTZ we

Największe korzyści przynosi rozpoczęcie HTZ we

wczesnym okresie okołomenopauzalnym. Aby zapobiec

wczesnym okresie okołomenopauzalnym. Aby zapobiec

późnym następstwom menopauzy takim jak rozwój

późnym następstwom menopauzy takim jak rozwój

osteoporozy czy chorób serca konieczne jest

osteoporozy czy chorób serca konieczne jest

stosowanie hormonalnej terapii zastępczej przez co

stosowanie hormonalnej terapii zastępczej przez co

najmniej 5 lat lub zgodnie z ostatnimi poglądami HTZ

najmniej 5 lat lub zgodnie z ostatnimi poglądami HTZ

należy stosować tak długo jak to możliwe. Wszystkie

należy stosować tak długo jak to możliwe. Wszystkie

metody

HTZ

skutecznie

łągodzą

objawy

metody

HTZ

skutecznie

łągodzą

objawy

klimakteryczne.

klimakteryczne.

HTZ powinna być indywidualnie dobrana, po

HTZ powinna być indywidualnie dobrana, po

rozważeniu wskazań i przeciwwskazań w oparciu o

rozważeniu wskazań i przeciwwskazań w oparciu o

badania dodatkowe takie jak:

badania dodatkowe takie jak:



mammografia

mammografia



USG dopochwowe

USG dopochwowe



pomiar ciśnienia tętniczego krwi

pomiar ciśnienia tętniczego krwi



poziomy cukru i lipidów w surowicy

poziomy cukru i lipidów w surowicy

HTZ nie należy stosować u kobiet, u których

HTZ nie należy stosować u kobiet, u których

rozpoznano:

rozpoznano:



raka piersi

raka piersi



raka błony śluzowej macicy

raka błony śluzowej macicy



krwawienie z dróg rodnych o niewyjaśnionej

krwawienie z dróg rodnych o niewyjaśnionej

przyczynie

przyczynie



chorobę zakrzepowo-zatorową

chorobę zakrzepowo-zatorową



niewydolność wątroby

niewydolność wątroby

ANDROPAUZA:

ANDROPAUZA:

Jest to okres w życiu

Jest to okres w życiu

mężczyzny (najczęściej po

mężczyzny (najczęściej po

50 r.ż.) zapowiadający

50 r.ż.) zapowiadający

zbliżające się wejście w

zbliżające się wejście w

okres starości, objawiający

okres starości, objawiający

się

niedoborem

się

niedoborem

testosteronu. Od 40 r.ż.

testosteronu. Od 40 r.ż.

stężenie

testosteronu

stężenie

testosteronu

zmniejsza się o 1% rocznie.

zmniejsza się o 1% rocznie.

U mężczyzn nie ma tak

U mężczyzn nie ma tak

gwałtownych

zmian

w

gwałtownych

zmian

w

funkcji komórek Leydiga,

funkcji komórek Leydiga,

które powodowałyby ustanie

które powodowałyby ustanie

czynności hormonalnej jader

czynności hormonalnej jader

i funkcji rozrodczych.

i funkcji rozrodczych.

PRZYCZYNY:

PRZYCZYNY:

U mężczyzn z upływem lat dochodzi do stopniowego

U mężczyzn z upływem lat dochodzi do stopniowego

spadku stężenia niektórych hormonów, głównie

spadku stężenia niektórych hormonów, głównie

hormonów płciowych androgenów i estrogenów a

hormonów płciowych androgenów i estrogenów a

także hormonu wzrostu i melatoniny. Spowodowane

także hormonu wzrostu i melatoniny. Spowodowane

jest to przez wielonarządowe starzenie się organizmu

jest to przez wielonarządowe starzenie się organizmu

dające

między

innymi

wyraz

w

pogorszeniu

dające

między

innymi

wyraz

w

pogorszeniu

funkcjonowania osi podwzgórze-przysadka-jądra.

funkcjonowania osi podwzgórze-przysadka-jądra.

Prawidłowa

gospodarka

hormonalna

i

stopień

Prawidłowa

gospodarka

hormonalna

i

stopień

andropenii są uwarunkowane wieloma czynnikami.

andropenii są uwarunkowane wieloma czynnikami.

Najczęściej podkreślana jest rola, jaką odgrywają

Najczęściej podkreślana jest rola, jaką odgrywają

predyspozycje

genetyczne,

nie

pomijając

predyspozycje

genetyczne,

nie

pomijając

równocześnie czynników środowiskowych takich jak

równocześnie czynników środowiskowych takich jak

tryb życia, nałogi, dieta, aktywność fizyczna czy

tryb życia, nałogi, dieta, aktywność fizyczna czy

obecność innych schorzeń.

obecność innych schorzeń.

Największe spadki w stężeniu notuje

Największe spadki w stężeniu notuje

się wśród hormonów:

się wśród hormonów:



testostosteronu



dehydroepiandrosteronu



estradiolu



estronu



somatotropiny



malatoniny

OBJAWY:

OBJAWY:



fizykalne (somatyczne)

fizykalne (somatyczne)

–

dolegliwości bólowe

dolegliwości bólowe

–

ogólne osłabienie fizyczne organizmu

ogólne osłabienie fizyczne organizmu

–

zaburzenia snu

zaburzenia snu

–

zaburzenia apetytu

zaburzenia apetytu



psychologiczne (psychiczne)

psychologiczne (psychiczne)

–

kłopoty z pamięcią i koncentracją uwagi

kłopoty z pamięcią i koncentracją uwagi

–

zwiększona drażliwość

zwiększona drażliwość

–

odczuwanie niepokoju i lęku

odczuwanie niepokoju i lęku

–

obniżenie nastroju i zadowolenia z życia

obniżenie nastroju i zadowolenia z życia



naczynioruchowe (wazomotoryczne)

naczynioruchowe (wazomotoryczne)

–

nadmierna potliwość

nadmierna potliwość

–

uderzenia gorąca

uderzenia gorąca

–

palpitacje serca

palpitacje serca



seksualne

seksualne

–

problemy z erekcją

problemy z erekcją

–

brak odczuwania podniecenia

brak odczuwania podniecenia

–

spadek pożądania seksualnego

spadek pożądania seksualnego

–

obniżenie zadowolenia z życia seksualnego

obniżenie zadowolenia z życia seksualnego



objawy typowych zmian fizycznych

objawy typowych zmian fizycznych

–

zmniejszenie masy mięśniowej o 25%

zmniejszenie masy mięśniowej o 25%

–

zwiększenie się tłuszczu trzewnego o 10-15 kg

zwiększenie się tłuszczu trzewnego o 10-15 kg

–

zmniejszenie się masy kostnej (osteopenia)

zmniejszenie się masy kostnej (osteopenia)

–

wzrost insulinoodporności (stany przedukrzycowe)

wzrost insulinoodporności (stany przedukrzycowe)

–

nadciśnienie tętnicze

nadciśnienie tętnicze

–

zmiany w grubości skóry i w obrębie owłosienia -

zmiany w grubości skóry i w obrębie owłosienia -

przerzedzenie

przerzedzenie

Dziękuję

Dziękuję



