ZAKAŻENIA UKŁADU

ZAKAŻENIA UKŁADU

MOCZOWEGO

MOCZOWEGO

ZUM

ZUM

Def. Obecność drobnoustrojów

Def. Obecność drobnoustrojów

w drogach moczowych

w drogach moczowych

położonych powyżej

położonych powyżej

zwieracza pęcherza

zwieracza pęcherza

moczowego

moczowego

Rodzaje drobnoustrojów

Rodzaje drobnoustrojów



Bakterie

Bakterie



Grzyby

Grzyby



Wirusy

Wirusy



Chlamydie, mycoplasmy

Chlamydie, mycoplasmy



Trichomonas vaginalis

Trichomonas vaginalis

Typy ZUM w zależności od

Typy ZUM w zależności od

lokalizacji

lokalizacji



- zapalenie dolnych dróg

- zapalenie dolnych dróg

moczowych: zapalenie cewki

moczowych: zapalenie cewki

moczowej, stercza lub pęcherza

moczowej, stercza lub pęcherza

moczowego

moczowego



zakażenie górnych dróg

zakażenie górnych dróg

moczowych : odmiedniczkowe

moczowych : odmiedniczkowe

zapalenie nerek

zapalenie nerek



98 % wszystkich zakażeń rozwija się na drodze wstępującej

98 % wszystkich zakażeń rozwija się na drodze wstępującej



cewka moczowa- pęcherz - nerka

cewka moczowa- pęcherz - nerka



Leukocyturia

Leukocyturia



Patologiczna liczba leukocytów w

Patologiczna liczba leukocytów w

moczu tj. ponad 5 leukocytów wpw w

moczu tj. ponad 5 leukocytów wpw w

nieodwirowanym moczu i ponad 10

nieodwirowanym moczu i ponad 10

leukocytów wpw, w odwirowanym

leukocytów wpw, w odwirowanym

moczu

moczu



liczba Addisa 2,5-5mln leukocytów w

liczba Addisa 2,5-5mln leukocytów w

ciągu doby(norma); liczba Hamburgera

ciągu doby(norma); liczba Hamburgera

1500-3000 leukocytów w ciągu minuty

1500-3000 leukocytów w ciągu minuty

Bakteriomocz

Bakteriomocz



Bakteriomocz znamienny

Bakteriomocz znamienny

: obecność

: obecność

ponad 10

ponad 10

5

5

bakterii w 1ml moczu

bakterii w 1ml moczu



10

10

4

4

-10

-10

5

5

/ml możliwość zakażenia

/ml możliwość zakażenia



10

10

3

3

-10

-10

4

4

zanieczyszczenie moczu

zanieczyszczenie moczu



Bakteriomocz bezobjawowy

Bakteriomocz bezobjawowy

:

:

występowanie znamiennego

występowanie znamiennego

bakteriomoczu bez innych objawów

bakteriomoczu bez innych objawów

zakażenia

zakażenia

Bezobjawowy

Bezobjawowy

bakteriomocz

bakteriomocz

Wymaga leczenia:

Wymaga leczenia:

1. u kobiet w ciąży

1. u kobiet w ciąży

leki stosowane:

leki stosowane:

Amoksycylina,cefalosporyny, ,

Amoksycylina,cefalosporyny, ,

Nitrofurantoina

Nitrofurantoina

2. Leczeni immunosupresyjnie

2. Leczeni immunosupresyjnie

3. Cukrzyca

3. Cukrzyca

4. Zabiegi urologiczne,nerka

4. Zabiegi urologiczne,nerka

analgetyczna

analgetyczna

Typy ZUM

Typy ZUM



Niepowikłane ZUM. Najczęstsza

Niepowikłane ZUM. Najczęstsza

etiologia to E.coli(80%), Staphylococcus

etiologia to E.coli(80%), Staphylococcus

saprophyticus(10-15%),

saprophyticus(10-15%),

(2-5%) Klebsiella,Proteus mirabilis

(2-5%) Klebsiella,Proteus mirabilis

Typy ZUM

Typy ZUM



Powikłane ZUM : każde ZUM u chorego z

Powikłane ZUM : każde ZUM u chorego z

upośledzonym odpływem moczu lub ze

upośledzonym odpływem moczu lub ze

współistniejącą chorobą ogólnoustrojową lub w

współistniejącą chorobą ogólnoustrojową lub w

razie obecności innego czynnika

razie obecności innego czynnika

ogólnoustrojowego upośledzającego zdolność

ogólnoustrojowego upośledzającego zdolność

obronną organizmu. Najczęstsza etiologia : E.coli,

obronną organizmu. Najczęstsza etiologia : E.coli,

Proteus, Klebsiella, Pseudomonas, Staphylococcus

Proteus, Klebsiella, Pseudomonas, Staphylococcus

aureus;

aureus;



-zakażenia grzybicze najczęściej Candida albicans

-zakażenia grzybicze najczęściej Candida albicans



każde ZUM u mężczyzny zalicza się do

każde ZUM u mężczyzny zalicza się do

powikłanych

powikłanych

Czynniki sprzyjające ZUM

Czynniki sprzyjające ZUM



Fizjologiczne : starzenie się, ciąża

Fizjologiczne : starzenie się, ciąża



Patologiczne :

Patologiczne :



zastój moczu

zastój moczu



refluks pęcherzowo-moczowodowy

refluks pęcherzowo-moczowodowy



kamica nerkowa

kamica nerkowa



instrumentacja dróg moczowych

instrumentacja dróg moczowych



leczenie immunosupresyjne

leczenie immunosupresyjne



nadużywanie NLPZ

nadużywanie NLPZ



cukrzyca i inne zaburzenia przemiany materii

cukrzyca i inne zaburzenia przemiany materii



ZUM występuje u 20-50% kobiet

ZUM występuje u 20-50% kobiet

przynajmniej raz w życiu

przynajmniej raz w życiu



3-10% kobiet aktywnych

3-10% kobiet aktywnych

seksualnie ZUM raz w roku

seksualnie ZUM raz w roku

Badania obrazowe w ZUM

Badania obrazowe w ZUM



Noworodki, małe dzieci

Noworodki, małe dzieci



zakażenie utrzymujące się po 72 h

zakażenie utrzymujące się po 72 h

leczenia

leczenia



mężczyźni z nawracającym zakażeniem

mężczyźni z nawracającym zakażeniem



chorzy po przeszczepie nerki z

chorzy po przeszczepie nerki z

nawracającym zakażeniem

nawracającym zakażeniem



kobiety z częstymi nawracającymi

kobiety z częstymi nawracającymi

zakażeniami

zakażeniami

Badania obrazowe w ZUM

Badania obrazowe w ZUM



USG : wodonercze, ropień, kamica

USG : wodonercze, ropień, kamica



Przeglądowe rtg brzucha : kamica

Przeglądowe rtg brzucha : kamica



Urografia : kamica, upośledzenie drożności układu

Urografia : kamica, upośledzenie drożności układu

moczowego

moczowego



tomografia komputerowa: mikroropnie, ropień

tomografia komputerowa: mikroropnie, ropień

okołonerkowy

okołonerkowy



scyntygrafia z użyciem DSMA : zbliznowacenia nerek

scyntygrafia z użyciem DSMA : zbliznowacenia nerek



cystoureterografia mikcyjna : odpływ pęcherzowo-

cystoureterografia mikcyjna : odpływ pęcherzowo-

moczowodowy, zaburzenia opróżniania pęcherza

moczowodowy, zaburzenia opróżniania pęcherza

moczowego

moczowego



cystoskopia w nawracającym ZUM

cystoskopia w nawracającym ZUM

Leczenie niepowikłanego

Leczenie niepowikłanego

ZUM

ZUM



Wszyscy chorzy z objawowym ZUM

Wszyscy chorzy z objawowym ZUM

powinni otrzymywać leki

powinni otrzymywać leki



podawanie dużej ilości płynów

podawanie dużej ilości płynów



leki spazmolityczne

leki spazmolityczne



częste oddawanie moczu co 2-3 h

częste oddawanie moczu co 2-3 h

Zasady leczenia ostrego zakażenia

Zasady leczenia ostrego zakażenia

dolnego odcinka układu moczowego

dolnego odcinka układu moczowego

(zapalenie pęcherza

(zapalenie pęcherza

moczowego)

moczowego)



Leczenie 3-dniowe : kobiety

Leczenie 3-dniowe : kobiety



w razie braku ustąpienia objawów - kontrolny

w razie braku ustąpienia objawów - kontrolny

posiew moczu i zmiana antybiotyku w

posiew moczu i zmiana antybiotyku w

zależności od antybiogramu

zależności od antybiogramu



leczenie 7-dniowe : mężczyźni

leczenie 7-dniowe : mężczyźni



jeśli kontrolny posiew moczu dodatni to

jeśli kontrolny posiew moczu dodatni to

badania obrazowe w celu wykluczenia

badania obrazowe w celu wykluczenia

czynników sprzyjających zakażeniu

czynników sprzyjających zakażeniu

Leki stosowane w leczeniu

Leki stosowane w leczeniu

zakażenia pęcherza moczowego

zakażenia pęcherza moczowego



Biseptol 2 x 960 mg

Biseptol 2 x 960 mg



trimetoprim 2x 100 mg

trimetoprim 2x 100 mg



Norfloksacyna 2 x 400 mg

Norfloksacyna 2 x 400 mg



Ciprofloksacyna 2 x 250 mg

Ciprofloksacyna 2 x 250 mg



cefaleksyna (Keflex) 2 x 500 mg

cefaleksyna (Keflex) 2 x 500 mg



amoksycylina 3 x 250 mg

amoksycylina 3 x 250 mg



nitrofurantoina 4 x 100 mg

nitrofurantoina 4 x 100 mg

Leczenie ostrego zakażenia górnego

Leczenie ostrego zakażenia górnego

odcinka układu moczowego

odcinka układu moczowego

(zapalenie miedniczek nerkowych

(zapalenie miedniczek nerkowych

lub odmiedniczkowe zapalenie

lub odmiedniczkowe zapalenie

nerek)

nerek)



Objawy: Gorączka, dreszcze, ból okolicy lędźwiowej, objawy

Objawy: Gorączka, dreszcze, ból okolicy lędźwiowej, objawy

dysuryczne

dysuryczne



Badanie obrazowe (np. USG) w celu wykluczenia

Badanie obrazowe (np. USG) w celu wykluczenia

niedrożności układu moczowego

niedrożności układu moczowego



Umiarkowane nasilenie choroby : leczenie ambulatoryjne

Umiarkowane nasilenie choroby : leczenie ambulatoryjne

doustne przez 14-21 dni; u mężczyzn do 6 tygodni

doustne przez 14-21 dni; u mężczyzn do 6 tygodni



Ciężki przebieg choroby : leczenie szpitalne i początkowo

Ciężki przebieg choroby : leczenie szpitalne i początkowo

i.v., leczenie przez 14 dni lub dłużej

i.v., leczenie przez 14 dni lub dłużej



Objawy utrzymujące się po 72 h leczenia : powtórzyć posiew

Objawy utrzymujące się po 72 h leczenia : powtórzyć posiew

moczu i krwi, wykonanie kolejnych badań obrazowych,

moczu i krwi, wykonanie kolejnych badań obrazowych,

kontrolny posiew moczu 2 tyg. Po zakończeniu leczenia

kontrolny posiew moczu 2 tyg. Po zakończeniu leczenia

Leczenie OOZN

Leczenie OOZN



Łagodne postacie 2-3 tyg. Doustnie

Łagodne postacie 2-3 tyg. Doustnie

antybiotyki fluorochinolinowe, cefalosporyny

antybiotyki fluorochinolinowe, cefalosporyny

1-szej generacji

1-szej generacji



Ciężkie postaci , podanie pozajelitowe dwóch

Ciężkie postaci , podanie pozajelitowe dwóch

leków aminoglikozyd (netilmycyna,

leków aminoglikozyd (netilmycyna,

amikacyna) + amoksycylina lub

amikacyna) + amoksycylina lub

cefalosporyna. Po uzyskaniu poprawy

cefalosporyna. Po uzyskaniu poprawy

klinicznej można kontynuować leczenie

klinicznej można kontynuować leczenie

doustne

doustne



wykonać kontrolny posiew moczu

wykonać kontrolny posiew moczu



Przewlekający się bakteriomocz

Przewlekający się bakteriomocz

przy obecności czynników

przy obecności czynników

sprzyjających (cewnik pęcherzowy,

sprzyjających (cewnik pęcherzowy,

kamica nerkowa, torbiel pęcherza)

kamica nerkowa, torbiel pęcherza)

leczymy gdy pojawią się objawy

leczymy gdy pojawią się objawy

kliniczne lub wystąpienie objawów

kliniczne lub wystąpienie objawów

posocznicy

posocznicy



Nawracające zakażenia bakteriami

Nawracające zakażenia bakteriami

rozkładającymi mocznik

rozkładającymi mocznik

( ph

( ph

moczu alakliczne)

moczu alakliczne)

takimi jak

takimi jak

Proteus mirabilis, często są

Proteus mirabilis, często są

związane z kamicą struwitową.

związane z kamicą struwitową.

Konieczne usunięcie wszystkich

Konieczne usunięcie wszystkich

kamieni

kamieni

Nawracające ZUM

Nawracające ZUM



Def. Występowanie ponad 4 epizodów na

Def. Występowanie ponad 4 epizodów na

rok

rok



Nawrót zakażenia : zakażenie tym samym

Nawrót zakażenia : zakażenie tym samym

drobnoustrojem wkrótce po leczeniu i

drobnoustrojem wkrótce po leczeniu i

ustąpieniu objawów (10-21 dni), jest

ustąpieniu objawów (10-21 dni), jest

wynikiem zbyt krótkiego leczenia

wynikiem zbyt krótkiego leczenia



Ponowne zakażenie : po ustąpieniu

Ponowne zakażenie : po ustąpieniu

bakteriomoczu rozwija się zakażenie

bakteriomoczu rozwija się zakażenie

innym drobnoustrojem

innym drobnoustrojem

Nawracające zapalenie pęcherza

Nawracające zapalenie pęcherza

moczowego u młodych kobiet

moczowego u młodych kobiet



Najczęściej jest to ponowne

Najczęściej jest to ponowne

zakażenie

zakażenie



Uwarunkowania genetyczne

Uwarunkowania genetyczne



zachowania seksualne :stosunek

zachowania seksualne :stosunek

płciowy, środki plemnikobójcze,

płciowy, środki plemnikobójcze,

kapturki naszyjkowe

kapturki naszyjkowe



kolonizacja pochwy przez

kolonizacja pochwy przez

drobnoustroje uropatogenne

drobnoustroje uropatogenne

Profilktyka nawracającego

Profilktyka nawracającego

ZUM

ZUM



Zwiększone przyjmowanie płynów

Zwiększone przyjmowanie płynów



częstsze opróżnianie pęcherza, mikcja przed snem

częstsze opróżnianie pęcherza, mikcja przed snem



opróżnianie pęcherza bezpośrednio po stosunku

opróżnianie pęcherza bezpośrednio po stosunku

płciowym

płciowym



higiena osobista : częste mycie z użyciem tylko

higiena osobista : częste mycie z użyciem tylko

cieplej wody, unikanie kąpieli w wannie szczególnie

cieplej wody, unikanie kąpieli w wannie szczególnie

bąbelkowych lu z dodatkiem środków chemicznych

bąbelkowych lu z dodatkiem środków chemicznych



unikanie zaparć

unikanie zaparć



leczenie profilaktyczne

leczenie profilaktyczne

Leczenie profilaktyczne

Leczenie profilaktyczne



Lek raz dziennie lub 3 x w tygodniu po

Lek raz dziennie lub 3 x w tygodniu po

wieczornej mikcji przez kilka tygodni do kilku

wieczornej mikcji przez kilka tygodni do kilku

miesięcy (6-12 mies.) np.. Trimetoprim 100mg,

miesięcy (6-12 mies.) np.. Trimetoprim 100mg,

Biseptol 240 mg, nitrofurantoina 50-100 mg,

Biseptol 240 mg, nitrofurantoina 50-100 mg,

norfloksacyna 200 mg,cefaleksyna 250 mg

norfloksacyna 200 mg,cefaleksyna 250 mg



przed lub po stosunku płciowym Biseptol 480

przed lub po stosunku płciowym Biseptol 480

mg, cefaleksyna 250 mg, nitrofurantoina 50-

mg, cefaleksyna 250 mg, nitrofurantoina 50-

100 mg

100 mg



sporadyczne ponowne zakażenie: przyjęcie

sporadyczne ponowne zakażenie: przyjęcie

antybiotyku gdy wystąpią objawy kliniczne

antybiotyku gdy wystąpią objawy kliniczne



Sok żurawinowy

Sok żurawinowy



U kobiet po menopauzie z

U kobiet po menopauzie z

nawracającym zapaleniem

nawracającym zapaleniem

pęcherza moczowego częstą

pęcherza moczowego częstą

przyczyną jest niedobór

przyczyną jest niedobór

estrogenów dlatego skuteczne

estrogenów dlatego skuteczne

może być dopochwowe podawanie

może być dopochwowe podawanie

estrogenów

estrogenów

ZUM w ciąży

ZUM w ciąży



Sprzyjające czynniki : poszerzenie UKM

Sprzyjające czynniki : poszerzenie UKM

oraz zmiany w składzie moczu

oraz zmiany w składzie moczu



25% ciężarnych z bezobjawowym

25% ciężarnych z bezobjawowym

bakteriomoczem rozwija się klinicznie

bakteriomoczem rozwija się klinicznie

jawne zakażenie górnego odcinka układu

jawne zakażenie górnego odcinka układu

moczowego, najczęściej w III trymestrze

moczowego, najczęściej w III trymestrze



Leczenie co najmniej 7 dni: cefaleksyna,

Leczenie co najmniej 7 dni: cefaleksyna,

ampicylina, amoksycylina,

ampicylina, amoksycylina,

nitrofurantoina

nitrofurantoina

ZUM u mężczyzn

ZUM u mężczyzn



Częstszy u noworodków

Częstszy u noworodków



po 50 r.ż.

po 50 r.ż.



Obrzezanie chroni przed ZUM

Obrzezanie chroni przed ZUM



Niepowikłane zum rzadko

Niepowikłane zum rzadko



znamienny bakteriomocz >10

znamienny bakteriomocz >10

3

3

/ml

/ml



konieczne dokładne zbadanie układu

konieczne dokładne zbadanie układu

moczowego

moczowego



najczęstszą przyczyną jest bakteryjne

najczęstszą przyczyną jest bakteryjne

zapalenie gruczołu krokowego

zapalenie gruczołu krokowego

ZUM u mężczyzn

ZUM u mężczyzn



Niepowikłane zapalenie pęcherza

Niepowikłane zapalenie pęcherza

moczowego leczy się rutynowo przez 7

moczowego leczy się rutynowo przez 7

dni

dni



Powikłane zum antybiotykami o szerokim

Powikłane zum antybiotykami o szerokim

spektrum pozajelitowo

spektrum pozajelitowo



leczenie długotrwałe co najmniej 3 tyg.

leczenie długotrwałe co najmniej 3 tyg.



W zapaleniu gruczołu krokowego

W zapaleniu gruczołu krokowego

kotrimoksazol, cefalosporyny,

kotrimoksazol, cefalosporyny,

fluorochinolony przez 4 tyg.

fluorochinolony przez 4 tyg.

ŚRÓDMIĄŻSZOWE

ŚRÓDMIĄŻSZOWE

ZAPALENIA NEREK

ZAPALENIA NEREK

Podział śródmiąższowych

Podział śródmiąższowych

ZN

ZN



Zapalne

Zapalne



Niezapalne

Niezapalne



Ostre

Ostre



Przewlekłe

Przewlekłe



Pierwotne

Pierwotne



Wtórne

Wtórne

Przyczyny

Przyczyny

śródmiąższowych zn

śródmiąższowych zn



Infekcje: OZN, pozanerkowe

Infekcje: OZN, pozanerkowe

bakteryjne,wirusy, leptospiroza

bakteryjne,wirusy, leptospiroza



Leki: NSAID, antybiotyki(penicyliny,

Leki: NSAID, antybiotyki(penicyliny,

cefalosporyny, chinolony),

cefalosporyny, chinolony),

allopurinol, cymetydyna

allopurinol, cymetydyna



choroby autoimmunologiczne: SLE,

choroby autoimmunologiczne: SLE,

zesp. Sjogrena

zesp. Sjogrena



Najczęściej śródmiąższowe

Najczęściej śródmiąższowe

zapalenie nerek jest reakcją

zapalenie nerek jest reakcją

nadwrażliwości typu opóźnionego,

nadwrażliwości typu opóźnionego,

rzadziej typu natychmiastowego

rzadziej typu natychmiastowego



objawy zwykle po kilku tygodniach

objawy zwykle po kilku tygodniach

od zastosowanego leku, może ulec

od zastosowanego leku, może ulec

skróceniu do kilku dni przy

skróceniu do kilku dni przy

powtórnym podaniu leku

powtórnym podaniu leku

Ostre śródmiąższowe

Ostre śródmiąższowe

zapalenie nerek

zapalenie nerek



Nacieki komórkowe

Nacieki komórkowe

(limfocyty,eozynofile)

(limfocyty,eozynofile)



Obrzęk tkanki śródmiąższowej i

Obrzęk tkanki śródmiąższowej i

cewek

cewek



Ostra niewydolność nerek

Ostra niewydolność nerek

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



Wzrost kreatyniny

Wzrost kreatyniny



Plamisto-grudkowa wysypka

Plamisto-grudkowa wysypka



Gorączka

Gorączka



Bóle i obrzęki stawów

Bóle i obrzęki stawów



Eozynofilia, erytrocyturia i

Eozynofilia, erytrocyturia i

leukocyturia

leukocyturia

Leczenie

Leczenie



Odstawienie podejrzanych leków

Odstawienie podejrzanych leków



Odpowiednie nawodnienie

Odpowiednie nawodnienie



Zwalczanie kwasicy

Zwalczanie kwasicy



Leczenie nadciśnienia

Leczenie nadciśnienia



Dializoterapia

Dializoterapia



Glikokortykosteroidy

Glikokortykosteroidy

Poprawa zwykle po 4-8 tygodniach

Poprawa zwykle po 4-8 tygodniach

Przewlekłe śródmiąższowe

Przewlekłe śródmiąższowe

zapalenie nerek

zapalenie nerek



Włóknienie śródmiąższu i zanik

Włóknienie śródmiąższu i zanik

cewek

cewek



Zaburzenia funkcji cewek

Zaburzenia funkcji cewek



Leukocyturia przy jałowych

Leukocyturia przy jałowych

posiewach

posiewach



Niewielki białkomocz

Niewielki białkomocz



Niedokrwistość

Niedokrwistość

Leczenie przewlekłego

Leczenie przewlekłego

śródmiąższowego

śródmiąższowego

zapalenia nerek

zapalenia nerek



Leczenie nadciśnienia

Leczenie nadciśnienia



Dieta z ograniczeniem białka do 0,8-1,0

Dieta z ograniczeniem białka do 0,8-1,0

g/kg mc.

g/kg mc.



Dieta hipolipemicznna

Dieta hipolipemicznna



Zwalczanie kwasicy

Zwalczanie kwasicy



Leczenie niedokrwistości

Leczenie niedokrwistości



Unikanie leków nefrotoksycznych i

Unikanie leków nefrotoksycznych i

odwodnienia

odwodnienia