PROBLEMY

MODERNIZACJI

1. POJĘCIE MODERNIZACJI

2. TEORIE MODERNIZACJI

3. MECHANIZMY

MODERNIZACJI

1. POJĘCIE MODERNIZACJI



DEFINICJE

HISTORYCZNE

–

SYNONIM

WESTERNIZACJI LUB AMERYKANIZACJI



Def. S. Eisenstadta – zmiana typów systemów

społecznych, ekonomicznych i politycznych jakie
rozwinęły się w Europie Zachodniej i Stanach
Zjednoczonych od XVII do XIX wieku, w krajach
europejskich, a później w krajach Ameryki Południowej,
Azji i Afryce.



Def. W. Moore’a – całkowite przekształcenie

tradycyjnego, przednowoczesnego społeczeństwa w
takie formy technologii i związane z nimi organizacji
społecznej,

które

charakteryzują

zaawansowane,

zamożne

i

stabilne

politycznie

narody

Świata

Zachodniego.



DEFINICJE RELATYWISTYCZNE – SKUPIAJA SIĘ
NA PROCESIE ZMIAN



Def. E. Tiraykiana – nowoczesność nie jest

tożsama z współczesnością, odnosi się do
najbardziej postępowych, innowacyjnych
przełomów w poznawczych, moralnych, etycznych,
technicznych i społecznych formach, które
przyczyniają się do poprawy kondycji ludzkiej.
Następuje przemieszczanie się epicentrów
nowoczesności od społeczeństw – rozsadników w
kierunku innych państw.



Def. Sz. Chodaka – modernizacja – szczególny

przypadek rozwoju zmierzający do osiągnięcia
wyznaczonych wyższych standardów (celowe ich
naśladowanie nie tylko przez elity, ale znaczące
segmenty społeczeństwa).

DEFINICJE ANALITYCZNE – WYZNACZAJĄ RÓZNE WYMIARY

NOWOCZESNEGO SPOŁECZEŃSTWA

Def. strukturalne N. Smelsera – wielowymiarowe ujęcie
obejmujące sześć dziedzin:

Ekonomia – (1) zakorzenienie technologii w wiedzy naukowej, (2)

przejście od produkcji rolnej na własne potrzeby na rzecz
rolnictwa komercyjnego, (3) zastąpienie pracy ludzi i zwierząt
energia nieożywioną i maszyn, (4) rozprzestrzenienie się form
miejskich i koncentrację przestrzennej siły roboczej,

Polityka – (5) przejście od władzy plemiennej do władzy opartej na

prawie

wyborczym,

demokracji,

reprezentacji

i

partiach

politycznych

Edukacja – (6) likwidacja analfabetyzmu i wzrastające znaczenie

wiedzy,

Religia – (7) sekularyzacja życia społecznego
Życie rodzinne – mniejsza rola więzów krwi i większa specjalizacja

funkcjonalna rodziny,

Stratyfikacja – nacisk na mobilność i indywidualne osiągnięcia

Def. psychologiczne – wyznaczone przez określony typ osobowości
(niezależność

od

tradycyjnych

autorytetów

(postawa

antydogmatyczna),

zainteresowanie

sprawami

publicznymi,

otwartość na nowe doświadczenia, wiara w siłę rozumu i nauki,
planowanie,

antycypowanie,

zorientowanie

na

przyszłość,

gratyfikacja odroczona, wysokie aspiracje edukacyjne i zawodowe

TEORIE MODERNIZACYJNE

SYNONIM POSTEPOWEJ ZMIANY
HISTORYCZNE – SPOŁECZNYCH, POLITYCZNYCH,

EKONOMICZNYCH, KULTUROWYCH I MENTALNYCH
ZMIAN DOKONUJACYCH SIĘ W SPOŁ. ZACHODNICH
(DOCHODZENIE

DO

NOWOCZESNOŚCI)WYSIŁKI

PODEJMOWANE PRZEZ ZACOFANE LUB SŁABO
ROZWINIĘTE SPOŁECZEŃSTWA, ABY DOGONIC TE
WIODĄCE (TEORIA I. WALLERNSTEINA – C – PP – P)

TEORIE MODERNIZACJI I KONWERGENCJI (ROZPAD

NA TRZY ŚWIATY – SPOŁ. KAPITALISTYCZNE,
SOCJALISTYCZNE I POSTKOLONIALNE POŁUDNIE I
WSCHÓD)

KLASYCZNE TEORIE MODERNIZACJI SKUPIAŁY SIĘ NA

KONTRASTACH I i III ŚWIATA, ZAŚ TEORIE
KONWERGENCJI NA POKONYWANIU RÓŻNIC I i II
SWIATA

MECHANIZMY MODERNIZACJI

STRUKTURALNE I FUNKCJONALNE RÓZNICOWANIE JEST

NIEUCHRONNYM

I

NATURALNYM

PROCESEM

O

NIEJEDNAKOWYM TEMPIE ZMIAN. ELITY MAJĄ ZNOSIĆ
BARIERY MODERNIZACYJNE, TRADYCYJNE, ZACOFANE
STYLE ZYCIA, INSTYTUCJE I WZORY ORGANIZACYJNE.

ODNIESIENIE DO TEORII DARWINA – ZDERZENIE

KULTUROWE

I

CYWILIZACYJNE

(KONKURENACJA)

WYWOŁUJE DĄŻENIA DO ZASPOKOJENIA CORAZ B.
WYRAFINOWANYCH

POTRZEB

SPOŁECZNYCH,

DOSKONALENIE

ADAPTACYJNE

I

ŚWIADOMOŚĆ

KORZYSTANIA Z KORZYŚCI NOWOCZESNOŚCI – DZIAŁA
TZW. “EFEKT DEMONSTRACJI” – DOSTRZEGANIE
WYZSZEGO STANDARDU ŻYCIA, DOSTATKU, WOLNOSCI

TEORIA KONWERGENCJI – DOMINUJĄCE TECHNOLOGIE

NARZUCAJĄ OKR. FORMY ORGANIZACJI SPOŁECZNEJ,
ŻYCIA POLITYCZNEGO, KULTUROWEGO, CODZIENNYCH
ZACHOWAŃ – DZIAŁA TZW. LOGIKA INDUSTRIALIZMU

UNIFORMIZACJA, HOMOGENIZACJA I KONWERGENCJA