Psychologia zdrowia

Psychologia zdrowia

dr Marlena Kossakowska

dr Marlena Kossakowska

[e-mail]

[e-mail]

Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej

Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej

Wydział Zamiejscowy w Sopocie

Wydział Zamiejscowy w Sopocie

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

2

2

Literatura podstawowa

Literatura podstawowa

•

Bishop, G.D. (2000). Psychologia zdrowia.

Bishop, G.D. (2000). Psychologia zdrowia.

Wrocław: Wydawnictwo ASTRUM.

Wrocław: Wydawnictwo ASTRUM.

Literatura uzupełniająca:

Literatura uzupełniająca:

•

Heszen-Niejodek I. (red.), (1990). Rola psychologa

Heszen-Niejodek I. (red.), (1990). Rola psychologa

w diagnostyce i leczeniu chorób somatycznych.

w diagnostyce i leczeniu chorób somatycznych.

Warszawa: PZWL. Rozdział V

Warszawa: PZWL. Rozdział V

•

Heszen – Niejodek, I., Sęk, H. (red.). (1997).

Heszen – Niejodek, I., Sęk, H. (red.). (1997).

Psychologia zdrowia. Warszawa: PWN.

Psychologia zdrowia. Warszawa: PWN.

•

Sheridan, C.L., Radmacher S.A. (1998).

Sheridan, C.L., Radmacher S.A. (1998).

Psychologia zdrowia

Psychologia zdrowia

. Warszawa: IPZ PTP.

. Warszawa: IPZ PTP.

•

Zagadnienia z anatomii i fizjologii człowieka z

Zagadnienia z anatomii i fizjologii człowieka z

dowolnie wybranej pozycji bibliograficznej.

dowolnie wybranej pozycji bibliograficznej.

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

3

3

Egzamin:

Egzamin:

•

Test wiadomości

Test wiadomości

•

Zakres materiału:

Zakres materiału:

1. treść wykładów,

1. treść wykładów,

2. znajomość literatury.

2. znajomość literatury.

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

4

4

Po co komu psychologia

Po co komu psychologia

zdrowia?

zdrowia?

•

Stres i radzenie sobie

Stres i radzenie sobie

•

Profilaktyka i zachowania zdrowotne

Profilaktyka i zachowania zdrowotne

•

Psychologia chorego przewlekle

Psychologia chorego przewlekle

•

Psychosomatyka

Psychosomatyka

•

Psychoneuroimmunologia

Psychoneuroimmunologia

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

5

5

Trochę historii

Trochę historii

•

Medycyna psychosomatyczna 1818 (Johann Heinroth)

Medycyna psychosomatyczna 1818 (Johann Heinroth)

•

1911 – sympozjum APA poświęcone znaczeniu psychologii w

1911 – sympozjum APA poświęcone znaczeniu psychologii w

medycynie

medycynie

•

Psychosomatic medicine

Psychosomatic medicine

(1939). Badanie psychologicznych

(1939). Badanie psychologicznych

i fizjologicznych aspektów wszystkich normalnych i

i fizjologicznych aspektów wszystkich normalnych i

nienormalnych funkcji cielesnych w ich wzajemnych

nienormalnych funkcji cielesnych w ich wzajemnych

powiązaniach, celem zintegrowania terapii somatycznej i

powiązaniach, celem zintegrowania terapii somatycznej i

psychoterapii.

psychoterapii.

•

Psychosomatyka (Alexander 1948): osobowość + sytuacja

Psychosomatyka (Alexander 1948): osobowość + sytuacja

+ słabość konstytucjonalna narządu

+ słabość konstytucjonalna narządu

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

6

6

Trochę historii cd.

Trochę historii cd.

•

Medycyna behawioralna – lata 70te XX wieku – dziedzina

Medycyna behawioralna – lata 70te XX wieku – dziedzina

interdyscyplinarna, zajmująca się rozwojem i integracją

interdyscyplinarna, zajmująca się rozwojem i integracją

wiedzy i technik z zakresu nauk behawioralnych i

wiedzy i technik z zakresu nauk behawioralnych i

biomedycznych , pozwalających na zrozumienie zdrowia i

biomedycznych , pozwalających na zrozumienie zdrowia i

choroby, oraz zastosowanie tych technik i wiedzy w

choroby, oraz zastosowanie tych technik i wiedzy w

prewencji, diagnostyce, leczeniu i rehabilitacji (Weiss,

prewencji, diagnostyce, leczeniu i rehabilitacji (Weiss,

1987).

1987).

•

Psychologia medyczna - psychologiczne aspekty

powstawania, przebiegu i leczenia chorób somatycznych,

tzn. zarówno uwarunkowania, jak i następstwa stanu

somatycznego, mieszące się w sferze procesów

psychicznych, osobowości i zachowania człowieka (Heszen-

Klemens, 1983)

•

Zmiana warunków życia i przyczyn śmierci choroby zakaźne

Zmiana warunków życia i przyczyn śmierci choroby zakaźne

-

-

>

>

choroby serca, nowotwory, udary, niezakaźne choroby

choroby serca, nowotwory, udary, niezakaźne choroby

układu oddechowego

układu oddechowego

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

7

7

Joseph D. Matarazzo, 1982:

Joseph D. Matarazzo, 1982:
Psychologia zdrowia to
całokształt specyficznego,
oświatowego, naukowego i
profesjonalnego wkładu
psychologii jako dyscypliny do
promocji i utrzymywania
zdrowia, zapobiegania i leczenia
chorób, rozpoznawania
etiologicznych i diagnostycznych
korelatów zdrowia, choroby i
zbliżonych dysfunkcji, a także do
analizy i optymalizacji systemu
opieki zdrowotnej i
kształtowania polityki
zdrowotnej.

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

8

8

Trochę historii cd.

Trochę historii cd.

•

Shelley E. Taylor, 1986:

Psychologia zdrowia jest

działem psychologii

zajmującym się

poznaniem wpływu

czynników

psychologicznych na to,

że ludzie pozostają

zdrowi, określeniem ich

znaczenia w

powstawaniu chorób oraz

ich roli w kształtowaniu

zachowania ludzi, kiedy

zachorują.

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

9

9

Trochę historii cd.

Trochę historii cd.

•

1978 powstaje Sekcja Psychologii Zdrowia jako 38 sekcja

APA

•

1982 Health Psychology

•

1984 Sekcji Psychologii Zdrowia w International Association

of Applied Psychology, IAPA

•

1984 Sekcja Psychologii Chorego Somatycznie przy PTP (PL)

•

1991 Polska Sekcja Europejskiego Towarzystwa Psychologii

Zdrowia przy PTP (PL)

•

Specjalizacja z psychologii klinicznej 1983 (PL)

•

1984 – przedmiot na uczelniach wyższych w ramach

psychologii (PL)

•

Sztuka Leczenia – Towarzystwo Edukacji Psychosomatycznej

•

Psychologia Jakości Życia - SWPS

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

10

10

Raporty WHO

Raporty WHO

(Polska wśród innych krajów

(Polska wśród innych krajów

Europy)

Europy)

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

11

11

Makro-społeczne warunki życia a

Makro-społeczne warunki życia a

zdrowie - ubóstwo

zdrowie - ubóstwo

•

Ubóstwo – 5,6 bln ludzi na świecie, 4,4 bln

Ubóstwo – 5,6 bln ludzi na świecie, 4,4 bln

mieszka w krajach rozwijających się,

mieszka w krajach rozwijających się,

połowa populacji światowej cierpi z powodu

połowa populacji światowej cierpi z powodu

braku dostępu do świadczeń zdrowotnych.

braku dostępu do świadczeń zdrowotnych.

•

Ubóstwo: brak dostępu do wody zdatnej do

Ubóstwo: brak dostępu do wody zdatnej do

picia, warunków sanitarnych, właściwej

picia, warunków sanitarnych, właściwej

diety, dachu nad głową, podstawowej

diety, dachu nad głową, podstawowej

edukacji, podstawowej opieki zdrowotnej,

edukacji, podstawowej opieki zdrowotnej,

wystarczający dochód

wystarczający dochód

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

12

12

Makro-społeczne warunki życia a zdrowie

Makro-społeczne warunki życia a zdrowie

– nierówności między państwami. Dla krajów najbogatszych

– nierówności między państwami. Dla krajów najbogatszych

(Marks, 1999)

(Marks, 1999)

Oczekiwana długość

życia w momencie

narodzin

% dochodu

wypracowanego

przez 20% najlepiej

zarabiających

PKB na osobę

Liczba lekarzy na 1000

Liczba
pielęgniarek na
1000

Liczba kobiet na
100 mezczyzn z
wykszt. srednim

0,52

-0,15

p<0,05

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

13

13

Makro-społeczne warunki życia a zdrowie

Makro-społeczne warunki życia a zdrowie

– nierówności między państwami. Dla krajów najuboższych

– nierówności między państwami. Dla krajów najuboższych

(Marks, 1999)

(Marks, 1999)

Oczekiwana długość

życia w momencie

narodzin

% dochodu

wypracowanego

przez 20% najlepiej

zarabiających

PKB na osobę

Liczba lekarzy na 1000

Liczba
pielęgniarek na
1000

Liczba kobiet na
100 mezczyzn z
wykszt. srednim

p<0,05

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

14

14

Makro-społeczne warunki życia a zdrowie

Makro-społeczne warunki życia a zdrowie

– nierówności społeczne

– nierówności społeczne

•

Korelaty statusu społeczno-ekonomicznego SSE (zawodowy +

Korelaty statusu społeczno-ekonomicznego SSE (zawodowy +

edukacyjny + ekonomiczny +), niski SSE:

edukacyjny + ekonomiczny +), niski SSE:

- niska waga urodzeniowa

- niska waga urodzeniowa

- niestabilna rodzina

- niestabilna rodzina

- zaniedbywanie dzieci (słabe żywienie)

- zaniedbywanie dzieci (słabe żywienie)

- palenie i picie alkoholu przez rodziców

- palenie i picie alkoholu przez rodziców

- brak ćwiczeń fizycznych u rodziców

- brak ćwiczeń fizycznych u rodziców

- niski dochód w rodzinie

- niski dochód w rodzinie

- złe warunki mieszkaniowe

- złe warunki mieszkaniowe

- przeludnienie

- przeludnienie

- życie w zanieczyszczonym środowisku

- życie w zanieczyszczonym środowisku

- bezrobocie lub niestabilne zatrudnienie

- bezrobocie lub niestabilne zatrudnienie

- narażenie na choroby zawodowe

- narażenie na choroby zawodowe

- znaczne nasilenie używek

- znaczne nasilenie używek

- niskie wsparcie społeczne

- niskie wsparcie społeczne

- niska kontrola społeczna

- niska kontrola społeczna

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

15

15

Makro-społeczne warunki życia a zdrowie

Makro-społeczne warunki życia a zdrowie

- różnice seksualne

- różnice seksualne

•

Kobiety żyją dłużej niż mężczyźni, ale ich zdrowie

Kobiety żyją dłużej niż mężczyźni, ale ich zdrowie

jest w gorszym stanie. Kobiety – wyższa

jest w gorszym stanie. Kobiety – wyższa

zachorowalność, ale niższa śmiertelność. Częściej

zachorowalność, ale niższa śmiertelność. Częściej

chorują na choroby o łagodnym i ostrym

chorują na choroby o łagodnym i ostrym

przebiegu, częściej odwiedzają lekarzy, częściej

przebiegu, częściej odwiedzają lekarzy, częściej

są hospitalizowane, częściej chorują na:

są hospitalizowane, częściej chorują na:

nadciśnienie, nerki, choroby autoimmunologiczne

nadciśnienie, nerki, choroby autoimmunologiczne

(rzs, sm, toczeń) (Litt, 1993), depresję,

(rzs, sm, toczeń) (Litt, 1993), depresję,

•

Mężczyźni częściej ulegają wypadkom, popełniają

Mężczyźni częściej ulegają wypadkom, popełniają

samobójstwa, są sprawcami morderstw, częściej

samobójstwa, są sprawcami morderstw, częściej

chorują na serce.

chorują na serce.

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

16

16

Makro-społeczne warunki życia a zdrowie

Makro-społeczne warunki życia a zdrowie

- przynależność do grupy etnicznej

- przynależność do grupy etnicznej

Przyczyny nierówności związane z przynależnością

Przyczyny nierówności związane z przynależnością

do grupy etnicznej:

do grupy etnicznej:

1.

1.

Rasizm – dyskryminowane grupy etniczne mają

Rasizm – dyskryminowane grupy etniczne mają

gorszy do stęp do służby medycznej,

gorszy do stęp do służby medycznej,

zatrudnienia, mają niższy SSE

zatrudnienia, mają niższy SSE

2.

2.

Etnocentryzm – faworyzowanie potrzeb

Etnocentryzm – faworyzowanie potrzeb

większości etnicznej

większości etnicznej

3.

3.

Kultura – odmienne wartości kulturowe, normy

Kultura – odmienne wartości kulturowe, normy

społeczne, oczekiwania

społeczne, oczekiwania

4.

4.

Genetyka – np. niedokrwistość sierpowata-

Genetyka – np. niedokrwistość sierpowata-

mieszkańcy Karaibów, niedokrwistość

mieszkańcy Karaibów, niedokrwistość

tarczowatokrwinkowa (talasemia) – mieszkańcy

tarczowatokrwinkowa (talasemia) – mieszkańcy

basenu Morza Śródziemnego, choroba Tay-Sachs

basenu Morza Śródziemnego, choroba Tay-Sachs

u Żydów

u Żydów

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

17

17

Choroby przewlekłe w Polsce 1996

Choroby przewlekłe w Polsce 1996

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

18

18

Zachorowanie na nowotwory złośliwe w Polsce

Zachorowanie na nowotwory złośliwe w Polsce

(2001)

(2001)

1.warga,j.ustna,gardlo 2.n.trawienne 3.n.odde,pluca 4.kosci, 5.czerniaki
6.tkanki miękkie 7.sutek 8.n.plciowe 9.u.moczowy
10.oko,mozg,u.nerwowy 11. tarczyce i in.gruczoły 12. wtórne 13. limfa,
krew 14. niezależne mnogie umiejscowienia

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

19

19

Przyczyny śmierci (Anglia i Walia;

Przyczyny śmierci (Anglia i Walia;

dane:1997)

dane:1997)

1.ch.u.krążenia 2.nowotwory złośliwe 3. ch.u.oddech. 4.ch.u.pokarmowego
5.uszkodzenia, wypadki, zatrucia 6.ch.u.rozrodczego

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

20

20

Sens psychologii zdrowia

Sens psychologii zdrowia

•

10-15% medycyna leczy (co z pozostałym % ?);

10-15% medycyna leczy (co z pozostałym % ?);

zasoby psychologiczne, styl życia, warunki

zasoby psychologiczne, styl życia, warunki

ekonomiczne, stan środowiska

ekonomiczne, stan środowiska

•

Alameda Study

Alameda Study

(USA: CA; 1969)

(USA: CA; 1969)

–

–

znaczenie

znaczenie

zachowań zdrowotnych (

zachowań zdrowotnych (

regularne spożywanie posiłków,

regularne spożywanie posiłków,

nie jedzenie między posiłkami,

nie jedzenie między posiłkami,

systematyczny wysiłek fizyczny

systematyczny wysiłek fizyczny

,

,

nie palenie papierosów

nie palenie papierosów

, 7-8 godzin snu, utrzymywanie

, 7-8 godzin snu, utrzymywanie

prawidłowej wagi, umiarkowane spożywanie alkoholu

prawidłowej wagi, umiarkowane spożywanie alkoholu

)

)

•

Dehumanizacja Medycyny:

Dehumanizacja Medycyny:

technicyzacja-inwazyjne

technicyzacja-inwazyjne

sposoby leczenia, biurokratyzacja, relacja lekarz-pacjent

sposoby leczenia, biurokratyzacja, relacja lekarz-pacjent

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

21

21

Sens psychologii zdrowia cd

Sens psychologii zdrowia cd

•

Rosnące koszty opieki

Rosnące koszty opieki

medycznej (śmierć nie

medycznej (śmierć nie

eliminuje)

eliminuje)

•

Przyczyny wzrostu:

Przyczyny wzrostu:

zmiany struktury

zmiany struktury

demograficznej, starzejące się

demograficznej, starzejące się

społeczeństwa

społeczeństwa

wzrost liczby pacjentów,

wzrost liczby pacjentów,

zwłaszcza chronicznie chorych

zwłaszcza chronicznie chorych

rozwój medycyny, zwłaszcza

rozwój medycyny, zwłaszcza

kosztownych procedur

kosztownych procedur

medycznych

medycznych

Procent produktu

Procent produktu

narodowego

narodowego

przeznaczany na

przeznaczany na

opiekę zdrowotną,

opiekę zdrowotną,

dane: USA

dane: USA

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

22

22

Wydatki na służbę zdrowia w 44

Wydatki na służbę zdrowia w 44

najbogatszych państwach – nierówności

najbogatszych państwach – nierówności

ekonomiczne

ekonomiczne

1.UK i Słowacja 2.Australia i Czechy 3.USA i Polska 4.NZ i Japonia 5.Szwajcaria i
Hiszpania

źródło: UN Human Dev. Report, 1999

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

23

23

Sens psychologii zdrowia cd

Sens psychologii zdrowia cd

•

Dostarcza etycznych problemów

Dostarcza etycznych problemów

badawczych (choroba jako naturalne

badawczych (choroba jako naturalne

źródło stresu, leczenie nie za wszelką

źródło stresu, leczenie nie za wszelką

cenę, wzrost standardów etycznych)

cenę, wzrost standardów etycznych)

•

Potrzeba podmiotowego traktowania

Potrzeba podmiotowego traktowania

pacjenta, zwiększenie świadomości

pacjenta, zwiększenie świadomości

ludzi, większa demokratyzacja życia

ludzi, większa demokratyzacja życia

społecznego…

społecznego…

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

24

24

Koncepcje zdrowia (1)

Koncepcje zdrowia (1)

Zdrowie to:

Zdrowie to:

health

health

– (starogermański, anglosaski)

– (starogermański, anglosaski)

whole,

whole,

hale, holy

hale, holy

•

Stan braku choroby

Stan braku choroby

•

Pełen dobrostan fizyczny , psychiczny

Pełen dobrostan fizyczny , psychiczny

(duchowy) i społeczny, nie tylko zwykły

(duchowy) i społeczny, nie tylko zwykły

brak choroby (WHO, 1946)

brak choroby (WHO, 1946)

•

Dobrostan fizyczny, psychospołeczny,

Dobrostan fizyczny, psychospołeczny,

kulturowy, ekonomiczny i duchowy, nie

kulturowy, ekonomiczny i duchowy, nie

tylko brak choroby (Marks, 2000)

tylko brak choroby (Marks, 2000)

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

25

25

Koncepcje zdrowia (2)

Koncepcje zdrowia (2)

Zdrowie to:

1.

poddająca się zmianom zdolność człowieka
zarówno do osiągania pełni własnych
fizycznych, psychicznych i społecznych
możliwości, jak i reagowania na wyzwania
środowiska

2.

proces poszukiwania i utrzymywania
równowagi w obliczu obciążeń, jakie
nieustannie na organizm nakłada otoczenie.

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

26

26

Determinanty zdrowia

Determinanty zdrowia

(Dahlgren, Whitehead, 1991)

(Dahlgren, Whitehead, 1991)

Jednostka:

Płeć, wiek,

dziedziczenie

STYL ŻYCIA

WPLYWY SPOLECZNE

WARUNKI ŻYCIA I PRACY

WARUNKI SPOŁECZNO-EKONOMICZNE, KULTUROWE I ŚRODOWISKO

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

27

27

Koncepcje teoretyczne

Koncepcje teoretyczne

•

Koncepcja patogenetyczna -

Koncepcja patogenetyczna -

poszukiwanie psychospołecznych

poszukiwanie psychospołecznych

uwarunkowań chorób i dysfunkcji

uwarunkowań chorób i dysfunkcji

somatycznych

somatycznych

•

Koncepcja salutogenetyczna

Koncepcja salutogenetyczna

(Antonovsky, 1978), zdrowie na

(Antonovsky, 1978), zdrowie na

kontiuum z chorobą -

kontiuum z chorobą -

poszukiwanie

poszukiwanie

psychospołecznych uwarunkowań zdrowia

psychospołecznych uwarunkowań zdrowia

(zasoby)

(zasoby)

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

28

28

Paradygmaty medyczne

Paradygmaty medyczne

•

Paradygmat biomedyczny – nacisk na

Paradygmat biomedyczny – nacisk na

chorobę i jej leczenie, dualizm: ciało-

chorobę i jej leczenie, dualizm: ciało-

psychika, redukcjonistyczny,

psychika, redukcjonistyczny,

mechanicystyczny

mechanicystyczny

•

Paradygmat biopsychospołeczny –

Paradygmat biopsychospołeczny –

czy wystarczający?

czy wystarczający?

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

29

29

Podejścia teoretyczne do psychologii zdrowia

Podejścia teoretyczne do psychologii zdrowia

•

Teorii uczenia się

Teorii uczenia się

•

Psychofizjologiczne

Psychofizjologiczne

•

Systemowe

Systemowe

•

Holistyczne

Holistyczne

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

30

30

Zastosowania psychologii

Zastosowania psychologii

zdrowia

zdrowia

1. Pomoc chorym przewlekle

1. Pomoc chorym przewlekle

2. Poprawa stanu zdrowia (promocja

2. Poprawa stanu zdrowia (promocja

zdrowia, zmiana zachowań

zdrowia, zmiana zachowań

zdrowotnych)

zdrowotnych)

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

31

31

Kulturowa psychologia

Kulturowa psychologia

zdrowia

zdrowia

•

Potrzeba perspektywy

Potrzeba perspektywy

międzykulturowej (etnocentryzm

międzykulturowej (etnocentryzm

klasycznej psychologii zdrowia,

klasycznej psychologii zdrowia,

zróżnicowanie czynników ryzyka wśród

zróżnicowanie czynników ryzyka wśród

narodów, indywidualizm w

narodów, indywidualizm w

społecznościach- ludzie czują się

społecznościach- ludzie czują się

bardziej jednostkami bądź członkami

bardziej jednostkami bądź członkami

najbliższych rodzin niż społeczeństwa)

najbliższych rodzin niż społeczeństwa)

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

32

32

Medycyna Wschodu i

Medycyna Wschodu i

Zachodu

Zachodu

•

Model mechanistyczny i

Model mechanistyczny i

redukcjonistyczny a model

redukcjonistyczny a model

holistyczny

holistyczny

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

33

33

KULTUROWE POJMOWANIE ZDROWIA I

KULTUROWE POJMOWANIE ZDROWIA I

CIERPIENIA (Shweder i in., 1997)

CIERPIENIA (Shweder i in., 1997)

•

1. perspektywa biomedyczna –

1. perspektywa biomedyczna –

Zachód – sposoby wyjaśniania: podłoże genetyczne,

Zachód – sposoby wyjaśniania: podłoże genetyczne,

zaburzenia gospodarki hormonalnej, defekty organiczne,

zaburzenia gospodarki hormonalnej, defekty organiczne,

fizjologiczne osłabienie… Leczenie – farmakologia,

fizjologiczne osłabienie… Leczenie – farmakologia,

przyjmowanie innych specyfików

przyjmowanie innych specyfików

Wschód – limfa, płyny ustrojowe, soki. Leczenie – Leczenie

Wschód – limfa, płyny ustrojowe, soki. Leczenie – Leczenie

mechaniczne: masaże, zabiegi chirurgiczne, wymioty…

mechaniczne: masaże, zabiegi chirurgiczne, wymioty…

•

2. perspektywa interpersonalna –

2. perspektywa interpersonalna –

Zachód – niepokojenie, nadużycie, wyzysk. Sposoby zaradcze:

Zachód – niepokojenie, nadużycie, wyzysk. Sposoby zaradcze:

unikanie lub naprawa relacji interpersonalnych

unikanie lub naprawa relacji interpersonalnych

Wschód – magia, zło, czary, demony. Sposoby zaradcze:

Wschód – magia, zło, czary, demony. Sposoby zaradcze:

magia, talizmany…

magia, talizmany…

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

34

34

KULTUROWE POJMOWANIE ZDROWIA I

KULTUROWE POJMOWANIE ZDROWIA I

CIERPIENIA (Shweder i in., 1997) cd

CIERPIENIA (Shweder i in., 1997) cd

•

3. perspektywa społeczno-polityczna –

3. perspektywa społeczno-polityczna –

Zachód i Wschód - prześladowanie, ucisk, polityczna

Zachód i Wschód - prześladowanie, ucisk, polityczna

dominacja, niekorzystna polityka ekonomiczna lub

dominacja, niekorzystna polityka ekonomiczna lub

rodzinna. Sposoby naprawcze: reformy społeczne

rodzinna. Sposoby naprawcze: reformy społeczne

lub polityczne.

lub polityczne.

•

4. perspektywa psychologiczna – niezaspokojone

4. perspektywa psychologiczna – niezaspokojone

potrzeby, lęk. Terapia: interwencja psychologiczna i

potrzeby, lęk. Terapia: interwencja psychologiczna i

psychospołeczna, np. psychoterapia, medytacja

psychospołeczna, np. psychoterapia, medytacja

•

5. perspektywa astrofizyczna – położenie planet,

5. perspektywa astrofizyczna – położenie planet,

księżyca, gwiazd względem siebie. Sposoby

księżyca, gwiazd względem siebie. Sposoby

zaradcze: optymistyczne oczekiwanie w pokorze na

zaradcze: optymistyczne oczekiwanie w pokorze na

zmiany

zmiany

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

35

35

KULTUROWE POJMOWANIE

KULTUROWE POJMOWANIE

ZDROWIA I CIERPIENIA (Shweder i

ZDROWIA I CIERPIENIA (Shweder i

in., 1997) cd

in., 1997) cd

•

6. perspektywa ekologiczna – stres

6. perspektywa ekologiczna – stres

środowiskowy, zanieczyszczenie i inne

środowiskowy, zanieczyszczenie i inne

czynniki środowiskowe. Sposoby walki:

czynniki środowiskowe. Sposoby walki:

redukcja zagrożeń środowiskowych

redukcja zagrożeń środowiskowych

•

7. perspektywa moralna – pogwałcenie

7. perspektywa moralna – pogwałcenie

praw moralnych, obowiązków

praw moralnych, obowiązków

moralnych… Sposoby zaradcze:

moralnych… Sposoby zaradcze:

rozgrzeszenie, wyznanie win…

rozgrzeszenie, wyznanie win…

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

36

36

Pojęcie zdrowia w cywilizacji Zachodu

Pojęcie zdrowia w cywilizacji Zachodu

•

Badania D’Houtaud, Field (1984)- wysoka i średnia

Badania D’Houtaud, Field (1984)- wysoka i średnia

klasa społeczno-ekonomiczna definiują zdrowie w

klasa społeczno-ekonomiczna definiują zdrowie w

kategoriach hedonistycznych, przyjemności

kategoriach hedonistycznych, przyjemności

czerpanej w życiu, równowagi, witalności; osoby o

czerpanej w życiu, równowagi, witalności; osoby o

niskim statusie społecznym – zdrowie to

niskim statusie społecznym – zdrowie to

psychologiczny dobrostan, cenna wartość, higiena,

psychologiczny dobrostan, cenna wartość, higiena,

brak choroby

brak choroby

•

Badania Blaxter (1990) – 9 kategorii zdrowia:

Badania Blaxter (1990) – 9 kategorii zdrowia:

nieobecność symptomów, zdrowie pomimo choroby,

nieobecność symptomów, zdrowie pomimo choroby,

zasoby osobiste, zachowania prozdrowotne, fizyczna

zasoby osobiste, zachowania prozdrowotne, fizyczna

sprawność, witalność, psychospołeczny dobrostan,

sprawność, witalność, psychospołeczny dobrostan,

poprawne społeczne relacje, zdrowie jako funkcja.

poprawne społeczne relacje, zdrowie jako funkcja.

Kobiety – zdrowie w kategoriach relacji

Kobiety – zdrowie w kategoriach relacji

interpersonalnych

interpersonalnych

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

37

37

Pojęcie zdrowia i choroby

Pojęcie zdrowia i choroby

w cywilizacji Wschodu - Chiny

w cywilizacji Wschodu - Chiny

•

Choroba nie istnieje, tylko człowiekowi brakuje czegoś

Choroba nie istnieje, tylko człowiekowi brakuje czegoś

z zewnątrz do osiągnięcia równowagi, choroba jako

z zewnątrz do osiągnięcia równowagi, choroba jako

konsekwencja braku równowagi, zdrowie to rezultat

konsekwencja braku równowagi, zdrowie to rezultat

uzyskiwania równowagi między światem wewnętrznym

uzyskiwania równowagi między światem wewnętrznym

i zewnętrznym. Choroba to wołanie o pomoc. Ściśle

i zewnętrznym. Choroba to wołanie o pomoc. Ściśle

związane z taoizmem. Człowiek jest jak ogród, którego

związane z taoizmem. Człowiek jest jak ogród, którego

trzeba pielęgnować.

trzeba pielęgnować.

•

Diagnoza: obserwacja oczu, cery, języka, paznokci,

Diagnoza: obserwacja oczu, cery, języka, paznokci,

sposobu chodzenia, postawy, wyglądy wydzielin i

sposobu chodzenia, postawy, wyglądy wydzielin i

wydalin, słuchanie barwy głosu, wąchanie oddechu,

wydalin, słuchanie barwy głosu, wąchanie oddechu,

potu, dotykanie, osłuchiwanie tętna.

potu, dotykanie, osłuchiwanie tętna.

•

Leczenie holistyczne, począwszy od emocji, leczenie

Leczenie holistyczne, począwszy od emocji, leczenie

duszy. Dobry sen, odżywianie, humor, pogoda ducha,

duszy. Dobry sen, odżywianie, humor, pogoda ducha,

dobroć, miłość, życzliwość, równowaga między jin i

dobroć, miłość, życzliwość, równowaga między jin i

jang

jang

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

38

38

Pojęcie zdrowia i choroby

Pojęcie zdrowia i choroby

w cywilizacji Wschodu - Tybet

w cywilizacji Wschodu - Tybet

•

Przyczyny chorób: odległe i bliskie, odległe

Przyczyny chorób: odległe i bliskie, odległe

związane z ograniczeniami niewiedzy i emocji,

związane z ograniczeniami niewiedzy i emocji,

przyczyna bezpośrednia to 3 Humory (wiatr,

przyczyna bezpośrednia to 3 Humory (wiatr,

żółć i flegmę) i brak równowagi między nimi

żółć i flegmę) i brak równowagi między nimi

•

Diagnoza: badanie pulsu i moczu – absolutna

Diagnoza: badanie pulsu i moczu – absolutna

precyzja, dokładność i wyrafinowanie – SZTUKA

precyzja, dokładność i wyrafinowanie – SZTUKA

•

Leczenie: lekami ziołowymi, minerałami,

Leczenie: lekami ziołowymi, minerałami,

Drogocennymi Pigułkami – w szczególnych

Drogocennymi Pigułkami – w szczególnych

momentach (nów, święto…) recytując mantrę i

momentach (nów, święto…) recytując mantrę i

modląc się; medytacja Buddy Medycyny.

modląc się; medytacja Buddy Medycyny.

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

39

39

Pojęcie zdrowia i choroby

Pojęcie zdrowia i choroby

w cywilizacji Wschodu – Indie

w cywilizacji Wschodu – Indie

(Ayurweda)

(Ayurweda)

•

Choroba – zaburzenie równowagi, wywołują

Choroba – zaburzenie równowagi, wywołują

chorobę: gniew, strach, niepokój, niewłaściwe

chorobę: gniew, strach, niepokój, niewłaściwe

relacje interpersonalne; na zdrowie wpływają

relacje interpersonalne; na zdrowie wpływają

wszystkie aspekty życia: odżywianie, higiena, sen,

wszystkie aspekty życia: odżywianie, higiena, sen,

pogoda, styl życia, aktywność fizyczna, umysłowa

pogoda, styl życia, aktywność fizyczna, umysłowa

i seksualna. Filozofia Wedyjska. Każdy żywy

i seksualna. Filozofia Wedyjska. Każdy żywy

organizm jest mikrokosmosem, który

organizm jest mikrokosmosem, który

odzwierciedla makrokosmos.

odzwierciedla makrokosmos.

•

Diagnoza doszy (vata, pitta, kapha) – wywiad, 6

Diagnoza doszy (vata, pitta, kapha) – wywiad, 6

pulsów na nadgarstku, bada język, analiza moczu

pulsów na nadgarstku, bada język, analiza moczu

•

Leczenie – wydalanie toksyn, masaż, zioła,

Leczenie – wydalanie toksyn, masaż, zioła,

wymioty, lewatywa, dieta, post, kąpiele

wymioty, lewatywa, dieta, post, kąpiele

słoneczne, joga, ćwiczenia oddechowe.

słoneczne, joga, ćwiczenia oddechowe.

Marlena Kossakowska

Marlena Kossakowska

40

40

Prawda o skuteczności

Prawda o skuteczności

medycyny alternatywnej

medycyny alternatywnej

1.

1.

Pomaga w leczeniu chorób przewlekłych:

Pomaga w leczeniu chorób przewlekłych:

alergia, rzs, migrena, choroby

alergia, rzs, migrena, choroby

psychosomatyczne np. Ból wywołany

psychosomatyczne np. Ból wywołany

długotrwałym stresem, przemęczenie

długotrwałym stresem, przemęczenie

2.

2.

Można ją łączyć z klasycznymi metodami.

Można ją łączyć z klasycznymi metodami.

3.

3.

Zapobiega chorobom, bo promuje zdrowy

Zapobiega chorobom, bo promuje zdrowy

styl życia i szybko wykrywa dolegliwości

styl życia i szybko wykrywa dolegliwości

4.

4.

Kobiety w ciąży nie powinny stosować

Kobiety w ciąży nie powinny stosować

zabiegów z medycyny niekonwencjonalnej

zabiegów z medycyny niekonwencjonalnej

(nawet podczas miesiączki).

(nawet podczas miesiączki).