Zarodziec ruchliwy

(Plasmodium vivax)

• jednokomórkowy pierwotniak

• jeden z gatunków wywołujących malarię u ludzi

• malaria (polska nazwa – zimnica)
• zarażonych zarodźcem jest około 300 milionów ludzi na całym świecie,
a rocznie umiera 1,5 miliona z nich

• obecnie choroba ogranicza się do biedniejszych, tropikalnych rejonów
Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej
• Problemy ze zwalczaniem choroby polegają na wzroście odporności
pasożyta na leki poprzednio w niej stosowane

Pasożyty rozwijają się w jelicie komarów, a później są

przenoszone z ich śliną za każdym razem, kiedy samica pobiera

swoją kolejną porcję krwi. Z krwią trafiają do komórek naszej

wątroby i bardzo intensywnie się tam mnożą. Po 9-16 dniach

wracają do krwi i przechodzą do czerwonych ciałek (erytrocytów),

gdzie po raz kolejny ulegają podziałom, doprowadzając w końcu do

zniszczenia całej komórki. Wywołuje to gorączkę i niedokrwistość.

W szczególnie niebezpiecznej mózgowej postaci malarii

zarażone erytrocyty blokują naczynia krwionośne w mózgu, co

doprowadza do jego niedokrwienia i śmierci.

 żywiciel pośredni – komar widliszek
 żywiciel ostateczny - człowiek

Objawy kliniczne

Objawy malarii przypominają o jej właściwej polskiej

nazwie, czyli zimnicy. Zwykle zaczyna się ona

dreszczami oraz nagłym wzrostem temperatury

do 40 lub więcej stopni. Niekiedy poprzedzają go

bóle głowy, mięśni, nudności i ogólne złe

samopoczucie. (Chorobę nazwano zimnicą, ponieważ

przy wzroście temperatury i dreszczach bardzo często

odczuwamy zimno). Po kilku godzinach wśród

obfitych potów gorączka opada.

Pasożyt niszczy krwinki czerwone, zatem jednym z

następstw infekcji jest też niedokrwistość.

Porównanie przebiegu malarii spowodowanej rożnymi

gatunkami zarodźca

Gatunek

Okres

wylęgania

Postać

choroby

Periodyczn

ość

gorączki

P. falciparum

7–30 dni

(90%)

Malaria

tropikalna

Brak

regularności

P. malariae

16–50 dni

Czwartaczka

72 h

P. ovale

12–18 dni

Trzeciaczka

48 h

P. vivax

12–18 dni

Trzeciaczka

48 h

Komar widliszek, widliszek

plamistoskrzydły

(Anopheles maculipennis)

 występuje

w

krajach

klimatu

tropikalnego

i

subtropikalnego, także w klimatach umiarkowanych

 komar widliszek ma 6-8 mm długości, jest

szarobrunatnej barwy, pokryty łuskami, a na skrzydłach

występują ciemne plamki. Ma możliwość przenoszenia

malarii, jednak w Polsce ze względu na chłodny klimat

pierwotniaki wywołujące tę chorobę nie przechodzą

pełnego cyklu rozwojowego.

 na głowie para dużych oczu, owłosione czułki,

 solidne szczęki używane do przekłuwania skóry ofiar

(lepiej rozwinięte u samicy)

ROZMNAŻANIE

Samica po zapłodnieniu wyszukuje żywiciela (człowiek, bydło i konie)

po nakłuciu skóry pobiera krew

kilka dni później składa na wodzie w zbiornikach czystej wody ok. 150-340 jaj

z jaj wylęgają się larwy

larwy po kilku linieniach zamieniają się w poczwarki

(poczwarka jest ruchliwa, ale nie pobiera pokarmu)

po 3-4 dniach powstaje dorosły owad

(Rozwój jaj komara widliszka występuje w temperaturze powyżej 10° C,

przezimowują zapłodnione samice komarów widliszków, u których rozwój jaj

zostaje zahamowany. W czasie zimy nie pobierają pokarmu.)

PROFILAKTYKA

• Jak dotąd nie udało się stworzyć skutecznej i bezpiecznej szczepionki

przeciwko pasożytom wywołującym malarię

• W związku z tym u osób przebywających na terenie występowania tej

choroby stosuje się profilaktykę lekami przeciwzimniczymi

• Istnieje kilka grup leków przeciwzimniczych. Jednym z najbardziej znanych,

stosowanym już od 300. lat jest chinina, otrzymywana z kory chininowca.

• Zaleca się ogólne środki ostrożności przed komarami: noszenie

odpowiedniej odzieży zakrywającej nogi i ręce, moskitiery, stosowanie
repelentów, czyli środków odstraszających owady