CIŚNIENIE

CIŚNIENIE

TĘTNICZE

TĘTNICZE

CIŚNIENIE

CIŚNIENIE

Fizyczne pojęcie ciśnienia wiąże się zarówno

Fizyczne pojęcie ciśnienia wiąże się zarówno

naciskiem ze strony przedmiotów na pewne

naciskiem ze strony przedmiotów na pewne

powierzchnie, jak też z działaniem mechanicznym

powierzchnie, jak też z działaniem mechanicznym

płynów - cieczy i gazów.

płynów - cieczy i gazów.

p= F / S

p= F / S

Znaczenie symboli:

Znaczenie symboli:



F – siła parcia, (w niutonach N), lub

F – siła parcia, (w niutonach N), lub



N - siła nacisku (w niutonach N)

N - siła nacisku (w niutonach N)



p – ciśnienie (w paskalach Pa)

p – ciśnienie (w paskalach Pa)



S – pole powierzchni (w m2)

S – pole powierzchni (w m2)

Rodzaje ciśnień w

Rodzaje ciśnień w

medycynie

medycynie

1.

1.

Ciśnienie tętnicze.

Ciśnienie tętnicze.

2.

2.

Ciśnienie filtracyjne.

Ciśnienie filtracyjne.

3.

3.

Ciśnienie onkotyczne.

Ciśnienie onkotyczne.

4.

4.

Ciśnienie tętna.

Ciśnienie tętna.

Ciśnienie tętnicze

Ciśnienie tętnicze



Ciśnienie tętnicze (ang. blood pressure -

Ciśnienie tętnicze (ang. blood pressure -

BP) to ciśnienie wywierane przez krew na

BP) to ciśnienie wywierane przez krew na

ścianki tętnic, przy czym rozumie się pod

ścianki tętnic, przy czym rozumie się pod

tą nazwą ciśnienie w największych

tą nazwą ciśnienie w największych

tętnicach, np. w tętnicy w ramieniu. Jest

tętnicach, np. w tętnicy w ramieniu. Jest

ono znacznie wyższe, niż ciśnienie krwi

ono znacznie wyższe, niż ciśnienie krwi

wywierane na ścianki żył.

wywierane na ścianki żył.



Wynik pomiaru ciśnienia tętniczego na

Wynik pomiaru ciśnienia tętniczego na

automatycznym mierniku nadgarstkowym

automatycznym mierniku nadgarstkowym

wynosi 126/70 mm

wynosi 126/70 mm



Ciśnienie krwi ulega ustawicznym

Ciśnienie krwi ulega ustawicznym

zmianom:

zmianom:

a)

a)

Długookresowym - związane jest z

Długookresowym - związane jest z

wiekiem, stanem zdrowia itp.

wiekiem, stanem zdrowia itp.

b)

b)

Średniookresowym-zależnie od pory

Średniookresowym-zależnie od pory

doby, aktywności, stanu

doby, aktywności, stanu

psychicznego, spożytych używek itp.

psychicznego, spożytych używek itp.

c)

c)

Krótkookresowym-w obrębie cyklu

Krótkookresowym-w obrębie cyklu

pracy serca.

pracy serca.



W momencie skurczu serca, kiedy porcja krwi

W momencie skurczu serca, kiedy porcja krwi

wypychana jest z serca do aorty, w tętnicach

wypychana jest z serca do aorty, w tętnicach

panuje najwyższe ciśnienie wynoszące

panuje najwyższe ciśnienie wynoszące

zazwyczaj u zdrowego dorosłego człowieka od

zazwyczaj u zdrowego dorosłego człowieka od

ok. 90 do 135 mmHg (zazwyczaj 110-130); w

ok. 90 do 135 mmHg (zazwyczaj 110-130); w

chwili rozkurczu - jest najniższe, np. od ok. 50

chwili rozkurczu - jest najniższe, np. od ok. 50

do 90 mmHg (zazwyczaj 65-80). W praktyce

do 90 mmHg (zazwyczaj 65-80). W praktyce

medycznej, do oceny stanu zdrowia badanej

medycznej, do oceny stanu zdrowia badanej

osoby istotna jest wartość zarówno ciśnienia

osoby istotna jest wartość zarówno ciśnienia

skurczowego, jak i rozkurczowego, toteż

skurczowego, jak i rozkurczowego, toteż

podawane są obie wartości, co zapisuje się np.

podawane są obie wartości, co zapisuje się np.

120/80 mmHg.

120/80 mmHg.



Systematyczne pomiary ciśnienia krwi są jedną

Systematyczne pomiary ciśnienia krwi są jedną

z podstawowych metod kontrolowania stanu

z podstawowych metod kontrolowania stanu

zaawansowania choroby osób cierpiących na

zaawansowania choroby osób cierpiących na

nadciśnienie tętnicze jak również inne choroby

nadciśnienie tętnicze jak również inne choroby

układu krążenia.

układu krążenia.

Średnie Ciśnienie Tętnicze

Średnie Ciśnienie Tętnicze

MAP = CO x TPR

MAP = CO x TPR

MAP= Pojemność minutowa x całkowity

MAP= Pojemność minutowa x całkowity

opór naczyniowy

opór naczyniowy

CO = Częstość Skurczu x Pojemność

CO = Częstość Skurczu x Pojemność

wyrzutowa

wyrzutowa

TPR zależy od: promienia, długość naczyń,

TPR zależy od: promienia, długość naczyń,

lepkości krwi

lepkości krwi

Receptory układu tętniczego

Receptory układu tętniczego

Baroreceptory – reagujące na zmianę

Baroreceptory – reagujące na zmianę

napięcie ścian tętniczych

napięcie ścian tętniczych

Chemoreceptory – związane z ukł.

Chemoreceptory – związane z ukł.

Oddechowym reagują na prężność O2,

Oddechowym reagują na prężność O2,

CO2, H2

CO2, H2

Mechanoreceptory sercowo – płucne

Mechanoreceptory sercowo – płucne

(przedsionkowe i lewej komory serca) –

(przedsionkowe i lewej komory serca) –

Mierzą objętość krwi prawego

Mierzą objętość krwi prawego

przedsionka i lewej komory serca

przedsionka i lewej komory serca

Ciśnienie filtracyjne

Ciśnienie filtracyjne



Jest to ciśnienie będące siłą napędową ruchu

Jest to ciśnienie będące siłą napędową ruchu

(filtracji) płynu ze światła naczynia włosowatego do

(filtracji) płynu ze światła naczynia włosowatego do

płynu śródmiąższowego, obliczane jako różnica

płynu śródmiąższowego, obliczane jako różnica

ciśnień hydrostatycznych krwi i płynu

ciśnień hydrostatycznych krwi i płynu

śródmiąższowego.

śródmiąższowego.



W istocie filtracja płynu nie zależy tylko od

W istocie filtracja płynu nie zależy tylko od

wspomnianego gradientu ciśnień hydrostatycznych,

wspomnianego gradientu ciśnień hydrostatycznych,

ponieważ krew zawiera białka zatrzymujące wodę w

ponieważ krew zawiera białka zatrzymujące wodę w

naczyniu. Lepsza miarą zdolności filtracyjnej jest tzw.

naczyniu. Lepsza miarą zdolności filtracyjnej jest tzw.

efektywne c.f. otrzymywane przez dodatkowe

efektywne c.f. otrzymywane przez dodatkowe

odjęcie ciśnienia onkotycznego białek osocza od

odjęcie ciśnienia onkotycznego białek osocza od

wartości c.f. Wyższe ciśnienie hydrostatyczne w

wartości c.f. Wyższe ciśnienie hydrostatyczne w

tętniczym odcinku naczyń włosowatych wiąże się z

tętniczym odcinku naczyń włosowatych wiąże się z

dodatnią wartością efektywnego c.f. i sprzyja filtracji.

dodatnią wartością efektywnego c.f. i sprzyja filtracji.

Ciśnienie onkotyczne

Ciśnienie onkotyczne

Jest to siła z jaką woda jest

Jest to siła z jaką woda jest

zatrzymywana, wiązana przez

zatrzymywana, wiązana przez

związki koloidowe. Spotykane jest w

związki koloidowe. Spotykane jest w

naczyniach krwionośnych, gdzie

naczyniach krwionośnych, gdzie

woda jest wiązana przez albuminy,

woda jest wiązana przez albuminy,

które przeciwstawiają się jej

które przeciwstawiają się jej

wypływowi z naczyń.

wypływowi z naczyń.

Ciśnienie tętna

Ciśnienie tętna

Jest to różnica pomiędzy ciśnieniem

Jest to różnica pomiędzy ciśnieniem

tętniczym skurczowym i rozkurczowym.

tętniczym skurczowym i rozkurczowym.

Panuje w odgałęzieniu tętnicy płucnej po

Panuje w odgałęzieniu tętnicy płucnej po

odizolowaniu jej od prawego przedsionka

odizolowaniu jej od prawego przedsionka

serca zaklinowanym w niej balonikiem.

serca zaklinowanym w niej balonikiem.

Mierzone przy pomocy cewnika Swana-

Mierzone przy pomocy cewnika Swana-

Ganza. Jest to parametr sztuczny,

Ganza. Jest to parametr sztuczny,

wynikający z stosowanej techniki

wynikający z stosowanej techniki

pomiaru.

pomiaru.

Przyrządy do pomiaru

Przyrządy do pomiaru

ciśnienia tętniczego

ciśnienia tętniczego

1.

1.

Aparat rtęciowy

Aparat rtęciowy

- powszechnie uważany za

- powszechnie uważany za

najdokładniejszy z przyrządów, najczęściej jest

najdokładniejszy z przyrządów, najczęściej jest

wykorzystywany w gabinecie lekarskim. Do wykonania

wykorzystywany w gabinecie lekarskim. Do wykonania

pomiaru tym aparatem niezbędne są słuchawki lekarskie.

pomiaru tym aparatem niezbędne są słuchawki lekarskie.

2.

2.

Aparat sprężynowy

Aparat sprężynowy

- najtańszy z aparatów, wymaga

- najtańszy z aparatów, wymaga

niestety okresowej kalibracji. Z uwagi na konieczność

niestety okresowej kalibracji. Z uwagi na konieczność

osłuchiwania tonów niezbędne są także słuchawki

osłuchiwania tonów niezbędne są także słuchawki

lekarskie.

lekarskie.

3.

3.

Aparat elektroniczny

Aparat elektroniczny

- najczęściej wykorzystuje do

- najczęściej wykorzystuje do

pomiaru tzw. metodę oscylometryczną, mierząc ciśnienie

pomiaru tzw. metodę oscylometryczną, mierząc ciśnienie

tym aparatem nie trzeba osłuchiwać tonów nad tętnicą a

tym aparatem nie trzeba osłuchiwać tonów nad tętnicą a

wynik przedstawiany jest na ciekłokrystalicznym ekranie.

wynik przedstawiany jest na ciekłokrystalicznym ekranie.

Oprócz pomiaru ciśnienia dodatkowo mierzone jest tętno.

Oprócz pomiaru ciśnienia dodatkowo mierzone jest tętno.

Wraz z postępem technologii aparaty te są coraz

Wraz z postępem technologii aparaty te są coraz

dokładniejsze. Wykorzystując ten typ aparatu należy

dokładniejsze. Wykorzystując ten typ aparatu należy

pamiętać, że:

pamiętać, że:

a)

a)

Nie wszystkie aparaty elektroniczne nadają

Nie wszystkie aparaty elektroniczne nadają

się do pomiarów u osób z zaburzeniami rytmu

się do pomiarów u osób z zaburzeniami rytmu

serca,

serca,

b)

b)

Wiarygodne wyniki uzyskujemy stosując

Wiarygodne wyniki uzyskujemy stosując

mankiet założony na ramieniu,

mankiet założony na ramieniu,

c)

c)

Kupując aparat zwróćmy uwagę czy w

Kupując aparat zwróćmy uwagę czy w

pobliżu naszego miejsca zamieszkania

pobliżu naszego miejsca zamieszkania

znajduje się serwis gwarancyjny i

znajduje się serwis gwarancyjny i

pogwarancyjny oraz na jaki czas udzielana

pogwarancyjny oraz na jaki czas udzielana

jest gwarancja,

jest gwarancja,

d)

d)

Najlepiej przeprowadzić równoległy pomiar

Najlepiej przeprowadzić równoległy pomiar

ze swoim lekarzem, upewniając się czy aparat

ze swoim lekarzem, upewniając się czy aparat

jest wystarczająco dokładny.

jest wystarczająco dokładny.

Jak mierzyć ciśnienie?

Jak mierzyć ciśnienie?

1.

1.

Usiądź i odpocznij 5 minut przed pomiarem i uwolnij ramię

Usiądź i odpocznij 5 minut przed pomiarem i uwolnij ramię

z krępującej odzieży.

z krępującej odzieży.

2.

2.

Umieść poduszkę gumową mankietu na ramieniu 3 cm

Umieść poduszkę gumową mankietu na ramieniu 3 cm

powyżej zgięcia łokciowego nad tętnicą (tak aby mankiet

powyżej zgięcia łokciowego nad tętnicą (tak aby mankiet

znajdował się na wysokości serca).

znajdował się na wysokości serca).

3.

3.

Szybko wypełnij mankiet powietrzem. Pamiętaj aby nie

Szybko wypełnij mankiet powietrzem. Pamiętaj aby nie

pompować mankietu ręką, na której dokonujesz pomiaru.

pompować mankietu ręką, na której dokonujesz pomiaru.

4.

4.

Przyłóż stetoskop (słuchawkę lekarską) nad tętnicą w dole

Przyłóż stetoskop (słuchawkę lekarską) nad tętnicą w dole

łokciowym. Z mankietu powoli wypuszczaj powietrze.

łokciowym. Z mankietu powoli wypuszczaj powietrze.

5.

5.

Pierwszy usłyszany ton oznacza ciśnienie skurczowe,

Pierwszy usłyszany ton oznacza ciśnienie skurczowe,

zniknięcie wszystkich tonów - ciśnienie rozkurczowe. Gdy

zniknięcie wszystkich tonów - ciśnienie rozkurczowe. Gdy

tony słyszysz aż do 0 mm Hg za ciśnienie rozkurczowe,

tony słyszysz aż do 0 mm Hg za ciśnienie rozkurczowe,

przyjmij wartość odpowiadającą ich ściszeniu.

przyjmij wartość odpowiadającą ich ściszeniu.

6.

6.

Notuj wartości ciśnienia w dzienniczku. Twój lekarz zapozna

Notuj wartości ciśnienia w dzienniczku. Twój lekarz zapozna

się z nimi podczas wizyty.

się z nimi podczas wizyty.

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze

1.

1.

Jest chorobą układu krążenia, w której w

Jest chorobą układu krążenia, w której w

naczyniach tętniczych panuje zwiększone

naczyniach tętniczych panuje zwiększone

ciśnienie krwi.

ciśnienie krwi.

2.

2.

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą

przewlekłą, która podlega długotrwałemu

przewlekłą, która podlega długotrwałemu

leczeniu.

leczeniu.

3.O nadciśnieniu tętniczym mówimy wówczas

3.O nadciśnieniu tętniczym mówimy wówczas

gdy podczas kilkakrotnych pomiarów,

gdy podczas kilkakrotnych pomiarów,

dokonywanych w spoczynku, ciśnienie

dokonywanych w spoczynku, ciśnienie

przekracza wartości graniczne uznane za

przekracza wartości graniczne uznane za

prawidłowe. Za wartość graniczną uznaje się

prawidłowe. Za wartość graniczną uznaje się

ciśnienie 140/90 mm Hg (milimetry słupa

ciśnienie 140/90 mm Hg (milimetry słupa

rtęci).

rtęci).

Klasyfikacja ciśnienia

Klasyfikacja ciśnienia

tętniczego

tętniczego

Polskie Towarzystwo Nadciśnienia

Polskie Towarzystwo Nadciśnienia

Tętniczego przyjęło w 2003 klasyfikację

Tętniczego przyjęło w 2003 klasyfikację

nadciśnienia tętniczego zgodną z

nadciśnienia tętniczego zgodną z

opublikowanymi w tym samym roku

opublikowanymi w tym samym roku

wytycznymi European Society of

wytycznymi European Society of

Hypertension (ESH) i European Society of

Hypertension (ESH) i European Society of

Cardiology (ESC). Arbitralne wydzielenie

Cardiology (ESC). Arbitralne wydzielenie

wartości progowych jest uzasadnione ze

wartości progowych jest uzasadnione ze

względów praktycznych - ułatwia

względów praktycznych - ułatwia

postępowanie diagnostyczne, lecznicze

postępowanie diagnostyczne, lecznicze

oraz rzutuje na rokowanie

oraz rzutuje na rokowanie

KATEGORIA

KATEGORIA

CIŚNIENI

CIŚNIENI

SKURCZOWE

SKURCZOWE

CISNIENIE

CISNIENIE

ROZKURCZOWE

ROZKURCZOWE

Ciśnienie optymalne

Ciśnienie optymalne

<120

<120

<80

<80

Ciśnienie prawidłowe

Ciśnienie prawidłowe

120-129

120-129

80-84

80-84

Ciśnienie wysokie

Ciśnienie wysokie

prawidłowe

prawidłowe

130-139

130-139

85-89

85-89

Nadciśnienie łagodne

Nadciśnienie łagodne

140-159

140-159

90-99

90-99

Nadciśnienie

Nadciśnienie

umiarkowane

umiarkowane

160-179

160-179

100-109

100-109

Nadciśnienie ciężkie

Nadciśnienie ciężkie

>180

>180

>110

>110

Nadciśnienie

Nadciśnienie

izolowane skurczowe

izolowane skurczowe

>140

>140

<90

<90



Podane wartości dotyczą osób

Podane wartości dotyczą osób

nieprzyjmujących leków przeciw

nieprzyjmujących leków przeciw

nadciśnieniowych.

nadciśnieniowych.



W ogłoszonych w 2007 roku

W ogłoszonych w 2007 roku

wytycznych ESH/ECH podtrzymały tę

wytycznych ESH/ECH podtrzymały tę

klasyfikację.

klasyfikację.



Ciśnienie to zależy głównie od ciśnienia w lewym

Ciśnienie to zależy głównie od ciśnienia w lewym

przedsionku, a to z kolei głównie od wydolności lewej

przedsionku, a to z kolei głównie od wydolności lewej

komory.

komory.



U człowieka za wartość patologiczną sugerującą

U człowieka za wartość patologiczną sugerującą

niewydolność lewej komory uważa się wartość 18 cm

niewydolność lewej komory uważa się wartość 18 cm

słupa wody. Niskie wartości ciśnienia zaklinowania

słupa wody. Niskie wartości ciśnienia zaklinowania

świadczą o niedostatecznym napełnianiu lewej

świadczą o niedostatecznym napełnianiu lewej

komory, co wskazuje na przyczynę położoną przed

komory, co wskazuje na przyczynę położoną przed

lewym sercem obserwowanej niewydolności.

lewym sercem obserwowanej niewydolności.



Jest to parametr służący do monitorowania wydolności

Jest to parametr służący do monitorowania wydolności

i stopnia napełniania lewej komory serca w

i stopnia napełniania lewej komory serca w

intensywnej terapii. W praktyce stosowany jest rzadko,

intensywnej terapii. W praktyce stosowany jest rzadko,

głównie w kardiochirurgii, gdyż procedura pomiaru jest

głównie w kardiochirurgii, gdyż procedura pomiaru jest

uciążliwa i ryzykowna, a stosowany sprzęt drogi, ale

uciążliwa i ryzykowna, a stosowany sprzęt drogi, ale

przede wszystkim dlatego, że informacje o podobnej

przede wszystkim dlatego, że informacje o podobnej

jakości można uzyskać na podstawie echokardiografii,

jakości można uzyskać na podstawie echokardiografii,

OCŻ, osłuchiwania, obserwacji pacjenta i jego reakcji

OCŻ, osłuchiwania, obserwacji pacjenta i jego reakcji

na leczenie.

na leczenie.