Zespół metaboliczny
Zespół metaboliczny
w profilaktyce lekarza
w profilaktyce lekarza
medycyny pracy
medycyny pracy
Łagów 16.06.2009
Łagów 16.06.2009
Łagów 16.06.2009
Łagów 16.06.2009
Zespół metaboliczny
Zespół metaboliczny
w profilaktyce lekarza
w profilaktyce lekarza
medycyny pracy
medycyny pracy
Łagów 16.06.2009
Łagów 16.06.2009
Łagów 16.06.2009
Łagów 16.06.2009
Dyslipidemia
Nadciśnienie
Cukrzyca Typ
2
Otyłość
Czynniki
predysponują
ce
Choroby układu
sercowo-
naczyniowego
›
Najważniejsze czynniki ryzyka
Najważniejsze czynniki ryzyka
odpowiedzialne za zgony na świecie w roku 2000
odpowiedzialne za zgony na świecie w roku 2000
IBLF dialogue with WHO.London.28.October.2002
Nadciśnienie
Otyłość
Nadciśnienie
Otyłość
Zgony (tysiące)
Zgony (tysiące)
Zespół metaboliczny (NCEP)
Zespół metaboliczny (NCEP)
•
Otyłość brzuszna
Otyłość brzuszna
– obwód pasa
– obwód pasa
> 102 cm
> 102 cm
-
-
mężczyźni
mężczyźni
> 88 cm
> 88 cm
–
–
kobiety
kobiety
akt.M-94,K-80cm.
akt.M-94,K-80cm.
•
Hipertriglicerydemia
Hipertriglicerydemia
150mg/dl (1,69mmol/l)
150mg/dl (1,69mmol/l)
•
Niskie stężenie cholesterolu HDL
Niskie stężenie cholesterolu HDL
<40mg/dl (1,04mmol/l) - mężczyźni
<40mg/dl (1,04mmol/l) - mężczyźni
<50mg/dl (1,29mmol/l) - kobiety
<50mg/dl (1,29mmol/l) - kobiety
•
Wysokie ciśnienie krwi
Wysokie ciśnienie krwi
(skurczowe
(skurczowe
130mmHg i/lub rozkurczowe
130mmHg i/lub rozkurczowe
85mmHg)
85mmHg)
•
Wysokie stężenie glukozy na czczo (
Wysokie stężenie glukozy na czczo (
110mg/dl; 6,1mmol/l)
110mg/dl; 6,1mmol/l)
Jeśli co najmniej trzy z poniższych kryteriów zostały
Jeśli co najmniej trzy z poniższych kryteriów zostały
spełnione:
spełnione:
ATP III.
ATP III.
JAMA 2001;
JAMA 2001;
285
285
:
:
2486-97.
2486-97.
Zespół metaboliczny (IDF)
Zespół metaboliczny (IDF)
•
Otyłość brzuszna
Otyłość brzuszna
– obwód pasa, dla rasy białej:
– obwód pasa, dla rasy białej:
94 cm – mężczyźni rasy białej
94 cm – mężczyźni rasy białej
80 cm – kobiety rasy białej
80 cm – kobiety rasy białej
Dodatkowo
Dodatkowo
którykolwiek z poniższych czterech czynników:
którykolwiek z poniższych czterech czynników:
•
Hipertriglicerydemia
Hipertriglicerydemia
150mg/dl (1,69mmol/l)
150mg/dl (1,69mmol/l)
•
Niskie stężenie cholesterolu HDL
Niskie stężenie cholesterolu HDL
< 40mg/dl (1,04mmol/l) – mężczyźni
< 40mg/dl (1,04mmol/l) – mężczyźni
<50mg/dl (1,29mmol/l) – kobiety
<50mg/dl (1,29mmol/l) – kobiety
•
Podwyższone ciśnienie krwi
Podwyższone ciśnienie krwi
skurczowe:
skurczowe:
130mmHg lub rozkurczowe:
130mmHg lub rozkurczowe:
85mmHg
85mmHg
•
Podwyższone stężenie glukozy na czczo we krwi:
Podwyższone stężenie glukozy na czczo we krwi:
100mg/dl (5,6mmo/l)
100mg/dl (5,6mmo/l)
www.idf.org/webdata/docs/idf_metasyndrome_definition.pdf
www.idf.org/webdata/docs/idf_metasyndrome_definition.pdf
Im więcej współistnieje czynników ryzyka tym...
.....większe prawdopodobieństwo wystąpienia
powikłań.
Wysokie i bardzo wysokie
Wysokie i bardzo wysokie
ryzyko
ryzyko
S
S
BP ≥180 mmHg
BP ≥180 mmHg
i/lub
i/lub
DBP
DBP
≥110 mmHg
≥110 mmHg
S
S
BP >160 mmHg
BP >160 mmHg
i D
i D
BP <70 mmHg)
BP <70 mmHg)
Cukrzyca
Cukrzyca
Zespół metaboliczny
Zespół metaboliczny
≥
≥
3
3
czynniki ryzyka
czynniki ryzyka
Powikłania narządowe
Powikłania narządowe
Bardzo
znacznie
zwiększone
Bardzo
znacznie
zwiększone
Bardzo
znacznie
zwiększone
znacznie
zwiększone
Bardzo
znacznie
zwiększone
Bardzo
znacznie
zwiększone
znacznie
zwiększone
znacznie
zwiększone
umiarkowanie
zwiększone
umiarkowanie
zwiększone
umiarkowanie
zwiększone
niewiele
zwiększone
Ciśnienie tętnicze (mmHg)
Inne czynniki ryzyka,
powikłania narządowe
lub choroby
współistniejące
Nadciśnienie
1 stopnia
SBP 140-159
DBP 90-99
Nadciśnienie
2 stopnia
SBP 160-179
DBP 100-109
Nadciśnienie
3 stopnia
SBP ≥ 180
DBP ≥ 110
3 lub więcej czynników
ryzyka, MS, powikłania
narządowe lub DM
Bardzo
znacznie
zwiększone
Bardzo
znacznie
zwiększone
znacznie
zwiększone
umiarkowanie
zwiększone
Przeciętne
niewiele
zwiększone
niewiele
zwiększone
Przeciętne
Prawidłowe
SBP 120-129
DBP 80-84
Wysokie
Prawidłowe
SBP 130-139
DBP 85-89
SBP: ciśnienie skurczowe; DBP: ciśnienie rozkurczowe; niewiele zwiększone,
umiarkowanie zwiększone znacznie zwiększone i bardzo znacznie zwiększone ryzyko
odnosi się do 10-letnie ryzyka wystąpienia incydentu lub zgonu z przyczyn sercowo-
naczyniowych. MS: zespół metaboliczny
Bez czynników ryzyka
1-2 czynniki ryzyka
choroba nerek lub układu
sercowo-naczyniowego
Stratyfikacja ryzyka - ESC/ESH 2007
Stratyfikacja ryzyka - ESC/ESH 2007
Czynniki ryzyka związane z otyłością brzuszną
↑
↑
t
t
rójglicerydy
rójglicerydy
nadciśnienie tętnicze
nadciśnienie tętnicze
hiperglikemia
hiperglikemia
↓
↓
c
c
holesterol HDL
holesterol HDL
ZESPÓŁ METABOLICZNY
ZESPÓŁ METABOLICZNY
wg. ATP III
wg.
IDF
kobiety
> 88 cm
> 80 cm
mężczyźni
> 102 cm
> 94 cm
OTYŁOŚĆ BRZUSZNA – KRYTERIA
ROZPOZNAWANIA NA PODSTAWIE OBWODU
PASA
OTYŁOŚĆ BRZUSZNA – KRYTERIA
ROZPOZNAWANIA NA PODSTAWIE OBWODU
PASA
Modyfikacja stylu
Modyfikacja stylu
ż
ż
ycia
ycia
Zaprzestanie palenia
Zaprzestanie palenia
Zmniejszenie masy cia
Zmniejszenie masy cia
ł
ł
a
a
Ograniczenie spo
Ograniczenie spo
ż
ż
ycia soli
ycia soli
Ograniczenie spo
Ograniczenie spo
ż
ż
ycia t
ycia t
ł
ł
uszczów zwierz
uszczów zwierz
ę
ę
cych
cych
Ograniczenie spo
Ograniczenie spo
ż
ż
ycia alkoholu
ycia alkoholu
Du
Du
ż
ż
o warzyw i owoców
o warzyw i owoców
Zwi
Zwi
ę
ę
kszenie aktywno
kszenie aktywno
ś
ś
ci fizycznej
ci fizycznej
Cele leczenia
Cele leczenia
Uzyskanie trwałego efektu
Uzyskanie trwałego efektu
hipotensyjnego
hipotensyjnego
Korygowanie zaburzeń
Korygowanie zaburzeń
hemodynamicznych i metabolicznych
hemodynamicznych i metabolicznych
Zmniejszenie zachorowalności i
Zmniejszenie zachorowalności i
umieralności z powodu udaru
umieralności z powodu udaru
mózgowego, incydentów wieńcowych
mózgowego, incydentów wieńcowych
lub niewydolności serca
lub niewydolności serca
Wydłużenie życia
Wydłużenie życia
•
<
<
130/80 mm Hg - u hipertoników
130/80 mm Hg - u hipertoników
z towarzyszącą
z towarzyszącą
ZESPÓŁ METABOLICZNY
ZESPÓŁ METABOLICZNY
( ? )
( ? )
cukrzycą (HOT, UKPDS, ADVANCE)
cukrzycą (HOT, UKPDS, ADVANCE)
dysfunkcją nerek (MDRD, IDNT)
dysfunkcją nerek (MDRD, IDNT)
udar mózgu (PROGRESS)
udar mózgu (PROGRESS)
ch.n.s. (EUROPA, CAMELOT)
ch.n.s. (EUROPA, CAMELOT)
•
<
<
140/90 mm Hg - u chorych z
140/90 mm Hg - u chorych z
nadciśnieniem
nadciśnieniem
Wartości docelowe ciśnienia
Wartości docelowe ciśnienia
w terapii hipotensyjnej wg ESH/ESC
w terapii hipotensyjnej wg ESH/ESC
2007
2007
1-16
Najczęstsze problemy
Najczęstsze problemy
w praktyce
w praktyce
codziennej
codziennej
Ze strony
Ze strony
pacjenta…..
pacjenta…..
Przerwanie terapii
Przerwanie terapii
Przyjmowanie leków nieregularnie
Przyjmowanie leków nieregularnie
Ze strony
Ze strony
lekarza…..
lekarza…..
Niedocenianie globalnego ryzyka
Niedocenianie globalnego ryzyka
sercowo-naczyniowego
sercowo-naczyniowego
Nieświadomość lub niechęć
Nieświadomość lub niechęć
do zwiększania
do zwiększania
intensywności leczenia
intensywności leczenia
–”inercja kliniczna”
–”inercja kliniczna”
Niedostateczna staranność w
Niedostateczna staranność w
osiąganiu celu terapeutycznego
osiąganiu celu terapeutycznego
Pozory mylą
Pozory mylą
skąpoobjawowy pacjent z
skąpoobjawowy pacjent z
czynnikami ryzyka układu
czynnikami ryzyka układu
sercowo -naczyniowego
sercowo -naczyniowego
Jak przekona
Jak przekona
ć
ć
m
m
ł
ł
odego
odego
chorego do leczenia?
chorego do leczenia?
Skuteczno
Skuteczno
ść
ść
leczenia – z 30% jedynie 12% leczy si
leczenia – z 30% jedynie 12% leczy si
ę
ę
skutecznie
skutecznie
3% chorych wie,
3% chorych wie,
ż
ż
e NT sprzyja chorobom s.-
e NT sprzyja chorobom s.-
n.
n.
Po 1 roku 50% chorych przerywa terapi
Po 1 roku 50% chorych przerywa terapi
ę
ę
a po 4 latach leczy si
a po 4 latach leczy si
ę
ę
tylko 23%
tylko 23%
Skuteczne leczenie NT zmniejsza powik
Skuteczne leczenie NT zmniejsza powik
ł
ł
ania s.-
ania s.-
n. nawet o 40%
n. nawet o 40%
LECZENIE
LECZENIE
HIPOTENSYJNE
HIPOTENSYJNE
CELE
CELE
Nadciśnienie
tętnicze
<140/90 mm
Hg
Nadciśnienie tętnicze
+ cukrzyca.2 lub
wysoki czynnik ryzyka
Nadciśnienie tętnicze
+ nefropatia
<125/75 mmHg
ESH-ESC Guidelines 2003, PTNT 2003
Łączenie
leków hipotensyjnych
Diuretyki
Diuretyki
Inhibitory ACE
Inhibitory ACE
Antagoniści
wapnia
Antagoniści
wapnia
Antagoniści
receptora
AT
1
Antagoniści
receptora
AT
1
ß-
adrenolityki
ß-
adrenolityki
1
-adrenolityki
1
-adrenolityki
Diuretyki
Diuretyki
Inhibitory ACE
Inhibitory ACE
Antagoniści
wapnia
Antagoniści
wapnia
Antagoniści
receptora
AT
1
Antagoniści
receptora
AT
1
ß-
adrenolityki
ß-
adrenolityki
1
-adrenolityki
1
-adrenolityki
Łączenie
leków hipotensyjnych
Co w 2007 roku ?
Wspó
Wspó
ł
ł
praca lekarz - pacjent
praca lekarz - pacjent
(
(
compliance
compliance
)
)
66%
porzuca lub zmienia
terapię hipotensyjną
51%
słaba kontrola ciśnienia
35%
działania niepożądane
Ambrosioni et al. J Hypertension 2000; 18: 1691-1699
Konsekwencje pomini
Konsekwencje pomini
ę
ę
cia
cia
dawki leku
dawki leku
Godziny poranne:
•
39% epizodów niedokrwienia
mięśnia sercowego
•
56% udarów mózgu
Chory nie przyjmuje
regularnie leków
ryzyka wystąpienia incydentu
sercowo-naczyniowego
Brak pełnej ochrony narządowej
w godzinach porannych
Izolowane nadci
Izolowane nadci
ś
ś
nienie
nienie
skurczowe
skurczowe
Nie ma charakteru
Nie ma charakteru
ł
ł
agodnego
agodnego
Wi
Wi
ąż
ąż
e si
e si
ę
ę
ze zwi
ze zwi
ę
ę
kszeniem ryzyka zachorowalno
kszeniem ryzyka zachorowalno
ś
ś
ci i zgonu
ci i zgonu
w wyniku wzrostu sztywno
w wyniku wzrostu sztywno
ś
ś
ci du
ci du
ż
ż
ych naczy
ych naczy
ń
ń
t
t
ę
ę
tniczych
tniczych
Zwi
Zwi
ę
ę
ksza ono ryzyko
ksza ono ryzyko
:
:
udarów mózgu i choroby niedokrwiennej serca o
udarów mózgu i choroby niedokrwiennej serca o
40%
40%
zgonu z powodu chorób uk
zgonu z powodu chorób uk
ł
ł
adu kr
adu kr
ąż
ąż
enia o 50%
enia o 50%
niewydolno
niewydolno
ś
ś
ci serca o 50%
ci serca o 50%
N
a
p
o
d
=
J
N
C
7
