Współczesne systemy

Współczesne systemy

polityczne

polityczne

SYSTEM POLITYCZNY

SYSTEM POLITYCZNY

WIELKIEJ BRYTANII

WIELKIEJ BRYTANII

Konstytucja i zasady

Konstytucja i zasady

ustrojowe

ustrojowe



- brak konstytucji w rozumieniu

- brak konstytucji w rozumieniu

kontynentalnym (formalnym,

kontynentalnym (formalnym,

pisanym);

pisanym);



- w sensie materialnym

- w sensie materialnym

konstytucja istnieje gdyż

konstytucja istnieje gdyż

instytucje i zasady tego ustroju

instytucje i zasady tego ustroju

są regulowane przez prawo;

są regulowane przez prawo;

Konstytucja i zasady

Konstytucja i zasady

ustrojowe

ustrojowe



konwenanse konstytucyjne

konwenanse konstytucyjne

-

-

jednorazowe rozstrzygnięcia

jednorazowe rozstrzygnięcia

związane ze stosowaniem

związane ze stosowaniem

konstytucji:

konstytucji:



a) obowiązek rezygnacji rządu, który

a) obowiązek rezygnacji rządu, który

stracił zaufanie Izby Gmin

stracił zaufanie Izby Gmin



b) kolegialna odpowiedzialność

b) kolegialna odpowiedzialność

gabinetu przed Izbą Gmin

gabinetu przed Izbą Gmin



c) desygnowanie na premiera lidera

c) desygnowanie na premiera lidera

partii zwycięskiej

partii zwycięskiej

Konstytucja i zasady

Konstytucja i zasady

ustrojowe

ustrojowe



prawo precedensowe:

prawo precedensowe:

tworzone

tworzone

przez orzecznictwo sądów dotyczące

przez orzecznictwo sądów dotyczące

poszczególnych spraw

poszczególnych spraw

rozstrzyganych na gruncie prawa

rozstrzyganych na gruncie prawa

powszechnego i stanowionego

powszechnego i stanowionego

Parlament

Parlament



A) Struktura i wybory

A) Struktura i wybory



- struktura bikameralna – Izba Gmin

- struktura bikameralna – Izba Gmin

i Izba Lordów

i Izba Lordów



- wybory w okręgach

- wybory w okręgach

jednomandatowych

jednomandatowych

tylko do Izby

tylko do Izby

Gmin (528 mandatów dla Anglii, 72

Gmin (528 mandatów dla Anglii, 72

dla Szkocji, 40 dla Walii i 18 dla

dla Szkocji, 40 dla Walii i 18 dla

Północnej Irlandii)

Północnej Irlandii)

Parlament

Parlament



-

-

czynne prawo wyborcze

czynne prawo wyborcze

– 18 lat.

– 18 lat.

Pozbawieni są go parowie będący

Pozbawieni są go parowie będący

członkami Izby Lordów, i inni;

członkami Izby Lordów, i inni;



-

-

bierne prawo wyborcze

bierne prawo wyborcze

– 21 lat.

– 21 lat.

Parlament

Parlament



- Izba Lordów

- Izba Lordów

– relikt formacji

– relikt formacji

feudalnej

feudalnej

- IL – duchowni

- IL – duchowni

(26

(26

biskupów Kościoła anglikańskiego)

biskupów Kościoła anglikańskiego)

oraz

oraz

lordowie świeccy

lordowie świeccy

(800

(800

dziedzicznych, 500 dożywotnie

dziedzicznych, 500 dożywotnie

mianowanych, 21 lordów prawa –

mianowanych, 21 lordów prawa –

Najwyższy Trybunał Apelacyjny)

Najwyższy Trybunał Apelacyjny)

Parlament

Parlament



B) organizacja wewnętrzna i

B) organizacja wewnętrzna i

tryb funkcjonowania

tryb funkcjonowania



- IG funkcjonuje w trybie

- IG funkcjonuje w trybie

sesyjnym (mowa tronowa i

sesyjnym (mowa tronowa i

prorogacja; zasada

prorogacja; zasada

dyskontynuacji prac

dyskontynuacji prac

ustawodawczych)

ustawodawczych)



- obradom przewodniczy

- obradom przewodniczy

spiker

spiker

Parlament

Parlament



- największa z partii opozycyjnych

- największa z partii opozycyjnych

stanowi Opozycje JKM i formułuje tzw.

stanowi Opozycje JKM i formułuje tzw.

gabinet cieni

gabinet cieni



- whip – rzecznik dyscypliny

- whip – rzecznik dyscypliny

partyjnej

partyjnej



- lider IG członek gabinetu

- lider IG członek gabinetu

Parlament

Parlament



Komisje jako wewnętrzne organy

Komisje jako wewnętrzne organy

izby:

izby:



Komisja Całej Izby

Komisja Całej Izby



Komisje Stałe lub Podstawowe

Komisje Stałe lub Podstawowe



Komisje Specjalne

Komisje Specjalne



Komisje Wspólne

Komisje Wspólne



Komisje Projektów Ustaw

Komisje Projektów Ustaw

Prywatnych

Prywatnych

Parlament

Parlament



Izba Lordów

Izba Lordów

– przewodniczącym

– przewodniczącym

jest Lord Kanclerz, odpowiednik

jest Lord Kanclerz, odpowiednik

kontynentalnego ministra

kontynentalnego ministra

sprawiedliwości;

sprawiedliwości;



- IL nie jest organem kadencyjnym,

- IL nie jest organem kadencyjnym,

zbiera się razem z IG, w sesji odbywa

zbiera się razem z IG, w sesji odbywa

się około 155 posiedzeń izby

się około 155 posiedzeń izby

Parlament

Parlament



C) Kompetencje

C) Kompetencje



III rodzaje wnoszonych do

III rodzaje wnoszonych do

parlamentu ustaw:

parlamentu ustaw:



- publiczne

- publiczne



- prywatne

- prywatne



- mieszane

- mieszane

Parlament

Parlament



Funkcja kontrolna Izby Gmin

Funkcja kontrolna Izby Gmin



Izba Lordów

Izba Lordów

:

:



-

-

funkcja ustawodawcza

funkcja ustawodawcza



- funkcja sądownicza

- funkcja sądownicza

Głowa państwa

Głowa państwa



A) pozycja ustrojowa

A) pozycja ustrojowa



- monarcha jest głową państwa,

- monarcha jest głową państwa,

Kościoła anglikańskiego i

Kościoła anglikańskiego i

prezbiteriańskiego w Szkocji

prezbiteriańskiego w Szkocji



B) sposób wyboru

B) sposób wyboru



- dziedziczenie: priomegenitura

- dziedziczenie: priomegenitura

Głowa państwa

Głowa państwa



C) kompetencje

C) kompetencje



- akty z zakresu prerogatyw, przy

- akty z zakresu prerogatyw, przy

których niezbędny jest

których niezbędny jest

współudział ministrów

współudział ministrów

odpowiedzialnych przed

odpowiedzialnych przed

parlamentem

parlamentem

Głowa państwa

Głowa państwa



D) odpowiedzialność

D) odpowiedzialność



- brak odpowiedzialności politycznej

- brak odpowiedzialności politycznej

przed parlamentem i konstytucyjnej

przed parlamentem i konstytucyjnej

– kontrasygnata aktów królewskich

– kontrasygnata aktów królewskich

przez odpowiedniego ministra

przez odpowiedniego ministra

Rząd

Rząd



A) pozycja ustrojowa

A) pozycja ustrojowa



-

-

rząd

rząd

niepokrywa się z europejskim

niepokrywa się z europejskim

rozumieniem tego słowa: Korona

rozumieniem tego słowa: Korona

jako zespół przywilejów i uprawnień

jako zespół przywilejów i uprawnień

zwierzchnich

zwierzchnich



- „rząd”/organ nie kolegialny

- „rząd”/organ nie kolegialny



- gabinet – rząd w znaczeniu

- gabinet – rząd w znaczeniu

najwęższym

najwęższym

Rząd

Rząd



B) sposób powoływania i

B) sposób powoływania i

skład

skład



-

-

rząd

rząd

sprowadza się do sumy

sprowadza się do sumy

stanowisk w administracji

stanowisk w administracji

państwowej szczebla

państwowej szczebla

ministerialnego (około 100 osób)

ministerialnego (około 100 osób)

Rząd

Rząd



-

-

gabinet

gabinet

: około 20 osób/ skład

: około 20 osób/ skład

ustalany każdorazowo przez

ustalany każdorazowo przez

premiera; przyjaciele i konkurenci

premiera; przyjaciele i konkurenci

polityczni premiera w celu

polityczni premiera w celu

zapobieżenia rozłamowi i

zapobieżenia rozłamowi i

wzmocnieniu dyscypliny wewnątrz

wzmocnieniu dyscypliny wewnątrz

partii

partii

Rząd

Rząd



C) kompetencje

C) kompetencje



- Premier

- Premier

: kontroluje całość

: kontroluje całość

administracji publicznej pod kątem

administracji publicznej pod kątem

realizacji polityki gabinetu/ koordynuje

realizacji polityki gabinetu/ koordynuje

działalność resortów (Sekretariat

działalność resortów (Sekretariat

Gabinetu – około 100 osób)

Gabinetu – około 100 osób)



-

-

Premier

Premier

: funkcja Pierwszego Lorda

: funkcja Pierwszego Lorda

Skarbu i ministra do spraw służby

Skarbu i ministra do spraw służby

cywilnej administracji państwowej

cywilnej administracji państwowej

Rząd

Rząd



Rząd

Rząd

: rozstrzyga sprawy związane z

: rozstrzyga sprawy związane z

funkcjonowaniem administracji

funkcjonowaniem administracji

angażujące ogólne interesy

angażujące ogólne interesy

społeczeństwa/wykonuje decyzje

społeczeństwa/wykonuje decyzje

gabinetu

gabinetu

Rząd

Rząd



- Gabinet

- Gabinet

: określa podstawowe

: określa podstawowe

kierunki polityki państwa/sprawuje

kierunki polityki państwa/sprawuje

zwierzchnią kontrolę nad

zwierzchnią kontrolę nad

administracją/koordynacja zadań i

administracją/koordynacja zadań i

pracy resortów/polityka

pracy resortów/polityka

zagraniczna/najważniejsze projekty

zagraniczna/najważniejsze projekty

ustaw/polityka zdrowotna

ustaw/polityka zdrowotna

Rząd

Rząd



D) odpowiedzialność

D) odpowiedzialność



- rząd przed IG – dymisja na ręce

- rząd przed IG – dymisja na ręce

monarchy bądź wiosek o skrócenie

monarchy bądź wiosek o skrócenie

kadencji i zarządzenie nowych

kadencji i zarządzenie nowych

wyborów

wyborów



- idea podziału władz przybiera

- idea podziału władz przybiera

postać polityczną a nie formalno-

postać polityczną a nie formalno-

prawną

prawną

System partyjny

System partyjny



-

-

system dwupartyjny przy szczególnych

system dwupartyjny przy szczególnych

przesłankach ustrojowych

przesłankach ustrojowych

: rola systemu

: rola systemu

wyborczego – sprzęgnięcie zasady

wyborczego – sprzęgnięcie zasady

większości względnej z instytucją

większości względnej z instytucją

jednomandatowego okręgu wyborczego

jednomandatowego okręgu wyborczego



- do 97 r. Partia Konserwatywna – tradycja

- do 97 r. Partia Konserwatywna – tradycja

narodowa, wolność jednostki, rodzina,

narodowa, wolność jednostki, rodzina,

równość wobec prawa, gospodarka

równość wobec prawa, gospodarka

wolnorynkowa, nienaruszalność własności

wolnorynkowa, nienaruszalność własności

prywatnej

prywatnej

System partyjny

System partyjny



- po 97 – Partia Pracy – nacjonalizacja

- po 97 – Partia Pracy – nacjonalizacja

najważniejszych gałęzi przemysłu,

najważniejszych gałęzi przemysłu,

społeczna kontrola nad przedsiębiorstwami

społeczna kontrola nad przedsiębiorstwami



- od 2010 – koalicja Konserwatystów z

- od 2010 – koalicja Konserwatystów z

Partią Liberalno-Demokratyczną

Partią Liberalno-Demokratyczną



- inne partie: Partia Liberalno-

- inne partie: Partia Liberalno-

Demokratyczna/Walijska Partia

Demokratyczna/Walijska Partia

Narodowa/Szkocka P.N.,

Narodowa/Szkocka P.N.,

Socjaldemokratyczna Partia Pracy, Partia

Socjaldemokratyczna Partia Pracy, Partia

Ulsterskich Unionistów, Partia Zielonych,

Ulsterskich Unionistów, Partia Zielonych,

Front Narodowy, Sinn Fein.

Front Narodowy, Sinn Fein.