Jerzy Arendt

WYKŁAD II

Patomorfologia i Patofizjologia

Ogólny pogląd na zdrowie i chorobę

Ogólny pogląd na zdrowie i chorobę

Ogólny pogląd na zdrowie chorobę



Definicja zdrowia i choroby



Definicja homeostazy i adaptacji



Czynniki chorobotwórcze zewnętrzne



Czynniki chorobotwórcze wewnętrzne



Czynniki chorobotwórcze psychiczne



Zależność chorób od wieku człowieka



Wady rozwojowe



Oblicza choroby w świetle historii

Ogólny pogląd na zdrowie chorobę
cd.



Przebieg i zejście choroby



Metodologia badań chorób



Podstawowe pojęcia z patologii

Definicja zdrowia i choroby

W potocznym rozumieniu
zdrowie i chorobę uważamy
za pojęcia osobne. W
rzeczywistości są one
nierozłączne, gdyż istnieje
dynamika procesów
składających się na to co
nazywamy zdrowiem i co
uważamy za chorobę

Definicja zdrowia i choroby

W ujęciu WHO z 1974 r.
zdrowie jest „ stanem pełnego
dobrego samopoczucia
( dobrostanem) fizycznego,
psychicznego i społecznego, a
nie tylko nieobecnością
choroby czy niedomagania”

Definicja zdrowia i choroby

W powszechnym znaczeniu przez

chorobę rozumiemy na ogół zły stan

zdrowia fizycznego lub psychicznego

czemu towarzyszy potrzeba pomocy

lekarskiej czy społecznej.

Nie jest łatwo w sposób naukowy

zdefiniować pojęcie choroby, świadczy

o tym wiele prób podejmowanych przez

różnych autorów.

Definicja choroby podana przez

Billewicza- patofizjologa wydaje się być

najpełniejsza

„Chorobę należy uważać za

złożony łańcuch wzajemnie ze sobą

powiązanych zjawisk czynnościowych i

morfologicznych, jako następstwo

bezpośrednich uszkodzeń organizmu

przez czynnik chorobotwórczy, a także

zjawisk odczynowych, obronnych i

przystosowawczych oraz zaburzeń

regulacji”

Definicja homeostazy i adaptacji



Homeostaza jest zdolnością ustroju
do utrzymania w dynamicznej
równowadze stałości środowiska
wewnętrznego



Adaptacja jest ogółem odczynów
czynnościowych i strukturalnych
zmierzających do zachowania
szeroko pojętej homeostazy

Parametry podstawowych czynności

ustroju utrzymują się w wąskich

granicach. Procesy kontrolujące

całość tych zjawisk nazywamy

procesami regulacji funkcji ustroju.

Wiele czynników istniejących w

otaczjącym nas świecie i tkwiących w

nas samych nieustannie zagrażają

tym procesom.

Czynniki chorobotwórcze
zewnętrzne

- biologiczne:



członkonogie, świerzb, wesz, komar,

mucha tse-tse, pchła, pluskwa, kleszcz



robaki, glista ludzka, owsiki, tasiemce



przywry, motylica wątrobowa,przywra

krwi



pierwotniaki, pełzak czerwonki,

wielkouściec jelitowy ( lamblia), rzęsistek
pochwowy, pasożyt zimnicy,
toksoplazmoza

Czynniki chorobotwórcze zewnętrzne

Bakterie:



krętki - anginy Plaut- Vincenta, kiły



laseczki tlenowe- wąglika



laseczki beztlenowe- zgorzeli gazowej, tężca, jadu

kiełbasianego



maczugowce- błonicy



włoskowce- różycy



paciorkowce- zapalenia płuc



gronkowce- stany ropne



dwoinki gram ujemne- rzeżączki, zapalenia opon

mózgowych



pałeczki- czerwonki, pałeczki- duru brzusznego oraz

paradurów



prątki - gruźlicy, trądu

Inne czynniki chorobotwórcze



Grzyby chorobotwórcze



drożdże chorobotwórcze



riketsje i wirusy



rośliny trujące i substancje szkodliwe roślin

jadalnych [ muchomory i inne grzyby,

niedojrzałe ziemniaki i zielone pomidory,

gorzkie migdały i

pestki owoców]



rośliny niejadalne [ wilcza jagoda, sporysz}



zatrucia mięsem- bakteryjne lub tzw.

owocami morza bez uchwytnych czynników

Czynniki chorobotwórcze
fizyczne



Uraz [stłuczenie, rana,
złamanie]



czynniki termiczne,
[odmrożenie, oparzenie,
porażenie słoneczne]



promieniowe
pozafioletowe



promienie rtg., izotopów



energia elektryczna



Ciśnienie

atmosferyczne

[ choroba

kesonowa]



ruch kołyszący

[choroba morska]



znaczne

przyspieszenie ruchu

[samoloty, formuła 1]



Fala dźwiękowa



wibracje

Czynniki chorobotwórcze
chemiczne



Stężone kwasy, zasady



zatrucia ołowiem, rtęcią



sole metali lekkich



tlenek węgla



siarkowodór



fosgen, cyjanowodór, iperyt, luizyt
{gazy bojowe}

Palenie tytoniu

Pylice płuc



węglowa



krzemowa



azbestowa



aluminiowa



berylowa



cementowa

Czynniki jatrogenne

[związane z
działalnością
lekarską]



- operacje



- zabiegi



- stosowane leki lub
substancje

Czynniki chorobotwórcze
wewnętrzne



Niedobór potasu, sodu, wapnia



niedobór żelaza



niedobór białek ustrojowych



niedobór tłuszczów



niedobór węglowodanów



niedobór hormonów [np. karłowatość
przysadkowa, matołectwo
przysadkowe]

Karłowatość przysadkowa ( 10 lat)

Kretyn tarczycowy- lat 6

Czynniki psychiczne: stres,
depresja, choroby afektywne



Mogą usposabiać
a nawet wywołać
choroby
somatyczne jak:



Nerwicę układu
krążenia



Nerwicę układu
pokarmowego



ostry wrzód trawienny



chorobę
nadciśnieniową



zmniejszoną
odporność
immunologiczną

Istnieje przysłowie” każdy
wiek ma swoje prawa” ale
możemy także powiedzieć iż
„każdy wiek ma swoje
choroby”

Zależność chorób od wieku
człowieka

Zależność chorób od wieku
człowieka

Choroby płodu - wady rozwojowe, zakażenia (kiła,
HIV)
choroby noworodków - zamartwice, urazy
okołoporodowe, żółtaczka
choroby małego dziecka- choroby zakaźne,
krztusiec, błonica, płonica
choroby choroby wieku szkolnego- choroba
reumatyczna, świnka, brodawki skórne
choroby okresu pokwitania- niedokrwistość,
neurastenia, gruźlica, wole
choroby okresu przekwitania - nadciśnienie, zawał,
nowotwory, udary mózgu
choroby starości- otyłość starcza, choroby układu
krwionośnego, osteoporoza, nowotwory

Wady rozwojowe:
-uwarunkowane genetycznie
-uwarunkowane środowiskowe



Choroba dziedziczna to choroba,

która jest przekazywana przez

jedno lub oboje rodziców wraz z

materiałem genetycznym



choroba wrodzona jest chorobą

nabytą w trakcie życia płodowego

np. kiła wrodzona

Wady rozwojowe ustroju człowieka.

Stanowią osobny dział anatomii
patologicznej zwanej teratologią

Niektóre wady rozwojowe
człowieka i zwierząt znalazły
odzwierciedlenie w
niepohamowanej fantazji
ludzkiej
Przodowała w tym sztuka
grecka i rzymska

Sfinks grecki-
tułów lwa i kobieca głowa i piersi

Możemy stanowczo odrzucić
możliwość istnienia potomstwa
pochodzącego z dwóch
różnych gatunków świata
zwierzęcego

Nie możemy odrzucić
przesłanek, które tworzą
pomost między tymi tworami
fantazji ludzkiej, a
spostrzeżeniami człowieka.

Jest możliwość tworzenia się rogu

skórnego, stopy końsko-szpotawej,

szponowatości paznokci

saty
r

Syrena- wada rozwojowa
kończyn dolnych polega na
złączeniu obu kończyn

Cyklopia- oko osadzone w
oczodole w linii środkowej ciała

Dwutwarzowość- Światowid miał
cztery oblicza, bóg słowiański
Trzygłów, bóg rzymski Janus miał
dwie twarze

Zroślaki bracia syjamscy byli
kupcami i dożyli wieku 62 lat
zrośnięci ze sobą w okolicy
wyrostków mieczykowatych

Oblicza choroby w świetle
historii



Trudno prześledzić objawy chorobowe na

przestrzeni wieków gdyż były one

niejednoznaczne



Określenia starożytne psoriasis może

oznaczać łuszczycę bądź świąd



Nazwa kiła dawniej odpowiadała pojęciu

przepukliny, teraz choroby wenerycznej



Praca Władysława Szumowskiego 1928-

Polacy chorowali najczęściej na: gruźlicę

robaczyce, kołtun, ospę, dur wysypkowy,

choroby weneryczne

Zmienność obrazów chorobowych co
wiąże się z

wieloma czynnikami

można zauważyć w ostrych
chorobach zakaźnych, gruźlicy,
chorobach wenerycznych, chorobach
krwi i wielu innych

Choroba przejawia się objawami
-objawy podmiotowe ( które zgłasza
chory)
-objawy przedmiotowe ( które są
uchwytne w obiektywnym badaniu
lekarskim)



Między działaniem czynnika patogennego a

ujawnieniem się choroby jest czas wylęgania



Jeżeli zaburzenia przekraczają możliwości

kompensacyjne ustroju pojawiają się

zwiastuny



W miarę rozwoju choroby pojawia się objawy

swoiste



Następuje pełny rozwój choroby



Występuje okres szczytowy choroby



Okres ustępowania objawów per lysis- powoli-

per crisis- przełomowo

Wyzdrowienie może być:
pełne tzn. Restitutio ad
integrum
z pozostawieniem trwałych
następstw Restitutio cum
defectu

Jeżeli zawiodą mechanizmy

kompensacyjne ustroju dochodzi
do śmierci tzw. zejścia
śmiertelnego [ Exitus letalis]

Choroby można badać na drodze 1.
badań doświadczalnych:



In vivo tzn. w żywym

ustroju



In vitro tzn. „w szkle”

w środowisku

sztucznym

Na drodze 2.badań

klinicznych:



Chorych leczonych

ambulatoryjnie



Chorych leczonych

szpitalnie

Na drodze 3. badań

epidemiologiczny
ch

dotyczących



Środowiska



Warunków socjalnych



Warunków pracy



Nawyków
żywieniowych



Trybu życia itp.

Podstawowe pojęcia w
patologii (łać.-pol.)



Sanitas- zdrowie



Morbus- choroba



Pathogenesis-
patogeneza



Nosologos-
nozologia



Aetiologia-
etiologia



Exacerbatio-
zaostrzenie



Complicatio-
powikłanie



Recidiva- nawrót



Remissio- ustąpienie
objawów