to jeden z typów grupy społecznej
wyróżnia się typem więzi pomiędzy
członkami
(bliskie, nacechowane wzajemną
aprobatą)
mogą do niej przynależeć osoby w tym
samym lub bardzo zbliżonym wieku
jest to najstarsza grupa pierwotna
przynależność do niej jest dobrowolna
tworzona jest spontanicznie
jest istotna w procesie socjalizacji jednostki
kształtują się w niej również subkultury
Środowisko
wychowawcze
to część środowiska społecznego i
kulturowego
wywiera wpływ na wytwarzanie się w
człowieku trwałych postaw, poglądów, wiedzy
i sposobów postępowania
wpływa na rozwój psychiczny człowieka
Cel grupy
Istotną cechą grupy jest
cel
, czyli:
pewien stan końcowy lub wartość, na zdobyciu
której zależy wszystkim członkom grupy
cel może być ukształtowany w grupie lub
narzucony z zewnątrz
im jest jaśniejszy, lepiej określony i
akceptowany przez większość tym większa jest
atrakcyjność grupy, zwiększa się również
motywacja do działania
Rodzaje celów:
1. Wspólne-
to cele indywidualne, ale
osiągane wspólnie np. grupowe wyjścia na
piwo, gdyż każdy z członków chce
spróbować nowej marki piwa.
2. Zespołowe-
wymagana jest zespołowa
działalność całej grupy np. przy
powstawaniu grupy tanecznej. Sprzyja to
integracji grupy będącej rezultatem
wspólnego przeżywania sukcesów bądź
porażek.
Struktura społeczna
grupy
W każdej grupie wyróżniamy
strukturę społeczną
,
czyli:
wzajemny układ pozycji i ról
miejsce, jakie w nim zajmuje każdy z członków
grupy
zwykle układ uporządkowany hierarchicznie
w strukturze społecznej grupy każdy łatwo
znajduje odpowiednie dla siebie miejsce, w
zależności od wykonywanych zadań i różnych
okoliczności życiowych
pełnienie ról społecznych bezpośrednio wiąże się z
zajmowaniem postawy aktywnej w życiu
społecznym
osoby, które przyjmują postawę bierną, są z niej
wykluczone
Uznanie społeczne w
grupie
Uznanie społeczne uzależnia się od celu grupowego i
ulubionych zajęć członków grupy. Najbardziej
popularny członek grupy staje się jej przywódcą.
Wyróżnić tu można:
przodownictwo
(charakteryzuje on osoby, które z racji
cech osobowych, charyzmy oraz właściwości opiekuńczych
obdarzone są przez grupę niewymuszonym, spontanicznym
zaufaniem, pozytywnym nastawieniem emocjonalnym i
gotowością do współdziałania);
przywództwo
( jest ono zdobywane przy aprobacie
członków grupy, może wynikać z kwalifikacji ogólno osobowych
lub specjalnych właściwości np. zamożności, osiągnięcia
sportowe);
panowanie
(władza, zdobywana jest instrumentalnie,
głównie siłą. Pozbawiona jest więzi emocjonalnych, zaufania i
poczucia bliskości, głównie ma sens organizacyjny i zadaniowy);
Grupa rówieśnicza –
po co ?
przynależność do niej jest naturalną potrzebą
każdego człowieka
szukamy w niej akceptacji, przynależności,
pozwala nam zdefiniować to „kim jestem”
zaspokaja potrzeby niezaspokajanie w domu,
szkole..
łagodzi konflikty z dorosłymi, wynikające z
poczucia bycia niezrozumianym
W grupie rówieśniczej uczymy
się
:
kontaktować z innymi ludźmi,
dostrzegać problemy innych ludzi,
pomagać w rozwiązywaniu problemów.
przyjmować pomoc innych
dostrzegać, że świat nie kręci się wokół nas samych,
zawierać przyjaźnie, obdarzać zaufaniem, powierzać i
dotrzymywać tajemnic,
samodzielnego podejmowania różnych decyzji,
samodzielnego myślenia, tworzenia czegoś nowego,
przeżywa różnego rodzaju porażek, które uczą nas
wytrwałości, odporności w razie niepowodzenia.
uczymy się lojalności i dowiadujemy się co grozi za jej nie
dochowanie
poznajemy życie, doświadczamy jego smaku,
uczymy się sprytu a nawet cwaniactwa
Podział grup ze
względu na
liczebność
członków:
Grupy małe:
ich członkowie kontaktują się ze sobą
bezpośrednio
są najczęściej, częścią grupy większej.
zaliczamy do nich "paczki", niewielkie zespoły
osób mające wspólne zainteresowania, kółka
towarzyskie.
Grupy duże
mają większą liczbę członków
nazywane są niekiedy społecznościami
należą do nich zrzeszenia, związki,
towarzystwa
zaliczamy tu również zespół uczniów danej
klasy, organizacji młodzieżowej czy nawet
całej szkoły
Podział grup ze
względu na więzi
emocjonalne
między członkami:
Grupa formalna:
cechuje się sformalizowanymi stosunkami między
jednostkami,
jest odgórnie i planowo organizowana,
spełnia określone zadania i cele,
ma stałą strukturę organizacyjną i jest kontrolowane
przez jednostki nadrzędne
takimi grupami są min: klasy szkolne, organizacje
młodzieżowe, organizacje samorządowe i inne,
zespoły wychowawcze, drużyny harcerskie itp.
ważnym czynnikiem spajającym daną grupę formalną
jest jej atrakcyjność.
zaspakaja określone potrzeby społeczne
Grupa nieformalna:
charakteryzuje się płynną, elastyczną strukturą, przewagą więzi
osobowych, brakiem formalnie wytyczonych zadań do
zrealizowania, nieformalną kontrolą społeczną.
jej podstawowym czynnikiem jest więź emocjonalna łącząca
poszczególnych członków i zaspokajająca ich potrzeby
psychiczne
nie jest odgórnie organizowana
powstaje spontanicznie
nie zawsze można mieć nad nią kontrolę wychowawczą
najczęściej wyróżnianymi typami małych nieformalnych grup
rówieśniczych są: przyjaciele, paczki, grupy koleżeńskie, bandy
Rodzaje grup
nieformalnych
Przyjaciele
pojawia się dopiero w
okresie dorastania;
o wyborze decydują cechy
zewnętrzne, później walory
wewnętrzne, a w okresie
młodzieńczym istotą jest
tolerancja dla błędów,
akceptacja wad i zalet
Paczki
drobne grupki młodzieży (3
– 6 osób)
ściśle ze sobą
zaprzyjaźnione;
istnieje w nich zgodność
poglądów, więzy wzajemnej
sympatii i podziwu;
ważna jest ekskluzywność,
tajemniczość, unikanie
kontroli ze strony dorosłych
Grupy koleżeńskie
bardziej liczne niż paczki,
członków łączy
pokrewieństwo kulturowe,
podobne poglądy i
zainteresowania, ale nie
wszyscy są w jednakowym
stopniu ze sobą
zaprzyjaźnieni,
nie ma w nich przywódcy
ani zaplanowanej
działalności
Bandy
akceptuje odrzuconych,
zaniedbanych w domu, w
szkole;
każda banda ma cele
(np. przestępcze);
wymaga solidarności,
lojalności, posłuszeństwa
wroga, buntownicza
postawa wobec
dorosłych
W społeczeństwach istnieją również grupy
młodzieży, które kwestionują wartości
zastanej kultury, grupy zbuntowane
przeciwko zwyczajom lub stylowi życia
starszego pokolenia. Tworzą one
subkultury młodzieżowe
.
Młodzież odrzucająca wartości dorosłych dąży
do stworzenia własnych wzorów zachowań,
własnej kultury. Subkultura młodzieżowa
przejawia się w różnych formach, jednakże
wspólną cechą grup jest zanegowanie
kultury dominującej w społeczeństwie.
Subkultury młodzieżowe są elementem
rzeczywistości kulturowej. Nie znajdują
jednak szerszej akceptacji i oparcia w
społeczeństwie.
Grupy rówieśnicze mają swoje
ośrodki skupienia :
miejsce spotkań np. cukiernie czy puste
garaże;
nazwy wywodzące się z tzw. żargonu ulicznego
lub popularnych filmów, książek itp.,
sygnały w postaci haseł, umownych znaków,
wyrazów, służące do podkreślenia odrębności
grupy;
insygnia, odznaki lub określone elementy w
wyglądzie np. fryzura czy ubrania;
obrzędy inicjacyjne badające sprawność i
wytrzymałość kandydata;
Funkcje wychowawcze grup
rówieśniczych
:
wpływanie na przebieg procesów interpersonalnych,
zaspokajanie potrzeb więzi z otoczeniem
zaspakajanie aspiracji w zakresie społecznej aprobaty i uznania
przez członków grupy
współzawodnictwo rozwijające tendencje do rywalizacji
rozbudzenie zainteresowań oraz potrzeb kontaktów
towarzyskich
zaspokojenie potrzeb emocjonalnych
wypełnienie wolnego czasu
wpływanie na zmianę egocentrycznego zainteresowania na
zainteresowania grupowe
umożliwianie demonstrowania własnych poglądów i swego
stosunku do społeczeństwa
(poprzez elementy własnej kultury:
własne teksty i własną muzykę, rodzaj stroju i zachowania)
dawanie poczucia podmiotowości, wzmacnia i rozszerza
osobowość,
dawanie poczucia pewności siebie i uniezależnia się od
autorytetu dorosłych.
Jak więc widać grupy
rówieśnicze mają
bardzo duże znaczenie
w kształtowaniu się
postawy dziecka,
ucznia oraz dorosłego
człowieka.