 
 
2
Wartość dodana
Podstawowym produktem na rynku jest
wartość dodana
kupowanego przedmiotu lub usługi, czyli to, co dzięki temu 
zakupowi zyska nabywca.
Wartość dodana (added value) to inaczej korzyść lub 
postrzegana wartość użytkowa.
Odbiorcami wartości dodanej nie są firmy tylko 
ludzie
, ponieważ
korzyści z zakupu odnoszą ludzie, natomiast firma (instytucja, 
organizacja) jako twór niematerialny nie odnosi korzyści.
Przykłady korzyści (wartości dodanej):
- wzrost satysfakcji,
- wzrost wynagrodzenia (premia),
- wzrost zysku lub dywidendy,
- prestiż.
W organizacji opartej na strukturze procesowej najważniejszą 
rolę odgrywają ci, którzy 
bezpośrednio
tworzą wartość dodaną
dla klienta.
 
3
Pomiar wydajności procesów
Istnieje ogromna liczba różnych mierników wydajności procesów 
z których większość wywodzi się z 4 podstawowych wymiarów:
1.
Jakości
– definiowanej jako charakterystyczne cechy produktu
lub usługi wpływające na jego zdolność do zaspokajania 
potrzeby.
2.
Czasu
posiadającego 2 cechy: szybkość dostawy (jak szybko
łańcuch dostaw może zaspokoić potrzebę po jej 
zidentyfikowaniu), niezawodność dostawy (zdolność 
dostarczenia produktu/usługi w uzgodnionym terminie).
3.
Kosztu
.
4.
Elastyczności
– szybkość reakcji na zmieniające się potrzeby
klientów. Wyróżnia się:
- elastyczność asortymentową (umiejętność produkowania wielu 
produktów lub świadczenia różnorodnych usług), 
- ilościową (umiejętność produkowania każdej ilości produktu),
- względem zmian (umiejętność dostarczenia nowych produktów 
z jak najmniejszym opóźnieniem).
 
4
Miary wydajności procesów
Produktywność
Efektywność
Czas trwania cyklu (przepustowość)
 
5
Produktywność
Przykłady (1) i (2) to jednoczynnikowe mierniki produktywności 
(stosunek wyników do jednej kategorii nakładów).
Przykład (3) to wieloczynnikowy miernik produktywności 
(relacja wyników do wielu kategorii nakładów).
Produktywność jest kategorią pieniężną lub ilościową.
Przykłady miary (wskaźnika) produktywności:
(1)Liczba obsłużonych klientów / liczba roboczogodzin
(2)Liczba wyprodukowanych wyrobów / liczba maszynogodzin
(3)Wartość sprzedaży / koszty wynagrodzeń, materiałów, 
amortyzacji
Produktywność = wyniki / nakłady
 
6
Efektywność
Miernik (wskaźnik) efektywności wskazuje, jaki odsetek 
(procent) wyniku standardowego stanowi wynik rzeczywisty. 
Miernik mniejszy od 100% oznacza, że możliwości procesu nie są 
w pełni wykorzystane.
Efektywność jest z reguły kategorią procentową.
Wynik standardowy to szacunkowa wartość wyniku przy danym 
poziomie nakładów (może on być oparty na szczegółowych 
badaniach lub na danych historycznych).
Efektywność = wyniki rzeczywiste / wyniki standardowe *100%
 
7
Czas trwania cyklu
Przykład:
Klient spędził w warsztacie samochodowym 60 minut, przy czym 
faktyczny czas mechanika wymieniającego zużytą oponę na 
nową trwał 12 minut.
Stąd odsetek czasu zwiększający wartość = 12 / 60 * 100% = 
20%
Miernik w praktyce bardzo przydatny, ponieważ aby w łańcuchu 
dostaw skrócić czas trwania cyklu, należy osiągnąć dobre wyniki 
w innych wymiarach: jakościowych, kosztowych, elastyczności.
Miernikiem wiążącym wartość dodaną i czas jest:
odsetek czasu przeznaczonego na zwiększenie wartości
będący
stosunkiem
czas zwiększania wartości / całkowity czas trwania cyklu * 100%
Zwany jest też przepustowością lub czasem przepływu
 
Zasady definiowania mierników
Dokonując definiowania mierników procesu,
należy brać pod uwagę cechy
charakterystyczne samych procesów:
1.
1.
Koszty procesu
Koszty procesu
– obejmują wszystkie koszty związane z
wykonywaniem danego zestawu operacji.
2.
2.
Długość czasu realizacji procesu
Długość czasu realizacji procesu
– średni czas
wykonania wszystkich operacji wchodzących w skład procesu.
3.
3.
Elastyczność procesu
Elastyczność procesu
– zdolność do całkowitej
zmiany, doskonalenia, przestawienia kolejności wykonywania 
czynności, łączenia operacji.
4.
4.
Jakość procesu
Jakość procesu
– syntetyczna lub cząstkowa miara
przebiegu procesu wyrażająca się oceną poziomu satysfakcji 
klientów z dostarczonych efektów procesu.
1/
3
 
Zasady definiowania mierników
Zakres definiowania miernika powinien objąć następujące 
elementy:
1. Sprecyzowanie nazwy miernika
2. Przeznaczenie
3. Częstotliwość
4. Sposób mierzenia i obliczania (lub szacowania)
5. Źródło (źródła) danych
6. Odpowiedzialność za wartości i działania
7. Wartość docelową
2. Przeznaczenie miernika
Powinno określać dlaczego miernik jest w firmie wprowadzany i 
czego się od niego oczekuje.
3. Częstotliwość miernika
Określa jak często miernik jest obliczany oraz jakich okresów 
czasu dotyczy.
2/
3
 
Zasady definiowania mierników
4. Sposób mierzenia, obliczania lub szacowania
Przy określaniu sposobu pomiaru należy zadawać następujące 
pytania:
 czy wartość miernika można obliczyć w oparciu o wzór 
matematyczny ?
 czy z wzoru wynika jednoznacznie, jakie dane źródłowe są 
potrzebne ?
 jak dokładne będą wyniki obliczania lub szacowania ?
 czy dokładność wyników jest wystarczająca ?
 czy korzystanie z wartości przeciętnych nie zaszkodzi miernikowi 
?
 czy warto określać także zakres wartości miernika, od 
minimalnej do maksymalnej ?
5. Źródła danych
Dane powinny pochodzić z systemu informatycznego, lub z 
urządzeń generujących i gromadzących dane automatycznie.
6. Odpowiedzialność za wartości i działania
Powinny być określone osoby (lub zespoły), odpowiedzialne za 
dane źródłowe a zwłaszcza za ich poprawność.
7. Wartość docelowa
Przy określaniu wartości docelowej należy zadawać następujące 
pytania:
 jaki jest obecny poziom wartości miernika ?
 jaki poziom miernika jest pożądany ?
 jaki poziom miernika jest realistyczny ?
 ile czasu zajmie osiągnięcie docelowej wartości ?
3/
3
 
Praktyczne uwagi dotyczące
definiowania mierników
1. Konieczne jest powiązanie mierników z celami i
strategią organizacji.
2. Miernik ma być oczywisty i intuicyjny.
3. Mierniki powinny być proste (tzn. łatwe do 
zaprezentowania
i zrozumienia).
4. Miernik trzeba wypróbować, przetestować, a
następnie podjąć decyzje
o jego wykorzystaniu lub odrzuceniu.
5. Należy wybrać mierniki motywujące do usprawnień
operacji i poprawy wyników.
6. Mierniki powinny uwidaczniać zależności między
zmiennymi - powinny 
być konstruowane jako wskaźniki.
7. Wraz z upływem czasu należy wprowadzać nowe
mierniki i doskonalić stare.
8. Nie należy mierzyć mało istotnych obszarów lub
elementów działalności, gdyż wysiłek będzie 
nieadekwatny do efektów.
9. Gromadzenie danych służących do oceny winno być
łatwe i efektywne kosztowo.
 
Związki przyczynowo-skutkowe
między miernikami
W ramach wyprowadzania firmy ze stanu kryzysowego, w firmie tej 
sformułowano nową strategię, koncentrując się na pracownikach, 
klientach i zyskach. Kierownictwo założyło, że musi istnieć związek między 
zadowoleniem pracowników, ich sposobem obsługi klientów  i postawami 
wobec klientów a przychodami i zyskami firmy. Założenie to pozwalało 
przyjąć, że wzrost zadowolenia pracowników i klientów przełoży się na 
oczekiwany przez kierownictwo i akcjonariuszy efekt finansowy.
W wyniku badań statystycznych okazało się, że zadowolenie pracowników 
miało wpływ
na zadowolenie klientów, które zwiększało sprzedaż. Ustalono, że wzrost 
zadowolenia pracowników o 5% zwiększał wartość indeksu zadowolenia 
klientów o 1,3 %. Wzrost ten zwiększał sprzedaż w centrum handlowym o 
0,5%.
Uzyskanie przekonania o związkach przyczynowo-skutkowych 
pomiędzy miernikami jest zazwyczaj bardzo trudne, wymaga 
przeprowadzenia profesjonalnych badań statystycznych. Jednym z 
nielicznych ale znanych przypadków takich badań są analizy w 
amerykańskiej firmie handlowej Sears (za Harvard Business 
Review).
Badania w firmie Sears potwierdziły istnienie korelacji pomiędzy 
zadowoleniem pracowników i klientów oraz przychodami, 
przyjmowanej dotychczas wyłącznie w oparciu o intuicję. Wyniki 
badań wskazały jednak, jak bardzo potrzebny jest także zdrowy 
rozsądek biznesowy. Inwestycje w morale pracowników i szczęście 
klientów mogą przynieść efekty, ale będą to niewielkie efekty. 
Kierownictwo Sears zdecydowało, że nie można polegać wyłącznie 
na przedstawionych czynnikach i należy poszukać dodatkowych 
mechanizmów ekonomicznych  zwiększających przyszły sukces 
finansowy firmy Sears.
 
Związki przyczynowo-skutkowe
między miernikami
Diagram Ishikawy
Diagram przyczynowo-skutkowy Ishikawy stosowany 
jest w celu ustalenia przyczyn występujących 
niedoskonałości głównie w procesach jakościowych 
(w tym w problemach funkcjonowania procesów 
informacyjnych) w instytucji.
Procedura rysowania diagramu Ishikawy (5 kroków)
1. Narysuj poziomą strzałkę na środku kartki, skierowaną 
w prawo.
2. Nazwij problem w formie zdania oznajmującego i zapisz 
go na kartce przy grocie strzałki.
1/
4
 
Diagram Ischikawy
3. Określ główne grupy przyczyn problemu. Poprowadź 
strzałki pomocnicze do strzałki głównej. Na końcach 
każdej z nich zapisz po jednej z głównych przyczyn.
2/
4
 
4. Przeanalizuj każdą grupę przyczyn i sformułuj 
przyczyny szczegółowe mieszczące się w każdej grupie.
Poprowadź strzałki do strzałki pomocniczej.
Na końcach każdej z nich zapisz jedną z przyczyn 
szczegółowych.
Diagram Ischikawy
3/
4
 
5. Przeanalizuj i sformułuj przyczyny szczegółowe 
mieszczące się 
w każdej grupie.
Przeprowadź analizę przyczyn zgodnie z krokiem 5. 
procedury, aż do momentu, w którym uznasz, że 
przyczyny są wystarczająco szczegółowe.
Diagram Ischikawy
4/
4
 
Przykład diagramu Ischikawy
 
18
Mierzalne elementy biznesu i spodziewane
korzyści
Podane przykłady pokażą mierzalne elementy 
biznesu 
i spodziewane korzyści dla 5 grup procesów:
1.Sprzedaż i marketing
2.Zaopatrzenie materiałowe
3.Produkcja
4.Logistyka i dystrybucja
5.Finanse i administracja
 
Sprzedaż i marketing
Mierzalne elementy biznesu
Spodziewane korzyści
1/
5
 
Zaopatrzenie materiałowe
Mierzalne elementy biznesu
Spodziewane korzyści
2/
5
 
Produkcja
Mierzalne elementy biznesu
Spodziewane korzyści
3/
5
 
Logistyka i dystrybucja
Mierzalne elementy biznesu
Spodziewane korzyści
4/
5
 
Finanse i administracja
Mierzalne elementy biznesu
Spodziewane korzyści
5/
5
 
24
PROJEKTOWANIE ORGANIZACJI
PROCESOWEJ
Projektowanie organizacji procesowej jest w 
znacznym stopniu uzależnione od:
- przygotowania merytorycznego  i mentalnego 
pracowników,
- nastawienia na szybką reakcję na zmieniające 
się warunki konkurencyjne otoczenia,
- zdolność do adaptacji,
- akceptację płaskiej struktury zarządzania.
Dużą rolę odgrywają więzi nieformalne, 
umiejętność pracy zespołowej, skłonność do 
ryzyka
i eksperymentowania oraz rozwijanie i dzielenie 
się wiedzą.
 
25
Etapy projektowania organizacji
procesowej
1. Określenie celu działania organizacji
2. Identyfikacja procesów
3. Wykonanie map procesów z wykorzystaniem
procesów referencyjnych
4. Opracowanie miar procesów
5. Wdrożenie systemu informatycznego
wspomagającego funkcjonowanie organizacji
6. Ciągłe doskonalenie procesów
 
26
Ciągłe doskonalenie procesów
Strategia ciągłego doskonalenia procesów może 
polegać na zaprojektowaniu procesów i 
rozwiązań organizacyjnych od nowa (nawet bez 
dogłębnej analizy stanu obecnego), 
w innym przypadku polegać może jedynie na 
gruntownej analizie i próbach usprawnienia już 
istniejących rozwiązań.
Stąd też wyróżnia się 3 zasadnicze strategie 
wdrażania procesów:
Strategię usprawniania procesów (Business 
Process Improvement)
Strategię reorganizacji procesów (Business 
Process Reengineering)
Strategię ciągłego doskonalenia procesów 
(Business Process Continuous Improvement)
 
27
27
Ciągłe doskonalenie procesów
Przykładem usprawniania procesów może być 
usprawnienie procesu przyjmowania zamówień 
klientów przejawiające się eliminacją zbędnych 
czynności administracyjnych. Po takim zabiegu 
oczekiwać można poprawy efektywności o 
kilkanaście procent. 
W przypadku reorganizacji zmiana mogłaby 
polegać na przyjmowaniu zamówień od klientów 
poprzez pocztę elektroniczną oraz realizację 
większości operacji dostawczych i księgowych 
przez personel działu sprzedaży. W tym 
przypadku wzrost efektywności może 
przekroczyć nawet kilkadziesiąt procent