Turystyka jest sposobem bycia każdego współczesnego 
człowieka, który opuszcza czasowo miejsce stałego 
zamieszkania w różnych celach. Rola turystyki w życiu 
osób niepełnosprawnych jest bardzo duża. 

Turystyka daje: 

•możliwość poznania najbliższej okolicy, regionu i innych części 
kraju, 

•spotkania z kulturą, sztuką zabytkami i obiektami współczesnej 
architektury,

•szacunek do przyrody, pamiątek historycznych, sztuki ludowej  i 
do ludzi ją tworzących

W trakcie imprez krajoznawczo – turystycznych, o różnym 
charakterze są realizowane cele wychowawcze, które 
pomagają osobom niepełnosprawnym lepiej funkcjonować 
w otaczającej rzeczywistości. 

Do tych celów wychowawczych można zaliczyć :

• pomoc i wzajemna życzliwość, 

•kształtowanie norm współżycia społecznego, 

•wyrabianie prawidłowych nawyków bezpiecznego zachowania i 
poruszania się w obcym środowisku, 

•samoobsługa, 

•przygotowywanie posiłków i wiele innych. 

Sprawą nadrzędną jest pokazanie osobom niepełnosprawnym 
lepszych i piękniejszych stron życia, rozbudzanie potrzeby 
poznania, rozwijanie zainteresowań, propagowanie ciekawych 
form spędzania wolnego czasu 

Takie założenia w pracy turystycznej pozwalają na 
wielozmysłowe  odbieranie przez osoby niepełnosprawne 
bodźców zewnętrznych i na tej podstawie kształtowanie 
abstrakcyjnych dla nich pojęć geograficznych, historycznych i 
kulturowych. 

Dzieci niepełnosprawne mogą brać udział w różnych formach 
działalności turystycznej takich jak: wycieczki tematyczne, 
wielodniowe wycieczki, letnie obozy wędrowne, biwaki, 
zimowiskach, spotkaniach z ciekawymi ludźmi, lekcjach 
pokazowych w muzeach, galeriach, centrach ekologicznych.

 Turystyka dla osób niepełnosprawnych może być :

• czynnikiem przeciwdziałającym hipokinezji (niedoborowi ruchu), 

•wpływając pozytywnie na poprawę ich stanu zdrowia  poprzez 
wspomaganie procesów odnowy, regeneracji, a czasem nawet 
kompensacji uszkodzonych funkcji organizmu. 

Ma ona także duże znaczenie terapeutyczno – wychowawcze 
łagodzące skutki kalectwa. Wysiłek związany np. z udziałem w 
wycieczce mobilizuje do pokonywania słabości, zwiększa wiarę we 
własne siły, zachęca do zmierzenia się z trudnościami, 
podejmowania nowych wyzwań, osiągania coraz trudniejszych 
celów, usuwa napięcia, stresy oraz stany frustracji związane z 
kalectwem i poczuciem ograniczenia własnych możliwości. 

Rekreacja to dobrowolnie podejmowane czynności, które 
rozwijają człowieka i są formą jego samorealizacji i 
autoekspresji . Z punktu widzenia osobistego, tego rodzaju 
zajęcia są potrzebne w kategoriach:

• dowolności, 

•wewnętrznej potrzeby 

•samorealizacji psychicznej, 

•Samorealizacji fizycznej, 

•Samorealizacji emocjonalnej 

•samorealizacji intelektualnej. 

Znaczenie czasu wolnego i rekreacji jest ogromne i niezbędne dla 
dobrego samopoczucia i realizacji własnego „ja” zaangażowania 
społecznego, twórczych doświadczeń i wreszcie fizycznych 
korzyści, jakie mogą być osiągnięte przez rekreację. 

Problem rekreacji ma, bowiem nie tylko aspekt zdrowotny, ale 
postrzegany powinien być także w kategoriach prawa człowieka 
do korzystania z różnych form aktywności społecznej, w tym 
dostępu do instytucji i placówek czasu wolnego i rekreacji. I te 
dwa aspekty zakreślają dziedzinę rekreacji osób 
niepełnosprawnych. Kiedy rozważania dotyczą spraw 
terminologicznych warto zwrócić uwagę, że mimo wielu określeń 
stosowanych w odniesieniu do osób niepełnosprawnych, w 
rezultacie zostały zarzucone wszystkie te, które mają negatywny 
kontakt i implikują społeczną dyskryminację lub poniżanie, 
ponieważ prowadzą do nierównego lub niewłaściwego traktowania 
ludzi niepełnosprawnych. 

Aktywność fizyczna może byś rekomendowana w 
postaci przepisywanych ćwiczeń fizycznych. Może to 
być także aktywność fizyczna uprawiana regularnie, 
ale w znacznie przyjemniejszej postaci sportowej lub 
rekreacyjnej, np. pływania, marszów, joggingu, jazdy 
na rowerze, koszykówki, tańca itp. 

W sporcie dla wszystkich obserwuje się ostatnich latach trend do 
wychodzenia z sal i hal, krytych obiektów, gdzie stworzono 
idealne warunki do ćwiczeń fizycznych; obserwuje się mocny 
trend do wychodzenia z tych krytych pomieszczeń do naturalnego 
środowiska dla poznania własnej natury, umiejętności radzenia 
sobie w tym środowisku wyzwania, przeżycia przygody na własną 
miarę. Te wyzwania i trendy obserwujemy w rekreacji osób 
niepełnosprawnych, którym nie wystarczają ćwiczenia 
gimnastyczne na sali i w wodzie, zabawy, gry ruchowe i sportowe; 
jazda na nartach, pływanie, kajakarstwo, żeglarstwo, surfing, 
wspinaczka górska, itd.

Głównym celem rekreacji osób niepełnosprawnych nie jest 
wpływ uzdrawiający jako cel pierwszoplanowy, – bo wtedy 
należałoby mówić o terapii czy rehabilitacji. Głównym 
motywem jest osiągnięcie poprawy samopoczucia 
psychicznego i pokonywanie długotrwałego wpływu urazu lub 
przewlekłej choroby oraz przywracanie niezbędnych funkcji 
psychospołecznych i organicznych, a także wyposażenie osób 
niepełnosprawnych w umiejętności niezbędne do niezależnego 
życia w społeczeństwie i kreatywnego spędzenia wolnego 
czasu.

W Polsce rekreacja dla osób niepełnosprawnych w ścisłym tego słowa 
znaczeniu znajduje się w stadium początkowym, chociaż mamy duże 
osiągnięcia i tradycje w zakresie rehabilitacji i pedagogiki społecznej oraz 
rekreacji fizycznej. Rekreacja osób niepełnosprawnych coraz wyraźniej 
jest doceniana w kompleksowym leczeniu chorych na różne choroby. 
Podobne reakcje budzi teraz nowy u nas termin „sport dla wszystkich”. 

Dzięki zainteresowaniu i działalności coraz większej ilości organizacji 
pozarządowych i charytatywnych, zwiększa się zasięg osób i rodzin, które 
miały szansę popróbować dobrodziejstwa uczestnictwa w turnusach 
rekreacyjno-rehabilitacyjnych, w imprezach, festynach, w stałych 
zajęciach rekreacyjnych w miejscu zamieszkania. Na skutek tych 
doświadczeń rośnie poparcie społeczne i oczekiwania na tego rodzaju 
programy i usługi świadczone przez placówki i podmioty różnych 
sektorów, a wzmacniany przez media, klimat społeczny i wzory sprzyjają 
rozwojowi.

Duży udział w zwiększeniu możliwości uczestniczenia 
osób niepełnosprawnych w rekreacji i sporcie mają 
zaawansowane technologie w zakresie budowy wózków 
inwalidzkich, protezowania i pomocy protetycznych, 
rowerów i adaptacji przyborów i przyrządów. Dzięki temu 
postępowaniu wiele sportów, m.in. lekka atletyka i 
narciarstwo, stało się dostępnymi dla osób o różnym 
stopniu niepełnosprawności.

Różne możliwości udostępniania rekreacji ruchowej osobom 
niepełnosprawnym: 

•rekreację indywidualną w rodzinie, wspomaganą przez poradnictwo 
prowadzącego lekarza, magistra rehabilitacji ruchowej i/lub 
wychowania fizycznego,

•zajęcia grupowe lub indywidualne zorganizowane dla osób 
niepełnosprawnych w placówkach specjalistycznych,

•zajęcia zorganizowane, grupowe lub indywidualne w placówkach i 
organizacjach powszechnych

•rekreację indywidualną w rodzinie, wspomagana przez poradnictwo 
prowadzącego lekarza, magistra rehabilitacji ruchowej i/lub 
wychowania fizycznego,

•zajęcia integracyjne,

•włączanie się osób niepełnosprawnych do zajęć otwartych,

•imprezy sportowo- rekreacyjne dla osób niepełnosprawnych z 
udziałem wolontariuszy,

•zajęcia i imprezy organizowane przez osoby niepełnosprawne,

•obozy i turnusy rekreacyjno-rehabilitacyjne dla grup mieszanych, dla 
rodzin itp.,

•usługi odpłatne sektora prywatnego w zakresie ćwiczeń fizycznych i 
rekreacji ruchowej.

Możliwe są różne drogi włączania się do rekreacji. Każdy pierwszy krok 
będzie dobry o ile zachęci do trwałego korzystania z zajęć 
rekreacyjnych.

" Aktywność 

ruchowa może 

zastąpić dowolny 

środek leczniczy, 

ale żaden środek 

leczniczy nie 

zastąpi ruchu „

 A. Tissot