1

Dziecko jako
pacjent

Stomatologia wieku rozwojowego

V rok Stomatologii
Akademia Medyczna we Wrocławiu
rok akademicki 2003/04

2

Dziecięca Poradnia
Stomatologiczna



Wyposażenie gabinetu
stomatologicznego



Poczekalnia



Pomieszczenie do zabiegów
profilaktycznych

3

Zespół Stomatologiczny

(lekarz-higienistka-asystentka)



Higienistka:działalność oświatowo-
zdrowotna



Asystentka stomatologiczna: czynna
pomoc w działalności leczniczej



Lekarz stomatolog: kompetencje lekarskie i
pozalekarskie

4

Czynniki kształtujące
zachowanie dziecka na I
wizycie



Negatywne doświadczenia ogólno-
medyczne (własne)



Wpływ rodziny i najbliższego otoczenia
dziecka



Wiek



Przyczyna I wizyty stomatologicznej



Niewłaściwe przygotowanie dziecka przez
opiekunów

5

I wizyta Dziecka

(schemat)

1.

Poczekalnia (wstępne zapoznanie)

2.

Zaproszenie do gabinetu

3.

Posadzenie dziecka na fotelu

stomatologicznym

4.

Wykonanie zaplanowanych czynności

(adaptacja, przegląd jamy ustnej)

5.

Podziękowanie (nagradzanie dziecka

słowne lub upominek)

6.

Rozmowa z opiekunem

7.

Pożegnanie dziecka

6

Kształtowanie
postawy dziecka

Najczęściej stosuje się
metodę TSD :
Tell – Show - Do

7

Etapy rozwoju
dziecka

9

•

silnie związane z matką

•

z matką czuje się bezpiecznie, mimo że nowe

otoczenie
napawa je lękiem

•

rozłączenie z osobami bliskimi wpływa niekorzystnie

na
psychikę

•

zmienność zainteresowań

•

kontakt werbalny

–

długi okres czasu wymagany jest do dostosowania

się
do nowej sytuacji

–

dziecko przyjmowane jest na kolanach matki/ojca

–

wizyta powinna trwać krótko

Dziecko

do

3 roku życia

3 roku życia

10

• duża aktywnośc fizyczna i psychiczna

• łatwość nawiązania kontaktu

• stymulacja do współpracy

Dziecko w wieku

Dziecko w wieku

przedszkolnym

przedszkolnym

11

• na ogół dobra współpraca

• duży lęk przed bólem

• leczenie rozpoczynać od niebolesnego zabiegu

Dzieci młodsze w wieku

Dzieci młodsze w wieku

szkolnym

szkolnym

12



dobra współpraca



odwoływanie się do ich

odpowiedzialności



i możliwości kierowania własnym

działaniem

Dzieci starsze w wieku

Dzieci starsze w wieku

szkolnym

szkolnym

13

Wskazówki
pomocne w postępowaniu leczniczym

Poznać dziecko i jego problem

Poznać dziecko i jego problem

•

wizytę rozpocznij rozmową na tematy interesujące dziecko

•

zapoznaj ze sprzętem i wyjaśnij jego przeznaczenie i

działanie

•

wykonaj na wstępie niebolesny zabieg

•

wyjaśnij sukcesywnie poszczególne etapy

przeprowadzanego
leczenia

•

pracuj spokojnie, unikaj gwałtownych ruchów i brzęku

instrumentów

•

stwarzaj sytuacje, w których dziecko współuczestniczy

w przeprowadzaniu zabiegu

•

skoncentruj uwagę na dziecku, ogranicz rozmowę z innymi

osobami

•

podkreślaj często zasługi dziecka wynikające ze

współuczestnictwa
w zabiegu

•

nagradzaj małego pacjenta po zabiegu, nawet gdy jego

zachowanie
nie było w pełni zadowalające

14

Dziecko maltretowane

(zespół dziecka krzywdzonego)

1.

Zaniedbanie

2.

Przemoc fizyczna

3.

Przemoc psychiczna

4.

Nadużycia seksualne

19

Rozpoznanie przemocy
fizycznej:

Rodzaj urazu:



Krwiaki zwłaszcza na widocznych częściach ciała ( na
twarzy, ramionach, nogach), odciski palców



Bolesne obrzmienia, obrzęki okostnej, występujące obok
nowe i stare złamania (widoczne w rtg)19



Odciski palących się przedmiotów (papierosy)



Liczne blizny na skórze

Urazy nieodpowiednie do wieku: uszkodzenia wewnętrzne,

złamania kości, urazy głowy, sińce u dzieci poniżej 4
roku, a w szczególności poniżej 1 roku życia.

20

Rola lekarza stomatologa

1.

Udzielenie pomocy medycznej oraz ocena
obrażeń

2.

Dokumentacja zmian

3.

Przy podejrzeniu (skonsultować), a po
rozpoznaniu przestępstwa powiadomić
odpowiednie instytucje (dokładne badania
przeprowadzają odpowiednio wykwalifikowane
służby medyczne i psycholodzy)

4.

Instytucje interwencyjne dla miasta Wrocław

21

Dziecko niepełnosprawne

( według ŚOZ)

Niepełnosprawne dziecko to osoba, która

w ciągu dłuższego czasu doznała
odsunięcia, wskutek fizycznego lub
umysłowego stanu, od pełnego
uczestnictwa w normalnej aktywności
swojej grupy wiekowej- łącznie z
aktywnością społeczną, wypoczynkową,
i zdolnościami wrodzonymi.

22

Dyspanseryzacja

(według Polskiego Słownika Medycznego)

Czynne poradnictwo, stała opieka

lecznicza nad dziećmi i młodzieżą
szkolną,obejmuje zapobieganie i
leczenie, polega na wczesnym
wykryciu uczniów zagrożonych chorobą
lub będących we wczesnych etapach
rozwoju choroby, w celu roztoczenia
specjalistycznej opieki lekarskiej.

23

Dyspanseryzacja

(według ŚOZ)

To przede wszystkim czynne poradnictwo,

które jest jedną z podstawowych form
zapobiegawczego i leczniczego działania
w stosunku do ogółu ludności. Wynika z
tego, że pewne grupy populacji mają
zwiększoną opieką i nadzór medyczny.

Dotyczy to również dzieci specjalnej troski.

25

Podział według współpracy z
pacjentem

1.

Współpracujących

2.

Warunkowo współpracujących

3.

Nie współpracujących

26

Lekarz współpracujący z
pacjentem niepełnosprawnym

1.

Ocenia stan zdrowia, wiek ze względu na
skłonność do chorób jamy ustnej, określa czas
obserwacji i termin badań kontrolnych

2.

Posiada kompetencje poza lekarskie (elementy
psychologii wieku rozwojowego)

3.

Właściwe podejście do pacjenta i jego
opiekunów

27

Problemy zdrowotne u
pacjentów niepełnosprawnych

1.

Próchnica i choroby przyzębia

2.

Urazy zębów i lub korzeni, kości głowy

3.

Przeciążenia zębów (bruksizm,

parafunkcje)

4.

Wady szczękowo-zgryzowe

28

Leczenie stomatologiczne

1.

Właściwa profilaktyka planowana w
zależności od rozpoznania

2.

Leczeniu próchnicy i jej powikłań

3.

Rekonstrukcja uzębienia
(uzupełnienia wyłącznie stałe)

4.

Kontrole co 3 miesiące

29

metody leczenia dzieci
niepełnosprawnych

1.

Leczenie w stanie czuwania

2.

Leczenie pod osłoną środków
uspakajających

3.

Leczenie w narkozie intubacyjnej

31

Wywiad i
badanie
pacjenta

32

Akademia Medyczna we Wrocławiu Data
rejestracji........................
Zakład Stomatologii Zachowawczej Nr książeczki
zdrowia ...........
ul. Kuźnicza 43/45
Po zapoznaniu się z regulaminem wyrażam
zgodę na leczenie i badania kliniczne Ubezpieczony
Nieubezpieczony
podpis rodzica (opiekuna), pacjenta................

PORADNIA STOMATOLOGII DZIECIĘCEJ

KARTA

CHOROBY Nr........

Nazwisko ...................................................... Imię .............................................
Płeć: M Ż
Data urodzenia............................................... Przebywa w domu, przedszkolu,
szkole
Miejsce
zamieszkania........................................................................................................
Miejsce pracy rodziców
(opiekunów)...............................................................................

33

1.WYWIAD

Dotyczący okresu życia płodowego:

Wiek matki w czasie ciąży ......... lat, rodzaj wykonywanej

pracy.....................

kolejność ciąży .................

Przebieg ciąży: prawidłowy, nieprawidłowy z pobytem w szpitalu,

uporczywe

wymioty,

choroby

przebyte

w

okresie

ciąży..................................................

Leki przyjmowane w okresie ciąży:

antybiotyki nie, tak jakie .......................................................

preparaty żelaza nie , tak jakie ..............................................
preparaty fluorowe nie , tak jakie...........................................
inne leki,

jakie .........................................................................

34

Dotyczy okresu 0 - 1 lat:

Dziecko urodziło się: o czasie, przedwcześnie w ....... m-cu ciąży

Czy osiągnęło minimalną wagę urodzeniową 2500g tak, nie

Karmienie: naturalne piersią: nie, tak do ........ m-ca życia, mieszane nie ,

tak do ...... m-ca życia , sztuczne od ..... m-ca życia.

Czy dziecko do osiągnięcia 1 r. życia chorowało na: anemię , różyczkę ,

krzywicę , tężyczkę, choroby nerek, choroby wątroby , alergie ,
biegunki, choroby zakaźne , jakie...................................... inne
jakie ..........................

Czy dziecko było wielokrotnie leczone antybiotykami nie, tak

jakimi ............. jak długo ............ ,

czy przyjmowało preparaty żelaza nie, tak jak

długo .......................................

czy otrzymywało doustnie związki fluoru lub piło wodę fluorowaną nie,

tak jak długo .........

35

Dotyczy okresu 1 - 6 lat:

Przebyte choroby .........................................
Przyjmowane leki .....................................
Wyrzynanie zębów mlecznych rozpoczęło się w ....... m-cu

życia , zakończyło w .......... roku życia dziecka .

Dotyczy okresu 6-15 lat:

Przebyte choroby ............................................
Przyjmowane leki......................................
Wyrzynanie zębów stałych rozpoczęto się w ........ roku

życia, od zębów ....................... , zakończyło w ........
roku życia .

36

Odżywianie:

dieta dziecka jest urozmaicona , monotonna z

przewagą ...................

dziecko nie jada ...............................................................

pije mleko rzadko , stale , nigdy , mało , dużo

Słodycze dużo, mało, między posiłkami, rzadko, nigdy,

Konsystencja pokarmów: papkowata , raczej miękka, średnia,

twarda,

dodatkowo otrzymuje witaminy nie , tak ,

jakie .............................. w jakich okresach sporadycznie ,
jesienią, zimą , ciągle

Przekąski węglowodanowe (np. chrupki, chipsy itp.) nigdy ,

rzadko , często.

Słodzone napoje tak , nie

kiedy ...............................................

37

Higiena jamy ustnej:

Czyści zęby od ........ roku życia, systematycznie ........

razy dziennie , przed , po posiłku, techniką..................

używa pasty , stosuje płukanie jamy ustnej, jak

często ........................... rodzaj
płukanki............................

Rodzice: kontrolują czyszczenie zębów tak, nie,

sporadycznie szczotkują zęby dziecku: tak, nie,
sporadycznie

38

Profilaktyka:

pije wodę fluorkowaną tak , nie , otrzymuje tabletki

fluorowe tak , nie , nazwa
tabletek .................................. od kiedy ..............., w
jakich ilościach ......... dziennie ,

poddawane jest fluoryzacji kontaktowej tak , nie , rodzaj

zabiegu ........... i częstość ....................................,

czyści zęby pastą z fluorem tak , nie, nazwa

pasty .................

żuje gumę tak , nie , częstość ............., z sacharozą tak ,

nie,

lakowanie tak , nie , które zęby ...................,

kiedy ............................

inne formy profilaktyki........................

39

2.BADANIE STOMATOLOGICZNE

a) Zewnątrzustne:

twarz nie - symetryczna, skóra zaczerwieniona, blada,

pokryta wykwitami, wiotka, elastyczna,
inne ............................................... wargi blade ,
sine , gładkie , wykwity ......................................

węzły chłonne: niewyczuwalne , powiększone , nie -

bolesne , twarde - miękkie , nie - przesuwalne ,
które...........

40

b) Wewnatrzustne:

błona śluzowa nie -jednolicie wybarwiona, nie - wilgotna, nie -

lśniąca , wykwity nie - obecne ,

ich umiejscowienie .......... i opis ...................
inne dane ...................................................

ujście ślinianek przyusznych ...................

podżuchwowych ......................... podjęzykowych ...........

Przyzębie: nie- zmienione klinicznie , krwawienie samoistne ,

sprowokowane , inne ................

fetor ex ore: nie - obecny , stały - okresowy

Zgryz: prawidłowy, nieprawidłowy
w stosunku do płaszczyzny

strzałkowej ..............................

w stosunku do płaszczyzny frankfurckiej ...........................
w stosunku do płaszczyzny czołowej .................

41

Wady zębowe: nie - obecne , rodzaj ............................

Zaburzenia rozwojowe zębów: nie- obecne , rodzaj ..........

liczba zębów.................

Przebarwienia zębów: nie - obecne , wewnątrzpochodne ,

zewnątrzpochodne ,

barwa ......................, liczba zębów ..............

Ubytki niepróchnicowe: nie-obecne, rodzaj............ liczba

zębów ........

Uszkodzenia

pourazowe

nie

,

tak

w

zakresie

zębów ......................

Starcie zębów fizjologiczne , patologiczne w zakresie

zębów ..........

Zaburzenia mineralizacji nie-obecne . w zakresie

zębów .................

typu................

42

3a. Stan higieny i przyzębia jamy ustnej

PI.

.............

.

......

CI

= ......

...... OHI

=....................

GI

=...................

43

OHI = PI+ CI

PI (Plaque Index) : 0-brak płytki
1-złogi 1/3 powierzchni korony zęba
2-złogi do 2/3 powierzchni korony zęba
3- złogi powyżej 2/3 powierzchni korony zęba
badamy po dwie powierzchnie każdego zęba (pow. bocznych nie badamy)

,sumujemy wszystkie wartości i dzielimy przez liczbę badanych powierzchni.

Wartość PI: 0-3
CI (Calculus Index) : 0-brak płytki
1-złogi 1/3 powierzchni korony zęba
2-złogi do 2/3 powierzchni korony zęba
3- złogi powyżej 2/3 powierzchni korony zęba

badamy po dwie powierzchnie każdego zęba (pow. bocznych nie badamy)

,sumujemy wszystkie wartości i dzielimy przez liczbę badanych powierzchni.

Wartość CI: 0-3
OHI = CI+PI
Wartość OHI: 0-6
0-2 higiena dobra
2-4 higiena średnia
4-6

higiena zła

44

API (Aproximal Plaque Index)

Ocenia obecność płytki nazębnej w przestrzeniach

międzyzębowych

Badamy 10 wybranych przestrzeni międzyzębowych, koniecznie z

trzonowcami

Np. 5 przestrzeni górnych i 5 dolnych
Ocenia się tylko obecność (1), lub brak płytki (0)

API = suma przestrzeni z płytką · 100%
suma wszystkich przestrzeni

100% - 70% - higiena niewłaściwa
70% - 40% - higiena przeciętna, konieczna poprawa
39% - 25% - higiena dość dobra
< 25% - higiena optymalna

poniżej 35%- skuteczny poziom higieny

45

ocena stanu dziąseł – wskaźnik GI (Gingival Index)

-dziąsło zdrowe, bladoróżowe
-łagodne zapalenie,niewielka zmiana zabarwienia, brak

krwawienia podczas zgłębnikowania

-umiarkowane zapalenie : zaczerwienienie, obrzęk,

połysk, przerost dziąsła, krwawienie przy ucisku lub
zgłębnikowaniu

-ciężkie zapalenie : znaczne zaczerwienienie i obrzęk,

owrzodzenie i skłonność do samoistnego krwawienia

ocenia się stan dziąsła na każdej powierzchni otaczającej ząb,

sumuje i dzieli przez 4 lub przez wszystkie badane
powierzchnie (wtedy otrzymujemy wartość GI dla całego
uzębienia)

0,1 –1 – łagodne zapalenie
1,2 –2 - umiarkowane zapalenie
2,1 –3 – ciężkie zapalenie

46

3b. Diagram uzębienia

p= .............. u = .............. w = ................

puw = ................

p (p) = ....... u (p) =......... w (p) = .......... puw

(p) = ..........

P = ............. U = .............. W = ................

PUW = ..............

P (p) = ....... U (p) =......... W (p) = .......... PUW

(p) =..........

47

4.BADANIA DODATKOWE

5.ROZPOZNANIE (ogólne)

6.PLAN LECZENIA
a) zachowawczego
b) chirurgicznego
c) ortodontycznego

d) protetycznego

7.ZALECENIA I WSKAZANIA PROFILAKTYCZNE

49

Badania
przedmioto
we

Badania zewnątrzustne

50

dotyczą:

•

głowy: wielkość, kształt, zniekształcenia

• twarzy: symetria, wygórowanie, obrzęki

powłok skórnych: zabarwienie, gładkość,
wykwity, zmiany pigmentowe

• warg: wygląd, wykwity, wzajemne ułożenie
wargi
górnej i dolne, otwieranie ust

• podbródka: cofnięcie, wysunięcie

a) wzrokiem

51

dotyczą:

dotyczą:

•

powłok skórnych: grubość, konsystencja, ciepłota,

bolesność

• napięcie mięśni żwaczy, mięśni okrężnych ust

• stawu skroniowo-żuchwowego: ruchomość
prawidłowa, ograniczona, zwiększona, ból,
trzeszczenie

• ujść nerwu trójdzielnego: otwory nad-
i podoczodołowe, podbródkowe

• węzłów chłonnych podżuchwowych

i

podjęzykowych

b)

b)

dotykiem

dotykiem

52

Badania
przedmiotowe

Badanie wewnątrzustne

53

w świetle reflektora przy użyciu lusterka

w świetle reflektora przy użyciu lusterka

stomatologicznego bada się

stomatologicznego bada się

:

:

•

prawidłowość przyczepu (3-5 mm do grzbietu

wyrostka)

• błonę śluzową policzków: zabarwienie, gładkość,
wilgotność, wykwity

• w przedsionku jamy ustnej: obecność dodatkowych
wędzidełek i głębokość przedsionka

• język: wielkość, ruchomość, wędzidełko języka, naloty
odciski zębów na bokach języka, zaniki lub rozrosty
brodawek, język geograficzny, pofałdowany

wędzidełka wargi górnej i dolnej: wiotkość i grubość,

a)

wzrokiem

wzrokiem

54

•

w okolicy podjęzykowej: ewentualne zmiany

naczyniowe,
torbiele

•

podniebienie twarde i miękkie: wysokość,

szerokość,
układ fałdów podniebiennych rozszczepy, łuki
podnie-
biennne i języczek, barwa, zniekształcenia

•

migdałki podniebienne: wielkość, barwa, wygląd

powierzchni oraz tylną ścianę gardła

•

okolicę pozatrzonowcową

•

warunki zgryzowe

•

ujścia ślinianek

•

dziąsła: barwę, kształt, zapalenia

cd…

55

za pomocą opuszków palców wskazujących

za pomocą opuszków palców wskazujących

lub zgłębnika

lub zgłębnika

bada się

bada się

:

:

•

błonę śluzową: wykwity, uwypuklenia, zasięg,

wielkość, otoczenie, podłoże

• dziąsła: spoistość krwawienia, głębokość kieszonki

• zęby: mleczne - stan, stałe - terminowość
wyrzynania,
utrata zębów, wielkość, kształt, liczebność

• każdy ząb - wszystkie powierzchnie: obecność
ognisk
próchnicy pierwotnej, wtórnej, zmiany pochodzenia
niepróchnicowego, wypełnień, ich prawidłowości,
określenie zębów do ekstrakcji

b) dotykiem

b) dotykiem

56

1.Ruchomość zębów wg
trzystopniowej
skali
2. Badanie żywotności miazgi
3. Test opukowy
4. Test Smrekera
5. Test akustyczny
6. OWU - ucisk dziąsła kulką
metalową
o  0,5 mm

8. Diafanoskopia
9. Badanie rtg

Badania dodatkowe

Badania dodatkowe

57

Na pierwszy plan wysuwa się

Na pierwszy plan wysuwa się

udzielenie pierwszej pomocy oraz

udzielenie pierwszej pomocy oraz

działanie profilaktyczne wobec

działanie profilaktyczne wobec

próchnicy, wad zgryzu i chorób

próchnicy, wad zgryzu i chorób

przyzębia

przyzębia

Na podstawie badania ustala się

Na podstawie badania ustala się

rozpoznanie, planowanie leczenia i

rozpoznanie, planowanie leczenia i

rokowanie

rokowanie

58

Dziękuję za uwagę