Interakcje leków hamujących krzepnięcie krwi z innymi lekami i substancjami

Interakcja leków

jest zjawiskiem polegającym na

wzajemnym

oddziaływaniu

podanych

równocześnie

kilku

leków

, w wyniku czego zmienia się

końcowy wynik działania niektórych

z nich.

Jest to wpływ jednego leku

na ko

cowy wynik działania

drugiego równocześnie

zastosowanego leku

Niepoż

dan

interakcj

leków

terapeutycznie niepo

żą

dane

działanie

, które może wystąpić

podczas równoczesnego

zastosowania u chorego dwu lub

więcej leków, polegające na

osłabieniu

lub

nasileniu

działania,

pojawieniu się objawów

toksycznych

, lub

jakościowo

odmiennego od spodziewanego

działania farmakologicznego

Kryteria klinicznego

znaczenia interakcji

niebezpieczeństwo następstw interakcji

– na

przykład wzajemne

wypieranie

się z połączeń z

białkami dwu leków o dużej rozpiętości

terapeutycznej rzadko prowadzi do niebezpiecznych

następstw, natomiast to samo zjawisko

obserwowane w przypadku leków o małym

współczynniku terapeutycznym posiada duże

znaczenie kliniczne (warfaryna wiąże się z białkami

w 97%, wyparcie z połączeń z białkami zaledwie 3%

leku zwiększa dwukrotnie siłę jego działania),

Kryteria klinicznego

znaczenia interakcji c.d.

Stopień udokumentowania

określonej

interakcji w

materiale klinicznym

– wa

jest, czy okre

lona interakcja

została potwierdzona u chorych,

Kryteria klinicznego

znaczenia interakcji c.d.

sto

ść

jaką

spotyka si

daną

interakcj

w okre

lonej populacji

chorych

(czynnik bardzo u

yteczny

prognostycznie),

Kryteria klinicznego

znaczenia interakcji c.d.

sto

ść

wyst

powania i stopie

udokumentowania interakcji

–

czynnik zale

ny przede wszystkim

od cz

sto

ci, z jak

okre

lona

kombinacja leków jest stosowana w

praktyce lekarskiej.

Czynnik

ryzyka

najcz

ęś

ciej zwi

kszaj

liwo

ść

wyst

pienia

niepo

żą

danych interakcji

olifarmakoterapia

–

iczba

niepo

żą

danych interakcji wzrasta

proporcjonalnie do liczby leków

zapisywanych jednemu choremu

(

4 lub

5 leków równocze

nie

przypadku jednoczesnego stosowania

więcej ni

5 leków liczba interakcji

wzrasta ponadproporcjonalnie

Czynnik

ryzyka

najcz

ęś

ciej zwi

kszaj

możliwo

ść

wyst

pienia

niepo

żą

danych interakcji

c.d.

tosowanie leków silnie

działaj

cych

o w

skim

współczynniku terapeutycznym

oraz

leków okre

lonych jako

substancje potencjalnie

stwarzaj

ce najwi

ksze

niebezpiecze

stwo wyst

pienia

interakcji

Czynnik

ryzyka

najcz

ęś

ciej zwi

kszaj

możliwo

ść

wyst

pienia

niepo

żą

danych interakcji

c.d.

tosowanie leków o

nieliniowej

kinetyce

, np. teofilina, fenytoina

spó

istnienie innych chorób

zwłaszcza upo

ledzaj

cych czynno

ść

narz

dów eliminuj

cych leki – jak

troba i/lub nerki

Czynnik

ryzyka

najcz

ęś

ciej zwi

kszaj

liwo

ść

wyst

pienia

niepo

żą

danych interakcji

c.d.

starszy

lub

bardzo młody

wiek

chorych i

zwi

zane z tym fizjologiczne odmienności

czynno

ci układu kr

ąż

enia, o

rodkowego

układu nerwowego, w

troby, nerek

ajbardziej nara

one na niepo

żą

dane

interakcje s

osoby starsze, cierpi

ce na

wiele schorze

, za

ywaj

ce w zwi

zku z

tym wiele leków równocze

nie,

Czynnik

ryzyka

najcz

ęś

ciej zwi

kszaj

możliwo

ść

wyst

pienia

niepo

żą

danych interakcji

c.d.

oliterapia

u ci

ęż

ko chorych

otrzymuj

cych wiele leków, gdy

objawy choroby s

trudne do

odr

óż

nienia od powikła

polekowych, które chorzy

przestaj

tolerowa

ć,

Czynnik

ryzyka

najcz

ęś

ciej zwi

kszaj

możliwo

ść

wyst

pienia

niepoż

danych interakcji

c.d.

eczenie chorych przez

kilku lekarzy

brak dok

adnie zebranego wywiadu

dotycz

cego poprzednio stosowanych

leków

ywanie

rodków antykoncepcyjnych

Czynnik

ryzyka

najcz

ęś

ciej zwi

kszaj

możliwo

ść

wyst

pienia

niepoż

danych interakcji

eklama leków

rodkach

masowego przekazu

owszechna dost

pno

ść

leków

aszcza z grupy

OTC

(

ver

ounter) sprzedawanych bez recepty

iebezpieczne zjawisko

samoleczenia

się chorych.

Fazy w

zajemne

oddzia

ywani

leków

Interakcje w f

azie farmaceutyczn

to niezgodno

ci fizyczne i/lub

chemiczne, wyst

puj

one poza

organizmem chorego, podczas

przygotowywania i przechowywania

leków.

Fazy w

zajemne

oddziaływani

leków

c.d.

Interakcje w fazie

farmakodynamicznej

polegaj

zmianie czasu, si

, zakresu

dzia

ania

jednego

leku pod wp

ywem dzia

ania

farmakodynamicznego drugiego,

równocze

nie zastosowanego leku.

Fazy w

zajemne

oddziaływani

leków

c.d.

Interakcje w fazie

farmakokinetycznej

dotycz

ywu

jednego leku na losy drugiego leku w

organizmie na etapie wch

aniania,

transportu przez błony biologiczne,

dystrybucji – w tym wi

zania z białkami

krwi, biotransformacji i wydalania.

Interakcje wpływające na

wchłanianie leków

po podaniu doustnym

Zmiana pH tre

łą

owo-jelitowej

Absorpcja, chelatowanie, tworzenie

kompleksów, zespół złego wchłaniania

Zmiany motoryki przewodu pokarmowego

Hamowanie aktywności enzymów CYP3A

cytochromu P450 odpowiedzialnych za

metabolizm pierwszego przejścia w ścianie

jelita

Zmiana pH

treści żołądkowo-jelitowej

Zwiększenie pH – zmniejszenie liczby

niezjonizowanych cząsteczek leków o

charakterze kwaśnym – utrudnienie ich

wchłaniania, ułatwienie wchłaniania leków o

oddziaływaniu zasadowym

Wodorotlenek i trójkrzemian magnezu

zwiększając pH treści żołądkowej, powodują

zwiększenie rozpuszczalności w wodzie i

ułatwienie wchłaniania pochodnych kumaryny

oraz doustnych leków przeciwcukrzycowych

Hamowanie aktywności enzymów

CYP3A cytochromu P450

odpowiedzialnych za metabolizm

pierwszego przejścia w ścianie jelita

Składniki

soku grejpfrutowego

(naringenina, dihydroksyergorutyna) hamują

aktywność izoenzymu CYP3A4 - zwiększają

wchłanianie z jelit nifedypiny, nitrendypiny,

felodypiny, cyklosporyny, estradiolu,

diazepamu, triazolamu, karbamazepiny,

statyn – leków ulegających metabolizmowi

pierwszego przejścia w ścianie jelita

Interakcje na etapie transportu

leków przez błony biologiczne.

Wpływ leków na aktywność

P-glikoproteiny (gp-P)

P-glikoproteina

jest

wielkocząsteczkowym białkiem

wykrytym w błonach komórkowych

różnych narządów, która na zasadzie

transportu aktywnego („pompy”)

wyrzuca leki z komórek zapobiegając

ich kumulacji.

Indukcja aktywności gp-P

Ryfampicyna

indukuje aktywność gp-P

w komórkach nabłonka jelita, zwiększa

usuwanie digoksyny do światła jelita i

zmniejsza jej stężenie w surowicy

Cyklosporyna

hamuje aktywność gp-P

w komórkach cewek nerkowych,

zmniejsza wydalanie digoksyny do

moczu, zwiększa jej stężenie w

surowicy

Interakcje na etapie

wiązania leków z białkami krwi

Leki o dużym powinowactwie do białek krwi,

tzw. „

wypieracze

" –

substancje o

oddziaływaniu kwaśnym

– kwas

acetylosalicylowy, ibuprofen, diklofenak,

fenylbutazon, niektóre

sulfonamidy

, wodzian

chloralu, kwas trichlorooctowy, klofibrat, kwas

etakrynowy, chinidyna, werapamil, amiodaron

Interakcje zmieniające metabolizm

leków, substancje hamujące

metabolizm innych leków, tzw.

„

inhibitory enzymatyczne

”

–

allopurynol,

–

amiodaron,

–

chinidyna,

–

chloramfenikol,

–

cymetydyna,

–

cyprofloksacyna,

–

diltiazem,

–

disulfiram,

–

Enoksacyna,

–

erytromycyna,

–

fenylbutazon,

–

flukonazol,

- fluoksetyna,

–

izoniazyd,

–

indynawir

–

ketokonazol,

–

klarytromycyna,

–

omeprazol,

–

Metronidazol,

–

rytonawir,

–

sulfinpirazon

–

werapamil,

–

alkohol spożywany jednorazowo w dużej

ilości,

–

sok grejpfrutowy

Interakcje zmieniające metabolizm

leków, substancje hamujące

metabolizm innych leków, tzw.

„

induktory enzymatyczne

”

pochodne kwasu barbiturowego, zwłaszcza

fenobarbital,

aminoglutetimid,

karbamazepina,

fenytoina,

ryfampicyna,

gryzeofulwina,

preparaty

dziurawca,

alkohol

przewlekle

nadużywany

węglowodory

zawarte

dymie

papierosów

Zmiany nerkowego

przepływu krwi

Przepływ krwi przez nerki jest

kontrolowany przez wytwarzanie

prostaglandyn rozszerzających

naczynia nerkowe. Zahamowanie ich

syntezy np. przez indometacynę

powoduje upośledzenie wydalania

przez nerki soli litu i zwiększenie ich

stężenia w surowicy

Lek

najczęściej powodujące

niepożądane następstwa

interakcji

leki

hamujące krzepnięcie krwi

leki przeciwcukrzycowe

niesteroidowe leki przeciwzapalne

leki stosowane w chorobach układu krążenia takich jak:

niewydolność serca, choroba niedokrwienna serca,

nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca, (zwłaszcza

glikozydy nasercowe, leki beta-adrenolityczne, leki

moczopędne, inhibitory konwertazy angiotensyny,

antagoniści receptora angiotensyny II, leki blokujące kanał

wapniowy, leki przeciwarytmiczne, leki rozszerzające

naczynia obwodowe – azotany),

leki hipolipemiczne

leki przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze

Lek

najczęściej powodujące

niepożądane następstwa

interakcji c.d.

leki

działające na ośrodkowy układ

nerwowy: leki psychotropowe -

przeciwdepresyjne, neuroleptyczne,

anksjolityczne (pochodne benzodiazepiny),

ponadto leki przeciwpadaczkowe,

teofilina

leki przeciwnowotworowe

leki immunosupresyjne - cyklosporyna,

takrolimus, syrolimus

Interakcje leków hamujących krzepnięcie krwi z

innymi lekami

i substancjami

Leki i inne substancje

osłabiające

przeciwzakrzepowe

działanie pochodnych kumaryny

Leki i inne substancje

zastosowane równocześnie z

pochodnymi kumaryny

Rodzaj i następstwo

interakcji

Wodorotlenek glinu,
neomycyna,
cholestyramina,
metoklopramid

Utrudnienie wchłaniania

kumaryn z przewodu
pokarmowego, osłabienie
ich działania

Witamina K, estrogeny,
glikokortykosteroidy,
doustne środki
antykoncepcyjne

Działanie antagonistyczne

kumarynami, osłabienie ich
działania

Fenobarbital, sekobarbital,
aminoglutetimid, glutetimid,
karbamazepina, gryzeofulwina,
ryfampicyna, nafcylina,
dikloksacylina, fenytoina,
etanol (długotrwale
nadużywany)

Pobudzenie metabolizmu

kumaryn, osłabienie ich
działania

Interakcje leków hamujących krzepnięcie krwi z

innymi lekami

i substancjami

Leki

nasilające

przeciwzakrzepowe działanie

pochodnych kumaryny

Wodorotlenek magnezu, trójkrzemian
magnezu

Ułatwienie wchłaniania

kumaryn z przewodu
pokarmowego, nasilenie
ich działania

Neomycyna, kanamycyna,
paromomycyna

Obok wymienione leki,
poprzez zmianę składu
bakteryjnego flory
jelitowej hamują
tworzenie witaminy K,

nasilenie działania

kumaryn

Fenylbutazon, azapropazon,
sulfinpyrazon, indometacyna, kwas
mefenamowy, rofekoksyb, celekoksyb,
salicylany, fenytoina, wodzian chloralu,
sulfonamidy

Wypieranie

kumaryn

połączeń z białkami

nasilenie ich działania,
zwiększenie
toksyczności, wzrost
ryzyka krwawień

Interakcje leków hamujących krzepnięcie krwi z

innymi lekami

i substancjami

Leki

nasilające

przeciwzakrzepowe działanie pochodnych

kumaryny

Steroidy anaboliczne, tyroksyna, inne

preparaty tarczycy, chinina, chinidyna,

heparyna, glukagon, klofibrat, niektóre

cefalosporyny (cefazolina, cefamandol,

cefonicid, cefoperazon, ceforanid,

ceftriakson, cefemenoksym, cefpyramid),

flutamid, doustnie podane antybiotyki

wywołujące niedobór witaminy K

(tetracykliny, chloramfenikol), ponadto

tyklopidyna

Działanie
synergistyczne

kumarynami, nasilenie
ich działania,
zwiększenie ryzyka
powikłań krwotocznych

Cymetydyna, amiodaron, chloramfenikol,

fenylbutazon, metronidazol, flukonazol,

itrakonazol, ketokonazol, mikonazol,

tamoksyfen, cyprofloksacyna,

norfloksacyna, erytromycyna,

klarytromycyna

Hamowanie

metabolizmu

kumaryn,

nasilenie ich działania,

zwiększenie

toksyczności, wzrost

ryzyka krwawień

Interakcje insuliny i doustnych leków

przeciwcukrzycowych

z innymi lekami i substancjami

Leki i inne substancje

osłabiające

działanie leków

przeciwcukrzycowych

Leki i substancje

zastosowane równocześnie

z lekami

przeciwcukrzycowymi

Rodzaj i następstwo

interakcji

Glikokortykosteroidy,

sympatykomimetyki,

preparaty tarczycy,

glukagon, leki

moczopędne (furosemid,

kwas etakrynowy),

doustne środki

antykoncepcyjne

Działanie antagonistyczne

wobec leków
przeciwcukrzycowych,
osłabienie ich działania

Ryfampicyna

Nasilenie metabolizmu

doustnych leków
przeciwcukrzycowych,
osłabienie ich działania

Interakcje insuliny i doustnych leków

przeciwcukrzycowych

z innymi lekami i substancjami

Leki

nasilające

działanie leków

przeciwcukrzycowych

Wodorotlenek magnezu i

dwuwęglan sodu

Ułatwienie wchłaniania

doustnych

leków przeciwcukrzycowych,

nasilenie działania

Niesteroidowe leki

przeciwzapalne

(fenylbutazon,

oksyfenbutazon, salicylany

- własne działanie

hipoglikemiczne w dużych

dawkach), sulfonamidy

przeciwbakteryjne

Wypieranie

leków

przeciwcukrzycowych

z połączeń z

białkami krwi

, nasilenie działania

Chloramfenikol,

dikumarol, fenylbutazon,

sulfafenazol, steroidy

anaboliczne, leki blokujące

receptory H

, ketokonazol,

flukonazol

Hamowanie metabolizmu

leków

przeciwcukrzycowych, nasilenie ich

działania

Interakcje insuliny i doustnych leków

przeciwcukrzycowych

z innymi lekami i substancjami

Leki

nasilające

działanie leków

przeciwcukrzycowych

Leki beta-

adrenolityczne

(propranolol)

Działanie synergistyczne

lekami przeciwcukrzycowymi,

nasilenie ich działania

Salicylany, allopurynol

Wypieranie

leków

przeciwcukrzycowych

systemów transportowych w

kanalikach nerek

Farmakodynamiczne

interakcje NLPZ

o największym znaczeniu klinicznym

Leki i inne substancje

zastosowane równocześnie z

NLPZ

Rodzaj i następstwo interakcji

Leki obniżające ciśnienie

tętnicze krwi (beta-adrenolityki,

inhibitory konwertazy

angiotensyny, diuretyki)

Osłabienie

hipotensyjnego działania

tych leków na skutek

zmniejszenia

przez NLPZ

syntezy

naczyniorozszerzających prostaglandyn

Leki hamujące krzepnięcie krwi

(pochodne kumaryny)

Wzrost

ryzyka wystąpienia krwawień z

przewodu pokarmowego na skutek

hamującego wpływu

NLPZ

na czynność

płytek krwi i na wytwarzanie

protrombiny

Leki przeciwcukrzycowe

Nasilenie hipoglikemizującego

działania

przez

własne działanie hipoglikemiczne

niektórych NLPZ

Fluorochinolony

Nasilenie

toksycznego działania na

OUN

Cyklosporyna, takrolimus,

inhibitory konwertazy

angiotensyny

Nasilenie

przez NLPZ

nefrotoksyczności

Sole litu

Nasilenie

przez NLPZ

toksyczności

Alkohol

Wzrost ryzyka

wystąpienia krwawień z

przewodu pokarmowego

Leki przeciwpłytkowe

(tyklopidyna, klopidogrel)

Wzrost ryzyka

wystąpienia krwawień,

działanie synergistyczne

Farmakokinetyczne

interakcje NLPZ

o największym znaczeniu klinicznym

Leki równocześnie

zastosowane z NLPZ

Rodzaj i następstwo interakcji

Leki hamujące

krzepnięcie krwi

(pochodne kumaryny)

Wzrost ryzyka

wystąpienia krwawień z przewodu

pokarmowego na skutek m.in.

wypierania

pochodnych kumaryny z połączeń z białkami krwi

Leki

przeciwcukrzycowe

(doustne leki

przeciwcukrzycowe,

zwłaszcza pochodne

sulfonylomocznika)

Nasilenie działania hipoglikemicznego

, przede

wszystkim przez

wypieranie

leków

przeciwcukrzycowych

z połączeń z białkami krwi

oraz hamowanie ich metabolizmu

Metotreksat

Nasilenie toksyczności

metotreksatu na skutek

wypierania

jego

z połączeń z białkami i

zmniejszenia przesączania kłębkowego

tego leku

Leki nasercowe

(digoksyna)

Wzrost stężenia

digoksyny na skutek

wypierania

jej

z połączeń z białkami i zmniejszenia wydalania

przez nerki

, prowadzący do zwiększenia siły

działania i ryzyka wystąpienia działań

niepożądanych

Farmakokinetyczne

interakcje NLPZ

o największym znaczeniu klinicznym

Leki równocześnie

zastosowane z NLPZ

Rodzaj i następstwo interakcji

Antybiotyki

aminoglikozydowe

Wzrost stężenia

aminoglikozydów w

surowicy prowadzący do zwiększenia ryzyka

wystąpienia działań niepożądanych na

skutek

zahamowania

ich

przesączania

kłębkowego

, nasilenie oto- i

nefrotoksyczności

Leki wpływające na

OUN (fenytoina,

kwas walproinowy)

Wzrost stężenia

fenytoiny i kwasu

walproinowego na skutek

zahamowania

ich

metabolizmu

wypierania ich z połączeń z

białkami krwi

Kortykosteroidy

Wzrost stężeń

kortykosteroidów na skutek

zmniejszenia wydalania

ich

przez nerki

wystąpienie gastropatii, krwawienia z

przewodu pokarmowego

TLP, SSRI,

neuroleptyki, leki

przeciwarytmiczne

Nasilenie działania

poprzez

zahamowanie

metabolizmu

, obok wymienionych leków,

przez NLPZ (celekoksyb)

Interakcje glikozydów nasercowych z innymi lekami

i substancjami

Leki i substancje zastosowane

równocześnie z glikozydami

nasercowymi

Rodzaj i następstwo

interakcji

Hiperkalcemia

: preparaty wapnia

Hipokaliemia:

leki

moczopędne

(furosemid,

kwas

etakrynowy),

indapamid, glikokortykosteroidy, leki
przeczyszczające, amfoterycyna B,
polimiksyny

Nasilenie

działania glikozydów

nasercowych oraz ich

działania

arytmogennego

Hiperkaliemia:

preparaty potasu

Hipokalcemia:

wersenian sodowy,

cytrynian sodu

Osłabienie

działania

glikozydów

nasercowych

Epinefryna, norepinefryna, rezerpina,
inhibitory MAO

Możliwość

wystąpienia

zaburzeń rytmu serca

Interakcje glikozydów nasercowych z innymi lekami

i substancjami

Leki i substancje zastosowane

równocześnie z glikozydami

nasercowymi

Rodzaj i następstwo interakcji

Leki

upośledzające

wchłanianie

digoksyny z przewodu pokarmowego:

węgiel

leczniczy,

metoklopramid,

cholestyramina, kolestypol, neomycyna,
sulfasalazyna, kwas paraaminosalicylowy

Osłabienie

działania digoksyny

Leki pobudzające biotransformację
glikozydów nasercowych

: fenobarbital,

fenylbutazon,

ryfampicyna,

fenytoina,

preparaty dziurawca

Osłabienie

działania glikozydów

nasercowych

Leki zwiększające stężenie digoksyny

osoczu

werapamil,

diltiazem,

nifedypina,

chinidyna,

amiodaron,

indometacyna,

spironolakton,

trimetoprim, gentamycyna, cefradyna,

tetracykliny,

erytromycyna,

klarytromycyna,

propafenon,

cyklosporyna, itrakonazol

Zmniejszenie klirensu nerkowego

digoksyny,

hamowanie aktywności

P-glikoproteiny

odpowiedzialnej za

jelitowy

nerkowy

transport

digoksyny,

nasilenie

działania

digoksyny

Interakcje inhibitorów konwertazy

angiotensyny z innymi lekami i

środkami

Inhibitory konwertazy

angiotensyny

Równocześnie stosowane

inne leki i su

stancje

Rodzaj i następstwo interakcji

IKA

Diuretyki sodopędne

(tiazy

dowe, chlortalidon,

furosemid, kwas et

akrynowy)

Gwałtowne

obniżenie

ciśnienia

tętnicz

go krwi, ostra niewydolność

nerek

IKA

Diuretyki oszczędzające
potas (amiloryd, triamteren,
spironolakton

Niebezpieczne, niekiedy zagrażające

życiu o

jawy hiperkaliemii

IKA

Leki moczopędne

Zwiększenie

stężenia mocznika we krwi

Kaptopryl w dawce 25 mg

Furosemid

Osłabienie

moczopęd

nego działania

furosem

idu

Inhibitory konwertazy

angiote

nsyny

Równocześnie stosowane

inne leki i su

stancje

Rodzaj i następstwo interakcji

Kaptopryl, enalapryl,

lizyno

pryl, perynd

opryl

NLPZ (kwas

acetylosalicylowy,

indometacyna, napro

ksen)

Osłabienie

działania hipotensyjnego i

efektów hemodynamicznych IKA

IKA

Leki przeciwcukrzycowe

U osób z cukrzycą

zmniejszenie

stężenia

glukozy we krwi

Kaptopryl

Środki znieczulenia

ogólnego

Nadmierne

obniżenie

ciśnienia tętn

iczego

krwi

IKA

Allopurynol

Zaburzenia neurologiczne, zespół

Stevensa

Johnsona, reakcje

anafilaktyc

ne, neutropenia

IKA (kaptopryl, cylazapryl,

imidapryl,

trandolapryl)

Leki immunosupresyjne

(azati

pryna), cyt

ostatyki

Neutropenia

Interakcje inhibitorów konwertazy

angiotensyny z innymi lekami i

środkami

Leki wydłużające odstęp QT w EKG o największym ryzyku

indukowania epizodów

częstoskurczu komorowego typu

torsade de pointes

Leki przeciwarytmiczne

Amiodaron, dizopyramid, dofetylid, chinidyna, sotalol

Leki przeciwhistaminowe

Ebastyna

Leki przeciwbakteryjne

Erytromycyna, klarytromycyna, spiramycyna, cyprofloksacyna, gatifloksacyna,

norfloksacyna, sparfloksacyna, kotrymoksazol

Leki przeciwgrzybicze

Ketokonazol

Leki przeciwpierwotniakowe

Metronidazol, pentamidyna, chinina, chlorochina

Leki przeciwdepresyjne

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, fluoksetyna, meprotylina

Leki przeciwpsychotyczne

Chlorpromazyna, haloperydol, droperydol, tiorydazyna, mezorydazyna, węglan

litu, pimozyd, sertindol

Leki blokujące kanał wapniowy

Beprydyl, prenylamina

Agoniści receptorów opiatowych

Metadon, lewometadyl

Inne leki

Wodzian chloralu, ketanseryna, sukcynylocholina, tamoksyfen, takrolimus,

wazopresyna

Zasady kojarzenia

antybiotyków c.d.

kojarzenie, wymagających do swego działania

aktywnego wzrostu komórki bakteryjnej,

chemioterapeutyków

bakteriobójczych

(penicyliny,

cefalosporyny, aminoglikozydy, ryfampicyna, izoniazyd,

fluorochinolony, polimiksyny, wankomycyna,

bacytracyna, nitrofurany, makrolidy w większych

dawkach) z

bakteriostatycznymi

(sulfonamidy,

tetracykliny, makrolidy, chloramfenikol, linkozamidy,

trimetoprym, etambutol), które hamują wzrost

bakterii, przy dużej wrażliwości drobnoustrojów może

wywołać niepożądane w skutkach klinicznych zjawisko

antagonizmu

; najbardziej jaskrawym jego przykładem

jest skojarzone leczenie penicylinami z tetracyklinami,

makrolidami lub chloramfenikolem.

Interakcje antybiotyków

aminoglikozydowych z innymi

lekami i substancjami

Leki i substancje zastosowane

równocześnie z antybiotykami

aminoglikozydowymi

Rodzaj i następstwo interakcji

Środki zwiotczające mięśnie

(tubokuraryna, galamina,

pankuronium)

Nasilenie

działania

zwiotczającego mięśnie,

przedłużenie okresu porażenia

mięśniowego, w następstwie

niebezpieczeństwo bezdechu

Furosemid, kwas etakrynowy

Nasilenie

działania

ototoksycznego

Cefalotyna, cefradyna,

wankomycyna, amfoterycyna,

furosemid, kwas etakrynowy,

metoksyfluran, cisplatyna,

cyklosporyna

Nasilenie

działania

nefrotoksycznego

Pochodne fenotiazyny

(tietylperazyna,

chlorpromazyna,

dimenhydrynat)

Maskowanie

objawów

ototoksycznych antybiotyków

aminoglikozydowych

Interakcje tetracyklin z innymi

lekami

Leki i substancje zastosowane

łącznie z tetracyklinami

Rodzaj i następstwo interakcji

Leki zawierające jony wapnia,

żelaza, magnezu, glinu,

bizmutu, cynku, miedzi, mleko,

zasady

Upośledzenie

wchłaniania

tetracyklin z przewodu

pokarmowego, osłabienie ich

działania

Fenytoina, barbiturany,

karbamazepina

Nasilenie

metabolizmu

tetracyklin – doksycykliny,

osłabienie działania

Pochodne fenotiazyny

(chlorpromazyna)

Nasilenie

działania

hepatotoksycznego tetracyklin

Warfaryna, fenindion

Nasilenie

działania leków

hamujących krzepnięcie w

wyniku dysbakteriozy,

zmniejszenie wytwarzania

witaminy K przez bakterie

jelitowe i zmniejszenie stężenia

protrombiny

Digoksyna, insulina

Tetracykliny

nasilają

działanie

digoksyny i insuliny

Interakcje antybiotyków

makrolidowych z innymi

lekami

Antybiotyk

Rodzaj i następstwo interakcji

Grupa I

Makrolidy starej generacji

erytromycyna,

troleandomycyna

Nasilają

działanie warfaryny,

digoksyny, teofiliny, ebastyny,

metyloprednizolonu,

karbamazepiny, cyklosporyny,

dizopiramidu, felodypiny,

pochodnych benzodiazepiny

(triazolam, midazolam) i

bromokryptyny poprzez

zahamowanie metabolizmu i

wydalania

Grupa II

josamycyna,

roksytromycyna,

klarytromycyna,

flurytromycyna, miokamycyna,

midekamycyna

Nasilają

działanie teofiliny,

ebastyny, karbamazepiny,

pochodnych kumaryny,

bromokryptyny, cyklosporyny

poprzez zahamowanie

metabolizmu

Grupa III

azytromycyna, spiramycyna,

dirytromycyna, rokitramycyna

Nie obserwowano dotąd

klinicznie istotnych interakcji u

ludzi

Interakcje fluorochinolonów

innymi lekami

Leki zastosowane

łącznie z

fluorochinolonami

Rodzaj i następstwo interakcji

Teofilina

Zahamowanie

metabolizmu teofiliny przez

enoksacynę, kwas pipemidowy, w mniejszym

stopniu przez cyprofloksacynę,

pefloksacynę, norfloksacynę, zwiększenie

stężenia teofiliny w organizmie, nasilenie jej

działania i objawów niepożądanych

Leki

przeciwhistaminowe

(ebastyna)

Nasilenie

działania kardiotoksycznego przez

cyprofloksacynę, norfloksacynę,

sparfloksacynę, wydłużenie odstępu QT,

niebezpieczeństwo wystąpienia zaburzeń

rytmu komorowego typu

torsade de pointes

Interakcje fluorochinolonów

innymi lekami

Leki zastosowane

łącznie z

fluorochinolonami

Rodzaj i następstwo interakcji

Leki hamujące krzepnięcie,

NLPZ, przeciwcukrzycowe,

cytostatyczne będące

substratami izoenzymu

CYP1A2 i CYP3A4

Hamowanie

przez fluorochinolony

metabolizmu leków będących

substratami izoenzymu CYP1A2 i

CYP3A4, nasilenie działania

Leki neutralizujące kwas

solny zawierające sole

glinu, magnezu, wapnia,

sukralfat, sole cynku, sole

żelaza

Upośledzenie

wchłaniania

fluorochinolonów z przewodu

pokarmowego

Interakcje leków

przeciwgruźliczych z innymi

lekami i substancjami

Leki

przeciwgruźlicze

Równocześnie stosowane

inne leki i substancje

Rodzaj i

następstwo

interakcji

Ryfampicyna

Leki przeciwgrzybicze

(itrakonazol, ketokonazol),

przeciwwirusowe (indynawir,

sakwinawir, nelfinawir), leki

immunosupresujne

(cyklosporyna, takrolimus),

teofilina, narkotyczne leki

przeciwbólowe (metadon),

środki antykoncepcyjne,

pochodne kumaryny, doustne

leki przeciwcukrzycowe,

trójpierścieniowe leki

przeciwdepresyjne, leki

przeciwpsychotyczne

(haloperydol), leki

hipotensyjne (enalapryl),

kortykosteroidy

Pobudzenie

przez

ryfampicynę

metabolizmu

obok

wymienionych

innych leków i

substancji,

osłabienie ich

działania

Interakcje leków

przeciwgruźliczych z innymi

lekami i substancjami

Leki

przeciwgruźlicze

Równocześnie

stosowane inne

leki i substancje

Rodzaj i następstwo

interakcji

Ryfampicyna

Digoksyna

Zmniejszenie

stężenia

digoksyny w organizmie

poprzez indukcję przez

ryfampicynę aktywności P-

glikoproteiny w komórkach

nabłonka jelit usuwającej

digoksynę z powrotem do

światła jelita, osłabienie

działania digoksyny

Interakcje leków

przeciwgrzybiczych z innymi

lekami i substancjami

Leki

przeciwgrzyb

icze

Równocześnie

stosowane inne leki i

substancje

Rodzaj i następstwo

interakcji

Gryzeofulwina

Leki hamujące

krzepnięcie,

cyklosporyna, środki

antykoncepcyjne

Indukcja

metabolizmu obok

wymienionych innych leków

przez gryzeofulwinę,

osłabienie ich działania

Gryzeofulwina

Barbiturany

Indukcja

metabolizmu

gryzeofulwiny przez

barbiturany, osłabienie jej

przeciwgrzybiczego działania

Gryzeofulwina

Alkohol

Potęgowanie

działania

alkoholu

Ketokonazol,

flukonazol,

itrakonazol,

worikonazol

Fenytoina,

cyklosporyna, statyny,

leki hamujące

krzepnięcie, leki

przeciwhistaminowe

H1 II generacji,

glikozydy nasercowe,

leki blokujące kanał

wapniowy

Zahamowanie

przez

ketokonazol, flukonazol,

itrakonazol, worikonazol

metabolizmu obok

wymienionych innych leków,

nasilenie ich działania i

toksyczności

Interakcje leków

przeciwgrzybiczych z innymi

lekami i substancjami

Leki

przeciwgrzyb

icze

Równocześnie

stosowane inne leki i

substancje

Rodzaj i następstwo

interakcji

Ketokonazol

Leki wydłużające

odstęp QT

Zwiększenie

ryzyka

wystąpienia groźnych dla

życia zaburzeń rytmu serca

typu

torsade de pointes

Ketokonazol

Alkohol

Objawy

nietolerancji

alkoholu, reakcja

disulfiramopodobna

Ketokonazol,

flukonazol,

itrakonazol,

worikonazol

Fenytoina,

ryfampicyna,

fenobarbital

Fenytoina, ryfampicyna,

fenobarbital

indukują

metabolizm syntetycznych

leków przeciwgrzybiczych,

osłabienie ich działania

Ketokonazol,

flukonazol,

itrakonazol,

worikonazol

Leki stosowane w

chorobie wrzodowej

antagoniści

receptorów H2,

omeprazol, sukralfat

Zmniejszenie

wchłaniania

syntetycznych leków

przeciwgrzybiczych z

przewodu pokarmowego

Interakcje między teofiliną a innymi

równocześnie stosowanymi lekami i

substancjami

Równocześnie zastosowane

inne leki i substancje

Rodzaj i następstwo interakcji

Antybiotyki makrolidowe –

erytromycyna,

klarytromycyna, josamycyna;

fluorochinolony – enoksacyna,

kwas pipemidowy,

cyprofloksacyna, pefloksacyna,

norfloksacyna; ponadto

cymetydyna, zileuton, doustne

środki antykoncepcyjne

Hamowanie

metabolizmu

teofiliny

Induktory enzymatyczne -

barbiturany, ryfampicyna,

fenytoina oraz preparaty

dziurawca

Pobudzenie

metabolizmu

teofiliny

Preparaty dziurawca

Nasilenie

metabolizmu teofiliny

osłabienie

efektu

farmakologicznego

Interakcje metotreksatu z

innymi lekami

Leki zastosowane

równocześnie z MTX

Rodzaj i następstwo interakcji

Cholestyramina, antybiotyki

nie wchłaniające się z

przewodu pokarmowego –

neomycyna, paromomycyna

Zmniejszenie

wchłaniania MTX z

przewodu pokarmowego,

osłabienie działania MTX

Hydrokortyzon, prednizon,

cefalotyna

Zmniejszenie

wychwytu

komórkowego MTX, osłabienie

działania MTX

Gryzeofulwina, ryfampicyna,

fenobarbital

Pobudzenie

metabolizmu MTX,

osłabienie działania MTX

Asparaginaza

Działanie antagonistyczne wobec

MTX,

osłabienie

działania MTX

Kanamycyna

Zwiększenie

wchłaniania MTX z

przewodu pokarmowego,

zwiększenie jego biodostępności,

nasilenie działania MTX

Interakcje metotreksatu z

innymi lekami

Leki zastosowane

równocześnie z MTX

Rodzaj i następstwo interakcji

Niesteroidowe leki

przeciwzapalne, sulfonamidy,

probenecyd

Wypieranie

MTX z połączeń z

białkami krwi, nasilenie działania,

zwiększenie toksyczności MTX

Salicylany, sulfonamidy,

cefalotyna, penicylina,

probenecyd

Konkurencyjne

hamowanie

wydalania MTX przez kanaliki

nerkowe, nasilenie działania,

zwiększenie toksyczności MTX

Antybiotyki aminoglikozydowe,

cisplatyna, cyklosporyna,

prokarbazyna

Upośledzenie

czynności nerek,

zmniejszenie wydalania MTX,

nasilenie działania, zwiększenie

toksyczności MTX

Interakcje metotreksatu z

innymi lekami

Leki zastosowane

równocześnie z MTX

Rodzaj i następstwo interakcji

Cisplatyna

Uszkodzenie

kanalików

nerkowych,

zmniejszenie wchłaniania

zwrotnego MTX i

kwasu foliowego, zmniejszenie

skuteczności

ochrony folinianem wapniowym

Fenylbutazon, amidopiryna

Nasilenie

mielosupresyjnego

działania MTX

Azatiopryna, sulfasalazyna

Zwiększenie

ryzyka

hepatotoksyczności

Merkaptopuryna

Osłabieni

e metabolizmu

merkaptopuryny przez MTX,

nasilenie działania

merkaptopuryny

Interakcje leków immunosupresyjnych –

cyklosporyny, takrolimusa, syrolimusa z innymi

lekami i substancjami

Leki

immunosupres

yjne

Inne

równocześnie

zastosowane

leki

Rodzaj i następstwo interakcji

Cyklosporyna,

takrolimus

Antybiotyki

Makrolidowe

erytromycyna,

klarytromycyna,

josamycyna

Hamowanie

metabolizmu

cyklosporyny i

takrolimusa przez makrolidy,

nasilenie

działania leków

immunosupresyjnych

Cyklosporyna

Leki

przeciwgrzybic

ze -

ketokonazol,

flukonazol,

itrakonazol

Hamowanie

metabolizmu

cyklosporyny przez leki

przeciwgrzybicze,

nasilenie

jej

działania. Konieczność

zmniejszenia dawki cyklosporyny

o 85% podczas łącznej terapii z

ketokonazolem, a o 50% podczas

łącznej terapii z flukonazolem

Takrolimus

Flukonazol

Hamowanie

metabolizmu

takrolimusa przez flukonazol,

nasilenie działania takrolimusa.

Konieczność zmniejszenia dawki

takrolimusa o 50% podczas

łącznej terapii z flukonazolem

Syrolimus

Ketokonazol

Hamowanie

metabolizmu

sirolimusa przez ketokonazol,

nasilenie działania syrolimusa

Interakcje leków immunosupresyjnych –

cyklosporyny, takrolimusa, syrolimusa z innymi

lekami i substancjami

Leki

immunosupres

yjne

Inne

równocześnie

zastosowane

leki

Rodzaj i następstwo interakcji

Cyklosporyna,

takrolimus,

syrolimus

Diltiazem

Hamowanie

metabolizmu leków

immunosupresyjnych przez

diltiazem, nasilenie ich działania

Cyklosporyna

Werapamil

Hamowanie

metabolizmu

cyklosporyny przez werapamil,

nasilenie działania cyklosporyny

Takrolimus

Nifedypina,

leki

przeciwwiruso

we – inhibitory

proteazy

(nelfinawir,

rytonawir,

sakwinawir)

Hamowanie

metabolizmu

takrolimusa przez obok

wymienione leki, nasilenie jego

działania

Cyklosporyna,

takrolimus

Sok

grejpfrutowy

Hamowanie

metabolizmu

pierwszego przejścia cyklosporyny

i takrolimusa w jelicie,

zwiększenie ich biodostępności,

nasilenie działania

Interakcje leków immunosupresyjnych –

cyklosporyny, takrolimusa, syrolimusa z innymi

lekami i substancjami

Leki

immunosupres

yjne

Inne

równocześnie

zastosowane

leki

Rodzaj i następstwo interakcji

Cyklosporyna

Fenobarbital,

ryfampicyna,

fenytoina,

karbamazepina,

preparaty

dziurawca

Pobudzenie

metabolizmu

cyklosporyny przez obok

wymienione leki, osłabienie jej

działania, niebezpieczeństwo

odrzucenia przeszczepu

Takrolimus

Ryfampicyna,

fenytoina

Pobudzenie

metabolizmu

takrolimusa przez obok

wymienione leki, osłabienie jego

działania, niebezpieczeństwo

odrzucenia przeszczepu

Syrolimus

Ryfampicyna

Pobudzenie

metabolizmu

syrolimusa przez ryfampicynę,

osłabienie jego działania,

niebezpieczeństwo odrzucenia

przeszczepu

Interakcje leków immunosupresyjnych –

cyklosporyny, takrolimusa, syrolimusa z innymi

lekami i substancjami

Leki

immunosupres

yjne

Inne równocześnie

zastosowane leki

Rodzaj i następstwo

interakcji

Cyklosporyna,

takrolimus

Antybiotyki

aminoglikozydowe

, niesteroidowe

leki

przeciwzapalne,

amiloryd, inne

nefrotoksyczne

leki, również

syrolimus

Nasilenie

działania

nefrotoksycznego poprzez

sumowanie się jego

działania

Cyklosporyna

Digoksyna

Zwiększenie

stężenia

digoksyny w organizmie,

nasilenie jej działania

Document Outline