Dr n. farm. Sławomir Wilczyński

INCI itp

Jak powstaje kosmetyk?

Badania in vitro

Badania substancji czynnych prowadzone

pozaustrojowo

Laboratorium technologiczno – wdrożeniowe

Opracowanie receptury kosmetyku i technologii

jego produkcji

Badania in vivo

Potwierdzenie skuteczności kosmetyku na

ochotnikach, dopracowanie receptury

Badania skuteczności kosmetyku w niezależnych

instytutach i klinikach

NOWY KOSMETYK

Jak odczytać etykietę
kosmetyku?

Jak odczytać etykietę

Jak odczytać etykietę

kosmetyku?

kosmetyku?

Znak informujący o realizacji przez producenta obowiązku odzysku

Znak informujący o realizacji przez producenta obowiązku odzysku

opakowania. Znak umieszczany dobrowolnie

opakowania. Znak umieszczany dobrowolnie

Znak „e” umieszczony przy nominalnej zawartości

Znak „e” umieszczony przy nominalnej zawartości

produktu (g) lub (ml) informuje, że producent

produktu (g) lub (ml) informuje, że producent

skorzystał z uznaniowego standardowego systemu

skorzystał z uznaniowego standardowego systemu

kontroli

wagi

lub

objętości

na

etapie

kontroli

wagi

lub

objętości

na

etapie

produkcyjnym.

produkcyjnym.

Znak umieszczany dobrowolnie.

Znak umieszczany dobrowolnie.

Oznaczenie rodzaju materiału z którego wykonano opakowanie.

Oznaczenie rodzaju materiału z którego wykonano opakowanie.

Znak umieszczany dobrowolnie.

Znak umieszczany dobrowolnie.

Jak odczytać etykietę

Jak odczytać etykietę

kosmetyku?

kosmetyku?

Znak wskazujący, że opakowanie powinno trafić do pojemnika
na odpady. Pojawia się tylko na etykietach wielojęzycznych.
Nie przewidziany w Polsce.

Przyjazny dla warstwy ozonowej. Znak pojawia się tylko na
wielojęzycznychetykietach aerozoli. Nie przewidziany w Polsce.

Znak odwrócone epsilon pojawia się na opakowaniach aerozoli i
oznajmia, że produkt spełnia polskie i europejskie
wymagania stawiane wyrobom tego typu.

Jak odczytać etykietę

Jak odczytać etykietę

kosmetyku?

kosmetyku?

Symbol ”ręka na książce” oznacza, że do opakowania

Symbol ”ręka na książce” oznacza, że do opakowania

dołączona jest ulotka informacyjna.

dołączona jest ulotka informacyjna.

Symbol informuje jak długo można używać

Symbol informuje jak długo można używać

kosmetyku. Obok lub na symbolu podany

kosmetyku. Obok lub na symbolu podany

jest OKRES TRWAŁOŚCI PO OTWARCIU

jest OKRES TRWAŁOŚCI PO OTWARCIU

czyli

okres

bezpiecznego

stosowania

czyli

okres

bezpiecznego

stosowania

kosmetyku, licząc od jego pierwszego

kosmetyku, licząc od jego pierwszego

użycia. Jest to czas,w którym producent

użycia. Jest to czas,w którym producent

gwarantuje

bezpieczeństwo

gwarantuje

bezpieczeństwo

kosmetyku.Okres ten jest określany w

kosmetyku.Okres ten jest określany w

miesiącach.

miesiącach.

* Przydatność balsamów do ciała waha się od 6 do 12

* Przydatność balsamów do ciała waha się od 6 do 12

miesięcy,

miesięcy,

w zależności od jakości i konsystencji kosmetyku.

w zależności od jakości i konsystencji kosmetyku.

* Długość żywotności kremu do twarzy to 3 do 6

* Długość żywotności kremu do twarzy to 3 do 6

miesięcy, mleczka oczyszczającego można używać

miesięcy, mleczka oczyszczającego można używać

przez pół roku.

przez pół roku.

* Podkładu do twarzy można używać nawet przez

* Podkładu do twarzy można używać nawet przez

rok, o ile jego przechowywanie jest właściwe.

rok, o ile jego przechowywanie jest właściwe.

* Szminki i pomadki mogą leżeć nawet 2 lata, za to

* Szminki i pomadki mogą leżeć nawet 2 lata, za to

płynne błyszczyki przez około 8 miesięcy.

płynne błyszczyki przez około 8 miesięcy.

* Rzadko kiedy lakier do paznokci wytrzymuje

* Rzadko kiedy lakier do paznokci wytrzymuje

przechowywanie dłuższe niż 6 miesięcy, jednak jego

przechowywanie dłuższe niż 6 miesięcy, jednak jego

żywotność oceniania jest na

żywotność oceniania jest na rok.

INCI

INCI

INCI = International Nomenclature of

INCI = International Nomenclature of

Cosmetic Ingredients

Cosmetic Ingredients

INCI

to

podstawa

systemu

mającego

ujednolicić

nazewnictwo

składników

kosmetycznych. Według INCI wszystkie użyte w
produkcie surowce muszą być w ten sposób
wyliczone, że substancje, których najwięcej w
produkcie otwierają listę, a użyte w mniejszych
koncentracjach

występują

na

dalszych

pozycjach.

Używane

w

INCI

nazwy

to

mieszanka nazw chemicznych, angielskich, a
także łacińskich nazw roślin.

INCI

Barwniki są ponumerowane według "Color-Index-Number"
czyli w skrócie CI. Niestety w przypadku barwników INCI
dopuszcza pewną niedokładność. Jeżeli dany produkt jest
oferowany jako cała paleta kolorów - n.p. szminka w 15
różnych kolorach - to producent w spisie składników może
wymienić wszystkie barwniki użyte w całej serii. Wówczas
może dołożyć + lub - przed nazwą, co oznacza tylko tyle, że
dany kolor może być składnikiem produktu, ale nie musi.
Dlatego nie można jednoznacznie stwierdzić, jakie barwniki
użyto w konkretnymprodukcie. Poza tym nie wszystkie
barwniki mają jakiś numer CI, niektóre nazywają się zupełnie
inaczej.

Użyte w kosmetykach substancje zapachowe

nie muszą być wcale deklarowane. Wystarczy jeżeli
producent

określi

je

mianem

"Fragrance",

"Parfume" lub "Aroma". Niedokładna czy nieścisła
jest również deklaracja substancji roślinnych. W
spisie składników podana jest wyłącznie nazwa
rośliny, a nie w jakiej formie (wyciąg wodny,
alkoholowy, olejowy, ekstrakt itd.) daną roslinę
zastosowano. Nie wiadomo również jakie części
rośliny zostały użyte. Jeżeli producent zastosuje się
do

wymagań

INCI,

to

konsument

po

przestudiowaniu składu kosmetyku może sobie
wyrobić zdanie o jego jakości, nawet jeżeli nie
dysponuje szczegółowymi informacjami.

INCI

INCI

Bardzo ważne dla zdrowia konsumenta są
informacje

o

składnikach

kompozycji

zapachowych

mogących

wywołać

alergie.

Każda z kompozycji zapachowych składa się z
wielu elementów, tzw. substancji zapachowych,
których obecnie używa się ogółem około dwóch
tysięcy. Niektóre z tych substancji, u osób
wrażliwych, mogą wywołać reakcje alergiczne.
Zidentyfikowano 26 takich substancji. Lista
zawiera zarówno substancje syntetyczne, jak i
pochodzenia naturalnego. Ich nazwy podawane
będą w nomenklaturze INCI. Informacja o ich
obecności będzie zamieszczona w zależności od
stężenia substancji w kosmetyku. Wartości
minimalne stężeń mogących wywołać alergie
wynoszą 100 ppm (0,01%) dla produktów, które
są spłukiwane po użyciu, np. szampony oraz 10
ppm (0,001%) dla produktów, które pozostają
na skórze, np. kremy. Zakłada się, że poniżej
tych

wartości

ryzyko

wywołania

alergii

praktycznie nie istnieje.

Lista 26 składników kompozycji zapachowych

Lista 26 składników kompozycji zapachowych

mogących powodować alergie:

mogących powodować alergie:

Amyl Cinnamal

Anise Alcohol

Amylcinnamyl Alcohol

Benzyl Benzoate

Benzyl Alcohol

Benzyl Cinnamate

Benzyl Salicylate

Citronellol

Cinnamyl Alcohol

Farnesol

Cinnamal

Hexyl Cinnamal

Citral Butylphenyl

Methylprpional Coumarin

Limonene

Eugenol

Linalool

Geraniol

Methyl 2-Octynoate

Hydroxycitronellal

Alpha-Isomethyl Ionone

Hydroxyisohexyl 3-Cyclohexene

Carboxaldehyde

Evernia Prunastri Extract

Isoegenol

Evenia Furfuracea Extract

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

Działanie kosmetyku przeznaczonego do podania na
skórę zależy od:

• właściwości fizykochemicznych substancji leczniczej,
• rodzaju podłoża i jego właściwości,
• stanu skóry,
• wzajemnego oddziaływania kosmetyk -podłoże -
skóra,
• obecności substancji pomocniczych.

Ponieważ skóra stanowi barierę chroniącą przed
wnikaniem obcych
substancji do organizmu, najważniejszym problemem
jest zbyt małe
wchłanianie kosmetyku.

Podstawowym zadaniem technologicznym przy

Podstawowym zadaniem technologicznym przy

opracowaniu nowego kosmetyku, w postaci kremu do

opracowaniu nowego kosmetyku, w postaci kremu do

podawania na skórę, jest zwiększenie szybkości penetracji

podawania na skórę, jest zwiększenie szybkości penetracji

substancji leczniczej przez poszczególne warstwy naskórka.

substancji leczniczej przez poszczególne warstwy naskórka.

O większej lub mniejszej przepuszczalności skóry dla

O większej lub mniejszej przepuszczalności skóry dla

różnych związków chemicznych decydują takie czynniki, jak:

różnych związków chemicznych decydują takie czynniki, jak:



różnice osobnicze,

różnice osobnicze,



typ skóry,

typ skóry,



anatomiczna lokalizacja skóry,

anatomiczna lokalizacja skóry,



wiek pacjenta,

wiek pacjenta,



stan skóry, na który składają się zmiany

stan skóry, na który składają się zmiany

chorobowe, uszkodzenia mechaniczne,

chorobowe, uszkodzenia mechaniczne,

stopień nawodnienia.

stopień nawodnienia.

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

Substancje pomocnicze stosowane w

Substancje pomocnicze stosowane w

technologii postaci kosmetyku, mogą mieć

technologii postaci kosmetyku, mogą mieć

decydujący wpływ na szybkość uwalniania

decydujący wpływ na szybkość uwalniania

substancji leczniczej z kremu, na szybkość

substancji leczniczej z kremu, na szybkość

wchłaniania, na trwałość postaci kosmetyku.

wchłaniania, na trwałość postaci kosmetyku.

Najistotniejszym czynnikiem ograniczającym

Najistotniejszym czynnikiem ograniczającym

szybkość

przenikania

są

właściwości

szybkość

przenikania

są

właściwości

cząsteczki substancji leczniczej.

cząsteczki substancji leczniczej.

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

Warstwa rogowa w większości kosmetyków podanych na

Warstwa rogowa w większości kosmetyków podanych na

skórę utrudnia lub wręcz uniemożliwia osiągnięcie w

skórę utrudnia lub wręcz uniemożliwia osiągnięcie w

skórze właściwej, lub we krwi właściwego stężenia

skórze właściwej, lub we krwi właściwego stężenia

terapeutycznego.

terapeutycznego.

Stratum corneum

Stratum corneum

limituje szybkość

limituje szybkość

wchłaniania substancji do skóry i przez skórę, a więc

wchłaniania substancji do skóry i przez skórę, a więc

zwiększenie przepuszczalności tej bariery jest tak istotne

zwiększenie przepuszczalności tej bariery jest tak istotne

przy transdermalnej drodze kosmetyku lub w celu

przy transdermalnej drodze kosmetyku lub w celu

uzyskania efektu leczniczego w skórze. Stąd też wynika

uzyskania efektu leczniczego w skórze. Stąd też wynika

ogromne zainteresowanie promotorami (akceleratorami)

ogromne zainteresowanie promotorami (akceleratorami)

wchłaniania. Są to związki zmieniające jej strukturę, a tym

wchłaniania. Są to związki zmieniające jej strukturę, a tym

samym zwiększające jej przepuszczalność. Mechanizm

samym zwiększające jej przepuszczalność. Mechanizm

działania promotorów wchłaniania zależy głównie od ich

działania promotorów wchłaniania zależy głównie od ich

polarności. Związki o charakterze lipidowym wpływają

polarności. Związki o charakterze lipidowym wpływają

wyłącznie na struktury między komórkowe.

wyłącznie na struktury między komórkowe.

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

Promotory wchłaniania są najczęściej dobrymi

Promotory wchłaniania są najczęściej dobrymi

rozpuszczalnikami substancji leczniczej, w związku z

rozpuszczalnikami substancji leczniczej, w związku z

czym ich obecność w skórze zwiększa współczynnik

czym ich obecność w skórze zwiększa współczynnik

podziału substancji leczniczej między skórą i podłoże,

podziału substancji leczniczej między skórą i podłoże,

co dodatkowo sprzyja zwiększonej penetracji.

co dodatkowo sprzyja zwiększonej penetracji.

Niektóre promotory sorbcji działają prawdopodobnie

Niektóre promotory sorbcji działają prawdopodobnie

również pośrednio, zwiększając zdolność wiązania

również pośrednio, zwiększając zdolność wiązania

wody przez struktury warstwy rogowej.

wody przez struktury warstwy rogowej.

Najczęściej stosowane promotory wchłaniania to:

Najczęściej stosowane promotory wchłaniania to:

alkohole (izopropanol, etanol); glikole (etylenowy,

alkohole (izopropanol, etanol); glikole (etylenowy,

propylenowy); amidy (mocznik, dimetyloacetamid);

propylenowy); amidy (mocznik, dimetyloacetamid);

kwasy tłuszczowe oraz estry, tenzydy, pirolidony,

kwasy tłuszczowe oraz estry, tenzydy, pirolidony,

sulfotlenki, azon.

sulfotlenki, azon.

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

Ważniejsze skróty w

recepturze kosmetycznej

aa

- ana partes - w równych częściach

ad

– do

q.s.

– quantum satis – ile potrzeba

m.f.

- misce fiat – zmieszaj

Rp.

– recipe – weź

sol.

– solutio – roztwór

D.t.d.

– dentur tales doses – weź takich dawek

Ung.

– unguentum – maść

Przykład recepty

Lotio cosmetica Kummerfeldi

Rp.
Camphorae
Gummi arabici aa 6,0
Sulfuris ppt. 25,0
Ol. Menthae pip. q.s.
Aq. Calcis ad 200,0

M.f. susp.

Podział związków chemicznych

ze względu na funkcję, jaką

pełnią w kosmetykach

Środki konserwujące

– utrzymanie

kosmetyku podczas magazynowania i
użytkowania

w

takim

stanie

mikrobiologicznym, w jakim został on
wyprodukowany.
Przykłady

konserwantów:

kwas

benzoesowy, bronopol, nipaginy, Germal
115

Kosmetyki

•

Zawartość

substancji

pochodzenia

naturalnego oraz białek, cukrów i tłuszczy

w kosmetykach czynnikiem ryzyka rozwoju

mikroorganizmów

•

Rozwój mikroorganizmów prowadzi do

zmiany

właściwości

fizykochemicznych

kosmetyku (barwa, zapach, konsystencja)

Konserwanty stosowane w

kosmetykach

•

Składniki

kosmetyków,

które

poza

podstawowymi właściwościami wykazują

mniejszą

lub

większą

aktywność

antymikrobową

•

Związki chemiczne dodawane specjalnie w

celu

zapewnienia

stabilności

mikrobiologicznej preparatu

Rola konserwantów

•

Hamowanie aktywności bakterii, grzybów i pleśni

oraz opóźnianie procesu obniżania się wartości

wyrobu kosmetycznego, wywołanego zmianą

zapachu, konsystencji, wyglądu czy fermentacją

kosmetyku

•

Zapobieganie powstawania produktów przemiany

materii mikroorganizmów, które mogą działać

szkodliwie na skórę i błony śluzowe

Konserwanty – regulacje

prawne

•

Dziennik Ustaw Nr 42 poz. 473 z dnia 11 maja

2001 r. - Ustawa o kosmetykach z dnia 30 marca

2001

•

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 marca

2005 r. w sprawie list substancji niedozwolonych

lub dozwolonych z ograniczeniami do stosowania

w kosmetykach oraz znaków graficznych

umieszczanych na opakowaniach kosmetyków

Konserwanty – regulacje

prawne

•

Załącznik nr 4 zawiera - listę substancji konserwujących

dozwolonych do stosowania w kosmetykach, z

podaniem ich ilości, zakresu i warunków stosowania

•

Rozporządzenie z dnia 27 grudnia 2005 r. - rozszerzenie

możliwość

zastosowania

Benzethionium

Chloride

(kosmetyki niespłukiwane inne niż do higieny jamy

ustnej)

oraz

dodanie

56

konserwantu

-

Methylisothiazolinone (do 0,01%)

Konserwanty – regulacje

prawne

•

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24

czerwca 2009 r. zmieniające rozporządzenie

w sprawie list substancji niedozwolonych lub

dozwolonych z ograniczeniami do stosowania

w kosmetykach oraz znaków graficznych

umieszczanych

na

opakowaniach

kosmetyków (alkohol benzylowy)

Konserwanty – regulacje

prawne

•

Obowiązująca obecnie lista substancji

konserwujących dozwolonych do stosowania

w kosmetykach obejmuje 56 pozycji

•

Związków chemicznych jest jednak znacznie

więcej, ponieważ wiele punktów listy - to

grupy

obejmujące

sole

oraz

estry

wymienionych substancji

Reakcje niepożądane na

kosmetyki

•

Intensywny wzrost stosowania kosmetyków

•

Stosowanie kosmetyków będących mieszaninami

wielu związków chemicznych

•

Objawem niepożądanym po użyciu kosmetyku jest

każde niekorzystne i niezamierzone działanie

produktu wprowadzonego do obrotu, używanego

w zwykłych lub innych dających się przewidzieć

warunkach

Reakcje niepożądane na

kosmetyki

•

Nadwrażliwością nazywa się nieprawidłową,

obiektywnie powtarzalną reakcję ustroju na

czynniki

środowiskowe

w

dawkach

tolerowanych przez osoby zdrowe

•

Alergię na kosmetyki stwierdza się, gdy u

podłoża

reakcji

nadwrażliwości

leżą

mechanizmy immunologiczne

Reakcje niepożądane na

kosmetyki manifestuje się

•

Alergicznym wypryskiem kontaktowym
(allergic contact dermatitis, ACD)

•

Pokrzywką kontaktową

•

Reakcjami fotoalergicznymi



Podstawę

diagnostyki

stanowią

naskórkowe testy płatkowe



Różnicowanie

pomiędzy

ACD

a

zmianami podrażnieniowymi

Konserwanty stosowane

powszechnie

•

Parabeny

•

Formalina oraz jej uwalniacze

•

Fenoksyetanol

•

Kwas sorbowy

•

Mertiolat

•

Kathon CG

Parabeny

•

Estry kwasu

•

parabenzoesowego

(nipaginy, aseptiny)

•

Działanie

fungistatyczne

słabiej bakteriostatyczne

•

Najpowszechniejszy
konserwant

w

całej

kosmetyce białej

•

Dopuszczalne

stężenie

parabenów w kosmetykach
wynosi do 0,5%

Parabeny

•

Na skórze mogą wywoływać podrażnienie,

zaczerwienie, świąd, pokrzywkę i wyprysk

•

Przy dłuższym stosowaniu może dojść do

rozszerzenia naczyń krwionośnych oraz wysięku

okołonaczyniowego, który sprzyja powstawaniu

zapalenia okołoustnego

•

Częste występowanie nadwrażliwości ma związek

z szerokim zastosowaniem nipagin

Formalina

•

35-40% roztwór wodny formaldehydu

•

Wykazuje działanie bakteriobójcze

•

Obecnie rzadko stosowana w kosmetykach

•

Występuje głównie w szamponach, płynach do

kąpieli i żelach pod prysznic, a także w preparatach

do higieny jamy ustnej

•

Na skórze powoduje zaczerwienienie, podrażnienie,

świąd, pokrzywkę, wyprysk

Wyzwalacze formaliny

•

Związki, które w obecności wody uwalniają

aldehyd mrówkowy

•

Germall 115, Metenamina, Bronidox, Bronopol,

DMDM hydantoina, Quaternium 15

•

Alergie wywołane tego typu surowcami mogą być

spowodowane

zarówno

obecnością

samych

związków jak również wrażliwością używających

je osób na formaldehyd

Bronopol

•

Bronopol jest często stosowany do
konserwowania szamponów, pianek do
włosów, locji, rzadziej można go spotkać w
maseczkach i kremach

•

Najczęściej używany jest w produktach
szybko spłukiwanych ze skóry i włosów

•

Jest

stosunkowo

słabym

alergenem

kontaktowym,

z

pośród

uwalniaczy

formaliny alergizuje najrzadziej, w około
0,7% przypadków

Quaternium 15 (Dowicil
200)

•

Dobrze rozpuszczalny środek konserwujący

o działaniu zarówno bakteriobójczym jak i

grzybobójczym

•

Znajduje zastosowanie w preparatach do

pielęgnacji

włosów,

rzadziej

w

kosmetykach kolorowych (różach i cieniach

do powiek)

•

Spośród wszystkich wyzwalaczy formaliny

Quaternium

15

uwalnia

najwięcej

formaldehydu

N

+

N

N

N

Cl

Quaternium 15 (Dowicil
200)

•

Najczęstszy alergen kontaktowy w tzw.

cosmetic dermatitis umiejscowionym na

twarzy lub na rękach

•

Im dłuższy czas kontaktu konserwantu ze

skórą, tym silniejsza reakcja alergiczna

Germall 115

•

Wykazuje skuteczne działanie przeciwko

bakteriom Gram-dodatnim oraz Gram-

ujemnym w szerokim zakresie pH

•

Najczęściej służy do konserwowania środków

do pielęgnacji włosów (głównie szamponów),

bywa stosowany także w maściach i

kremach leczniczych

•

U osób źle znoszących Germall 115

obserwuje się głównie alergię na sam

konserwant, a stosunkowo rzadko na

uwalniany aldehyd kwasu mrówkowego

DMDM hydantoina

•

Stosunkowo słaby alergen kontaktowy

•

Najczęściej jest stosowana w preparatach do

pielęgnacji włosów oraz kremach nawilżających

•

Może wywoływać niepożądaną reakcję skórną

szczególnie u osób uczulonych na formaldehyd

•

Najczęściej występuje zaczerwienienie, zmiany

złuszczające

lub

pęcherzowe,

często

z

towarzyszącym bólem i świądem

Fenoksyetanol

•

Wykazuje działanie przeciwbakteryjne

•

Najczęściej towarzyszy parabenom

•

U osób ze skórą wrażliwą mogą wystąpić: podrażnienie

oczu lub świąd i stan zapalny z wypryskiem

•

Bezwzględnie powinny unikać go kobiety w ciąży,

ponieważ może stanowić przyczynę rozwoju wad płodu

•

Przenikanie do mleka powoduje, że kobiety karmiące

również powinny unikać kosmetyków z fenoksyetanolem

O

OH

Kwas sorbowy

•

Charakteryzuje się działaniem grzybobójczym i

drożdżobójczym oraz słabszym bakteriobójczym

•

Znajduje

zastosowanie

w

lekach

stosowanych

zewnętrznie

oraz

kosmetykach

(płyny

do

przechowywania soczewek kontaktowych, szampony,

pasty do zębów)

•

Manifestuje się na skórze najczęściej wystąpieniem

wyprysku i owrzodzeń goleni, może wywołać zapalenie

spojówek

C

H

3

OH

O

Mertiolat (tiomersal)

•

Należy do organicznych związków rtęci

•

Wykorzystuje się jego aktywność bakteriobójczą i

przeciwgrzybiczą

•

Występuje w lekach okulistycznych, preparatach

do

przechowywania

szkieł

kontaktowych,

kosmetykach kolorowych do oczu (cienie do

powiek i tusze do rzęs), czasem także w pastach

do zębów

O

ONa

S

Hg

CH

3

Mertiolat (tiomersal)

•

Stanowi przyczynę wielu reakcji alergicznych –

wykazuje zdolność do reakcji krzyżowych

•

Zmiany powstające w wyniku reakcji alergicznej

mogą mieć charakter grudkowo – pęcherzykowy

na podłożu rumieniowym

•

Może wywoływać również zapalenie spojówek

Kathon CG

•

Mieszanina

dwóch

pochodnych

izotiazolinowych z chlorkiem magnezu

•

Wykazuje szeroki zakres działania przeciw-
drobnoustrojowego

•

Występuje powszechnie w szamponach,
kremach oraz preparatach do kąpieli

•

Reakcja

alergiczna

manifestuje

się

rumieniem oraz zmianami grudkowo
-złuszczającymi

N

S

Cl

CH

3

O

N

S

O

CH

3

Aktywność środków

konserwujących uzależniona

jest od:

•

Rodzaju substancji czynnej

•

Zastosowanego stężenia

•

Czynników fizykochemicznych jak:

•

Czas kontaktu

•

Wartość pH

•

Potencjału utleniająco-redukującego

•

Wartości osmotycznej

•

Temperatury

Środek konserwujący

nie powinien

•

Ulegać hydrolizie

•

być lotny

•

Reagować z innymi składnikami

receptury i opakowania

•

Być toksyczny

•

Wywoływać uczuleń



W Polsce najczęściej stosowany jest –
Gropol, polski odpowiednik Bronopolu (2-
bromo-2-nitropropan-1,3-diol)

-

Germall 115 (11-metylenodi(3-
hydroksymetylo) 2,4-diksy-5-imidazolino
mocznik)

-

Parabeny

-

Kwas benzoesowy

-

Kathon CG

Środki antyoksydacyjne

Powszechnym składnikiem preparatów kosmetycznych są
lipidy.

Ich

autooksydacja

jest

częstym

źródłem

niekorzystnych zmian, objawiających się zmianą barwy,
smaku, zapachu oraz rozwarstwieniem się emulsji.
Kosmetyki zawierające zjełczałe podłoże tłuszczowe mogą
wywołać uczulenia, podrażnienia skóry i miejscowe stany
zapalne. Proces utleniania może być wywołany przez
drobnoustroje, enzymy lub bezpośrednim, chemicznym
działaniem tlenu z powietrza w obecności metalu,
nadtlenku lub innego inicjatora, które mogą występować w
kosmetykach, np. ślady metali ciężkich w olejach i
tłuszczach, te z kolei mogą katalizować tworzenie się
nadtlenków. Najwyższą aktywność katalityczną w reakcjach
tworzenia się nadtlenków wykazują jony miedzi, następnie
jony żelaza, kobaltu, manganu i chromu.

Środki promienioochronne

Szkodliwe

działanie

promieni

słonecznych

objawia się rozszerzaniem naczyń krwionośnych,

wywołaniem rumienią oraz reakcji chemicznych w

komórkach skóry, prowadzących do przedwczesnego

starzenia się lub zrakowacenia. Organizm ludzki

broni się przed działaniem promieni słonecznych

przez

wytworzenia

ochronnego

barwnika

—

melaniny,

wydzielanie

potu

oraz

zgrubienie

zrogowaciałej

warstwy

naskórka.

Substancje

pomocnicze w kosmetykach rolę ochronną spełniają

poprzez absorpcję, rozproszenie lub całkowite

odbicie

promieniowania.

Najważniejszą

grupę

związków ochronnych stanowią te, których działanie

polega na absorpcji promieniowania.

Surowce ściągające i

złuszczające

Chlorhydrol

— ma działanie ściągające i bakteriostatyczne,

podstawowy składnik antyperspirantów.

Kwas mlekowy i chlorek glinu

— wykazują działanie

ściągające i złuszczające.

Kwasy owocowe

(α-hydroksykwasy, AHA) — zawierają do 14

atomów węgla w cząsteczce, np.: kwas glikolowy, kwas

mlekowy,

kwas jabłkowy, kwas winowy, kwas cytrynowy. Kwasy te są

przydatne w pielęgnacji skóry młodej. Dzięki swym

właściwościom

złuszczającym zapobiegają powstawaniu czopów łojowych, a

zatem są pomocne w leczeniu trądziku.

Kwas glikolowy

(30% roztwór) —jest stosowany w

preparatach do peelingu twarzy.

Kwas borny i boraks

— mają działanie ściągające i

złuszczające.

Surowce dezynfekcyjne

Do substancji o takim działaniu należą:

hibitan,

disteryl,

irgasan,

mentol

(stosowany

w

płynach

po

goleniu),

nadboran sodu (środek dezynfekcyjny

stosowany w solach do pielęgnacji nóg),

sterinol (roztwór o stężeniu 10%), kwas

mlekowy, kwas salicylowy, kwas borny,

tymol, siarka koloidalna, saponiny, azuleny,

garbniki, parabeny, nipaginy, sorbitol, kwas

benzoesowy i jego sole, olejki eteryczne.

Surowce odświeżające

smak i zapach

Stosowane

w

preparatach

do

pielęgnacji i higieny jamy ustnej. Pełnią
rolę odświeżającą i maskującą zapachy
innych składników past do zębów.
Należą do nich mentol, kompozycje
olejków eterycznych, najczęściej takich
jak:

goździkowy,

eukaliptusowy,

kminkowy, anyżowy i cynamonowy.

Surowce zakwaszające

Do

regulacji

pH

wyrobów

kosmetycznych stosuje się m.in.: kwas
mlekowy i inne kwasy owocowe (AHA)
oraz kwas askorbinowy i borny.

Surowce nawilżające

Są to substancje higroskopijne i absorbujące
wodę. Tworzą na skórze hydrofilowy film i
dostarczają wodę do głębszych warstw naskórka.
Należą do nich: glikol, gliceryna, kwas glikolowy,
kwas mlekowy, mleczan sodu, węglowodany (np.
chityna, chitozan) i ich oksyetylenowane
pochodne,

sorbitol,

biotyna,

mocznik,

aminokwasy,

ceramidy,

prowitamina

B5,

hydrolizaty protein (kolagen, elastyna) i śluzy
roślinne. Surowce te pełnią rolę hydrofilowych
środków filmogennych. Po nałożeniu kosmetyku
na skórę tworzą warstwę zatrzymującą wodę.

Surowce łagodzące i

kojące

Należą do nich: alantoina, bentonit,

gliceryna, wyciągi roślinne, np. azulen
i śluzy roślinne otrzymywane z
prawoślazu, żywokostu, nasion lnu lub
aloesu.

Środki kondycjonujące

Są stosowane na włosy farbowane i po
trwałej

ondulacji.

Mają

zadanie

powtórnego natłuszczenia włosów zbyt
wysuszonych. Utrzymują w nich wilgoć,
ułatwiają rozczesywanie na mokro i sucho,
nadają miękkość, puszystość i połysk. Są to
substancje tłuszczowe, np. alkohole i
kwasy tłuszczowe (np. lanolina), glikole,
silikony, hydrolizaty białkowe, kationowe
związki powierzchniowo czynne.

Surowce czyszczące i

polerujące

Substancje te są składnikami ściernymi

past do zębów, środków usuwających

nadmiar

zrogowaciałego

naskórka

i

wygładzających płytkę paznokcia. Należą

do

nich:

fosforan

wapnia,

fosforan

magnezu, węglan wapnia, kwaśny fosforan

wapnia, uwodniony tlenek glinu, uwodniona

krzemionka, polimetafosforan sodu, drobne

ziarna polimetakrylanu metylu i polichlorku

winylu (PCV), sól kuchenna i morska,

ziemia okrzemkowa, pumeks.

Surowce kryjące,

zwiększające

przyczepność i poślizgowe

Są to substancje takie, jak: kaolin,

bentonit, talk, parafina, stearyna, woski
(ozokeryt, cerezyna, wosk Karnauba i
Kandelilla — występują w kremach
tłustych W/O), wosk pszczeli, lanolina,
tlenek cynku, dwutlenek tytanu, alkohol
stearynowy, stearynian cynku i magnezu,
glikol etylenowy, agar-agar lub węglan
magnezu.

Surowce zmiękczające

Należą do nich:

Alantoina, alkohol cetylowy, cholesterol, alkohole

lanolinowe (np. euceryt), euceryna, gliceryna

—

zmiękczają, natłuszczają i pielęgnują skórę;

Masło kakaowe, olbrot, olej parafinowy, wazelina

(składnik kremów O/W), oleje silikonowe

(pełnią

dodatkowo funkcję ochronną przed czynnikami

atmosferycznymi);

Kwasy owocowe

— zmiękczają, natłuszczają i

pielęgnują skórę;

Wosk pszczeli

— nadaje skórze miękkość i

elastyczność.

Surowce wybielające

Nadboran sodu, nadtlenek wodoru

— stosowane

jako rozjaśniacze i utleniacze przy farbowaniu

włosów;

Kwasy owocowe

(głównie cytrynowy i mlekowy) —

skojarzenie tych kwasów występuje w maseczkach

wybielających;

Związki nadtlenowe

, które w zetknięciu z wodą

rozkładają się z wydzieleniem wody utlenionej —

są składnikami płukanek i wybielaczy do zębów.

Należy je stosować okazjonalnie, gdyż rozpad

wody utlenionej prowadzi do powstawania

wolnych

rodników,

które

mogą

wpływać

negatywnie na organizm.

Surowce drażniące

1

.

O działaniu naruszającym strukturę włosa

i depilującym

: kwas tioglikolowy (rozmiękcza keratynę

włosów, dzięki czemu ma zastosowanie w preparatach
do trwałej ondulacji i w depilatorach), cysteina
(aminokwas mniej skuteczny niż kwas tioglikolowy,
lecz

o

słabszym

działaniu

drażniącym

na

skórę),merkaptany, siarczki (służą do produkcji
niektórych depilatorów), woda utleniona;

2

.

O działaniu polepszającym ukrwienie skóry,

powodującym silne pocenie, przyspieszającym
usuwanie toksyn

, np. kamfora, olejek lawendowy,

lateks, parafina, woski (maseczki), heparyna, kofeina,
orzeszki koła, owoce pigwowca i kwas rozmarynowy.

Surowce barwiące

Do farb i szamponów do włosów: henna,

basma

(barwniki

roślinne).

Barwniki

naturalne zostają wypierane przez związki

syntetyczne, które są łatwe w stosowaniu i

pozwalają

uzyskać

dowolne

odcienie

zabarwienia włosa. Są to połączenia

aromatyczne z co najmniej dwiema grupami

aminowymi (NH

2

), aminową i hydroksylową

(OH), dwiema aminowymi i metylową.

Podobnie pierścień benzenowy może być

zastąpiony pierścieniem pirydynowym.

Emulgatory i

stabilizatory

Do najważniejszych należą:



Alkohol cetylowy

— główny emulgator w emulsji W/O i pomocniczy

w emulsji O/W,



Bentonit

— dobry stabilizator wodnych zawiesin i emulsji typu O/W,



Cerezyna

— składnik stałych roztworów tłuszczowych i fazy

tłuszczowej emulsji,



Cholesterol

— główny emulgator w emulsji W/O i pomocniczy w

O/W,



Euceryna

— cenny składnik emulsji pielęgnacyjnych W/O,



Guma arabska

— naturalny polimer hydrofilowy, emulgator w

emulsjach O/W,



Sole kwasu oleinowego

(tzw. mydła oleinowe) — bardzo dobre

emulgatory w emulsjach typu O/W,



Lanolina

— główny emulgator emulsji W/O i pomocniczy emulsji

O/W,



Stearyna

— emulgator typu O/W,



Trójetanoloamina

—doskonały emulgator typu O/W (mleczka,

śmietanki, kremy)

Emulsje – podstawowa forma

kosmetyku

Emulsją

nazywamy

niejednorodny

układ

dyspersyjny złożony z co najmniej dwóch nie

rozpuszczających się wzajemnie cieczy, z których

jedna jest rozproszona w drugiej w postaci

kuleczek o średnicy 0,1 – 100 μm. W

przeciwieństwie do rozproszeń ciał stałych w

cieczy, gdzie kształt cząsteczek rozproszonych

może być różny, w emulsjach cząsteczki fazy

rozproszonej mają zawsze kształt kulisty. Ciecze

tworzące emulsje nie mieszają się ze sobą i

uzyskanie dyspersji wymaga wkładu energii –

emulsje uzyskuje się przez mieszanie lub rzedziej

wstrząsanie.

Emulsje pojedyncze

Emulsje

HLB

Cząsteczki substancji amfifilowych charakteryzują się obecnością
zarówno grup o charakterze hydrofilowym. jak i lipofilowym. w
związku z tym maja powinowactwo do obu tych środowisk i w
układach wielofazowych umiejscawiają się na granicy faz, przez
co zmniejszają napięcie powierzchniowe. Substancje te zwane są
związkami

powierzchniowo

czynnymi,

tenzydami

lub

surfaktantami.
W cząsteczce tenzydu może być różny udział grup hydrofilowych
i lipofilowych, co określa tzw. liczba HLB (Hydrophilic-Lipophilic
Balance), której wartość dla tenzydów niejonowych może się
mieścić w zakresie 1-20, natomiast wartość HLB dla tenzydów
jonowych może być większa niż 20. W zależności od wartości
liczby HLB tenzydy mogą być lepiej rozpuszczalne w tłuszczach
lub w wodzie, stąd wynika ich zastosowanie jako emulgatorów,
środków zwilżających lub solubilizatorów

HLB

Wyróżnia się różne typy

emulsji:



Emulsje proste

hydrofilowo-lipofilowe (H/L) lub lipofilowo-hydrofi-

lowe (L/H), a nie tylko woda w oleju (W/O) lub olej w wodzie (O/W),

ponieważ faza tłuszczowa nigdy nie składa się wyłącznie z oleju, a

faza

wodna nigdy wyłącznie z wody (zwykłe jednak stosuje się określenie

O/W i W/O);



Emulsje potrójne

, złożone z fazy tłuszczowej, fazy wodnej i fazy stałej

lub fazy jednocześnie hydrofobowej i lipofobowej (oleje fluorowane);



Emulsje wielokrotne

, L/H/L lub H/L/H;



Emulsje submikronowe lub miniemulsje

, w których rozmiar

cząsteczek fazy rozproszonej jest mniejszy od 1 mikrometra (między

około

500 nm i 1 um);



Nanoemulsje (mikroemulsje),

których rozmiar cząsteczek rozproszo

nych nie przekracza kilkuset nanometrów (między 100 i 500 nm).

Nietrwałość emulsji

Napięcie międzyfazowe wykazuje tendencję do zmniejszania

powierzchni oddzielenia faz, a więc do skupiania i zlewania

się cząsteczek. Zlewanie się kropel fazy rozproszonej zwane

jest zjawiskiem koalescencji. Prowadzi ono do całkowitego

oddzielenia się faz (tzw. załamania emulsji).
Aby ograniczyć ten proces, należy wzmacniać granicę faz. W

tym celu używa się środków powierzchniowo czynnych, które

sytuuje się odpowiednio tak, że część hydrofilowa emulgatora

pozostaje w fazie wodnej emulsji, a część hydrofilowa w fazie

tłuszczowej emulsji, tworząc w ten sposób „wiązanie"

pomiędzy fazą zewnętrzną a fazą wewnętrzną. Można

dodatkowo stosować stabilizatory emulsji, takie jak

ultramiałkie pudry, które w niektórych warunkach i

najczęściej przy udziale środka powierzchniowo czynnego

tworzą otoczkę między fazami, utrudniając koalescencję.

Zjawisko koalescencji jest nieodwracalne.

Ciężar

Siła ciężkości powoduje przemieszczanie cząsteczek

fazy rozproszonej w fazie rozpraszającej, w

zależności od ich masy objętościowej. Cząsteczki

rozproszone

mogą

migrować

w

górę

(śmietanowanie) lub ku dołowi (sedymentacja). Te

dwa zjawiska są teoretycznie odwracalne, a rozmiar

cząsteczek fazy rozproszonej nie ulega zmianie.

Praktycznie,

w

układach

ciekłych

cząstki

rozproszone ulegają odkształceniu i jeżeli granica

międzyfazowa nie jest wystarczająco wzmocniona,

następuje połączenie cząstek fazy tłuszczowej i

śmietanowanie, charakteryzujące się utworzeniem

warstwy fazy olejowej na powierzchni emulsji.

Temperatura

W

pewnych

warunkach

określona

temperatura powoduje odwrócenie faz. W
tym przypadku emulsja W/O przekształca się
w emulsję O/W i odwrotnie. Odwrócenie faz
może być spowodowane celowo, aby uzyskać
samoistnie emulsje L/H.
Niezamierzone odwrócenie faz tłumaczy się
niestabilnością, co zobowiązuje do ulepszenia
receptury emulsji, a szczególnie do wyboru
innego lub innych środków powierzchniowo
czynnych.

Skład emulsji – faza

lipofilowa

Faza lipofilowa

, która najczęściej warunkuje

właściwości produktu końcowego, jest

wybierana w odniesieniu do różnych

kryteriów, którymi są:

a)

Własności fizykochemiczne

. Wybór jest

uwarunkowany lepkością, właściwościami

rozprowadzania i zdolności penetracji przez

skórę.

b)

Ilość.

Zawartość każdego ze

składników

fazy

lipofilowej

jest

uwarunkowana wymaganą lepkością i

pożądanymi właściwościami sensorycznymi,

dotyczącymi np. efektu tłuszczenia.

Faza hydrofilowa

Składa się przede wszystkim z wody.
Coraz częściej stosuje się pojęcie „aktywności" wody w celu

zmniejszenia ilości wprowadzanego konserwantu.
Aktywność wody (Aw) wskazuje na stopień łatwości, z jaką

woda uczestniczy w reakcjach biologicznych, fizycznych i

chemicznych. Aktywność roztworu wody jest określona

stosunkiem ciśnienia prężności pary powyżej roztworu (p)

do tego samego parametru czystej wody (p

o

) w tej samej

temperaturze. Żaden mikroorganizm nie rośnie poniżej Aw

= 0,60.
Czynniki zmieniające wartość Aw to: sole, glicerol, glikol

propylenowy, cukry, mocznik, kwas mlekowy.
W fazie hydrofilowej humektantów znajdujemy takie

związki, jak glicerol lub sorbitol oraz środki żelujące.

Emulgatory

Emulgatory występują w ogromnej liczbie i wybór jest

szeroki. Emulgator determinuje znaczenie emulsji.

Wybiera się go więc w zależności od pożądanego typu

emulsji i fazy zewnętrznej, w której jest najbardziej

rozpuszczalny.
Emulgator odpowiada za typ powstałej emulsji. A zatem

jego wybór jest uzależniony od typu pożądanej emulsji1.
Ze względu na częstość stosowania wyróżnia się:

• W recepturach farmaceutycznych:



bazy samoemulgujące H/L lub L/H;



emulgatory niejonowe;



emulgatory anionowe typu stearynianu trietanoloaminy

lub alkilosulfoniany sodu albo trietanoloaminy;

Emulgatory w recepturach

kosmetycznych



emulgatory niejonowe;



emulgatory żelujące;



bazy samoemulgujące;



emulgatory jonowe.

Całkowity skład emulsji

Można byłoby podać klasycznie przyjętą recepturę różnych składników

emulsji. Proporcje te będą się oczywiście różnić w zależności od typu

wybranego emulgatora, ale początkujący może się na nich wzorować w

przypadku ustalania całkowicie nowej receptury.

•

Emulsje L/H o niskiej lepkości (mleczka):

faza tłuszczowa: 8-20%
emulgator(y): 3-5%
faza wodna q.s. do 100%

• Emulsje H/L o wysokiej lepkości (kremy):

faza tłuszczowa: 15—30%
emulgator(y): 5%
faza wodna: q.s. do 100%



• Emulsje H/L o niskiej lepkości (mleczka):

faza tłuszczowa: 30-40%
emulgator(y): 8-10%
faza wodna: q.s. do 100%



• Emulsje H/L o wysokiej lepkości (kremy):

faza tłuszczowa: 25—30%
emulgator(y): 8-10%
faza wodna: q.s. do 100%.

Mikroemulsje

Mikroemulsje

są to emulsje, w których rozmiar

cząstek fazy rozproszonej mieści się między 10 a

100 nm. Są przezroczyste, a rozmiar cząstek fazy

rozpoczyna się od czwartej części długości fali

światła widzialnego. Mogą występować zarówno

jako mikroemulsje O/W, W/O, jak i fazy pośrednie.
Są stabilne termodynamicznie i tworzą się

samoistnie po zmieszaniu składników.
Wykazują na ogół zachowanie reologiczne

newtonowskie i ich lepkość jest bardzo mała.
Myli się je często z roztworami micelarnymi.

Otrzymywanie
mikroemulsji

Mikroemulsje są utworzone z fazy lipofilowej, hydrofilowej

emulgatora

i

koemulgatora.

Te

dwa

środki

powierzchniowo czynne nie są, jak w parach klasycznych

emulgatorów, typem lipofilowym i hydrofilowym.
Oba środki mają HLB powyżej 10. Nie jest pożądane

powstanie międzyfazowej ścisłej błony, ale przeciwnie,

uzyskanie największej płynności błony międzyfazowej, co

pozwoli na stałą wymianę między dwiema fazami.

Zawartość środka powierzchniowo czynnego jest zawsze

bardzo wysoka, najczęściej bliska 30%, wyjątkowo około

15%.
Skład mikroemulsji jest zazwyczaj bardzo prosty: olej

mineralny, syntetyczny ester tłuszczowy bądź trigliceryd,

emulgator i koemulgator oraz woda. Składniki te pojawiają

się w strefach dobrze odgraniczonych wykresem faz. Jeżeli

się rozpuszczają, nie są mikroemulsjami, ale roztworami

micelarnymi.

Metody badań stabilności

emulsji



A.

Test w podwyższonej temperaturze

— przeprowadza się w

termostacie w temp. +40°C, ocena po 24, 28, 72 godzinach (w

pracach recepturalnych dodatkowo po 1 m-cu i 3-ch m-ch) w temp.

20°C.



B.

Test w obniżonej temperaturze

— w temp. -5°C (lodówka), ocena

po 24 i 48 godzinach oraz po 1 tygodniu w temp. 20°C.



C.

Testy wahadłowe

— w podwyższonej i obniżonej temperaturze —

próbkę umieszcza się w termostacie w temp. +40°C, po czym po 24

godzinach przenosi się do lodówki do temp. -5°C na 24 godziny —

cykl 1 tydzień, po czym dokonuje się oceny w temp. 20°C.Przy

płynnych emulsjach O/W i W/O



D.

Test wirówkowy

— w dwóch probówkach umieszcza się jednakową

ilość emulsji w temp. 20°C i wiruje z szybkością 3.000 obro

tów/minutę w ciągu 10 minut — ocena na jednorodność emulsji. Przy

opracowywaniu receptur przeprowadza się dodatkowo testy z próbką

o temp. 40°C (przechowana w termostacie w tej temperaturze przez

24 godziny) i wiruje z szybkością 3.000 i 5.000 obrotów przez 10

minut.

Lipofilowość



charakteryzuje

powinowactwo

cząsteczki
do fazy lipidowej i wodnej



jest miarą hydrofobowości molekuły,
koreluje

z

jej

zdolnością

do

przenikania
przez błony biologiczne

Znaczenie lipofilowosci w

procesie wchłaniania

substancji biologicznie

aktywnych



substancja biologicznie aktywna, po
wprowadzeniu do organizmu (w tym
po

podaniu

miejscowym)

musi

pokonać wiele barier



transport substancji po podaniu na
skórę podlega prawom dyfuzji biernej

Znaczenie lipofilowosci w
procesie wchłaniania
substancji biologicznie
aktywnych

•

dyfuzja bierna polega na przechodzeniu
niezjonizowanych cząsteczek substancji
rozpuszczonej w fazie wodnej przez
półprzepuszczalną błonę lipidową do
fazy wodnej po drugiej stronie błony

•

szybkość tego procesu jest zależna od
rozpuszczalności substancji w lipidach
błonowych i różnicy stężeń po obydwu
stronach błony

Jak wyrażamy lipofilowość

substancji?

Współczynnik podziału P

P = C

n- oktanol

/C

woda

C

n- oktanol

- stężenie substratu w n-oktanolu

C

woda

– stężenie substratu w wodzie

Definiowany przez jego wartość logarytmu

dziesiętnego:

logP = log (C

n- oktanol

/ C

woda

)

Lipofilowość

•

substancje dobrze rozpuszczalne w wodzie
odznaczają się niską lub ujemną wartością
log P

•

taka

cząsteczka

będzie

wykazywała

tendencję do pozostania w pierwszej
napotkanej fazie wodnej

•

cząsteczka o dużej lipofilowosci (wysoka
wartość log P), będzie wykazywała
tendencję do silnego związania z fazami
lipofilowymi

Lipofilowość



im wyższy współczynnik podziału,
tym wyższe powinowactwo do błon
lipidowych i zwiększona resorpcja
danej
substancji



szybkość

przenikania

substancji

przez skórę rośnie wraz ze wzrostem
jej lipofilności, co wynika z lipofilowego
charakteru stratum corneum

Parametry lipofilowosci wybranych
substancji biologicznie aktywnych

stosowanych w kosmetyce

Substancja

Struktura

Log P

Alkohol etylowy

-0,02

Retinol

5,83

Octan retinolu

6,14

Parametry lipofilowosci wybranych
substancji biologicznie aktywnych

stosowanych w kosmetyce

Palmitynian

retinylu

9,39

α - tokoferol

9,53

Octan tokoferolu

9,34

Dziękuję za

uwagę