Poradnictwo rodzinne

i psychologiczno-

pedagogiczne

Wprowadzenie

Poradoznawstwo a poradnictwo

• Poradoznawstwo, czyli znawstwo poradnictwa – określenie nauki

o poradnictwie, teorii poradnictwa, ogólnej refleksji nad
poradnictwem.

• Poradnictwo – wiedza opisowa i eksplikacyjna, aktywnie

konstruowana w procesie badania i refleksyjnego uprawiania
poradnictwa.

Schemat relacji poradnictwo – poradoznawstwo

według Hejnickiej-Bezwińskiej, 1988

filozofia

psychologia socjologia pedagogika

poradoznawstwo- w.teoret

. teoria organizacji

polityka

prakseologia
wiedza potoczna

poradoznawstwo – w. tech

.

instytucjonalne

formy poradnictwa

praktyka poradnicza

Poradnictwo a doradztwo

• poradnictwo/doradztwo

• Doradztwo

– charakter

informacyjno-instruktażowy,

problem - doradca

• Poradnictwo

– informacje + rola

diagnostyczno-terapeutyczna

problem – osoba szukająca pomocy

Poradnictwo – rozumienie

pojęcia

Poradnictwo

Instytucjonalny system

o określonej

strukturze organizacyjnej

Specyficzna czynność

podejmowana przez

doradców profesjonalnych

i

osoby

pomagające

jednostkom

przeżywającym problemy

Cele poradnictwa

• Cel główny -

optymalizacja stanu

rzeczy

• Cele pośrednie:
* usuwanie zaburzeń i trudności,
* profilaktyka,
* prognoza

Kierunki psychologiczne a cele poradnictwa

Kierunek

psychologiczny

Cele poradnictwa

Psychologia
introspektywna

Modyfikacja lub zapobieganie powstawaniu takich stanów
emocjonalnych jak: apatia, depresja, niepokój –
wpływających niekorzystnie na funkcjonowanie człowieka.

Behawioryzm

Pomoc w wytwarzaniu pożądanych reakcji i nawyków;
zmiana tych które zostały nieprawidłowo ukształtowane.

Psychoanaliza

Poznanie treści podświadomości i jej modyfikacja.

Teoria potrzeb

Poznanie struktury potrzeb, określenie stopnia jej
zaspokojenia, sformułowanie wskazań dotyczących
sposobu usunięcia przyczyn frustracji i nauczenie
prawidłowych reakcji.

Psychologia poznawcza

Wytworzenie prawidłowego obrazu świata i własnej osoby
przez przekaz właściwych informacji oraz korygowanie
nieprawidłowo ukształtowanych struktur poznawczych.

Psychologia
humanistyczna

Tworzenie warunków swobodnego rozwoju,
możliwości dokonywania własnych wyborów.

Rodzaje poradnictwa

według R. Pawłowskiej

Poradnictwo

Poradnictwo

wychowawcze

Orientacja

i

Poradnictwo

zawodowe

Poradnictwo

Kulturalno

-wychowawcze

Obszar działań

poradnianych

obszar działań

charakterystyka

autorzy

Udoskonalenie procesu

wychowania jednostki

poprzez poszukiwanie

odpowiednich środków

Doradca analizuje

właściwości

biopsychiczne

wychowanka i szuka w

jego środowisku sił, na

których mógłby oprzeć

swoją pracę.

M. Jędrzejczak,
O. Czarniawska

Udoskonalenie procesu

wychowania jednostki i

optymalizacji pracy

instytucji

wychowawczych

Doradca nastawiony jest

na pomoc w

wyrównywaniu braków i

likwidowaniu trudności

wynikających ze stanów

psychicznych

wychowanka tkwiących

w środowisku szkolnym i

rodzinnym.

M. Ziemska
A. Matuszczyk

Udoskonalenie procesu

wychowania jednostki

poprzez poprawę

funkcjonowania

systemów społecznych

Optymalizacja działań

rodziców,

wychowawców,

polityków, organizatorów

życia w środowisku

A.Kargulowa
R. Miller

Koncepcje poradnictwa

– porada i osoba

Istota koncepcji

Porada

Doradca

Poradnictwo - komponent
złożonego procesu
wspierającego dynamiczny
rozwój osobowości

Indywidualny,

bezpośredni proces

pomocy

Doradca pomaga

rozwiązać problem.

Poradnictwo –
systematyczna pomoc
jednostce w tworzeniu i
określaniu planów
dostosowywanych do
sytuacji i własnych
możliwości

Technika wspomagania

Doradca dąży do

przekonania odbiorcy do

właściwej samooceny i

wykorzystania własnych

możliwości.

Poradnictwo – technika
kierowania dzieckiem w
normalnym środowisku,
wspieranie dziecka

Życzliwy wywiad

doradcy
z osobą potrzebującą

pomocy

Doradca ułatwia dobór

właściwych celów i

działań

Poradnictwo – metoda
polegająca na takim
prowadzeniu osoby
potrzebującej pomocy, żeby
sama próbowała rozwiązać
problem

Forma pomocy

jednostkom w

rozwiązywaniu ich

problemów

Celem doradcy jest

przygotowanie człowieka

do bycia wolnym i

odpowiedzialnym.

Koncepcje poradnictwa

a kierunki psychologiczne

według A. Kargulowej

Poradnictwo

Dyrektywne

Liberalne

Dialogowe

Odmiany poradnictwa

dialogowego

Poradnictwo

dialogowe

Poradnictwo życia/

Poradnictwo życiowe

Poradnictwo

dla

dorosłych

Poradnictwo rodzinne/

Koncepcja

pomocy dziecku

Teorie poradnictwa

Aspekty poradnictwa

Poradnictwo życia – Henryk Kaja

Podstawy
teoretyczne

antropologia filozoficzna, etyka, psychologia poznawcza,
psychologia osobowości W. Szewczuka, psychologia
wychowawcza

Rozwiązywanie
problemów

z perspektywy jednostkowego życia

Treści

problemy egzystencji (czy warto żyć?) i moralności (jak żyć?)

Główne funkcje
społeczne

profilaktyka

Osoby radzące się

młodzież

Związki z socjalizacją,
wychowaniem,
psychoterapią

organiczna część wychowania

Metody działania

wychowawcze, w znacznym stopniu dyrektywne

Teorie poradnictwa

Aspekty poradnictwa

Poradnictwo życiowe - Marian Kulczycki

Podstawy
teoretyczne

antropologia filozoficzna, psychologia poznawcza T.
Tomaszewskiego, psychiatria

Rozwiązywanie
problemów

z perspektywy człowieka w sytuacji

Treści

problemy sensu życia ludzkiego (po co żyć?) i moralności (jak
żyć?)

Główne funkcje
społeczne

psychokorekta

Osoby radzące się

dorośli

Związki z socjalizacją,
wychowaniem,
psychoterapią

łagodna forma psychoterapii

Metody działania

niedyrektywna psychoterapia

Interaktywny model

poradnictwa

według E. Kozdrowicz

DORADCA

?

OSOBA RADZĄCA SIĘ

CZYNNOŚCI

METODY

i

ŚRODKI

WYNIKI DZIAŁANIA

Porada

według A. Kargulowej

Porada to wartości (idee, informacje,
stany osobowości partnerów), które
zostały wytworzone w układzie
interpersonalnym doradca – radzący
się, przy współudziale ich obu.

Porada

• Porada prosta

–

odpowiedź na
różne pytania
kierowane do
doradcy

• Czynność

okazjonalna

• Porada –

rodzaj

wzajemnego
współdziałania
podmiotów

• Czynność

profesjonalna

oparta o wyniki
badania osoby
radzącej się

Poradnictwo rodzinne

i psychologiczno-

pedagogiczne

historia, stan aktualny i

przyszłość

Rozwój poradnictwa

zawodowego

• Geneza
Początek – XIX/XX w. rozwój przemysłu– cel – pomoc w wyborze

zawodu

1903 r. – postulat badań lekarskich przy wyborze zawodu (J. Joteyko)
J. Dawid – konieczność badań psychologicznych przy wyborze

zawodu.

1907 r. – pierwsza poradnia zawodowa w Polsce
• Instytucjonalne formy poradnictwa zawodowego

1925 r. – Warszawa: poradnie psychotechniczne ( Miejska Poradnia

Psychotechniczna i Poradnia przy Państwowej Szkole Budownictwa); 1919 r.
- Łódź Miejska Pracownia Psychologiczna i Poradnia Zawodowa; 1925 r. –
Kraków – Miejski Instytut Psychotechniczny

1926 r. J. Joteyko zorganizowała Sekcję Psychologów Szkolnych – program, cele

i zadania działalności na terenie szkół.

Pierwszy psycholog państwowy –

Maria Grzywak-Kaczyńska

– 1928 r.

Rozwój poradnictwa

specjalnego

• 1922 r. z inicjatywy M.

Grzegorzewskiej powstał Państwowy
Instytut Pedagogiki Specjalnej

• 1935 r. – rozpoczął działalność

Instytut Higieny Psychicznej

Rozwój poradnictwa

wychowawczego

• Żoliborz– kompleksowa opieka nad rodziną i dzieckiem -

Towarzystwo Przyjaciół Dziecka

„Zdrowie Dziecka” poradnia pediatryczna
poradnia wychowawcza
poradnia „Moje Mieszkanie” lekarz A. Landy

• 1958 r. – poradnie psychologiczno-zawodowe i poradnie

społeczno- wychowawcze

(świetlice reedukacyjne, terapeutyczne)

• 1964 r.– połączenie poradni – poradnie wychowawczo-

zawodowe

• Poradnie psychologiczno-pedagogiczne, pedagog szkolny,

psycholog szkolny

Poradnictwo w XX wieku –

„ kapitał ludzki”

• Wparcie poradnicze dotyczyło

jednostki jako członka organizacji

• Zindywidualizowanie poradnictwa,

wspomaganie ludzi w
dopasowywaniu się do wymagań
poszczególnych organizacji,
planowanie kariery

Poradnictwo rodzinne

i psychologiczno-

pedagogiczne

Doradca

Osobowość doradcy

Idealny doradca posiada umiejętność

porządkowania i syntezowania swoich

doświadczeń,

dojrzałość emocjonalną

i

samoświadomość własnego życia,

optymizm

mimo długotrwałego oczekiwania na efekty,

empatię.

Ewa Kozdrowicz

Uwarunkowania pracy

doradcy

• zadanie, jakie ma on do spełnienia

(diagnoza,

terapia, profilaktyka, współdziałanie z odpowiednimi
instytucjami, praca w środowisku)

• przygotowanie do roli

( umiejętność wytwarzania

klimatu we wzajemnych kontaktach z odbiorcą; pełna
akceptacja klienta; rezygnacja z oceny, demonstrowania swojej
wyższości intelektualnej, narzucania swojej koncepcji
rozwiązywania problemu)

• jego osobowość

(talent pedagogiczny, stała gotowość do

doskonalenia się, intuicja, umiejętność pozytywnego wrażenia)

• jego stanowisko w procesie poradnianym

(kompetencja interpersonalna, zdolność i chęć rozwiązywania
problemów)

Sytuacja społeczna doradcy w XXI

w.

„Świat życia”

„Uładzony” świat idei

MISTYK

Wspólny świat realny

„Sprywatyzowany” świat realny

Ł a d

N i e ł a
d

Ł a d

N i e ł a d

ocena

stosunek

Akceptacja
istniejącego
systemu

Potrzeba
zmiany

OPTYMISTYCZNY
PRAKTYK

CYNIK
GRACZ

CYNIK
ANOMIJNY

NEGOCJATOR
ŁĄCZNIK
EDUKATOR
PRAGMATYK

Czynności poradnicze

Aktywna

pomoc

wych.

Aktywna

pomoc

wych.

Informacja

i

porada

wych.

Informacja

i

porada

wych.

Prognoza

i

program

pomocy

Prognoza

i

program

pomocy

Diagnoza

Diagnoza

Badanie

wstępne

Badanie

wstępne

Czynność

Czynność

Stadia procesu pomagania

według L. M. Brammera

Kolejnoś

ć

Rodzaj stadium

Opis stadium

1.

wstęp

Przygotowanie i nawiązanie relacji

2.

klasyfikacja

Ustalenie problemu i powodów szukania
pomocy przez wspomaganego

3.

strukturowanie

Sformułowanie kontraktu i struktury (istota,
granice i cele przyszłej relacji pomagania)

4.

relacja

Budowanie relacji pomagania

5.

eksploracja

Eksplorowanie problemów, formułowanie
celów, planowanie strategii, zbieranie
faktów, wyrażanie uczuć głębszych, uczenie
nowych umiejętności

6.

konsolidacja

Eksplorowanie alternatyw, przepracowanie
uczuć, praktykowanie nowych umiejętności

7.

planowanie

Stosowanie strategii rozwiązywania
konfliktów, redukowanie przykrych uczuć,
podejmowanie samodzielnie działań przez
wspomaganego z równoczesnym
włączaniem nowych umiejętności i
zachowań

8.

zakończenie

Ewaluacja wyników i zakończenie relacji

Poradnia

psychologiczno-pedagogiczna

placówka,

której celem jest

udzielanie pomocy

dzieciom, młodzieży oraz wszystkim,

którzy z racji zawodu (nauczyciele)

czy pełnionej funkcji (rodzice)

są odpowiedzialni za wychowanie i

rozwój dzieci i młodzieży.

Elementy składowe poradni

według Alicji Kargulowej

Otoczenie

Krąg zewnętrzny

Krąg wewnętrzny

Rdzeń

Funkcje poradni

doradcza

doradcza

terapeu-

tyczna

terapeu-

tyczna

orzeczniczo

-kwalifikująca

orzeczniczo

-kwalifikująca

diagno-

styczna

diagno-
styczna

profila-

ktyczna

profila-

ktyczna

funkcja

funkcja

Poradnictwo rodzinne

i psychologiczno-

pedagogiczne

Diagnoza

psychopedagogiczna –

ogólne

założenia teoretyczne

Diagnoza

psychopedagogiczna

• Diagnoza

gr. rozróżnienie,

osądzenie/ Stan zdrowia
organizmu, patologia

• Diagnoza społeczna

– określenie zjawisk społecznych

na podstawie badań
empirycznych

Mary Richmond – 1917 r.

„ Czym gorączka, kaszel,

wymioty dla lekarza,

tym uśmiech, łza rumieniec

dla wychowawcy.

Nie ma objawu bez

znaczenia.

Trzeba notować i

zastanawiać się nad

wszystkim, odrzucać co

przypadkowe, łączyć, co

pokrewne, szukać

kierujących spraw.”

Janusz Korczak (1919)

Koncepcja diagnozy społecznej

według Heleny Radlińskiej

Diagnoza społeczna

= badanie

środowiska społecznego (

diagnoza

środowiskowa

) – program pomocy

jednostce i rodzinie =
postawa programowania i
planowania społecznego

=

przekształcenie środowiska

Etapy diagnozy

według A. Podgóreckiego

1.

Opis

Zestawienie danych empirycznych, co do

których zachodzi ewentualność postępowania

celowościowego

2.

Ocena

Zastosowanie ocen, które są związane z zebranymi
danymi empirycznymi, co pozwala na porównywanie
istniejących stanów rzeczy z postulowanymi lub
niechcianymi, czyli wyrażania aprobaty czy
dezaprobaty badanych stanów, określania
rozbieżności między istniejącymi stanami a jakimiś
układami odniesienia

3.

Konkluzja

Stwierdzenie potrzeby podjęcia postępowania

celowościowego lub jej brak.

4.

Tłumaczeni

a

Wyjaśnienia genetycznego, przyczynowego

istniejącego stanu.

5.

Postulowan

ia

Zobrazowanie tych stanów rzeczy, które maja

być realizowane, zreformowane lub usunięte.

6.

Stawiania

hipotez

Swoiste twierdzenia dotyczące związku między

projektem a czynnikiem przyczynowym.

Struktura diagnozy

rozwiniętej

według Stefana Ziemskiego

Diagnoza prognostyczna

Diagnoza genetyczna

Diagnoza znaczenia

Diagnoza fazy

Diagnoza identyfikacyjna

Podstawowe zasady

diagnozy psychopedagogicznej

• Dążenie do realizowania diagnozy pełnej
• Oceniający charakter diagnozy
• Realizowanie diagnozy w wymiarze

pozytywnym

• Dążenie do autodiagnozy osób, systemów

czy środowisk

• Łączenie poznawania pośredniego z

bezpośrednim

• Realizowanie diagnozy środowiskowej

Poradnictwo rodzinne

i psychologiczno-

pedagogiczne

Diagnoza

psychopedagogiczna –

podstawowe techniki

diagnostyczne

Rozmowa i wywiad

• Wywiad

– sposób

gromadzenia danych
przez bezpośredni
kontakt z określonymi
osobami

( w procesie

komunikacji przez
zadawanie pytań),

które

mogą udzielić
informacji na temat
interesujących
badacza zagadnień.

• Rozmowa

–

bardziej

swobodna, mniej
sformalizowana
technika,
nieprzewidywalny
kierunek rozmowy.

Strategia konstruowania

wywiadu

Rozpoczynanie
wywiadu

Czynniki związane z nawiązaniem dobrego

kontaktu diagnostycznego

Sekwencje
tematów

Nie mogą być przypadkowe; zaczyna się od

tematów neutralnych emocjonalnie i łatwych,

stopniowo trudniejsze a na końcu

zagrażające; tematy trudne przedzielamy

tematami emocjonalnie neutralnymi,

łatwiejszymi

Zmiana tematu

Nie może być nagła, pytania przejściowe;

wrażenie naturalności

Zakończenie
wywiadu

Należy stopniowo wychodzić z sytuacji

badawczej, stosując pytania ogólne,

podsumowania, rekapitulacji; temat

neutralny, łatwiejszy

Czas trwania
wywiadu

Nie powinien trwać dłużej niż godzinę

Struktura wywiadu/rozmowy

wywiad/ rozmowa

Rozmowa wstępna

Część zasadnicza

Zakończenie

Typy ankiet

• Sposób

prowadzenia

- ankieta

środowiskowa
(audytoryjna)

- ankieta prasowa
- ankieta pocztowa
(ankieta mailowa)

• Sposób

motywowania
respondentów

- ankieta jawna
- ankieta anonimowa

Obserwacja

Jest

gromadzeniem danych

w drodze

spostrzegania kierowanego

zadaniem

poznawczym.

Stanowi zatem

celowe

,

planowe

spostrzeganie rzeczywistości

(zachowań, procesów, zjawisk, zdarzeń, sytuacji)

w jej naturalnym przebiegu

.

Przykład ankiety

Ankieta

Ja – klasa – szkoła

1.

W klasie czuję się w pełni akceptowany taki jaki jestem przez
(podkreśl)

a)

Koleżanki i kolegów

 przez wszystkich
 przez niektórych
 nie
 nie wiem
b) Nauczycieli
 przez wszystkich
 przez niektórych
 nie
 nie wiem

Przykład ankiety

2. Ze wszystkich problemów zwierzyłbym się:
 koleżankom lub kolegom
 wychowawcy
 innemu nauczycielowi
 nikomu
 innej osobie…………………………………………………..

3. Mam zaufanie do kolegów i koleżanek z klasy i mogę

powierzyć im tajemnice szkolne:

 tak
 nie

Przykład ankiety

4. Zawiodłem/am się na ……………………………………………………..
………………………………………………………………………………….
5. Przeczytaj uważnie każde pytanie i zaznacz tylko te, na które

szczerze odpowiesz „tak”

 Czy klasa jest dobrym, spokojnym miejscem pracy?
 Czy jesteś sprawiedliwie oceniany?
 Czy możesz otwarcie wyrażać swoje zdanie?
 Czy masz zaufanie do nauczyciela?
 Czy lubisz swoją klasę?
 Czy sądzisz, że inni uczniowie cię lubią?
 Czy koledzy z klasy interesują się tym, jak sobie radzisz w

szkole?

 Czy czujesz się zaangażowany w wydarzenia klasowe?

Przykład ankiety

• Czy jesteś dumny, gdy uda Ci się dokonać czegoś razem z

klasą?

• Czy pomagasz innym uczniom w pracy w szkole?
• Czy uważasz, że osiągasz sukcesy w szkole?
6. Gdybyś mógł, mogła, to co zmieniłbyś/ zmieniałbyś w twojej

klasie?

Typy obserwacji

sposób zbierania informacji

• bezpośrednia
• kontrolowana

• jawna
• potoczna

(naiwna)

• pośrednia
• niekontrolowana
(swobodna)
• ukryta
• uczestnicząca
• naukowa

Sposoby organizacji zbierania danych

z wykorzystaniem obserwacji

[

Janusz Szumski]

hipotezy

obserwacja skategoryzowana

obserwacja nieskategoryzowna

obserwacja

z wysokim

stopniem

uczestnictwa

obserwacja

z ograniczonym

stopniem

uczestnictwa

obserwacja

z ograniczonym

stopniem

uczestnictwa

obserwacja

z wysokim

stopniem

uczestnictwa

J

U

J

J

U

U

J

U

obserwacja naiwna (potoczna

)

obserwacja systematyczna

Obserwacja

zastosowanie

ocena

cech

ocena

cech

próbki

czasowe

próbki

czasowe

próbki

zdarzeń

próbki

zdarzeń

foto-

graficzna

foto-

graficzna

ciągła

ciągła

obserwacja

obserwacja

Typy dokumentów

• Zastane
• Kronikarskie
• Systematyczne
• Oficjalne
• Pisane

• Intencjonalne
• Opiniodawcze
• Okolicznościowe
• Osobiste
• Cyfrowe

Rodzaje analizy

dokumentów

analiza zewnętrzna

analiza wewnętrzna

analiza formalna

analiza treściowa

analiza klasyczna jakościowa

analiza nowoczesna ilościowa

Analiza dokumentów

+

• Dotarcie do danych

niedostępnych np. z
przeszłości

• Pozwala uchwycić cechy,

zachowania np. staranność,
dokładność, systematyczność

• Zebranie danych – wytwory są

jedną z form ekspresji np.
dzieci głuche

• Zebranie danych ze źródeł

powstałych dawno,
powtarzalność analizy

-

• Duże prawdopodobieństwo

subiektywnego odbioru,
interpretacji treści

• Możliwość celowego

fałszerstwa dokumentów

Pomiar w diagnozie

psychopedagogicznej

Jest sposobem ujmowania

zjawisk i procesów wychowawczych

w postaci

kategorii ilościowych

,

by sprawdzić i dokładniej je poznać,

a jednocześnie

dokładniej

kontrolować ich przebieg

oraz

występujące między nimi

zależności

.

Rodzaje pomiaru

sposób jego dokonywania

Pomiar

podstawowy

pochodny

umowny

Poziomy pomiaru

stopień jego zorganizowania

ilorazowy

ilorazowy

interwałowy

interwałowy

porządkowy

porządkowy

nominalny

nominalny

nominalny

prosty

nominalny

prosty

poziom

pomiaru

poziom

pomiaru

Skala

narzędzie pomiaru

• naturalne kontinuum, na którym rozłożone są

wartości opisujące stopień występowania
cechy czy zjawiska (zmiennej)

• ustanowienie jednego punktu odniesienia dla

określenia wartości cechy,

• liniowe przedstawienie kontinuum, na której

opisane są poszczególne wartości zmiennej, z
wyodrębnieniem i określeniem stopni.

Poprawność skali

skala

wyczerpująca

trafna

rzetelna

Rodzaje skal

kombino-

wana

kombino-

wana

opisowa

lub

próbek

zachowań

opisowa

lub

próbek

zachowań

czasow-

nikowa

czasow-

nikowa

przymiot-

nikowa

przymiot-

nikowa

graficzna

graficzna

numeryczna

numeryczna

skala

skala

Dojrzałość szkolna

Odpowiedni rozwój dziecka :

( S. Szuman, H. Radlińska)

• fizyczno-somatyczny
• poznawczo-intelektualny
• emocjonalny
• społeczny

Dojrzałość szkolna

według B. Wilgockiej-Okoń

Osiągnięcie gotowości do podjęcia
nauki szkolnej zależy od:

• zadatków wrodzonych
• jakości środowiska rodzinnego
• wychowania i nauczania
Badania dotyczyły zdolności i funkcji psychicznych

takich, jak: porównanie, analiza i synteza,
rozumowanie krytyczne i przyczynowo-skutkowe
oraz znajomość podstawowych pojęć
matematycznych.

Dojrzałość szkolna

według B. Hurlock

Gotowość do uczenia się :
1.

Zainteresowanie dziecka uczeniem się (ciekawość
poznawcza), chęć bycia uczonym (motywacja do uczenia
się od innych) oraz motywacja do samodzielnego uczenia
się.

2.

Długotrwałość zainteresowania, a więc kontynuowanie
zainteresowania pomimo trudności i niepowodzeń,
wytrwałość i zdolność do czasowego odraczania
gratyfikacji (aspekt wolicjonalny).

3.

Osiąganie postępów w uczeniu się, choćby były one
nieznaczne, a więc dokonywanie się zmian (aspekt
behawioralny) i czerpanie stąd zadowolenia (aspekt
emocjonalny)

Dojrzałość szkolna

Poziom rozwoju fizycznego,

intelektualnego i społecznego
dziecka umożliwiający mu udział w
życiu szkolnym, opanowanie
wiadomości, umiejętności i nawyków
określonych programem nauczania.

Diagnoza dojrzałości

szkolnej

1. Zasada łącznego rozpoznawania

poziomu funkcji psychofizycznych
dziecka ważnych dla
funkcjonowania w sytuacjach
szkolnych i doświadczeń życiowych
dziecka wiążących się z jego
dotychczasowymi warunkami
rozwoju.

Dojrzałość szkolna

2. Zasada rozpoznawania poziomu

dojrzałości szkolnej, czyli aktualnych
osiągnięć dziecka wraz z oceną
tempa jego rozwoju (potencjalne
możliwości rozwoju dziecka przy
odpowiedniej stymulacji)

Dojrzałość szkolna

3. Zasada traktowania dojrzałości

szkolnej dziecka jako zjawiska
procesualnego (ujęcie dynamiczne) a
nie tylko stanu poszczególnych
funkcji opisujących gotowość do
podjęcia nauki szkolnej (ujęcie
statyczne)

Dojrzałość szkolna

4. Zasada dojrzałości szkolnej w

kontekście wymagań stawianych
przed dzieckiem przez system
edukacyjny.

Dojrzałość szkolna

5. Zasada wieloaspektowego i

interdyscyplinarnego rozpoznawania
poziomu dojrzałości szkolnej,
doświadczeń życiowych i warunków
rozwojowych dziecka, z
wykorzystaniem modelu
medycznego, psychologicznego i
pedagogicznego.

Dojrzałość szkolna

6. Zasada łączenia badań testowych

(wykonywania zadań) z obserwacją
zachowania i emocji towarzyszących
dziecku w trakcie badań
(wykonywania zadań testowych)

Dojrzałość szkolna

7. Zasada łączenia różnych technik

diagnozy dojrzałości szkolnej –
psychometrycznych (testowych)
klinicznych (obserwacja, wywiad,
rozmowa) i społecznych (wywiad
środowiskowy, analiza ogólnych
warunków społeczno-kulturowych
środowiska wychowawczego.

Etapy postępowania

diagnostycznego

• Ogólna rozmowa z dzieckiem

• Ocena sprawności manualnej

• Ocena orientacji przestrzennej

• Ocena percepcji wzrokowej

• Ocena percepcji słuchowej

• Ocena rozwoju mowy i myślenia

• Ocena elementarnych pojęć

matematycznych

• Ocena wiadomości podstawowych

• Ocena cech osobowościowych

• Ocena warunków środowiskowych dziecka