TARCZYCA

Katedra Patofizjologii
Dr n. med. Agnieszka Żak-
Gołąb

Układ podwzgórze-

przysadka-tarczyca

Podwzgórze

TRH Somatostatyna

Przysadka

TSH

Tarczyca

T

3

T

4

+

-

+

-

-

Hormony tarczycy



Tyroksyna ( T

4

)



Trójjodotyronina ( T

3

)



Kalcytonina



T

3

i T

4

są wiązane przez TBG i TBPA i

przez albuminy



0.03% T

4

i 0.15-0.3% T

3

w postaci

wolnej

Funkcja hormonów
tarczycy



Przyspieszają przemianę tlenową



Działają lipolitycznie



Przyspieszają syntezę białek



Pobudzają mobilizację wapnia z kości



Zwiększają podstawową przemianę
materii



Podnoszą temperaturę ciała

Patofizjologia tarczycy



Wole proste



Niedoczynność tarczycy



Nadczynność tarczycy

Wole proste



Wole – każde powiększenie
gruczołu tarczowego



Wole proste – powiększenie
tarczycy (miąższowe lub
guzkowe) przebiegające z
eutyreozą.

Wole proste



Etiologia



Wrodzone defekty enzymatyczne w
biosyntezie hormonów



Długotrwały niedobór jodu w pożywieniu



Spożywanie składników pokarmowych
blokujących syntezę hormonów ( rodanki
zawarte w kapuście, rzepie, brukwi0



Stany cechujące się zwiększonym
zapotrzebowaniem na jod (pokwitanie,
ciąża, menopauza)

Wole proste



Patogeneza



Względny lub bezwzględny
niedobór hormonów (brak jodu lub
zwiększone zapotrzebowanie na te
hormony)



Wzrost syntezy TSH



Przerost tyreocytów



Wole miąższowe

Wole proste



Objawy



Powiększenie gruczołu



Zwężenie tchawicy



Trudności w połykaniu



Wypełnione żyły szyjne

Niedoczynność tarczycy



Epidemiologia



Wzrasta z wiekiem



90% chorych to kobiety



Występuje z rodzinną skłonnością do
chorób z autoagresji



Towarzyszy endemii wola z powodu
niedoboru jodu

Niedoczynność tarczycy



Objawy kliniczne



Ogólnoustrojowe



Skóra



Układ naczyniowo-sercowy



Układ nerwowy



Układ żołądkowo-jelitowy

Niedoczynność tarczycy



Objawy kliniczne



Ogólnoustrojowe



Otyłość



Senność



Spowolnienie umysłowe



Nadwrażliwość na zimno

Niedoczynność tarczycy



Objawy kliniczne



Skóra



Obrzęk śluzowaty (obrzęki wokół oczu i
charakterystyczna twarz)



Suchość, łuszczenie się



Łysienie



Włosy matowe i cienkie

Niedoczynność tarczycy



Objawy kliniczne



Układ naczyniowo-sercowy



Zwolnienie zatokowe ( zwolnienie
tętna )



Niewydolność krążenia
sercowopochodna

Niedoczynność tarczycy



Objawy kliniczne



Układ nerwowy



Obniżenie i szorstkość głosu



Zwolnienie odruchów



Demencja

Niedoczynność tarczycy



Objawy kliniczne



Układ żołądkowo-jelitowy



zaparcia

Niedoczynność tarczycy



Przyczyny – nabyte:



Uszkodzenie gruczołu tarczowego
(niedoczynność pierwotna)



Stany zapalne tarczycy uwarunkowane
immunologicznie ( wole Hashimoto)



Niedobór jodu w diecie



Uraz tarczycy



Napromieniowanie tarczycy



Chirurgiczne wycięcie gruczołu,
leczenie radiojodem



Zablokowanie czynności przez leki
tyreostatyczne

Niedoczynność tarczycy



Przyczyny



Niedoczynność przysadki w
zakresie sekrecji TSH
(niedoczynność wtórna)



Procesy chorobowe



Uszkodzenie podwzgórza w
zakresie sekrecji TRH
( niedoczynność trzeciorzędowa)

Niedoczynność tarczycy



Przyczyny – wrodzone:



brak gruczołu tarczowego,
dysplazja



defekt biosyntezy hormonów
tarczycy

Wrodzona niedoczynność

tarczycy



u noworodków między 5-7 dniem
wykonuje się oznaczenie TSH w
celu wykluczenia wrodzonej
niedoczynności tarczycy ( zmiany
neurologiczne – kretynizm)

Wrodzona niedoczynność

tarczycy



Objawy



Ospałość, spowolnienie ruchowe



Trudności w karmieniu



Zaparcia stolca



Niski, ochrypły wzrost



Twarz obrzęknięta, „nalana”,
wąskie szpary powiekowe

Wrodzona niedoczynność

tarczycy



Objawy



Powiększone ciemiączko przednie



Duży język



Skóra blada, chłodna, marmurkowa



Duży, wiotki brzuch (żabi brzuch) z

przepukliną pępkową



Podwyższone TSH, obniżone stęż.

fT4 i T4, brak jądra kostnienia

dalszej nasady kości udowej

Nadczynność tarczycy



Epidemiologia



Wiek (ch. Gravesa-Basedowa

występuje 30-60 rż.; wole guzkowe

rozwija się zwykle powyżej wieku

średniego)



Płeć ( 95% kobiety)



Predyspozycje genetyczne ( skłonnośc

rodzinna)



Zasięg geograficzny ( obszary z

wysokoą podażą jodu)

Nadczynność tarczycy



Przyczyny



Ch. Gravesa-Basedowa



Wole guzkowe toksyczne



Gruczolak tarczycy ( ch. Plummera)



Podostry lub przewlekły stan
zapalny gruczołu

Nadczynność tarczycy



Przyczyny



Nadczynność tarczycy wywołana

jodem (jod-Basedow)



Guzy hormonalnie czynne

wydzielające tyreotropinę



Przedawkowanie hormonów tarczycy



Rak tarczycy



Ektopowe wydzielanie hormonów

przez nowotwory (np. jajnika)

Nadczynność tarczycy



Objawy



Ogólnoustrojowe



Układ sercowo-naczyniowy



Układ nerwowy



Oczy



Oczy

Nadczynność tarczycy



Objawy



Ogólnoustrojowe



Utrata masy ciała



Pobudzenie ruchowe



Nietolerancja ciepła



Pałeczkowate palce



Wole (szmer naczyniowy)



Obrzęk przedgoleniowy



Niepokój, stany lękowe

Nadczynność tarczycy



Objawy



Układ sercowo-naczyniowy



Przyspieszenie akcji serca



Kołatania serca



Migotanie przedsionków



Obniżona wydolność fizyczna

Nadczynność tarczycy



Objawy



Układ nerwowy



Osłabienie mięśni proksymalnych



Drżenie

Nadczynność tarczycy



Objawy



Oczy



Szeroka szpara powiekowa



Wytrzeszcz



Porażenie ruchów gałki ocznej (objawy
oczne)

Nadczynność tarczycy



Objawy



Skóra



Ciepła



Różowa



wilgotna

Nadczynność tarczycy



Objawy



Układ żołądkowo-jelitowy



Dobry apetyt



Biegunki



Nudności



Wymioty

Ch. Gravesa-Basedowa



Najczęstsza przyczyna
nadczynności tarczycy



Przeciwciała TSI pobudzające
receptory TSH w tyreocytach



Występuje rodzinnie



Częściej u kobiet

Nadczynność tarczycy



Diagnostyka



Podwyższone stężenie fT4 i fT3
(czasem tylko fT3)



Bardzo niskie lub nieoznaczalne
TSH

ZAPALENIA TARCZYCY



Ostre zapalenie gruczołu
tarczowego



Podostre zapalenie tarczycy



Przewlekłe limfocytowe zapalenie
gruczołuy tarczowego (ch.
Hashomoto)

Ostre zapalenie gruczołu

tarczowego



Przyczyny



Zakażenia wirusowe, bakteryjne



Napromieniowanie



Urazy

Ostre zapalenie gruczołu

tarczowego



Objawy



Obrzęk gruczołu



Bóle szyi, wrażliwość na ucisk



Powiększone węzły chłonne



Wzrost WBC i OB.



Chrypka



Trudności w połykaniu

Choroba de Quervaina
(podostre zapalenie
tarczycy)



Przyczyny



Zakażenia wirusowe



Objawy



Przyspieszone OB.



Prawidłowa liczba WBC



W początkowym okresie kliniczne i
biochemiczne objawy
niedoczynności tarczycy

Choroba Hashimoto



Przyczyny



Autoimmunologiczne ( przeciwciała
przeciwko błonie komórkowej
tyreocytów)



Objawy



Przejściowo nadczynność tarczycy



Zejściem jest niedoczynność będąca
wynikiem postępującej destrukcji
tarczycy

Wole Riedla



Szczególna postać choroby
Hashimoto



Wole o konsystencji „deskowatej”

Nowotwory gruczołu
tarczowego



Raki wysoce zróżnicowane



Rak brodawczakowaty



Rak pęcherzykowy



Niezróżnicowany – anaplastyczny



Rak rdzeniasty



Chłoniaki



Mięsaki



Przerzuty nowotworowe

Rak pęcherzykowy



Rozprzestrzenia się głównie drogą
krwionośną



Daje przerzuty do płuc i kości



Podatny na leczenie radiojodem

Rak brodawczakowaty



Rozprzestrzenia się głównie drogą
naczyń chłonnych



Bardzo wcześnie daje przerzuty
do okolicznych węzłów chłonnych



Podatny na leczenie radiojodem

Rak anaplastyczny



Wykazuje niezwykłą ekspansję
naciekając na okoliczne tkanki



Przełyk



Tchawica



Naczynia



Nerwy



Węzły chłonne



Nie uczestniczy w przemianach jodu,
więc nie jest podatny na leczenie jodem

Rak rdzeniasty



Wywodzi się z komórek C tarczycy



Wydziela kalcytoninę



MEN IIa



Rak rdzeniasty



Guz chromochłonny



Pierwotna niedoczynność przytarczyc



MEN IIb



Rak rdzeniasty tarczycy



Guz chromochłonny



Liczne nerwiaki

Objawy nowotworów
tarczycy



Wole o nierównej powierzchni



Porażenie nerwów wrotnych
(chrypka)



Ucisk na tarczycę i przełyk
(zaburzenia połykania)



Zespół Hornera