PROCES UCZENIA SIĘ

Uczenie się

„Proces powstawania

poprzez doświadczenie

względnie trwałych zmian

w zachowaniu się

jednostki”

Wyróżnia się dwa

podstawowe rodzaje

uczenia się:

Warunkowanie klasyczne
–

Pawłowskie

Warunkowanie
instrumentalne-

sprawcze

WARUNKOWANIE

KLASYCZNE

Poprzez warunkowanie

klasyczne jednostki uczą się

przewidywać pojawianie się

ważnych wydarzeń w

środowisku (np. pokarm lub

ból) i przygotowywać się na

nie.

Jest to proces, w którego

przebiegu początkowo

obojętny dla organizmu

bodziec w wyniku

długotrwałego podawania

go wraz z bodźcem, który

bez uprzedniego uczenia

wywołuje określoną

wrodzoną, odruchową

reakcję organizmu,

nabiera zdolności do

wywoływania tej reakcji

•

Bodziec, który bez uczenia wywołuje

reakcję organizmu to bodziec

bezwarunkowy (Bb, Sb)).

•

Wrodzona reakcja organizmu –

reakcja bezwarunkowa lub odruch

bezwarunkowy(Rb).

•

Bodziec, który w wyniku podawania

go z bodźcem bezwarunkowym nabrał

zdolności wywoływania podobnej

reakcji to bodziec warunkowy

(Bw,Sw), a reakcja przez niego

wywołana to reakcja warunkowa lub

odruch warunkowy (Rw).

Mechanizm warunkowania klasycznego

odkrył Iwan Pawłow, który badając

trawienie u psów – zauważył, że często

zaczynały one wydzielać ślinę , zanim

jeszcze zobaczyły pokarm np. na widok

laboranta, sygnału dźwiękowego,

światła. Pawłow doszedł do wniosku,

że musi zachodzić jakiś rodzaj uczenia

się, sprawiającego, że reakcja

początkowo wywoływana przez

pokarm zaczyna być wywoływana

przez bodźce skojarzone z pokarmem.

TYPY WARUNKOWANIA

KLASYCZNEGO

W warunkowaniu klasycznym

czas ma istotne znaczenie.

Sw i Sb muszą być podawane

wystarczająco blisko siebie w

czasie, aby dany organizm

spostrzegł je jako powiązane ze

sobą.

•

Warunkowanie następcze

– Sw pojawia się

przed Sb i twa przynajmniej do podania

tego ostatniego.

•

Warunkowanie śladowe

– Sw przestaje

działać tuż przed podaniem Sb.

•

Warunkowanie równoczesne

– Sw i Sb

podaje się równocześnie.

•

Warunkowanie wsteczne-

Sw następuje po

Sb.

•

Warunkowanie jest zazwyczaj

najbardziej efektywne wtedy, gdy

stosuje się warunkowanie

następcze, przy krótkim odstępie

czasu między pojawieniem się Sw i

Sb.

•

WYGASZANIE REAKCJI

– zachodzi

wtedy, gdy po Sw nie następuje już

Sb.

Gdy jakiś bodziec jest podobny do Sw

uczestniczącego w warunkowaniu, ale nie

identyczny, Rw może wystąpić lub nie.

•

Generalizacja bodźca

– jest mechanizmem

sprawiającym, że bodźce podobne do

oryginalnego Sw mogą wywołać Rw.

•

Różnicowanie

– jest mechanizmem

sprawiającym ,że nowy bodziec podobny

do starego jest od niego odróżniany i

reakcja warunkowa nie występuje

Warunkowanie klasyczne

wyjaśnia wiele reakcji

emocjonalnych a także

może odgrywać znaczącą

rolę w uzależnieniach.

WARUNKOWANIE

INSTRUMENTALNE

Poprzez warunkowanie

instrumentalne jednostki uczą

się, które zachowania są

korzystne a które nie – uczą się,

które reakcje warto powtarzać, a

których lepiej unikać.

Warunkowanie instrumentalne

jest uczeniem się następującym w

wyniku aktywnych (sprawczych)

zachowań organizmu (np.człowieka)

w interakcji z otoczeniem.

Warunkowanie instrumentalne

nazywa się też sprawczym.

Badaczem, który

zapoczątkował prace nad

warunkowaniem

instrumentalnym był

E.Thorndike.

W 1898r. przedstawiał on jedno z

podstawowych praw psychologii

– PRAWO EFEKTU.

PRAWO EFEKTU

– zachowanie, które w

danej sytuacji wywołuje odczucie

zadowolenia, zostaje skojarzone z tą

sytuacją i jeśli w przyszłości sytuacja ta

się powtórzy, to wzrasta

prawdopodobieństwo, iż powtórzone

zostanie także to zachowanie. Jeżeli

natomiast w danej sytuacji zachowanie

wywoła odczucie dyskomfortu, to spada

prawdopodobieństwo powtórzenia się

tego zachowania w podobnych warunkach

w przyszłości.

TYPY RELACJI MIĘDZY

ZACHOWANIEM A JEGO

KONSEKWENCJAMI

Wzmocnienie – nagroda.

2 typy wzmocnień:

•

WZMOCNIENIE POZYTYWNE

– każda

konsekwencja zachowania, która powoduje

zwiększenie się prawdopodobieństwa

powtórzenia się tego zachowania w

przyszłości. Udziela się nagród zaraz po

wystąpieniu zachowania, nasilając je.

WZMOCNIENIE NEGATYWNE

– takie

wykonanie reakcji, które pozwala

uniknąć przykrych, awersyjnych

konsekwencji, co powoduje

zwiększenie się prawdopodobieństwa

powtórzenia tej reakcji w przyszłości.

Ma miejsce wtedy, gdy usuwa się

jakiś nieprzyjemny bodziec, co

zwiększ prawdopodobieństwo

danego zachowania.

•

KARANIE

– jest procedurą, która

zmniejsza prawdopodobieństwo

występowania reakcji poprzez

zastosowanie nieprzyjemnego

bodźca.

•

POMIJANIE

– zmniejsza

prawdopodobieństwo występowania

reakcji poprzez usuwanie

przyjemnego bodźca.

Wzmacnianie może być zarówno

ciągłe jak i sporadyczne.

•

WZMACNIANIE CIĄGŁE

–

organizm jest nagradzany za

każdym razem, gdy zachowa się

w pożądany sposób.

•

WZMACNIANIE SPORADYCZNE

–

organizm jest nagradzany

według pewnego rozkładu

Wzmacnianie ciągłe

prowadzi do szybszego

uczenia się. Wzmacnianie

sporadyczne powoduje

większa trwałość

wyuczonych reakcji.

ROZKŁADY WZMACNIANIA

Są cztery główne , najczęściej

stosowane rozkłady.

Można wśród nich wyróżnić dwa

typy:

•

Rozkłady oparte na proporcjach –

wzmacnianie następuje po pewnej

liczbie pożądanych reakcji.

•

Rozkład według stałych proporcji

– wzmocnienie zawsze następuje

po określonej liczbie reakcji.

•

Rozkład według zmiennych

proporcji – z góry ustalana jest

przeciętna liczba reakcji między

wzmocnieniami.

Rozkłady oparte na odstępach

czasowych – oznaczają

udzielenie wzmocnień co jakiś

czas, pod warunkiem, że w tym

czasie pojawiła się choć jedna

pożądana reakcja, niezależnie

od liczby tych reakcji.

•

Rozkład o stałych odstępach

czasowych – czynnik wzmacniający

podaje się po pierwszej reakcji

wykonanej po upływie określonego

czasu od poprzedniego

wzmocnienia.

•

Rozkłady o zmiennych odstępach

czasowych – z góry ustala się

przeciętny odstęp czasowy.

Document Outline