PowerPoint Presentation

Wirus HIV wywołuje AIDS. Tragiczne skutki tej nieuleczalnej

jeszcze choroby, nazywanej dżumą dwudziestego wieku,
budzą  grozę,  ale  jednocześnie  zainteresowanie  ze
strony  służby  zdrowia,  naukowców,  jak  i  osób  już
zainfekowanych,  oczekujących  na  zbawienny  lek,  a
także

zdrowej

części

społeczeństwa,

szukającej

wskazówek, jak uchronić się przed infekcją.

Nie udało się jeszcze znaleźć skutecznego leku ani

szczepionki  przeciwko  AIDS.  Niestety  nadal  często
powtarzają  się  akty  nietolerancji  wobec  ofiar  choroby,
zatem  nadal  istnieje  potrzeba  propagowania  wiedzy  na
ten  temat.  Optymistyczne  jest  to,  że  ostatnie  lata  w
nauce  można  nazwać  erą  immunologii  –  coraz  więcej
wiadomo  o  interakcjach  wirusa  HIV  z  układem
odpornościowym.

tematyka

została

również

pogłębiona w niniejszej lekcji.

AIDS jako choroba układu

odpornościowego

AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome) czyli nabyty

zespół

upośledzenia

odporności

wywołany

przez

retrowirusa HIV (Human Immunodeficiency Virus), opisany

po raz pierwszy w 1981 roku.

Organizm

ludzki

stosuje

różne

strategie

walki

mikroorganizmami chorobotwórczymi. Kłopot z wirusem

HIV polega na tym, że zaatakował on właśnie system, który

powinien go zwalczać, a mianowicie układ odpornościowy.

Wirus HIV atakuje komórki odpornościowe wyposażone w

białka powierzchniowe CD4. Białka te występują na

komórkach

inicjujących

reakcje

odpornościowe,

makrofagach/monocytach i limfocytach pomocniczych Th,

na skutek czego organizm staje się całkowicie bezradny

wobec wszelkich drobnoustrojów chorobotwórczych.

Sytuacja epidemiologiczna na

świecie w 2008 r.

- statystyka

W skali globalnej, epidemia HIV ustabilizowała się, choć

obserwuje się bardzo wysoki poziom nowych zakażeń
HIV i zgonów z powodu AIDS. Szacuje się, że w 2007 r.
było 33 miliony [30 mln - 36 mln] osób żyjących z HIV.
Roczna liczba nowych zakażeń HIV zmniejszyła się z 3
mln [2,6 mln - 3,5 mln] w 2001 r. do 2,7 milionów [2,2
mln - 3,2 mln] w 2007 roku. W sumie 2 mln [1,8
milionów - 2,3 mln] osób zmarło z powodu AIDS w 2007
roku, natomiast w roku 2001 na AIDS zmarło 1,7 mln
[1,5 mln - 2,3 mln].

Dane epidemiologiczne - Polska

HIV i AIDS w Polsce - dane od początku epidemii (1985 r.)

do końca marca 2009 roku:

• 12 229 zakażonych ogółem
• co najmniej 5 487 zakażonych w związku z używaniem

narkotyków

• 2 239 zachorowań na AIDS
• 1 003 chorych zmarło

Układ odpornościowy człowieka

Sprawny układ odpornościowy bardzo dokładnie rozróżnia

białka (antygeny) obce i własne. Białka własne z reguły
nie inicjują reakcji odpornościowych, natomiast białka
obce są wychwytywane przez komórki żerne, które
stanowią

pierwszą,

niespecyficzną

linię

obrony.

Makrofagi zabijają drobnoustrój ale także trawią jego
białka i prezentują je limfocytom, odpowiedzialnym za
pamięć i specyfikę reakcji odpornościowych.

Sprawność działania limfocytów wynika z faktu, iż są one

wyposażone w wyspecjalizowane receptory antygenów –
praktycznie każdy limfocyt posiada inny receptor, a
zatem reaguje na obecność różnego antygenu.

LIMFOCYT

RECEPTOR

Rodzaje limfocytów

Komórki, z których powstaną limfocyty (komórki macierzyste limfocytów)

zlokalizowane  są  w  szpiku  kostnym.  Część  z  nich  po  opuszczeniu
szpiku staje się limfocytami B. Po wniknięciu antygenu do organizmu
limfocyty  B  przekształcają  się  w  komórki  syntetyzujące  i  uwalniające
do  krwi  przeciwciała.  Te  z  kolei  w  różny  sposób  unieszkodliwiają
antygeny.

Część limfocytów po opuszczeniu szpiku kostnego wnika do grasicy,

gdzie ulega szkoleniu – nabywa specjalnych właściwości, stając się
limfocytami T.

Wyróżniamy trzy grupy limfocytów T:
- limfocyty pomocnicze Th – po rozpoznaniu antygenu wydzielają

substancje uruchamiające wiele procesów, pobudzają limfocyty B do
podziału i tworzenia komórek syntetyzujących przeciwciała,
pobudzają do działania limfocyty Tc

- limfocyty cytotoksyczne Tc – niszczą komórki, do których antygen już

wniknął, zwłaszcza te, które zostały zainfekowane wirusem

- limfocyty hamujące Ts – odpowiadają za hamowanie reakcji

odpornościowych i ich wstrzymywanie, gdy antygen został już
unieszkodliwiony

Napotkanie swoistego antygenu może spowodować:

proliferację (rozmnażanie się) danego limfocytu, jego
unieczynnienie bądź samobójczą śmierć. Wybór
konkretnej drogi zależy od innych bodźców działających
na komórkę.

W wyniku proliferacji powstaje klon komórek potomnych

specyficznych  dla  danego  antygenu.  Część  z  nich  staje
się  komórkami  pamięci,  które  umożliwiają  sprawną
reakcję  na  wtórne  pojawienie  się  takiego  samego
intruza, a część podejmie funkcje wykonawcze

ANTGEN

UNIECZYNNIENIE

ŚMIERĆ

PROLIFERACJA

KOMÓRKI PAMIĘCI

LIMFOCYTY WYKONAWCZE

LIMFOCYT

Rodzaje odporności

Pobudzone antygenem drobnoustroju limfocyty B

proliferują  (rozmnażają  się)  w  wyniku  czego  powstają
komórki  pamięci  oraz  PLAZMOCYTY  -  komórki
uwalniające  przeciwciała,  które  w  różny  sposób
przyczyniają  się  do  unieszkodliwienia  drobnoustroju.
Reakcję  z  udziałem  przeciwciał  nazywamy  odpornością
humoralną.

Rodzaje odporności

momencie

gdy

drobnoustrój (2) znajduje
się

już

wnętrzu

zaatakowanej komórki (1),
wówczas

jest

już

niedostępny dla krążących
przeciwciał.

Jednak

komórka

gospodarza

prezentuje

swej

powierzchni

antygeny

drobnoustroju  więc  może
zostać  zabita  z  udziałem
limfocytów  Th  (3).  Jest  to
odporność

typu

komórkowego.

Istota AIDS

Wirus HIV atakuje komórki kluczowe dla układu odpornościowego.

Zniszczenie komórek Th powoduje załamanie się i rozregulowanie

wszelkich reakcji odpornościowych, zarówno humoralnych jaki i

komórkowych, rozpoczyna się wówczas AIDS pełnoobjawowy

(szczyt piramidy).

Spośród kilkunastu milionów osób zainfekowanych prze wirusa HIV

jedynie niewielka grupa choruje i umiera obecnie na AIDS

pełnoobjawowy. Część zakażonych choruje na tzw. ARC, czyli

zespół związany z AIDS, który może przekształcić się w AIDS

pełnoobojawowy. Poprzedza go stadium LAS, czyli okres, gdy

jedynym symptomem choroby są powiększone węzły chłonne, w

których rozgrywa się walka z wirusem, a następnie postępuje ich

degradacja. Trudną do oszacowania grupę ludzi stanowią

nosiciele wirusa, którzy obecnie, ani być może nigdy, nie rozwiną

objawów choroby, lecz mogą zarazić następne osoby (podstawa

piramidy). U wielu z nich z nich można wykryć przeciwciała anty-

HIV, lecz pojawiają się one w kilka tygodni, a nawet miesięcy po

zakażeniu. Do tego czasu trudno jest wykryć infekcje wirusem

rutynowym testem.

Pełnoobjawowy AIDS jest chorobą nieuleczalną. W tym

stadium chorzy są już praktycznie zupełnie pozbawieni

limfocytów Th, a więc ich organizmy są całkowicie

bezbronne wobec ataku mikroorganizmów i nowotworów.

Przyczyną zgonu są często zarazki nieszkodliwe dla

organizmu o zdrowym układzie odpornościowym, które

jednak u osób pozbawionych kluczowych dla tego układu

limfocytów pomocniczych wykorzystują okazję i powodują

śmiertelne schorzenia. Najczęstszą chorobą osób z

pełnoobjawowym AIDS jest zapalenie płuc wywoływane

przez pierwotniaka Pneumocystis carini. Mózg, wątrobę i

płuca często atakuje także Toxoplasma gondii. Bardzo

ciężkie schorzenia wywołują także wirusy opryszczki oraz

grzyby. Najczęstszym nowotworem wśród pacjentów z

pełnoobjawowym AIDS jest mięsak Kaposiego. Łagodna

forma tego nowotworu występuje prawie wyłącznie u

starszych mężczyzn. U młodych ofiar AIDS przyjmuje

jednak postać złośliwą. Często także przyczyną zgonu

osób chorych na AIDS są chłoniaki mózgu.

ARC

Wirus powodujący AIDS oprócz limfocytów Th atakuje także

komórki mikrogleju mózgu, które osłaniają komórki
nerwowe i wytwarzają niezbędne dla nich środowisko.

Chorzy na ARC odczuwają wiele niespecyficznych

dolegliwości,  jak  gorączki,  poty  nocne,  gwałtowne
chudnięcie,  osłabienie  i  uporczywe  biegunki.  Aby  mieć
pewność,  że  są  one  związane  z  infekcją  wirusa  HIV
należy  wykazać  w  krwioobiegu  pacjenta  obecność
antygenów  wirusa  HIV  lub  skierowanych  przeciwko
niemu przeciwciał.

Literatura:

• Płytycz B., 1994. HIV a układ odpornościowy. Skrypt

uczelniany Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków

• Wiśniewski H., 1998. Biologia dla klas III. Agmen,

Warszawa

•

www.aids.gov.pl

•

Document Outline