Wykład 2

Wykład 2

Od “welfare state” do “welfare mix”.

Od “welfare state” do “welfare mix”.

Podmioty, skale i sfery polityki społecznej

Podmioty, skale i sfery polityki społecznej

O czym będzie mowa?

O czym będzie mowa?

1) Co znaczy „Welfare state”?

1) Co znaczy „Welfare state”?

2) Argumenty za działaniem welfare state

2) Argumenty za działaniem welfare state

3) Argumenty przeciwników welfare state’u

3) Argumenty przeciwników welfare state’u

4) Skale polityki społecznej

4) Skale polityki społecznej

5) Zasada pomocniczości

5) Zasada pomocniczości

6) Sektory polityki społecznej

6) Sektory polityki społecznej

7) Koncepcja „welfare mix”

7) Koncepcja „welfare mix”

Podmiot polityki społecznej

Podmiot polityki społecznej

Państwo jako podmiot polityki

Państwo jako podmiot polityki

społecznej

społecznej



Podmiot p.s.: „każda instytucja, grupa, czy –

Podmiot p.s.: „każda instytucja, grupa, czy –

wyjątkowo – jednostka, jeśli potrafi oddziaływać

wyjątkowo – jednostka, jeśli potrafi oddziaływać

na życie publiczne w imię jakoś rozumianego

na życie publiczne w imię jakoś rozumianego

dobra człowieka i stara się przekształcić w czyn

dobra człowieka i stara się przekształcić w czyn

‘myśl przekształceń społecznych’ i jeśli dysponuje

‘myśl przekształceń społecznych’ i jeśli dysponuje

jakąś siłą sprawczą”

jakąś siłą sprawczą”



Państwo: „typ wspólnoty politycznej, obejmującej

Państwo: „typ wspólnoty politycznej, obejmującej

zespół norm politycznych oraz zbiorowość

zespół norm politycznych oraz zbiorowość

społeczną, zajmującą określone terytorium i

społeczną, zajmującą określone terytorium i

podporządkowaną ośrodkowi suwerennej władzy

podporządkowaną ośrodkowi suwerennej władzy

politycznej”

politycznej”

„

„

Welfare state” (państwo opiekuńcze,

Welfare state” (państwo opiekuńcze,

państwo bezpieczeństwa socjalnego)

państwo bezpieczeństwa socjalnego)

„

„

państwo o demokratycznym systemie

państwo o demokratycznym systemie

politycznym, gwarantujące szeroki zakres praw

politycznym, gwarantujące szeroki zakres praw

socjalnych wszystkim obywatelom poprzez

socjalnych wszystkim obywatelom poprzez

oddziaływanie na mechanizmy gospodarki

oddziaływanie na mechanizmy gospodarki

wolnorynkowej”

wolnorynkowej”

Państwa

(jako modele)

Państwa

komunistyczne,

faszystowskie,

totalitarne

Państwa demokratyczne

Welfare states

Prawa socjalne jako wyróżnik welfare

Prawa socjalne jako wyróżnik welfare

state’u

state’u

Prawa socjalne w Konstytucji RP

Prawa socjalne w Konstytucji RP



wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy (art. 65),

wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy (art. 65),



zakaz zatrudnienia dzieci do lat 16,

zakaz zatrudnienia dzieci do lat 16,



„

„

minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę (…) określa ustawa”

minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę (…) określa ustawa”



„

„

władze publiczne prowadzą politykę zmierzającą do pełnego, produktywnego

władze publiczne prowadzą politykę zmierzającą do pełnego, produktywnego

zatrudnienia poprzez realizowanie programów zwalczania bezrobocia (…) (art.

zatrudnienia poprzez realizowanie programów zwalczania bezrobocia (…) (art.

66)

66)



prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,

prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,



prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu

prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu

na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego,

na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego,



obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków

obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków

utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego (…) (art. 67)

utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego (…) (art. 67)



każdy ma prawo do ochrony zdrowia…. (art. 68)

każdy ma prawo do ochrony zdrowia…. (art. 68)



osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie z ustawą,

osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie z ustawą,

pomocy w zabezpieczeniu egzystencji (art.69)

pomocy w zabezpieczeniu egzystencji (art.69)



każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Nauka w

każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Nauka w

szkołach publicznych jest bezpłatna (art.70)

szkołach publicznych jest bezpłatna (art.70)



państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny.

państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny.

Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza

Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza

wielodzietne i niepełne mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz

wielodzietne i niepełne mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz

publicznych (art.71),

publicznych (art.71),



Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka (art.72)…

Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka (art.72)…

W welfare state status człowieka

W welfare state status człowieka

nie zależy wyłącznie od tego,

nie zależy wyłącznie od tego,

co wypracował sobie na rynku

co wypracował sobie na rynku



„

„

Rynkoland”

Rynkoland”



„

„

posiada się tylko

posiada się tylko

to, co się samemu

to, co się samemu

zarobi (lub

zarobi (lub

odziedziczy)”

odziedziczy)”



„

„

Welfare state”

Welfare state”



„

„

sytuacja materialna

sytuacja materialna

osoby nie zależy

osoby nie zależy

wyłącznie od rynku”:

wyłącznie od rynku”:



„

„

prawo do

prawo do

zabezpieczenia

zabezpieczenia

społecznego np.: na

społecznego np.: na

wypadek

wypadek

niezdolności do

niezdolności do

pracy”

pracy”

Dlaczego

Dlaczego

welfare state

welfare state

jest potrzebny?

jest potrzebny?

Wyjaśnienie 1

Wyjaśnienie 1

welfare state

welfare state

jako konsekwencja powstania

jako konsekwencja powstania

kapitalizmu – teoria Flory i Albera

kapitalizmu – teoria Flory i Albera



instytucje państwa opiekuńczego pojawiają się na

instytucje państwa opiekuńczego pojawiają się na

skutek powstania kapitalizmu:

skutek powstania kapitalizmu:

kapitalizm rodzi dla pewnych grup problemy

kapitalizm rodzi dla pewnych grup problemy

(bieda robotników, złe warunki pracy i mieszkania)

(bieda robotników, złe warunki pracy i mieszkania)

a osłabione tradycyjne struktury (rodzina,

a osłabione tradycyjne struktury (rodzina,

wspólnota) nie są w stanie dostarczać wsparcia

wspólnota) nie są w stanie dostarczać wsparcia

osobom dotkniętym tymi problemami

osobom dotkniętym tymi problemami

Dlaczego

Dlaczego

welfare state

welfare state

jest potrzebny?

jest potrzebny?

Wyjaśnienie 2

Wyjaśnienie 2

Teoria praw socjalnych A. Marshalla

Teoria praw socjalnych A. Marshalla

Dopiero dzięki prawom socjalnym –

Dopiero dzięki prawom socjalnym –

a więc wyłącznie w państwach opiekuńczych

a więc wyłącznie w państwach opiekuńczych

możemy korzystać z pełni praw – w tym także

możemy korzystać z pełni praw – w tym także

cywilnych i politycznych (przykład: bez

cywilnych i politycznych (przykład: bez

powszechnej i bezpłatnej edukacji prawa

powszechnej i bezpłatnej edukacji prawa

wyborcze są pustym hasłem)

wyborcze są pustym hasłem)

Krytyka

Krytyka

welfare state

welfare state

1

1

Teoria państwa przemiałowego J.

Teoria państwa przemiałowego J.

Buchanana

Buchanana



„

„

państwo

państwo

dobrobytu”

dobrobytu”



Transfery kierowane

Transfery kierowane

są do rzeczywiście

są do rzeczywiście

potrzebujących:

potrzebujących:

najbiedniejszych,

najbiedniejszych,

osób w podeszłym

osób w podeszłym

wieku,

wieku,

niepełnosprawnych

niepełnosprawnych

niezdolnych do pracy

niezdolnych do pracy



„

„

państwo

państwo

przemiałowe”

przemiałowe”



Transfery kierowane

Transfery kierowane

są do wielu różnych

są do wielu różnych

grup, które to sobie

grup, które to sobie

wywalczyły i/lub z

wywalczyły i/lub z

których politycy

których politycy

chcieli stworzyć swój

chcieli stworzyć swój

elektorat

elektorat

Państwo dobrobytu nieuchronnie

przemienia się w państwo

przemiałowe

Krytyka

Krytyka

welfare state

welfare state

2

2

Teoria uzależnienia opiekuńczego Ch.

Teoria uzależnienia opiekuńczego Ch.

Murray’a

Murray’a

1)

1)

Prawo Niedoskonałego Wyboru

Prawo Niedoskonałego Wyboru

:

:

przyjęcie jakiejkolwiek

przyjęcie jakiejkolwiek

ogólnej reguły wskazującej na to, kto spełnia kryteria

ogólnej reguły wskazującej na to, kto spełnia kryteria

otrzymania odpowiednich świadczeń prowadzi do tego, że część

otrzymania odpowiednich świadczeń prowadzi do tego, że część

osób, które na te świadczenia zasługują ich nie otrzyma.

osób, które na te świadczenia zasługują ich nie otrzyma.

2)

2)

Prawo Niezamierzonych Nagród:

Prawo Niezamierzonych Nagród:

przynajmniej część rozmaitych form pomocy społecznej utrwala

przynajmniej część rozmaitych form pomocy społecznej utrwala

zachowania, które przyczyniły się do powstania warunków

zachowania, które przyczyniły się do powstania warunków

uzasadniających jej utrzymanie

uzasadniających jej utrzymanie

3)

3)

Prawo Łącznej Szkody

Prawo Łącznej Szkody

:

:

pomoc społeczna przynosi oczekiwane rezultaty tylko w

pomoc społeczna przynosi oczekiwane rezultaty tylko w

przypadkach, w których świadczenia są skierowane do osób

przypadkach, w których świadczenia są skierowane do osób

skłonnych je wykorzystać po to, aby zmienić swoją sytuację. We

skłonnych je wykorzystać po to, aby zmienić swoją sytuację. We

wszystkich innych przypadkach świadczenia te będą

wszystkich innych przypadkach świadczenia te będą

wyrządzały więcej szkody niż pożytku

wyrządzały więcej szkody niż pożytku

Na podst: K. Frieske, P. Poławski. Opieka i kontrola. Interart, Warszawa 1996

Skale polityki społecznej

Skale polityki społecznej



Centralizacja

Centralizacja

– przenoszenie

– przenoszenie

uprawnień na wyższe skale

uprawnień na wyższe skale



Skala centralna – rola:

Skala centralna – rola:

formułuje

formułuje

generalne cele zapewnia

generalne cele zapewnia

kontrolę legalności, celowości

kontrolę legalności, celowości

i skuteczności działania

i skuteczności działania

podmiotów w skali

podmiotów w skali

regionalnej i lokalnej

regionalnej i lokalnej



Decentralizacja

Decentralizacja

–

–

przenoszenie uprawnień na

przenoszenie uprawnień na

niższą skalę

niższą skalę



Skala lokalna – rola:

Skala lokalna – rola:

rozpoznanie własnych

rozpoznanie własnych

potrzeb środowiska,

potrzeb środowiska,

mobilizowanie lokalnych

mobilizowanie lokalnych

środków do rozwiązania

środków do rozwiązania

problemów, samorządność

problemów, samorządność

zasada pomocniczości

zasada pomocniczości

to, co jednostka i grupy społeczne oddolnie powołane

to, co jednostka i grupy społeczne oddolnie powołane

mogą zrealizować własnymi siłami i z własnej woli,

mogą zrealizować własnymi siłami i z własnej woli,

tego nie powinny odbierać struktury wyższego rzędu –

tego nie powinny odbierać struktury wyższego rzędu –

państwo lub organizacje

państwo lub organizacje

(„tyle społeczeństwa, ile to możliwe, tyle państwa, ile to

(„tyle społeczeństwa, ile to możliwe, tyle państwa, ile to

konieczne”)

konieczne”)

„

„

ustanawiamy Konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej jako

ustanawiamy Konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej jako

prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu

prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu

wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz,

wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz,

dialogu społecznym oraz na

dialogu społecznym oraz na

zasadzie pomocniczości

zasadzie pomocniczości

umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot”.

umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot”.

„

„

Welfare mix”

Welfare mix”

Model współpracy sektorów polityki

Model współpracy sektorów polityki

społecznej

społecznej

państwo

rynek

Sektor nieformalny

(rodzina)

Trzeci sektor

(społeczeństwo

Obywatelskie)

Wsch.

Zach

.

Pd.