ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY

DZIECKA OD URODZENIA

DO 3. ROKU ŻYCIA

Spis

treści:

1. Wstęp
2. Poznawanie świata poprzez dotyk
3. 1 miesiąc życia
4. 2 miesiąc życia
5. 3 miesiąc życia
6. 4 miesiąc życia
7. 5 miesiąc życia
8. 6 miesiąc życia
9. 7 miesiąc życia
10. 8 miesiąc życia
11. 9 miesiąc życia
12. 10 miesiąc życia
13. 11 miesiąc życia
14. 12 miesiąc życia
15. 13 miesiąc życia
16. 14 miesiąc życia
17. 15 miesiąc życia
18. 16 miesiąc życia
19. 17 miesiąc życia
20. 18 miesiąc życia

21. 19 miesiąc życia
22. 20 miesiąc życia
23. 21 miesiąc życia
24. 22 miesiąc życia
25. 23 miesiąc życia
26. 24 miesiąc życia
27. 25 miesiąc życia
28. 26 miesiąc życia
29. 27 miesiąc życia
30. 28 miesiąc życia
31. 29 miesiąc życia
32. 30 miesiąc życia
33. 31 miesiąc życia
34. 32 miesiąc życia
35. 33 miesiąc życia
36. 34 miesiąc życia
37. 35 miesiąc życia
38. 36 miesiąc życia
39. Bibliografia

Pierwszy rok życia dziecka jest wyjątkowy pod
względem tempa rozwoju. Już nigdy człowiek nie
podlega tak wielu dynamicznym zmianom w tak
krótkim czasie. Dziecko pojawia się na świecie jako
bezbronna, słabo kontaktująca się ze światem istotka a
zaledwie w ciągu 12 miesięcy przeistacza się w
sprawnego ruchowo i zdolnego do porozumiewania się
z otoczeniem człowieczka.

WSTĘP

http://konopki.ovh.org/zoom_image.php?sort=id&id_phot=2273&start=12&limit=12&kategoria=25&fraza=&album=

POZNAWANIE ŚWIATA POPRZEZ

DOTYK

•

dziecko zaczyna dokonywać cudownych odkryć już

w pierwszych minutach po narodzinach

• dopiero w chwili narodzin jego wrażliwość
dotykowa zaczyna się rozbudzać

• dziecko po raz pierwszy dowiaduje się, że coś czuje,
gdy rodzic bierze je w swoje ramiona, przytula i
głaszcze

http://www.maluchy.pl/artykul/151

1 MIESIĄC ŻYCIA

• na podanym palcu mocno zaciśnie piąstkę

• uchwyt ten jest tak mocny, że podając mu palce obu rąk,
bez obawy można podnieść malucha do góry

• położony noworodek na brzuchu na ok.. 3 sekundy
podniesie główkę, natomiast położony na plecach odwróci
główkę na bok.

• dziecko w tym okresie widzi, słyszy i czuje

• komunikuje swoje potrzeby za pomocą płaczu

• na silne bodźce dźwiękowe lub świetlne dziecko reaguje
gwałtownym odrzuceniem rąk i rozprostowaniem
paluszków, a następnie wraca do poprzedniej pozycji tzw.
odruch MORO

• dziecko silnie reaguje na dotyk, uspokaja się wzięte na
ręce i przytulone

• choć jeszcze nie rozumie, ale powinno się do niego
przemawiać, śpiewać, bo rozpoznaje głos i uczy się w ten
sposób porozumiewać

http://babyonline.pl/pub/images/004/roz1-2.jpg

http://www.we-dwoje.pl/files/Image/art_bonus_175/we_dwoje_1_3125.jpg

http://www.we-dwoje.pl/files/Image/art_bonus_175/we_dwoje_1_1816.jpg

http://grzegorz-krawiec.blog.onet.pl/1,AR3_2008-03_2008-03-01_2008-03-31,index.html

2 MIESIĄC ŻYCIA

•

dziecko porusza się energiczniej bo ma już silniejsze

mięśnie

• opanowuje ruchy mięśni szyi, tułowia i barków,
położone na brzuszku podnosi główkę, która po chwili
gwałtownie opada

• ciało dziecka jest bardziej wyprostowane a piąstki są
już lekko otwarte

• dwumiesięczne dziecko wydaje dźwięki
przypominające „a” lub „e”, czasem łączy je z „h”

• krzykiem przyciąga swoją uwagę i potrafi bezbłędnie
rozpoznawać czy jest zadowolony, głodny, itp.

• wodzi oczami za kolorowym i wyraźnym przedmiotem
i fascynuje go twarz rodzica

• reaguje na dźwięk

dzwonka

• maluch coraz częściej i na dłużej skupia wzrok

http://mojebaby.pl/photogallery.php?photo_id=225

3 MIESIĄC ŻYCIA

•

leżąc na brzuchu dziecko unosi głowę opierając się na

przedramionach, ale nie podnosi jeszcze pupy

• podnoszone do pozycji siedzącej nieco lepiej utrzymuje
główkę

• swobodnie obraca główką

• koordynuje wzrok ze słuchem

• wydaje z siebie dźwięki

• szuka wzrokiem źródła dźwięku

• uśmiecha się

• próbuje trzymać mocno grzechotkę włożoną do ręki i
patrzy na nią

http://images.google.pl/imgres?imgurl=http://www.strykowski.net/kubastudio/Wesole_dziecko_na_nocniku._-

_Kuba_7_miesiecy._Zdjecia._2585.jpg&imgrefurl=http://marrrtha.wordpress.com/&h=532&w=365&sz=108

&hl=pl&start=3&um=1&tbnid=sTkLJYCjjzK0jM:&tbnh=132&tbnw=91&prev=/images%3Fq%3Dchwyt

%2Bdziecka%26gbv%3D2%26um%3D1%26hl%3Dpl%26lr%3D%26sa%3DN

4 MIESIĄC ŻYCIA

•

malec leżąc na brzuchu długo i pewnie utrzymuje główkę

w górze

• bawi się rączkami i wszystko co nimi złapie, wkłada do
buzi

• obraca główkę w kierunku hałasu i zaczyna się głośno i
radośnie śmiać na widok rodziców

• płacze w różny sposób

• potrafi chwycić zabawkę obiema dłońmi

• wydaje okrzyki radości

• podtrzymywany pod paszkami, z reguły trzyma nóżki
zgięte, ale czasami prostuje je i odpycha się od podłoża

• zbliża niepewnie dłoń do grzechotki, bawi się palcami

http://www.zabawki.pulawy.pl/pic/ogrodekmuzycznyocean.jpg

http://babyonline.pl/pub/images/001/1942-copy.jpg

5 MIESIĄC ŻYCIA

•

niemowlę siedzi podparte, zgina rączki i nóżki,

napina mięśnie brzucha i miednicy

• ciągle ćwiczy, bawi się swoimi stopami, próbując
nawet włożyć je sobie do buzi

•

śmieje się, piszczy, bardzo żywo reaguje na widok

mamy

•

leżąc na brzuchu prostuje raz jedną raz drugą rękę,

skręca głowę i w efekcie coraz częściej udaje mu się
przewrócić na plecy

• śmieje się głośno, gdy się je zaczepia

• wyciąga rękę w kierunku zabawki, dotyka jej i
próbuje chwycić

• wymawia już sylaby „agha”, „aghu”, „he” i inne
połączenia samogłosek ze spółgłoskami

http://images.google.pl/imgres?imgurl=http://www.strykowski.net/kubastudio/Wesole_dziecko_na_nocniku._-

_Kuba_7_miesiecy._Zdjecia._2585.jpg&imgrefurl=http://marrrtha.wordpress.com/&h=532&w=365&sz=108&hl=pl&start=3&um=

1&tbnid=sTkLJYCjjzK0jM:&tbnh=132&tbnw=91&prev=/images%3Fq%3Dchwyt%2Bdziecka%26gbv%3D2%26um%3D1%26hl

%3Dpl%26lr%3D%26sa%3DN

6 MIESIĄC ŻYCIA

• niektóre dzieci w tym wieku podciągają się do pozycji
siedzącej i utrzymują się w niej przez chwilę dobrze przy
tym kontrolując pozycję głowy

• położony na brzuszku opiera się na ramionach i pozostaje
w tej pozycji dość długo

• chwyta zabawkę całą dłonią przekład ją z rączki do rączki

• pojawiają się pierwsze ząbki

• rozpoznaje obce osoby

• gaworzenie: szeregowanie rozmaitych wyraźnych sylab
ze zmianą siły dźwięku i wysokości tonu

http://images.google.pl/imgres?imgurl=http://www.strykowski.net/kubastudio/Wesole_dziecko_na_nocniku._-

_Kuba_7_miesiecy._Zdjecia._2585.jpg&imgrefurl=http://marrrtha.wordpress.com/&h=532&w=365&sz=108&hl=pl

&start=3&um=1&tbnid=sTkLJYCjjzK0jM:&tbnh=132&tbnw=91&prev=/images%3Fq%3Dchwyt%2Bdziecka

%26gbv%3D2%26um%3D1%26hl%3Dpl%26lr%3D%26sa%3DN

7 MIESIĄC ŻYCIA

•

sprawnie obraca się z pleców na brzuch

• dziecko ma już na tyle wyćwiczone mięśnie, że
próbuje samodzielnie siadać

• podczas zabawy nie musi się już podpierać, co
pozwala mu chwytać dwa przedmioty równocześnie
lub jeden duży obiema rączkami.

• dziecko stara się przemieszczać: pełza, turla się

• uważnie obserwuje czynności osób mu bliskich

• wymawia sylaby "la, wa, ta, ba, ka"

http://images.google.pl/imgres?

imgurl=http://www.strykowski.net/kubastudio/Wesole_dziecko_n

a_nocniku._-

_Kuba_7_miesiecy._Zdjecia._2585.jpg&imgrefurl=http://marrrth
a.wordpress.com/&h=532&w=365&sz=108&hl=pl&start=3&u

m=1&tbnid=sTkLJYCjjzK0jM:&tbnh=132&tbnw=91&prev=/im

ages%3Fq%3Dchwyt%2Bdziecka%26gbv%3D2%26um

%3D1%26hl%3Dpl%26lr%3D%26sa%3DN

http://www.edziecko.pl/pierwszy_rok/1,79724,2637128.html

8 MIESIĄC ŻYCIA

• prawie wszystkie maluchy w tym wieku
samodzielnie siedzą i pełzają

• większość dzieci leżąc na brzuszku obraca się
wokół własnej osi

• dziecko sprawnie obraca i manipuluje
przedmiotem trzymanym w dłoniach

• próbuje podnieść się do stania

• boi się obcych

• próbuje naśladować cmokanie i śpiewanie

• patrzy na odbicie w lustrze nie szukając z nim
kontaktu

http://www.edziecko.pl/pierwszy_rok/1,79404,3887874.html

http://www.regional.pl/wiadomosci/articles/img/2008-04-09_5355.jpg

9 MIESIĄC ŻYCIA

• z reguły dziewięciomiesięczne dzieci już pewnie siedzą,

• niektóre potrafią stać podtrzymywane przez rodziców

• czasami nawet podciągają się samodzielnie do stania,

podnosząc się z pozycji leżącej.

• świetnie i szybko raczkują. Ta umiejętność bardzo

szybko uaktywnia pracę mózgu małego człowieka.

• jest bardziej aktywne w zabawie w chowanego,

wykazuje mniejszy lęk, gdy np. mama zniknie mu z pola

widzenia.

• dziecko chwyta małe przedmioty tzw. chwytem

pęsetkowym, czyli kciukiem i palcem wskazującym.

• rozumie i wykonuje proste polecenia np. „podaj mi ...”.

wyraźnie wymawia i łączy ze sobą dwie takie same

sylaby np. „ba-ba”.

• wykazuje wzrost zainteresowania cichymi dźwiękami.

http://www.edziecko.pl/czas_wolny/1,79584,4475941.html

http://images.google.pl/imgres?

imgurl=http://www.strykowski.net/kubastudio/Wesole_dziecko_na_nocniku._-

_Kuba_7_miesiecy._Zdjecia._2585.jpg&imgrefurl=http://marrrtha.wordpress.com/&h=5

32&w=365&sz=108&hl=pl&start=3&um=1&tbnid=sTkLJYCjjzK0jM:&tbnh=132&tbn

w=91&prev=/images%3Fq%3Dchwyt%2Bdziecka%26gbv%3D2%26um%3D1%26hl

%3Dpl%26lr%3D%26sa%3DN

10 MIESIĄC ŻYCIA

• maluch próbuje już stawiać pierwsze kroki – na razie

bezpiecznie trzymając się rodzica.

• potrafi sam usiąść, podnosząc się z leżenia na brzuszku, a

potem wstać przytrzymując się czegoś.

• bawi się najczęściej w pozycji siedzącej, mając wyprostowane

nogi i plecy.

• dziecko naśladuje już dźwięki, miny, gesty i różne czynności,

rozumie ich sens w określonej sytuacji, np. macha rączką i mówi

„pa-pa”, gdy się z kimś żegna.

• na pytanie „gdzie mama?” szuka jej wzrokiem i pokazuje rączką.

• gdy czyta mu się książeczkę, wskazuje paluszkiem przedmioty

na obrazkach i próbuje za osobą czytającą powtarzać ich nazwy.

• czyni postępy w koordynacji obu rąk, np. małe przedmioty

wkłada do pojemnika trzymanego w drugiej rączce.

• pewne czynności zaczyna wykonywać nie tylko dla

przyjemności, ale także dla uzyskania aprobaty dorosłych.

11 MIESIĄC ŻYCIA

• dziecko samodzielnie wstaje, przytrzymując się mebli i

drepcze przy nich, przenosząc ciężar ciała z jednej na

drugą nogę.

• chodzi trzymane za obie ręce i coraz częściej puszcza się

oparcia usiłując złapać równowagę. Choć często kończy

się to upadkiem nie rezygnuje z prób.

• większa samodzielność i osiąganie coraz bardziej

skomplikowanych umiejętności sprawia mu przyjemność.

Zwłaszcza wtedy, gdy wszyscy wokół biją mu brawo.

• używa pojedynczych lub podwójnych sylab dla

określenia sytuacji np. „am-am”, gdy siada do stołu.

• słysząc słowo „nie” przerywa wykonywaną czynność.

Rozumie zakazy, ale na ogół ich nie zapamiętuje i nie

stosuje się do nich.

• potrafi precyzyjnie i pewnie chwycić drobny przedmiot.

http://babyonline.pl/pub/images/004/roz11-12.jpg

http://images.google.pl/imgres?

imgurl=http://www.lsi.lublin.pl/co/f_III.08/mal03.jpg&imgrefurl=http://www.lsi.lublin.

pl/co/f_III.08/ruch_to_rozwoj.htm&h=150&w=195&sz=4&hl=pl&start=92&um=1&t

bnid=7g4bKE0a9fNMzM:&tbnh=80&tbnw=104&prev=/images%3Fq%3Dchodzenie

%2Bdzieci%26start%3D84%26gbv%3D2%26ndsp%3D21%26um%3D1%26hl%3Dpl

%26lr%3D%26sa%3DN

12 MIESIĄC ŻYCIA

• roczny malec potrafi zjeść trzymany w ręku chrupek i

próbuje samodzielnie pić z kubeczka.

• kolejnym etapem rozwoju będzie nabycie umiejętności

posługiwania się łyżeczką.

• na razie maluchowi najlepiej udaje się wkładanie jedzenia do

buzi za pomocą własnych paluszków.

• dziecko potrafi precyzyjnie podać drugiej osobie zabawkę,

ale nie zawsze chce ją puścić.

• prawidłowo reaguje na polecenia np. „chodź tu”, „zostaw”.

• nawiązuje też proste dialogi używając pierwszych

dziecięcych słów „daj”, „nie”.

• łatwo się rozprasza, bywa przekorne, lubi być samodzielne.

• lubi być w centrum zainteresowania otoczenia i uwielbia być

chwalone.

• umie dzielić emocje z najbliższymi: gdy się cieszą, ono też

jest radosne. Gdy są przygnębieni – ono też jest smutne. To

empatia.

• roczne dziecko ma zwykle 6 ząbków.

http://www.babyboom.pl/uploads/RTEmagicC_chlopczyk.jpg.jpg

http://images.google.pl/imgres?

imgurl=http://www.nutricia.com.pl/images/ilustr-

dieta03.gif&imgrefurl=http://www.nutricia.com.pl/klub_abc_wzbogacan

ia_diety_10-

12.php&h=169&w=205&sz=18&hl=pl&start=145&um=1&tbnid=vlJ0

vSwam5l8bM:&tbnh=87&tbnw=105&prev=/images%3Fq%3Dposi

%25C5%2582ki%2Bdla%2Bdzieci%26start%3D126%26gbv

%3D2%26ndsp%3D21%26um%3D1%26hl%3Dpl%26lr%3D%26sa

%3DN

http://images.google.pl/imgres?

imgurl=http://bp0.blogger.com/_REB3chRVM1M/SAJfuaGfHvI/AAAAAAAAFR8/K-

Q2OSS5ok0/s320/P1010694.JPG&imgrefurl=http://hancok.blogspot.com/feeds/posts/de

fault&h=240&w=320&sz=15&hl=pl&start=265&um=1&tbnid=X8HeLEhjZNisVM:&t

bnh=89&tbnw=118&prev=/images%3Fq%3Ddziecko%2Btrzyma%2Bw%2Br
%25C4%2585czkach%26start%

3D252

%26gbv%3D2%26ndsp%3D21%26um

%3D1%26hl%3Dpl%26lr%3D%26sa%3DN

13 MIESIĄC ŻYCIA

• dziecko samodzielnie stoi i chodzi podtrzymywane za rączki.
• potrafi samodzielnie utrzymać np. ołówek i narysować nim

swoje pierwsze dzieło.

• doskonale rozumie pewne polecenia i zakazy.
• używa prostych słów i gestów do wyrażania swoich potrzeb lub

nazywania otaczającego go świata.

• pod koniec 13. miesiąca dziecko już umie podnieść się z

siedzenia do pozycji pionowej, a za chwilę bez podtrzymywania

usiąść z powrotem,

• coraz lepiej sobie radzi z trzymaniem kubeczka, wkładaniem

małych zabawek do pudełka albo zbieraniem wysypanych na

podłogę kredek,

• oprócz dotykania drugą ważną metodą poznawania świata jest

lizanie i smakowanie

http://www.edziecko.pl/male_dziecko/1,85614,4647049.html

http://www.edziecko.pl/male_dziecko/1,79340,5215129.html

14 MIESIĄC ŻYCIA

• maluch w miarę pewnie stoi nawet bez
przytrzymywania się krzesła czy stolika,
a każdy dzień przynosi poprawę w chodzeniu.

• dziecko potrafi już chwiejnie przejść przez cały pokój,
choć czasem jeszcze zdarzy się mu się nieoczekiwanie
upaść,

• maluch już potrafi wyraźnie powiedzieć: "mama" i
"tata" i używa tych słów z wyraźną lubością,

• nie potrafi przejść obojętnie wobec żadnego nowego
przedmiotu: wszystkiego musi dotknąć lub polizać,

• fascynują go przede wszystkim przedmioty często
używane przez rodziców: przy każdej okazji będzie
starał się dosięgnąć pilota do telewizora lub telefonu
komórkowego,

15 MIESIĄC ŻYCIA

• chodzi samodzielnie.

• wczołguje się na schody.

• posługuje się łyżeczką.

• trzyma filiżankę

• ogląda obrazki.

• zna swoje imię.

• mówi kilka słów.

• otwiera i zamyka pudełka, szuflady.

• wykonuje proste polecenia

• coraz lepiej radzą też sobie małe rączki i
paluszki.

• dziecko potrafi budować wieżę z kilku
klocków i chętnie to robi

http://www.strykowski.net/dzieci2007/Dzieci_1_roczne_-

_zdjecie_z_

pilka

_4321_mini.jpg

16 MIESIĄC ŻYCIA

•

maluch z chęcią chodzi po całym mieszkaniu, ale też

uginając nóżki zaczyna przymierzać się do skakania,
najchętniej na miękkim materacu lub kanapie,

• dziecko z chęcią ciągnie na sznurku np. kaczuszkę
albo pcha przed sobą drewnianą zabawkę,

• coraz lepiej zaczyna sobie radzić z gryzieniem i
połykaniem większych kawałków pokarmów,

• dziecko w wieku szesnastu miesięcy rozumie
większość poleceń,

• dziecko zaczyna rozpoznawać przedmioty i zwierzęta
na obrazkach zamieszczonych w dziecięcych
książeczkach

http://www.sklepdladziecka.pl/images/zabawki_boikido/BK-2018-z.jpg

17 MIESIĄC ŻYCIA

• z łatwością popycha przed sobą swój wózek, stoliczek lub
krzesło,

• samodzielnie wspina się na niskie schody i stara się znaleźć
metodę schodzenia z nich,

• gdy z małej rączki wypadnie zabawka, maluch potrafi
przyklęknąć, wziąć ją z dywanu i wstać bez podpierania się,

• potrafi samodzielnie pić z kubeczka

• dziecko próbuje włożyć klocki o różnych kształtach do
odpowiednich otworków w pudełku,

• zaczyna używać kilkunastu słów dźwiękonaśladowczych na
przykład "tik-tak", "pi-pi„

http://www.edziecko.pl/pierwszy_rok/1,79402,4085656.html

18 MIESIĄC ŻYCIA

• wspina się na krzesła,

• chodzi do tyłu,

• trzymane za rączkę wchodzi po schodach

• przekręca wyłączniki,

• mówi kilkanaście słów,

• wyraża żądania słowami,

• pokazuje części ciała,

• swoje żądanie wyraża gestem lub słowem:
"daj", "to", "lala„,

• naśladuje zachowanie dorosłych,

http://www.oleszno.internetdsl.pl/grafika/dziecko2.gif

19 MIESIĄC ŻYCIA

•

maluch jest coraz bardziej samodzielny,

• coraz doskonalsza precyzja ruchów pozwala mu na
podejmowanie coraz bardziej skomplikowanych działań:
budowanie wieży z przynajmniej sześciu klocków,
karmienie łyżeczką lalki, samodzielne mycie i wycieranie
rączek,

• w tym wieku dziecko najprawdopodobniej umie już
bardzo dobrze chodzić i biegać,

• dziecko potrafi i lubi bawić się w udawanie i
wyobrażanie,

• pamięć dziecka jest coraz sprawniejsza: samo śpiewa
krótkie piosenki i recytuje pierwsze kilkuwyrazowe
wyliczanki

http://republika.pl/blog_xu_47433

2/819049/tr/michasilala.jpg

20 MIESIĄC ŻYCIA

• nową umiejętnością jest rzucanie trzymanej w obu
rączkach piłki znad głowy

• biega, tańczy, wspina się, a nawet skacze

• dziecko jest już bardzo sprawne ruchowo

• kopnięta przez niego piłka potoczy się dokładnie w
tym kierunku, jaki został wcześniej przez malucha
wybrany

• w tym wieku maluch zna już około 50 słów i powoli
zaczyna je łączyć w kilkuwyrazowe szeregi

• jego mowa staje się coraz bardziej zrozumiała dla
otoczenia

• dziecko dzięki znakomitemu zmysłowi obserwacji
potrafi dostrzec niezauważalne dla oczu rodzica
różnice np. w położeniu książek na biurku lub szczotki
na półce obok lustra

• mniej więcej w dwudziestym miesiącu dziecko
rozpoznaje swoje lustrzane odbicie i zauważa zmiany
w swoim wyglądzie np. upięte na czubku głowy włosy

• ważną umiejętnością dziecka jest liczenie do dwóch –
niektóre, wybitnie inteligentne dzieci, mogą nawet
wyrecytować ciąg liczb od jeden do pięć

21 MIESIĄC ŻYCIA

• z chęcią chodzi na czworakach, czołga się,
opierając się przy tym na łokciach, a także turla

• gdy poczuje chęć, aby odpocząć od ciągłego
ruchu, przykucnie i z ochotą zajmie się zabawami,
które wymagają aktywności dłoni i palców

• precyzja rączek jest już bardzo rozwinięta - mały
szkrab umiejętnie zrywa np. porzeczki lub
winogrona i potrafi trzymać je ostrożnie w
paluszkach, nie ściskając zbyt mocno

• nadeszła pora uregulowania potrzeb
fizjologicznych i dziecko najczęściej powiadamia
rodziców o tym

• dziecko coraz dłużej potrafi zająć się własnymi
sprawami, dzięki temu, że z dnia na dzień doskonali
swoją umiejętność zabawy

• dobrze poznał już części ludzkiego ciała: pępek,
brzuszek, plecki itd. i potrafi je pokazać, nie tylko na
sobie, ale i na drugim człowieku lub lalce

• zdolność obserwacji, idąca w parze z coraz lepszą
pamięcią pozwala mu na rozpoznawanie kilku
obrazków i wskazanie np. którego spośród nich
wcześniej brakowało

http://www.karmieniedzieci.pl/images/karmienie_dzieci.jpg

http://images34.fotosik.pl/63/c3cb9c93f6b3b0e9med.jpg

22 MIESIĄC ŻYCIA

• wspinaczka sprawia dziecku w tym wieku
prawdziwą przyjemność, a do tego rozwija jego
zdolności motoryczne

• malec coraz śmielej pokonuje nowe przeszkody:
każde krzesło jest dla niego wielkim,
intrygującym wyzwaniem

• dziecko z wielką przyjemnością uczy się coraz
to nowych rzeczy, jakie pokazują mu dorośli

• w tym wieku potrafi wykonać dwustopniowe
polecenia, np. pójść do drugiego pokoju i
przynieść z niego przedmiot

• maluch z sukcesem składa słowa w
dwuwyrazowe frazy typu: „Daj lalę”, „Pokaż to”

http://images.google.pl/imgres?

imgurl=http://img253.imageshack.us/img253/30

88/rodzinkawinniehh0.jpg&imgrefurl=http://mat

ikasia.smyki.pl/&h=720&w=576&sz=312&hl=pl

&start=7&um=1&tbnid=UGgjmrByfGu-

6M:&tbnh=140&tbnw=112&prev=/images%3Fq

%3Dchodz%25C4%2585ce%2Bdziecko%26gbv

%3D2%26um%3D1%26hl%3Dpl%26lr%3D

%26sa%3DG

23 MIESIĄC ŻYCIA

• Paluszki i dłonie dziecka stały się bardzo sprawne
– nie sprawia mu już problemu budowanie wysokiej
wieży, rzucanie piłeczką do celu czy układanie
puzzli

• W tym wieku dziecko swobodnie zdejmuje sobie
skarpetki i spodenki, a wiele dzieci umie sobie
nawet poradzić z ponownym nałożeniem tych części
ubrania

• Zwiększa się zasób słów malca a wśród tych
nowopoznanych pojawiają się przyimki typu: na, w,
pod

• Będzie dociekał, dlaczego musi zjeść śniadanie,
dlaczego trzeba iść spać, ciąg pytań „czemu”,
„dlaczego”

24 MIESIĄC ŻYCIA

• prawidłowo rozwijający się dwulatek tryska energią i nie
potrafi nawet chwili siedzieć nieruchomo

• dwuletnie dziecko chodzi wyprostowane i pewnie stawia
kroczki, ramiona trzyma po bokach ciała, stopy są blisko
siebie

• malec opanował też sztukę mimiki: robi "balonik" z
nadętych policzków, "dzióbek" z warg, podczas puszczania
całusków głośno cmoka

• znając wzór obrazka, potrafi samodzielnie połączyć kilka
najbardziej charakterystycznych elementów układanki np. te,
które przedstawiają twarz

• dwulatek potrafi bawić się w gry symboliczne: maluje
ludzkie twarze, buduje zamek dla lalki lub garaż na
samochody, otwiera w klockowej budowli drzwi i wprowadza
przezeń małych, plastikowych mieszkańców

• wykonuje trzystopniowe polecenia, w czym pomocna jest
również jego, z dnia na dzień lepsza, pamięć

http://images.google.pl/imgres?

imgurl=http://img45.imageshack.us/img45/2820/synu6bm.jpg&imgrefur

l=http://www.babyboom.pl/forum/drugi-i-trzeci-rok-zycia-dziecka-f17/co-

potrafi-2-5-letnie-dziecko-

7503/&h=372&w=323&sz=30&hl=pl&start=2&um=1&tbnid=1x_Zekg

1wAWHVM:&tbnh=122&tbnw=106&prev=/images%3Fq%3Ddziecko

%2B2%2Bletnie%26gbv%3D2%26um%3D1%26hl%3Dpl%26lr%3D

%26sa%3DG

http://bi.gazeta.pl/im/7/4530/z4530607X.jpg

25 MIESIĄC ŻYCIA

• maluch trafia celnie małą piłeczką w stojące
nieopodal kręgle i rzuca piłką do kosza z
zabawkami

• kiedy się uśmiechnie, odsłoni nie tylko przednie
ząbki, ale i cztery ostre kiełki

• zwraca uwagę na każde słowo, dlatego należy
pamiętać, aby mówić starannie i unikać
dziecięcego języka

• rozwój mowy nabiera tempa

• spostrzegawczość dziecka jest dużo lepiej
rozwinięta

http://images21.fotosik.pl/36/e833fdd991c2e015med.jpg

26 MIESIĄC ŻYCIA

• zmysł równowagi dwulatka rozwija się bardzo
szybko, a temu rozwojowi sprzyja coraz większa
odwaga malca w podejmowaniu kolejnych zadań

• widząc inne dzieci wspinające się po pionowej
drabince lub siatce, z pewnością zapragnie
spróbować tego samego

• W tym wieku trudno zachęcić dziecko do spokojnej
zabawy

• dzięki turlaniu piłeczki albo lepieniu z ciastoliny
dziecko ćwiczy małą motorykę, a umiejętności
kontrolowania pracy rąk i paluszków będą mu
potrzebne podczas mycia ząbków i nauki
samodzielnego ubierania się

• malec doskonale potrafi klasyfikować otaczające
go przedmioty: wie, że lalka, miś i traktorek należą
do kategorii zabawek, zaś wróbel, pies i krowa – do
ulubionej kategorii: zwierząt

• pamięć brzdąca jest na tyle rozwinięta, że pamięta
nie tylko swoje imię, ale też imiona rodziców i
dziadków, a nawet przyjaciół z piaskownicy lub ze
żłobka

27 MIESIĄC ŻYCIA

• malec potrafi już przez przynajmniej sekundę stać na
jednej nodze lub przejść kilka kroków po wyznaczonej
przez rodzica prostej linii

• dziecko potrafi samo rozpiąć suwak w kurteczce,
zapiąć rzepy w bucikach

• po kilku próbach może nauczyć się trudnej sztuki
wkładania spodni

• jego ulubionym narzędziem są farby, a techniką
oczywiście malowanie palcami

• najbliższy okres minie pod znakiem kształtowania się
zdolności twórczych: maluch całymi dniami będzie lepił
abstrakcyjne rzeźby z ciastoliny lub plasteliny, malował
farbami lub stawiał zamaszyste znaki długopisem

http://nikodemdoniec.w.interia.pl/obrazki/2.jpg

http://images.google.pl/imgres?

imgurl=http://bp3.blogger.com/_vA3XT5uC0WA/R7mEVaPrpBI/AAAAAAAAD

ak/4RadbbryShI/s320/IMG_1341.jpg&imgrefurl=http://ntka.blogspot.com/2

008/02/magosia-ma-2-latka-ja-znw-brykaam-

w.html&h=240&w=320&sz=15&hl=pl&start=104&um=1&tbnid=01bfLxi

HNuEjHM:&tbnh=89&tbnw=118&prev=/images%3Fq%3D2%2Blatka

%26start%3D84%26gbv%3D2%26ndsp%3D21%26um%3D1%26hl%3Dpl

%26lr%3D%26sa%3DN

28 MIESIĄC ŻYCIA

• dziecko najprawdopodobniej zyskało już kontrolę
nad swoimi potrzebami fizjologicznymi

• malec znakomicie koordynuje również pracę swoich
paluszków, choć nadal jeszcze w domu zdarzają się
wybuchy furii, gdy złośliwy, uparty klocek nie chce
wejść w to atrakcyjne pudełko po zapałkach

• jego umiejętności warto wykorzystywać podczas
nauki samodzielnego mycia ząbków: dziecko może już
samo operować szczoteczką wewnątrz buzi

• maluch między 28. a 30. miesiącem może opanować
sztukę liczenia przynajmniej do trzech

• pociecha coraz śmielej buduje długie,
kilkuwyrazowe frazy

http://im.bobasy.pl/f/s/34/341757.jpg

29 MIESIĄC ŻYCIA

• równowaga dziecka w tym okresie jest już znakomicie
rozwinięta – maluch świetnie radzi sobie ze zmianą
kierunku podczas biegania, zeskakiwaniem na równe
nóżki z dość wysokich mebli, omijaniem kałuż i wertepów

• dwuipółlatek uwielbia zabawy, które wiążą się z
dynamicznym ruchem

• Mając oparcie dla obu rączek wchodzi na schody i
schodzi z nich dorosłym systemem: "jedna nóżka-jeden
schodek„

• maluch w tym miesiącu z widoczną radością klaszcze do
rytmu, słysząc swoje ulubione piosenki

• budowanie długich opowieści, to najważniejsze z
osiągnięć ostatnich miesięcy

• mały obserwator może opowiadać, co jadł i w co bawił
się pod nieobecność rodziców

http://foto3.m.onet.pl/_m/23c891084f4e985426f53491efb25c3f,5,19,0.jpg

30 MIESIĄC ŻYCIA

• skacze na złączonych nogach,

• jedzie na trójkołowym rowerku, ale odpycha się
nogami,

• buduje wieżę z 7 klocków,

• sprawnie je łyżką i widelcem,

• samodzielnie chodzi po schodach,

• kopie piłkę,

• sprawnie popycha i ciągnie zabawki;

• maluch samodzielnie miesza łyżeczką herbatę w
kubku,

• pewnie posługuje się szczoteczką do zębów
wewnątrz buzi,

• czesze swoje włoski, ubiera lalkę,

• przekręca klucz w drzwiach

• mała pociecha uwielbia zabawy polegające na
wcielaniu się w inne osoby, a wśród nich
zdecydowanie prym wiedzie pani ekspedientka

• wyobraźnia dziecka pracuje na pełnych obrotach:
dzięki temu maluch potrafi wcielić się w odgrywaną
przezeń rolę

31 MIESIĄC ŻYCIA

• mały, trójkołowy rowerek to najlepszy przyjaciel
niemalże trzyletnich, dziecięcych nóżek

• dzięki pedałowaniu w prawidłowy sposób rozwijają
się stawy kolanowe dziecka i wzmacniają się jego
mięśnie

• maluch wskazuje palcem na poszczególne elementy
narysowanego przez niego obrazka i objaśnia ich
znaczenie

• dziecko coraz lepiej odnajduje się w świecie
obrazków i literek. Z zapałem "czyta", przewracając
w książce kartkę jedna za drugą

• maluch mówi na tyle dobrze, że nawet nieznajomi
potrafią zrozumieć, o co mu chodzi

• buduje logiczne kilkuwyrazowe zdania, korzysta z
zaimków (ja, jego, mój, itd.) i przyimków (na, pod, z).

• potrafi już też podać swoje imię, płeć i wiek.

http://images.google.pl/imgres?

imgurl=http://bp3.blogger.com/_vA3XT5uC0WA/R7mEVaPrpBI/AAAAAAAADak/4RadbbryShI/s320/IMG_1341.jpg

&imgrefurl=http://ntka.blogspot.com/2008/02/magosia-ma-2-latka-ja-znw-brykaam-

w.html&h=240&w=320&sz=15&hl=pl&start=104&um=1&tbnid=01bfLxiHNuEjHM:&tbnh=89&tbnw=118&pr

ev=/images%3Fq%3D2%2Blatka%26start%3D84%26gbv%3D2%26ndsp%3D21%26um%3D1%26hl%3Dpl%26lr

%3D%26sa%3DN

32 MIESIĄC ŻYCIA

• maluch w tym wieku już dobrze radzi sobie w grupie
rówieśniczej: razem z innymi dziećmi chętnie biega,
skacze, zjeżdża na zjeżdżalni

• niespełna trzylatek jest ucieleśnieniem ruchu: w
żaden sposób nie można go utrzymać w jednym
miejscu

• dziecku w trzecim roku życia potrzeba przede
wszystkim dużo zabaw ruchowych, które znakomicie
wpływają na rozwój sprawności motorycznej jego
nóżek i rączek

• dla dziecka ważne stają się stosunki czasowe. Dobrze
rozróżnia już pojęcia: "później" i "wcześniej„

• zaczyna odróżniać dni pracujące od sobót i niedziel –
szczególnie łatwo przychodzi to dzieciom, których
oboje rodzice pracują

• interesuje się, która jest godzina, choć jeszcze nie
nadszedł czas na naukę zegara

• pociecha pamięta, co działo się wczoraj, szczególnie
jeśli w grę wchodzą obiecane dzień wcześniej przez
rodziców słodycze

http://www.heliantus.pl/img/oferta10.jpg

http://www.badet.pl/photo/_konkurs/Marcelek_01.jpg

33 MIESIĄC ŻYCIA

• układ pokarmowy niespełna trzylatka jest już na tyle
rozwinięty, że świetnie radzi sobie z trawieniem nawet
nierozdrobnionych pokarmów

• maluch w tym wieku ma już wyraźnie sprecyzowane
upodobania smakowe

• dziecko w ostatnim kwartale trzeciego roku jest już
niemal całkowicie samodzielne, samo wyjmie sok z
lodówki, samo wyrzuci swoje skarpetki do kosza z
praniem, a nawet samo złoży swoje ubranko –
oczywiście po swojemu

• maluch poznaje pierwsze kolory

• dziecko układa proste, duże puzzle z
charakterystycznym rysunkiem

http://images.google.pl/imgres?

imgurl=http://republika.pl/blog_ze_3296160/3632

549/tr/lo103.jpg&imgrefurl=http://ka-

ching.blog.onet.pl/1,AR3_2007-08_2007-08-

01_2007-08-

31,index.html&h=480&w=640&sz=28&hl=pl&st

art=2&um=1&tbnid=7wHr6crohaRKpM:&tbnh=
103&tbnw=137&prev=/images%3Fq%3Ddziecko

%2B2,5%2Bletnie%26um%3D1%26hl%3Dpl%26lr

%3D%26sa%3DN

http://republika.pl/blog_ze_3296160/3632549/tr/lo103.jpg

34 MIESIĄC ŻYCIA

• trzylatek lubi ćwiczyć swoje umiejętności motoryczne
rąk i palców

• ruchy dziecięcych dłoni są już bardzo precyzyjne:
maluch dobrze radzi sobie z układaniem nawet małych
elementów puzzli, nie sprawiają mu też trudności
skomplikowane konstrukcje przestrzenne z klocków

• malec umie w pełnym rozpędzie zmienić kierunek
biegu: nie tylko skręcić w boki, ale też obrócić się w
pełnym pędzie o 180 stopni

• liczenie to nowa pasja dziecka, robi to w domu,
podczas spaceru, czy w czasie odwiedzin u babci

• malec umie już konstruować stosunkowo długie
historyjki, a jednocześnie uwielbia słuchać opowieści o
sobie

http://www.badet.pl/photo/_konkurs/Dominisia2.5_01.jpg

35 MIESIĄC ŻYCIA

• pomaganie rodzicom w domowych porządkach to
znakomity trening sprawności fizycznej trzylatka

• maluch może już sam nalewać mleka do płatków,
położyć plasterek sera na kanapkę, zetrzeć kurze
na niskich powierzchniach

• własnoręcznie rozpina guziczki przy sweterku,
sam kroi swoje ziemniaczki na talerzu i głośno
protestuje, gdy ktoś ośmieli się spróbować go
karmić

• rozwój abstrakcyjnego myślenia idzie w parze z
narodzinami poczucia humoru dziecka

• potrafi szybko nauczyć się prostego,
kilkuwersowego wierszyka, a nawet fragmentu
ulubionej bajeczki

http://images12.fotosik.pl/45/8ef95cc95eff6c60med.jpg

36 MIESIĄC ŻYCIA

• trzylatka wszędzie jest pełno: wspina się na sedes,

wdrapuje się na stół i krzesła, wpełza pod łóżko, by

już za chwilę w zagadkowy sposób znaleźć się we

wnętrzu szafy
• z chęcią tańczy i bawi się w "Baloniku nasz

malutki" i inne zabawy w kółeczku
• malec dokładnie wie, co to są urodziny i z

przejęciem przygotowuje się do nadchodzącego

święta
• w wieku trzech lat dziecko zna już około 900 słów

i składa logiczne zdania z trzech-czterech słów
• malec umie przez kilkanaście minut zająć się

samotną zabawą

http://www.jakubowo.org/polsch/rocznik2002/sr/prz3.JPG

„

Życie to dzieciństwo naszej nieśmiertel
ności.

”

Johann Wolfgang
Goethe

Bibliograf

a:

1.

Miesięcznik Mam dziecko

2.

Miesięcznik Dziecko

3.

Benjamin Spock, Michael B. Rothenberg, Dziecko –
pielęgnacja i wychowanie, wyd. Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich Warszawa 1993

4.

Carola Schuster – Brink „Poradnik młodych rodziców”
wyd. Świat książki Warszawa 2000

5.

Eisenberg Arlene, Murkoff Heidi E., Hathaway Sandee,
Drugi i trzeci rok życia dziecka, Rebis Poznań 1996

6.

Stoppard Miriam, Dziecko od A do Z, poradnik
medycyny, Atena, Poznań 1991

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Witelona

w Legnicy Pedagogika rok 1 gr.2.

Prace wykonali: Górniak Agata, Jedynak Paulina.