Witaminy

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

• Witamina A- retinol, askeroftol; występuje w: produktach zwierzęcych

(mleko, masło, tran, jaja, pomidory, marchew, papryka, szpinak), łatwo się
utlenia i jest wrażliwa na światło, duże ilości witaminy A zawiera: Daucus
carota z rodziny Apiaceae i Oleum Jecoris Aselli

-

działanie: utrzymuje prawidłowy stan błon śluzowych układu oddechowego,
pokarmowego i moczowego , zapewnia prawidłowy wzrost kości i zębów,
zapewnia prawidłowy rozwój płodu , ma największy udział w procesie
widzenia

-

niedobór wywołuje: zaburzenia wzroku (kurzą ślepotę- niedowidzenie o
zmroku), zahamowanie wzrostu, wysuszenie błon śluzowych , atrofię
gruczołów płciowych, kruchość paznokci , łuszczycę, trądzik pospolity,
łysienie plackowate, wzrost zagrożenia infekcjami

-

nadmiar powoduje: zmiany skórne

marchew zwyczajna

• Witamina D- występuje w: Oleum Jecoris Aselli, maśle, żółtkach jaj, mleku,

nasionach Trigonella foenum- graecum z rodziny Fabaceae

-

działanie: wzmaga wchłanianie wapnia i fosforu przez układ kostny,
utrzymuje prawidłową strukturę kości i zębów, niezbędna w profilaktyce
próchnicy zębów, wspomaga leczenie zapalenia spojówek

-

niedobór prowadzi do: krzywicy (rachitis) u dzieci- witamina D nazywana
jest witaminą przeciwkrzywiczą; osteoporozy u dorosłych

-

nadmiar powoduje: demineralizację kości, złamania kości

kozieradka pospolita

• Witamina E- tokoferol, tokotrienol; występuje w: oleju z kiełków pszenicy,

oleju sojowym, Lactuca sativa z rodziny Asteraceae, Trifolium sp. i
Medicago sp. z rodziny Fabaceae, orzechach, nasionach słonecznika i dyni,
migdałach

-

działanie: dodaje energii, witalności, urody; chroni przed bezpłodnością i
szkodliwym wpływem wolnych rodników, naturalny konserwant E 306
(zapobiega jełczeniu)

-

niedobór prowadzi do: osłabienia mechanizmów obronnych skóry i
przyspiesza proces starzenia

-

nadmiar wywołuje: zmęczenie, bóle głowy, osłabienie mięśni, zaburzenia
widzenia

sałata siewna

• Witamina K- występuje w: liściach Urtica dioica z rodziny Urticaceae,

Spinacia oleracea z rodziny Chenopodiaceae, Medicago sativa z rodziny
Fabaceae

-

działanie: bierze udział w procesie fotosyntezy; ma właściwości
koagulacyjne i przeciwkrwotoczne, przyspiesza wytwarzanie protrombiny i
koagulację krwi, zapobiega wypływowi krwi w przypadku zranienia,
powoduje zatrzymanie krwawienia, zmniejsza nadmierne krwawienia
miesiączkowe, zapobiega krwawieniom wewnętrznym i krwotokom

-

niedobór powoduje: słabą krzepliwość krwi, łatwość powstawania
krwotoków wewnętrznych i zewnętrznych, problemy z gojeniem się ran,
większą możliwość krwotoków z nosa

-

nadmiar wywołuje: rozpad erytrocytów, niedokrwistość, uczucie gorąca, u
niemowląt: żółtaczkę i uszkodzenia tkanki mózgowej

pokrzywa
zwyczajna

szpinak warzywny

lucerna siewna

Witaminy rozpuszczalne w wodzie

• Witamina B

1

– tiamina, aneuryna; występuje w: drożdżach, pestkach

słonecznika, kiełkach pszenicy, ziarniakach zbóż

-

działanie: odgrywa zasadniczą rolę w procesach oddychania tkankowego
( przede wszystkim w przemianie cukrów)

-

niedobór powoduje: porażenie nerwów i atrofię mięśni kończyn (choroba
beri-beri), zaburzenia czynności centralnego układu nerwowego (oczopląs,
zaburzenia pamięci, koncentracji, zakłócenia równowagi emocjonalnej)

-

nadmiar wywołuje: osłabienie, zmęczenie , zawroty głowy , obrzęki ,
drżenie mięśni

• Witamina B

2

- ryboflawina, laktoflawina; występuje w: Stigmata Croci,

drożdżach, wątróbce wieprzowej, kapuście

- działanie: niezbędna w metabolizmie białek, cukrów i tłuszczów, pomaga w

leczeniu chorób jamy ustnej, warg i języka, wpływa na wzrost i rozrodczość

-

niedobór prowadzi do: zaburzeń wzroku, spadku masy ciała, uczucia
pieczenia skóry, zapalenia błony śluzowej kącików ust (zajady),
przekrwienia błon śluzowych

-

nadmiar wywołuje: nudności i wymioty

• Witamina B

6

-pirydoksyna, pirydoksal; występuje w: otrębach, drożdżach,

ziarnach soi, rybach, bananach, kapuście

-

działanie: bierze udział w przemianie aminokwasów, umożliwia
magazynowanie energii , uczestniczy w tworzeniu enzymów, hormonów i
hemoglobiny

-

niedobór powoduje: stany zapalne skóry, zapalenie błony śluzowej jamy
ustnej

-

nadmiar wywołuje: zaburzenia neurologiczne

• Witamina B

12

- cyjanokobalamina; występuje w: wątróbce drobiowej,

ostrygach, śledziach

-

działanie: zapobiega anemii złośliwej , ułatwia syntezę kwasów
nukleinowych w czerwonych ciałkach krwi

-

niedobór prowadzi do: zaburzenia powstawania erytrocytów
(niedokrwistość złośliwa), zmian zwyrodnieniowych błony śluzowej żołądka,
zaburzeń żołądkowo- jelitowe , braku apetytu

-

nadmiar wywołuje: reakcje uczuleniowe

• Witamina PP- witamina B

3

, niacyna; występuje w: kiełkach zbóż, drożdżach,

orzechach ziemnych, otrębach pszennych, wątróbce, tuńczyku, migdałach,
soi, pomidorach

-

działanie: niezbędna do prawidłowego funkcjonowania mózgu, uczestniczy
w tworzeniu czerwonych ciałek krwi, reguluje poziom cholesterolu we krwi

-

niedobór prowadzi do: pelagry (szorstkość i zaczerwienienie skóry ),
zakłóceń w funkcjonowaniu układu nerwowego, zaburzeń w metabolizmie
cukrów

-

nadmiar wywołuje: uszkodzenie wątroby

• Kwas pantotenowy- witamina B

5

; występuje w: drożdżach, wątróbce,

otrębach pszennych, pestkach słonecznika

-

działanie: niezbędna do prawidłowego metabolizmu białek, cukrów i
tłuszczów, a także do syntezy hormonów, przyspiesza gojenie ran,
zapobiega przemęczeniu, usprawnia układ sercowo-naczyniowy, nerwowy
oraz pokarmowy, uczestniczy w regeneracji tkanek, poprawia pigmentację i
stan włosów

-

niedobór prowadzi do: zespołu piekących stóp, zmęczenia, zmniejszenia
odporności immunologicznej, zaburzeń pigmentacji włosów, siwienia,
pęknięć skóry w kącikach ust i oczu, bólów i sztywności stawów

-

nadmiar wywołuje: zaburzenia akcji serca, reakcje uczuleniowe

• Biotyna- witamina H, witamina B

7

; występuje w: wątróbce, mące sojowej,

żółtkach jaj, orzechach, szpinaku, marchwi, kalafiorze, arbuzie, bananach

-

działanie: konieczna w przemianie materii

-

niedobór prowadzi do: zaburzeń w funkcjonowaniu układu nerwowego ,
problemów skórnych (wypadania włosów, łuszczenia się naskórka,
łojotoku , łupieżu, skóra jest tłusta, przybiera szarawy odcień, włosy tracą
połysk, a paznokcie się rozdwajają )

-

nadmiar wywołuje: nudności, wymioty, złe samopoczucie

• Kwas foliowy- witamina B

9

; występuje w: kalafiorze, brukselkach, kapuście,

szparagach, szpinaku, sałacie, brokułach, marchwi, pomarańczach,
bananach

-

działanie: zapobiega wadom cewy nerwowej u płodu, wpływa na
zachowanie kodu genetycznego komórek, reguluje podziały komórkowe i 
przekazywanie cech dziedzicznych

-

niedobór prowadzi do: zaburzeń rozwojowych u płodu , niedokrwistości ,
nadpobudliwości, słabego wzrostu

-

nadmiar wywołuje: zaburzenia układu nerwowego i pokarmowego

• Witamina P- bioflawonoidy; występuje w: aronii, cytrynach, pomarańczach,

grejfprutach, dzikiej róży, sałacie

-

działanie: zmniejsza przepuszczalność naczyń krwionośnych,
przeciwobrzękowe, antyoksydacyjne

-

niedobór prowadzi do: sińców

• Witamina C- kwas askorbinowy; występuje w: owocach Capsicum annuum z

rodziny Solanaceae, owocach Rosa canina z rodziny Rosaceae, owocach
cytrusowych, liściach Petroselinum sativum z rodziny Apiaceae

-

działanie: łagodzi objawy przeziębienia, wpływa na wzrost tkanek,
wzmacnia system immunologiczny , zwiększa odporność na choroby
zakaźne, działa przeciwalergicznie, przyspiesza gojenie ran

-

niedobór prowadzi do: choroby zwanej szkorbutem, uszkodzenia naczyń
krwionośnych , stanów zapalnych dziąseł

-

nadmiar wywołuje: powstawanie kamieni nerkowych , rozstrój żołądka ,
bóle głowy

papryka roczna

róża dzika

pietruszka ogrodowa