Wykład 2
Wykład 2
Od “welfare state” do “welfare mix”.
Od “welfare state” do “welfare mix”.
Podmioty, skale i sfery polityki społecznej
Podmioty, skale i sfery polityki społecznej
O czym będzie mowa?
O czym będzie mowa?
1) Co znaczy „Welfare state”?
1) Co znaczy „Welfare state”?
2) Argumenty za działaniem welfare state
2) Argumenty za działaniem welfare state
3) Argumenty przeciwników welfare state’u
3) Argumenty przeciwników welfare state’u
4) Skale polityki społecznej
4) Skale polityki społecznej
5) Zasada pomocniczości
5) Zasada pomocniczości
6) Sektory polityki społecznej
6) Sektory polityki społecznej
7) Koncepcja „welfare mix”
7) Koncepcja „welfare mix”
Podmiot polityki społecznej
Podmiot polityki społecznej
Państwo jako podmiot polityki
Państwo jako podmiot polityki
społecznej
społecznej
Podmiot p.s.: „każda instytucja, grupa, czy –
Podmiot p.s.: „każda instytucja, grupa, czy –
wyjątkowo – jednostka, jeśli potrafi oddziaływać
wyjątkowo – jednostka, jeśli potrafi oddziaływać
na życie publiczne w imię jakoś rozumianego
na życie publiczne w imię jakoś rozumianego
dobra człowieka i stara się przekształcić w czyn
dobra człowieka i stara się przekształcić w czyn
‘myśl przekształceń społecznych’ i jeśli dysponuje
‘myśl przekształceń społecznych’ i jeśli dysponuje
jakąś siłą sprawczą”
jakąś siłą sprawczą”
Państwo: „typ wspólnoty politycznej, obejmującej
Państwo: „typ wspólnoty politycznej, obejmującej
zespół norm politycznych oraz zbiorowość
zespół norm politycznych oraz zbiorowość
społeczną, zajmującą określone terytorium i
społeczną, zajmującą określone terytorium i
podporządkowaną ośrodkowi suwerennej władzy
podporządkowaną ośrodkowi suwerennej władzy
politycznej”
politycznej”
„
„
Welfare state” (państwo opiekuńcze,
Welfare state” (państwo opiekuńcze,
państwo bezpieczeństwa socjalnego)
państwo bezpieczeństwa socjalnego)
„
„
państwo o demokratycznym systemie
państwo o demokratycznym systemie
politycznym, gwarantujące szeroki zakres praw
politycznym, gwarantujące szeroki zakres praw
socjalnych wszystkim obywatelom poprzez
socjalnych wszystkim obywatelom poprzez
oddziaływanie na mechanizmy gospodarki
oddziaływanie na mechanizmy gospodarki
wolnorynkowej”
wolnorynkowej”
Państwa
(jako modele)
Państwa
komunistyczne,
faszystowskie,
totalitarne
Państwa demokratyczne
Welfare states
Prawa socjalne jako wyróżnik welfare
Prawa socjalne jako wyróżnik welfare
state’u
state’u
Prawa socjalne w Konstytucji RP
Prawa socjalne w Konstytucji RP
wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy (art. 65),
wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy (art. 65),
zakaz zatrudnienia dzieci do lat 16,
zakaz zatrudnienia dzieci do lat 16,
„
„
minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę (…) określa ustawa”
minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę (…) określa ustawa”
„
„
władze publiczne prowadzą politykę zmierzającą do pełnego, produktywnego
władze publiczne prowadzą politykę zmierzającą do pełnego, produktywnego
zatrudnienia poprzez realizowanie programów zwalczania bezrobocia (…) (art.
zatrudnienia poprzez realizowanie programów zwalczania bezrobocia (…) (art.
66)
66)
prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu
prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu
na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego,
na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego,
obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków
obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków
utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego (…) (art. 67)
utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego (…) (art. 67)
każdy ma prawo do ochrony zdrowia…. (art. 68)
każdy ma prawo do ochrony zdrowia…. (art. 68)
osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie z ustawą,
osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie z ustawą,
pomocy w zabezpieczeniu egzystencji (art.69)
pomocy w zabezpieczeniu egzystencji (art.69)
każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Nauka w
każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Nauka w
szkołach publicznych jest bezpłatna (art.70)
szkołach publicznych jest bezpłatna (art.70)
państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny.
państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny.
Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza
Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza
wielodzietne i niepełne mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz
wielodzietne i niepełne mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz
publicznych (art.71),
publicznych (art.71),
Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka (art.72)…
Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka (art.72)…
W welfare state status człowieka
W welfare state status człowieka
nie zależy wyłącznie od tego,
nie zależy wyłącznie od tego,
co wypracował sobie na rynku
co wypracował sobie na rynku
„
„
Rynkoland”
Rynkoland”
„
„
posiada się tylko
posiada się tylko
to, co się samemu
to, co się samemu
zarobi (lub
zarobi (lub
odziedziczy)”
odziedziczy)”
„
„
Welfare state”
Welfare state”
„
„
sytuacja materialna
sytuacja materialna
osoby nie zależy
osoby nie zależy
wyłącznie od rynku”:
wyłącznie od rynku”:
„
„
prawo do
prawo do
zabezpieczenia
zabezpieczenia
społecznego np.: na
społecznego np.: na
wypadek
wypadek
niezdolności do
niezdolności do
pracy”
pracy”
Dlaczego
Dlaczego
welfare state
welfare state
jest potrzebny?
jest potrzebny?
Wyjaśnienie 1
Wyjaśnienie 1
welfare state
welfare state
jako konsekwencja powstania
jako konsekwencja powstania
kapitalizmu – teoria Flory i Albera
kapitalizmu – teoria Flory i Albera
instytucje państwa opiekuńczego pojawiają się na
instytucje państwa opiekuńczego pojawiają się na
skutek powstania kapitalizmu:
skutek powstania kapitalizmu:
kapitalizm rodzi dla pewnych grup problemy
kapitalizm rodzi dla pewnych grup problemy
(bieda robotników, złe warunki pracy i mieszkania)
(bieda robotników, złe warunki pracy i mieszkania)
a osłabione tradycyjne struktury (rodzina,
a osłabione tradycyjne struktury (rodzina,
wspólnota) nie są w stanie dostarczać wsparcia
wspólnota) nie są w stanie dostarczać wsparcia
osobom dotkniętym tymi problemami
osobom dotkniętym tymi problemami
Dlaczego
Dlaczego
welfare state
welfare state
jest potrzebny?
jest potrzebny?
Wyjaśnienie 2
Wyjaśnienie 2
Teoria praw socjalnych A. Marshalla
Teoria praw socjalnych A. Marshalla
Dopiero dzięki prawom socjalnym –
Dopiero dzięki prawom socjalnym –
a więc wyłącznie w państwach opiekuńczych
a więc wyłącznie w państwach opiekuńczych
możemy korzystać z pełni praw – w tym także
możemy korzystać z pełni praw – w tym także
cywilnych i politycznych (przykład: bez
cywilnych i politycznych (przykład: bez
powszechnej i bezpłatnej edukacji prawa
powszechnej i bezpłatnej edukacji prawa
wyborcze są pustym hasłem)
wyborcze są pustym hasłem)
Krytyka
Krytyka
welfare state
welfare state
1
1
Teoria państwa przemiałowego J.
Teoria państwa przemiałowego J.
Buchanana
Buchanana
„
„
państwo
państwo
dobrobytu”
dobrobytu”
Transfery kierowane
Transfery kierowane
są do rzeczywiście
są do rzeczywiście
potrzebujących:
potrzebujących:
najbiedniejszych,
najbiedniejszych,
osób w podeszłym
osób w podeszłym
wieku,
wieku,
niepełnosprawnych
niepełnosprawnych
niezdolnych do pracy
niezdolnych do pracy
„
„
państwo
państwo
przemiałowe”
przemiałowe”
Transfery kierowane
Transfery kierowane
są do wielu różnych
są do wielu różnych
grup, które to sobie
grup, które to sobie
wywalczyły i/lub z
wywalczyły i/lub z
których politycy
których politycy
chcieli stworzyć swój
chcieli stworzyć swój
elektorat
elektorat
Państwo dobrobytu nieuchronnie
przemienia się w państwo
przemiałowe
Krytyka
Krytyka
welfare state
welfare state
2
2
Teoria uzależnienia opiekuńczego Ch.
Teoria uzależnienia opiekuńczego Ch.
Murray’a
Murray’a
1)
1)
Prawo Niedoskonałego Wyboru
Prawo Niedoskonałego Wyboru
:
:
przyjęcie jakiejkolwiek
przyjęcie jakiejkolwiek
ogólnej reguły wskazującej na to, kto spełnia kryteria
ogólnej reguły wskazującej na to, kto spełnia kryteria
otrzymania odpowiednich świadczeń prowadzi do tego, że część
otrzymania odpowiednich świadczeń prowadzi do tego, że część
osób, które na te świadczenia zasługują ich nie otrzyma.
osób, które na te świadczenia zasługują ich nie otrzyma.
2)
2)
Prawo Niezamierzonych Nagród:
Prawo Niezamierzonych Nagród:
przynajmniej część rozmaitych form pomocy społecznej utrwala
przynajmniej część rozmaitych form pomocy społecznej utrwala
zachowania, które przyczyniły się do powstania warunków
zachowania, które przyczyniły się do powstania warunków
uzasadniających jej utrzymanie
uzasadniających jej utrzymanie
3)
3)
Prawo Łącznej Szkody
Prawo Łącznej Szkody
:
:
pomoc społeczna przynosi oczekiwane rezultaty tylko w
pomoc społeczna przynosi oczekiwane rezultaty tylko w
przypadkach, w których świadczenia są skierowane do osób
przypadkach, w których świadczenia są skierowane do osób
skłonnych je wykorzystać po to, aby zmienić swoją sytuację. We
skłonnych je wykorzystać po to, aby zmienić swoją sytuację. We
wszystkich innych przypadkach świadczenia te będą
wszystkich innych przypadkach świadczenia te będą
wyrządzały więcej szkody niż pożytku
wyrządzały więcej szkody niż pożytku
Na podst: K. Frieske, P. Poławski. Opieka i kontrola. Interart, Warszawa 1996
Skale polityki społecznej
Skale polityki społecznej
Centralizacja
Centralizacja
– przenoszenie
– przenoszenie
uprawnień na wyższe skale
uprawnień na wyższe skale
Skala centralna – rola:
Skala centralna – rola:
formułuje
formułuje
generalne cele zapewnia
generalne cele zapewnia
kontrolę legalności, celowości
kontrolę legalności, celowości
i skuteczności działania
i skuteczności działania
podmiotów w skali
podmiotów w skali
regionalnej i lokalnej
regionalnej i lokalnej
Decentralizacja
Decentralizacja
–
–
przenoszenie uprawnień na
przenoszenie uprawnień na
niższą skalę
niższą skalę
Skala lokalna – rola:
Skala lokalna – rola:
rozpoznanie własnych
rozpoznanie własnych
potrzeb środowiska,
potrzeb środowiska,
mobilizowanie lokalnych
mobilizowanie lokalnych
środków do rozwiązania
środków do rozwiązania
problemów, samorządność
problemów, samorządność
zasada pomocniczości
zasada pomocniczości
to, co jednostka i grupy społeczne oddolnie powołane
to, co jednostka i grupy społeczne oddolnie powołane
mogą zrealizować własnymi siłami i z własnej woli,
mogą zrealizować własnymi siłami i z własnej woli,
tego nie powinny odbierać struktury wyższego rzędu –
tego nie powinny odbierać struktury wyższego rzędu –
państwo lub organizacje
państwo lub organizacje
(„tyle społeczeństwa, ile to możliwe, tyle państwa, ile to
(„tyle społeczeństwa, ile to możliwe, tyle państwa, ile to
konieczne”)
konieczne”)
„
„
ustanawiamy Konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej jako
ustanawiamy Konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej jako
prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu
prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu
wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz,
wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz,
dialogu społecznym oraz na
dialogu społecznym oraz na
zasadzie pomocniczości
zasadzie pomocniczości
umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot”.
umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot”.
„
„
Welfare mix”
Welfare mix”
Model współpracy sektorów polityki
Model współpracy sektorów polityki
społecznej
społecznej
państwo
rynek
Sektor nieformalny
(rodzina)
Trzeci sektor
(społeczeństwo
Obywatelskie)
Wsch.
Zach
.
Pd.
Document Outline