Geriatria, gerontologia i pielęgniarstwo geriatryczne we współczesnym świecie

Geriatria, gerontologia

we współczesnym świecie –

cele i założenia

,,To nieszczęście, że

tak mały odstęp

dzieli czas, gdy

jesteśmy zbyt

młodzi, od czasu,

gdy jesteśmy zbyt

starzy”

Monteskiusz

Podstawowe dyscypliny medyczne

(aspekt cyklu życia)

pediatria,

,,mediatria” (choroby wewnętrzne

wieku dojrzałego),

geriatria

GERIATRIA – medycyna podeszłego

wieku

gr.

geronton – stary, starzec,

gr.gerontos - starość

wg WHO 2004 r.

Specjalistyczna dziedzina medycyny, która zajmuje

się zdrowiem i chorobami oraz opieką i pomocą

osobom w podeszłym wieku.

Dziedzina medycyny dotycząca fizjologicznych i

patologicznych aspektów starzenia się człowieka oraz

problemów klinicznych starszego wieku.

Geriatrą może być wyłącznie lekarz.

Gerontologia

Wg WHO 2004 r.

Wielodyscyplinarny kierunek naukowy

dotyczący wszystkich aspektów starzenia,

włączając w to czynniki: zdrowotne,

biologiczne, socjologiczne, psychologiczne i

środowiskowe.

To nauka o starości i o wszystkich związanych z nią

zjawiskach.

Geriatria jest jednym z działów gerontologii

GERONTOLOGIA – działy:

Gerontologia doświadczalna –

bada mechanizmy starzenia się na

modelach zwierzęcych.

Gerontologia społeczna –

bada warunki życia oraz potrzeby ludzi

starszych, dążąc do ich zaspokojenia oraz analizuje rolę i zadania

starszego pokolenia w rodzinie i społeczeństwie np.

gerontopsychologia (psychologia starzenia),

- gerontopedagogika (geragogika, andragogika) – dotyczy procesów

edukacyjnych przygotowujących do starości

Gerontologia kliniczna

(geriatria)–

zajmuje się nie tylko chorobami ludzi

starych ale także profilaktyką geriatryczną i rewitalizacją (odzyskiwanie

i utrzymywanie podstawowych funkcji starego organizmu przez

psychoterpię, leki, dietę, fizykoterapię).

Gerontologiem może być lekarz oraz specjalista innego zawodu, działu

nauki.

HISTORIA GERIATRII I GERONTOLOGII

Starożytność

– ok. 700 r. p.n.e.- Indie – księga ,,Wiedza o

długowieczności”; starcy cieszyli się ogólnym
szacunkiem;

starożytny Egipt – medycyna oszacowała
możliwość życia człowieka na 110 lat; starców
otaczano szacunkiem;

starożytny Rzym i Grecja – osoby stare (↑50r.ż.)
stanowiły 2% populacji, pojawiają się publikacje
nt. chorób ludzi starych, opóźniania procesów
starzenia się organizmu;

c.d. historii gerontologii i geriatrii

Średniowiecze

-wiara w eliksiry, pigułki młodości;
-opiekę nad ludźmi starymi sprawowano w domach
rodzinnych, przy klasztorach, zamkach, warowniach
(żołnierze)
-542 r. – Francja – pierwszy dom opieki zwany hospicjum
-1257 r.- filozof Roger Bacon wydaje 2 traktaty dotyczące
odrębności wieku starszego w porównaniu z młodością
i wiekiem dojrzałym

c.d. historii gerontologii i geriatrii

Polska

-Polanie – rodami rządziły rady starców, których otaczano szacunkiem;
-organizowano szpitale dla osób starych, kalekich, chorych
prowadzone przez kościoły, klasztory np.1152 r. Jędrzejów - szpital dla
ubogich prowadzony przez zakon cystersów
(do 1800 roku szpital - współczesny odpowiednik domu
spokojnej starości, domu dziennego pobytu);
-1522 r. – Miechowita publikuje pracę pt. ,,Utrzymywanie zdrowia”

akcentując konieczność szanowania zdrowia dla ,,dobrej starości”;

-1800 r.- ukazało się przetłumaczone na j. polski dzieło Hufenlanda;
-1806 r – Józef Lipnicki przedstawił pierwszą polską pracę

gerontologiczną pt. ,,O utrzymaniu zdrowia starszych ludzi”

Nowoczesna geriatria i gerontologia

rozwija się od ok. 200 lat;

1903 r. – Dyrektor Instytutu Pasteura w Paryżu – Ilia

Miecznikow – wprowadza pojęcie ,,gerontologia”;

1909 r. – Ignatz Leo Nasher (wiedeński lekarz pracujący

w Nowym Jorku) wprowadza

pojęcie ,,geriatria” oraz organizuje pierwsze na świecie

Towarzystwo Geriatryczne (

Geriatric Society)

publikujące specjalistyczny periodyk

,,Geriatrics”

Lata 30-te XXw. doktor Marjory Warren (Anglia) –

prekursorka specjalizacji medycznej z zakresu geriatrii

II wojna światowa, rozwój cywilizacji, postęp medycyny

oraz przemiany demograficzne przyczyniły się do

intensywnego rozwoju geriatrii i gerontologii;

licznie powstają towarzystwa geriatrii i gerontologii

w Europie

Nowoczesna geriatria i gerontologia –

cd.

lata 40-te – publikacje nt. typowych problemów

geriatrycznych

lipiec 1948 r. Anglia- uznanie geriatrii jako

specjalizacji lekarskiej – zatrudnienie pierwszego

konsultanta z geriatrii w NHS,

1950 r. – pierwszy Międzynarodowy Kongres

Gerontologiczny w Liege (Belgia),

1999 r. – powstaje Europejski Związek Towarzystw

Medycyny Geriatrycznej (EUGMS,

European Union

Geriatric Medical Society) –

wyraz konsolidacji

rozwoju geriarii w Europie

c.d. nowoczesnej geriatrii i gerontologii

Polska

rozwój zainteresowania problematyką geriatryczną

w Polsce nastąpił w okresie powojennym;

w Polsce nastąpił w okresie powojennym;
I publikacja o tematyce gerontologicznej w powojennej
Polsce – 1946 r. – J. Mruk ,,Zmiany nadnerczy w wieku
starczym”;
1956 r. – z inicjatywy dr Bogdana Snarskiego powstaje
pierwsze Sanatorium Geriatryczne w Inowrocławiu;
1960 r.- Danuta Jakubowska i Wojciech Pędich otwierają
pierwszą poradnię geriatryczną w Opolu;
1961 r.- w Łodzi powstaje pierwszy w Polsce oddział
geriatryczny w strukturze domu pomocy społecznej a
w Katowicach – oddział geriatryczny szpitala miejskiego;

c.d. nowoczesnej geriatrii i gerontologii

Polska

1967 r.- powstaje Sekcja Geriatryczna Polskiego

Towarzystwa Lekarskiego;

1973 r. – powstaje Polskie Towarzystwo

Gerontologiczne;

Lata 80-te – pierwsza jednostka akademicka

prowadząca kształcenie z zakresu geriatrii –

Klinika Geriatrii w Krakowie

lata 80 – te – specjalizacje z geriatrii dla lekarzy;

1994r.- powstaje Kolegium Lekarzy Specjalistów

Geriatrii

rozwój badań naukowych oraz licznych przedsięwzięć

z zakresu geriatrii i gerontologii np. w

przygotowaniu -Projekt Ustawy o Społecznym

Ubezpieczeniu Pielęgnacyjnym, 2007 r.- Zespół ds.

Geriatrii przy Ministrze Zdrowia, który opracuje

strategię rozwoju systemu opieki geriatrycznej

19 maja 2010r.- projekt Rozporządzenia MZ

w sprawie standardu postępowania przy

udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu

geriatrii (przekazany do konsultacji społecznych)

aktualnie – nieliczne specjalizacje dla lekarzy,

pielęgniarek z pielęgniarstwa geriatrycznego

Światowe inicjatywy na rzecz ludzi

starych

W 1991r. Zgromadzenie Ogólne ONZ uzgodniło

zbiór zasad promujących prawa osób starszych do

niezależności, uczestnictwa, samorealizacji i

godności;

Rok 1999 ogłoszono Międzynarodowym Rokiem

Osób Starych pod hasłem ,,Społeczeństwo dla

każdego wieku”, aby zwiększyć intensywność

działań politycznych na rzecz interesów ludzi

starych;

II Światowy Kongres Starzenia się – Madryt 2002 –

służył zrewidowaniu Międzynarodowego Planu

Działania w zakresie Starzenia się

c.d. światowych inicjatyw na rzecz

ludzi starych

Platforma Działania Czwartej Światowej Konferencji

Kobiet oraz Deklaracja Pekińska z 1995 r. – zwróciły

uwagę na problemy starszych kobiet żyjących

w ubóstwie;

WHO zainicjowała globalny ruch ,,aktywnego starzenia

się”, który zwraca uwagę na poprawę zdrowia

niezależność, ochronę społeczną ludzi starych;

1996r.- Agenda Habitat I Deklaracja w sprawie

Ludzkich Siedlisk drugiej Konferencji Narodów

Zjednoczonych

2000r.- Dakar – Ramowy Plan Działań Światowego

Forum Edukacji

c.d. światowych inicjatyw na rzecz

ludzi starych

2000 r. Inicjatywy na rzecz Rozwoju Społecznego

24 sesji Zgromadzenia Ogólnego;

2001 r. – Milenijna Deklaracja Narodów

Zjednoczonych;

Bank Światowy prowadzi prace nad reformą

emerytur i wspomaganiem ludzi w

starszym wieku.

Document Outline