Wymagania jakości
dotyczące spawania
materiałów metalowych
Seria norm PN – EN ISO 3834
Wymagania jakości
dotyczące spawania
materiałów metalowych
Seria norm PN – EN ISO 3834
Wprowadzenie
Procesy takie jak spawanie są powszechnie
stosowane do produkcji wielu wyrobów.
W niektórych przedsiębiorstwach stanowią
one podstawowy proces wytwarzania. Wyroby
mogą obejmować zakres od prostych do
kompleksowych. Przykładami są zbiorniki
ciśnieniowe, wyposażenie domowe i rolnicze,
dźwignice, mosty, pojazdy transportowe i inne
wyroby.
Wprowadzenie
Specyfikacja wymagań dotyczących jakości
dla procesów spawania jest ważna, ponieważ
jakość tych procesów nie może być łatwo
weryfikowana. Dlatego też są one
traktowane jako procesy specjalne.
Jakość nie może być sprawdzona w wyrobie
lecz powinna być razem z nim tworzona.
Nawet pełne i wysoce rozwinięte badania
nieniszczące nie poprawią jakości wyrobu.
Wprowadzenie
Zakład produkcyjny
System zarządzania jakością
PN-EN 9001:2001
i/lub wymagania jakości
PN-EN ISO 3834
Kontrola / ocena
Kontrola złączy spawanych
I ocena złączy spawanych
PN-EN ISO 5817-1
i PN-EN ISO 10042
Bezpieczeństwo pracy
Źródła energii
m.inn. PN-EN 60974
Uchwyty spawalnicze
m.inn. PN-EN 50078
Materiały
Materiały podstawowe m.in.
PN-EN 10025
Materiały dodatkowe: Spoiwa
m.in. PN-EN 499, PN-EN 440
Procesy spawania
kwalifikowanie wg
PN-EN ISO 15607 – 15614
Personel
Nadzór spawalniczy
PN-EN ISO 14731
Spawacze PN-EN 287-1 i ISO
9606
Operatorzy PN-EN 1418
Wymagania
jakościowe dotyczące
spawalnictwa
Wprowadzenie
Dla wyrobów, które powinny być wolne od
istotnych problemów w produkcji i obsłudze,
jest koniecznym zapewnienie nadzoru od
fazy projektowania, poprzez dobór materiału
aż do wytwarzania i następnych badań.
Wprowadzenie
W ISO 3834 zidentyfikowano środki, które są
odpowiednie
dla różnych sytuacji. Typowym zastosowaniem są
następujące warunki:
•
podczas przygotowania umowy:
specyfikacja spawalniczych wymagań jakości;
•
przez wytwórców:
ustanowienie i utrzymywanie spawalniczych wymagań
jakości;
•
przez komitety przygotowujące przepisy lub normy
dotyczące zastosowania:
specyfikacja spawalniczych wymagań jakości;
•
przez organizacje oceniające osiągnięcie jakości
spawania, np. trzecia strona, odbiorcy lub wytwórcy.
Wprowadzenie
ISO 3834 mogą być zastosowane przez
wewnętrzne i zewnętrzne
organizacje, łącznie z jednostkami
certyfikującymi, dla oceny zdolności
wytwórcy do spełnienia wymagań klientów,
przepisów lub własnych wymagań wytwórcy.
Seria norm PN-EN ISO 3834:2007
(wprowadzona od 15.05.2006 roku)
Norma
Tytuł
Zastępuje
PN-EN ISO
3834-1
Wymagania jakości dotyczące spawania
materiałów metalowych – Część 1: Kryteria
wyboru odpowiedniego poziomu wymagań
jakości;
PN-EN 729-
1:1997
PN-EN ISO
3834-2
Wymagania jakości dotyczące spawania
materiałów metalowych – Część 2: Pełne
wymagania jakości;
PN-EN 729-
2:1997
PN-EN ISO
3834-3
Wymagania jakości dotyczące spawania
materiałów metalowych – Część 3:
Standardowe wymagania jakości;
PN-EN 729-
3:1997
PN-EN ISO
3834-4
Wymagania jakości dotyczące spawania
materiałów metalowych – Część 4:
Podstawowe wymagania jakości;
PN-EN 729-
3:1997
PN-EN ISO
3834-5
Wymagania jakości dotyczące spawania
materiałów metalowych – Część 5:
Dokumenty, które są konieczne dla
potwierdzenia zgodności z wymaganiami
jakości ISO 3834-2, ISO 3834-3 lub ISO 3834-
4;
brak
ISO/TR 3834-6
Wymagania jakości dotyczące spawania
materiałów metalowych – Część 6:
Wprowadzenie ISO 3834-1 do - 5 (ISO/PRF
3834-6:2006)
brak
Wymagania jakości dotyczące
spawania materiałów
metalowych – Część 1:
Kryteria wyboru odpowiedniego
poziomu wymagań jakości
Zakres normy
W niniejszej części ustalono ogólny zarys ISO
3834 oraz kryteria (opisany w normie ISO 3834-
1), które należy uwzględnić podczas wyboru
odpowiedniego poziomu wymagań jakości do
spawania materiałów metalowych, z pośród
trzech określonych w ISO 3834-2, ISO 3834-
3 i ISO 3834-4. Stosowane są one do wytwarzania
zarówno w warsztacie produkcyjnym jak i na
placach montażu instalacji.
ISO 3834-2, ISO 3834-3 i ISO 3834-4 mogą być
przez wytwórcę zastosowane oddzielnie lub
łącznie z ISO 9001:2000.
Terminy i definicje
W niniejszym dokumencie przyjęto terminy i definicje
podane w ISO 9000:2000 oraz poniższe:
specyfikacja projektowa
wymagania dotyczące wyrobów wyspecyfikowane przez
odbiorców lub przez organizację z uwzględnieniem
wymagań odbiorcy lub przez przepisy
UWAGA Wymagania dotyczące wyrobu i w
niektórych przypadkach przynależnych procesów mogą
być zawarte w np. specyfikacjach technicznych,
normach wyrobu, normach dotyczących procesu,
uzgodnieniach w umowie lub wymaganiach przepisów.
osoba kwalifikowana
osoba, która kompetencje i wiedzę uzyskała przez naukę,
szkolenie i/lub odpowiednie doświadczenie praktyczne
UWAGA W celu, aby udokumentować poziom
kompetencji i wiedzy może być wymagany egzamin
kwalifikacyjny.
Terminy i definicje
konstrukcja
wyrób, element konstrukcyjny lub jakikolwiek inny spawany
przedmiot
wytwórca
producent
osoba lub organizacja odpowiedzialna za produkcję
spawalniczą
podwykonawca
dostawca wyrobów, usług i/lub działań dla wytwórcy
w ramach umowy
operator spawania
osoba która realizuje w pełni zmechanizowane
lub automatyczne procesy spawania
Ogólny zarys ISO 3834
W ISO 3834 określono wymagania jakości
odpowiednie dla procesów spawania materiałów
metalowych. Wymagania ujęte w niniejszej
Normie Międzynarodowej mogą być adaptowane
dla innych procesów spawania.
Te wymagania odnoszą się tylko do tych
aspektów jakości wyrobów, na które może
wpływać spawanie, przy czym nie są one
przyporządkowane żadnej określonej grupie
wyrobów.
Ogólny zarys ISO 3834
ISO 3834 została tak przygotowana tak, że:
•
jest niezależna od typu wytwarzanej
konstrukcji;
•
definiuje wymagania jakości dotyczące
spawania w warsztatach produkcyjnych
i/lub na montażu;
•
ustala wytyczne dla opisania zdolności
wytwórcy do wytwarzania konstrukcji,
które spełniają określone wymagania;
•
ustala bazę dla oceny zdolności
spawalniczych wytwórcy.
Ogólny zarys ISO 3834
ISO 3834 jest odpowiednia, kiedy
przedstawiamy zdolności wytwórcy do
wytwarzania konstrukcji spawanych w pełni
spełniających określone wymagania jakości,
które są określone w jednej lub wielu
następujących:
— specyfikacji;
— normie wyrobu;
— wymaganiach przepisów.
Wybór odpowiedniego poziomu
wymagań jakości
ISO 3834 może być stosowana w różnych sytuacjach.
Zaleca się, aby wytwórca wybrał jedną z trzech części,
które ustalają różne poziomy wymagań jakości, bazując
na następujących kryteriach odniesionych do wyrobu:
zakres i znaczenie wyrobów o decydującym znaczeniu
dla
bezpieczeństwa;
złożoność produkcji;
zakres produkowanych wyrobów;
zakres zastosowanych różniących się materiałów;
stopień do którego mogą występować problemy
metalurgiczne;
stopień do którego niezgodności produkcyjne,
np. nieprostoliniowość, odkształcenie lub
niezgodność spoiny, wywierają wpływ na wykonanie
wyrobu.
Elementy które należy uwzględnić
dla uzupełnienia ISO 3834
do systemu zarządzania
jakością
a)
nadzór nad dokumentami i zapisami (patrz ISO
9001:2000, 4.2.3, 4.2.4);
b)
odpowiedzialność kierownictwa (patrz ISO 9001:2000,
Rozdział 5);
c)
zapewnienie zasobów (patrz ISO 9001:2000, 6.1);
d)
kompetencje, świadomość i szkolenie działającego
personelu (patrz ISO 9001:2000, 6.2.2, 7.5.2 b));
e)
planowanie realizacji wyrobu (patrz ISO 9001:2000,
7.1);
f)
określenie wymagań dotyczących wyrobu (patrz ISO
9001:2000, 7.2.1);
ISO 3834 zawiera wiele czynników, które przyczyniają
się do systemu zarządzania jakością (QMS). Poniżej
zidentyfikowano te elementy QMS, które zaleca się aby
wytwórca wprowadził dla wsparcia wymagań jakości
ISO 3834:
Elementy które należy uwzględnić
dla uzupełnienia ISO 3834
do systemu zarządzania
jakością
g)
przegląd wymagań dotyczących wyrobu (patrz ISO
9001:2000, 7.2.2);
h)
zakupy (patrz ISO 9001:2000, 7.4);
i)
walidacja procesów (patrz ISO 9001:2000, 7.5.2);
j)
własność klienta odbiorcy (patrz ISO 9001:2000, 7.5.4);
k)
audit wewnętrzny (patrz ISO 9001:2000, 8.2.2);
l)
monitorowanie i pomiary wyrobu (patrz ISO 9001:2000,
8.2.4).
ISO 9004:2000 podaje wytyczne do opracowania
i wprowadzenia systemu zarządzania jakością.
Załącznik A
(informacyjny)
Kryteria wspomagające wybór ISO 3834-2, ISO 3834-3 i ISO 3834-4
Nr
Element
ISO 3834-2
ISO 3834-3
ISO 3834-4
1
Przegląd wymagań
przegląd wymagany
zapis jest
wymagany
zapis może być
wymagany
zapis nie jest
wymagany
2
Przegląd
techniczny
przegląd wymagany
zapis jest
wymagany
zapis może być
wymagany
zapis nie jest
wymagany
3
Podwykonawca
traktowany jako wytwórca specjalnych, podzlecanych
wyrobów, usług i/lub działalności, jednakże końcową
odpowiedzialność dotyczącą jakości pozostaje z wytwórca
4
Spawacze i
operatorzy
spawania
kwalifikacja jest wymagana
5
Personel nadzoru
spawalniczego
wymagany
brak specjalnych
wymagań
6
Personel kontroli i
badań
kwalifikacje są wymagane
7
Sprzęt do produkcji
i badania
odpowiednie i dostępne, jak wymagane, do przygotowania,
wykonania procesu, badania, transportu, podnoszenia w
kombinacji ze sprzętem bezpieczeństwa
i ubraniami ochronnymi
Nr
Element
ISO 3834-2
ISO 3834-3
ISO 3834-4
8
Przeglądy
wyposażenia
wymagane utrzymywanie, przeglądy i
osiągnięcie zdolności produkcyjnej
brak specjalnych
wymagań
wymagane
udokumentowane
plany i zapisy
zapisy są zalecane
brak specjalnych
wymagań
9
Opis sprzętu
wymagany wykaz
brak specjalnych
wymagań
10 Planowanie
produkcji
wymagane
brak specjalnych
wymagań
wymagane są
udokumentowane
plany i zapisy
udokumentowane
plany i zapisy są
zalecane
11 Instrukcje
technologiczne
spawania
wymagane
brak specjalnych
wymagań
12 Kwalifikowanie
technologii
spawania
wymagane
brak specjalnych
wymagań
13 Badanie partii
materiałów
dodatkowych
jeśli wymagane
brak specjalnych wymagań
Nr
Element
ISO 3834-2
ISO 3834-3
ISO 3834-4
14 Magazynowanie i
postępowanie z
materiałami
dodatkowymi do
spawania
wymagana procedura zgodna z
zaleceniami dostawcy
zgodnie z
zaleceniami
dostawcy
15 Magazynowanie
materiałów
podstawowych
wymagana ochrona przed wpływami
środowiska; oznaczenie powinno być
zachowane podczas magazynowania
brak specjalnych
wymagań
16 Obróbka cieplna po
spawaniu
potwierdzenie, że wymagania zgodne z
normą wyrobu lub specyfikacją są
spełnione
brak specjalnych
wymagań
procedura, zapisy i
identyfikowalność
zapisu dotyczącego
wyrobu są
wymagane
procedura i zapisy
są wymagane
brak specjalnych
wymagań
17 Kontrola i badanie
przed, podczas i po
spawaniu
wymagane
jeśli wymagane
18 Niezgodności i
działania
korygujące
pomiary kontrolne powinny być
stosowane
procedury naprawy i/lub poprawki są
wymagane
pomiary kontrolne
powinny być
stosowane
Nr
Element
ISO 3834-2
ISO 3834-3
ISO 3834-4
19 Kalibrowanie lub
walidowanie
sprzętu do
pomiarów, kontroli i
badania
wymagane
jeśli wymagane
brak specjalnych
wymagań
20 Identyfikacja
podczas procesu
jeśli wymagana
brak specjalnych
wymagań
21 Identyfikowalność
jeśli wymagana
brak specjalnych
wymagań
22 Zapisy jakości
jeśli wymagane
Wymagania jakości dotyczące
spawania materiałów metalowych –
Część 2:
Pełne wymagania jakości
Zakres normy
W niniejszej części ISO 3834 określono pełne
wymagania jakości dotyczące spawania
materiałów metalowych, zarówno w warsztacie
produkcyjnym jak i na placach montażu instalacji.
Przegląd wymagań i przegląd
techniczny
Postanowienia ogólne
Wytwórca powinien przeglądać wymagania zawarte
w umowie i każde inne wymagania razem z danymi
technicznymi dostarczonymi przez nabywcę lub
własnymi danymi, gdy konstrukcja jest projektowana
przez wytwórcę.
Wytwórca powinien ustalić czy wszystkie informacje
konieczne do wykonania operacji wytwarzania są
kompletne i dostępne przed rozpoczęciem pracy.
Wytwórca powinien zademonstrować swoją zdolność do
spełnienia wszystkich wymagań i powinien odpowiednio
zaplanować wszystkie działania związane z
zapewnieniem jakości.
Przegląd wymagań jest wykonywany przez wytwórcę do
sprawdzenia, czy jest zdolny do wykonania prac, czy ma
wystarczające środki do zachowania terminów dostawy
oraz czy dokumentacja jest przejrzysta i jednoznaczna.
Przegląd wymagań i przegląd
techniczny
Postanowienia ogólne
Wytwórca powinien zapewnić że jakiekolwiek zmiany
między umową i każdą wcześniejszą ofertą są
zidentyfikowane i nabywca jest zawiadomiony o
zmianach w planie działania, kosztach lub zmianach
techniki, które mogły wyniknąć.
Aspekty wymagań są rozpatrywane typowo przed lub
podczas przeglądu. Pozycje wymagań technicznych
tworzą zazwyczaj część przeglądu technicznego i są
rozpatrywane podczas wstępnego stadium planowania.
Jeżeli umowa nie istnieje, np. w przypadku produkcji na
magazyn, wytwórca podczas rozpatrywania przeglądu
wymagań jest zobowiązany do dokonania przeglądu
technicznego.
Przegląd wymagań
Należy rozpatrzyć następujące aspekty:
a)
stosowaną normę wyrobu łącznie z wymaganiami
dodatkowymi;
b)
wymagania ustawowe i wynikające z przepisów;
c)
wymagania dodatkowe określone przez wytwórcę;
d)
zdolność wytwórcy do spełniania opisanych
wymagań.
Przegląd techniczny
Należy rozpatrzyć następujące wymagania techniczne:
a)
specyfikacja materiału(-ów) podstawowego(-ych) i
własności złączy spawanych;
b)
jakość i wymagania dotyczące akceptacji spoin;
c)
położenie, dostępność i kolejność spoin łącznie z
dostępnością dla kontroli i badań nieniszczących;
d)
wykaz technologii spawania, procedur badań
nieniszczących i procedur obróbki cieplnej;
e)
zastosowane podejście do kwalifikowania technologii
spawania;
f)
kwalifikowanie personelu;
g)
dobór, identyfikacja i/lub identyfikowalność (np. dotycząca
materiałów, spoin);
h)
przygotowania kontroli jakości, łącznie z zaangażowaniem
niezależnej jednostki inspekcyjnej;
i)
kontrola i badanie;
Przegląd techniczny
j)
podwykonawstwo;
k)
obróbka cieplna po spawaniu;
l)
inne wymagania dotyczące spawania np. badanie partii
materiałów dodatkowych, zawartość ferrytu w stopiwie,
starzenie, zawartość wodoru, podkładka stała, stosowanie
młotkowania (przekuwania), wykończenie powierzchni,
kształt spoiny;
m)
stosowanie specjalnych metod (np. do osiągnięcia pełnego
przetopu przy spawaniu bez podkładki tylko z jednej strony);
n)
wymiary i szczegóły przygotowania złącza i gotowej spoiny;
o)
spoin, które są wykonywane w warsztacie, lub gdzie indziej;
p)
warunki środowiskowe odpowiednie do stosowania procesu
(np. bardzo niska temperatura otoczenia lub konieczność
zabezpieczania przed niekorzystnymi warunkami
atmosferycznymi)
q)
postępowanie dotyczące niezgodności;
Podwykonawstwo
Jeżeli wytwórca zamierza korzystać z usług lub działalności
podwykonawców (np. spawania, kontroli, badań
nieniszczących, obróbki cieplnej) informacje konieczne do
spełnienia odpowiednich wymagań powinny być dostarczone
przez wytwórcę do podwykonawcy. Podwykonawca powinien
prowadzić takie zapisy i dokumentacje swojej pracy jakie
mogą być określone przez wytwórcę.
Podwykonawca powinien wykonywać prace zgodnie z
zamówieniem i na odpowiedzialność wytwórcy oraz powinien
spełnić w pełni odpowiednie wymagania niniejszej części
normy ISO 3834. Wytwórca powinien zapewnić, że
podwykonawca może stosować się do określonych wymagań
jakościowych.
Informacje dostarczone podwykonawcy przez wytwórcę
powinny zawierać wszystkie odpowiednie dane dotyczące
przeglądu wymagań i przeglądu technicznego. Dodatkowe
wymagania mogą być określone jeśli są konieczne do
spełnienia wymagań technicznych przez podwykonawcę.
Personel spawalniczy
Postanowienia ogólne
Wytwórca powinien dysponować wystarczającym
i kompetentnym personelem do planowania,
wykonywania i nadzorowania produkcji spawalniczej
zgodnie z określonymi wymaganiami.
Spawacze i operatorzy spawania
Spawacze i operatorzy spawania powinni być
kwalifikowani na podstawie odpowiedniego badania.
Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna
zgodność z wymaganiami jakości są określone w
ISO 3834-5:2005, Tablica 1 dla spawania łukowego,
spawania wiązką elektronów, spawania wiązką
promieniowania laserowego i spawania gazowego
oraz w ISO 3834-5:2005, Tablica 10 dla innych
procesów spawania.
Personel spawalniczy
Nadzór spawalniczy
Wytwórca powinien dysponować odpowiednim
personelem nadzoru spawalniczego. Osoby te są
odpowiedzialne za jakość wykonywanych prac i
powinny być wystarczająco upoważnione do
podejmowania decyzji w sprawie koniecznych
działań. Zadania i odpowiedzialność tych osób
powinna być jasno określona.
Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna
zgodność z wymaganiami jakości są określone w
ISO 3834-5:2005, Tablica 2 dla spawania łukowego,
spawania wiązką elektronów, spawania wiązką
promieniowania laserowego i spawania gazowego
oraz w ISO 3834-5:2005, Tablica 10 dla innych
procesów spawania.
Personel kontroli i badania
Postanowienia ogólne
Wytwórca powinien dysponować wystarczającym
kompetentnym personelem do planowania, wykonywania i
nadzorowania kontroli i badania produkcji spawalniczej,
zgodnie z określonymi wymaganiami.
Personel badań nieniszczących
Personel badań nieniszczących powinien być kwalifikowany.
Do badań wizualnych może nie być wymagany egzamin
kwalifikacyjny. Gdy egzamin kwalifikacyjny nie jest wymagany,
kompetencje powinny być zweryfikowane przez wytwórcę
Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna zgodność
z wymaganiami jakości są określone w ISO 3834-5:2005,
Tablica 3 dla spawania łukowego, spawania wiązką elektronów,
spawania wiązką promieniowania laserowego i spawania
gazowego oraz w ISO 3834-5:2005, Tablica 10 dla innych
procesów spawania.
Sprzęt
Następujący sprzęt powinien być dostępny jeśli konieczny:
źródła energii i inne maszyny;
sprzęt do przygotowania złączy i powierzchni oraz do
cięcia, łącznie z cięciem termicznym;
sprzęt do podgrzewania wstępnego i obróbki cieplnej po
spawaniu, łącznie z miernikiem temperatury;
przyrządy mocujące i ustalające;
dźwignice i urządzenia transportu bliskiego stosowane
w produkcji;
sprzęt ochrony indywidualnej i inny sprzęt
zabezpieczający, bezpośrednio związany ze stosowanymi
procesami wytwarzania;
piece, termosy itd. stosowane do obróbki materiałów
dodatkowych do spawania;
wyposażenie do czyszczenia powierzchni;
wyposażenie do badań niszczących i nieniszczących.
Sprzęt do produkcji i badania
Sprzęt
Opis sprzętu
Wytwórca powinien mieć wykaz zasadniczego sprzętu
stosowanego do produkcji. Wykaz ten powinien
identyfikować pozycje głównego sprzętu, zasadniczego dla
oceny zdolności i wydajności warsztatu.
Zawiera on np.:
maksymalny udźwig dźwignicy (dźwignic);
wielkość elementów, którymi można manipulować na
warsztacie;
zdolności zmechanizowanego lub automatycznego
sprzętu spawalniczego;
wymiary i maksymalna temperatura pieców do obróbki
cieplnej po spawaniu;
zdolność sprzętu do walcowania, gięcia i cięcia;
Sprzęt
Dla innego sprzętu określa się tylko przybliżoną liczbę,
która obejmuje każdy główny typ (np. całkowitą liczbę
źródeł energii dla różnych procesów).
Przydatność sprzętu
Sprzęt powinien być odpowiedni do danego zastosowania.
UWAGA Kwalifikowanie sprzętu do spawania i
nagrzewania zwykle nie jest wymagane, jeżeli nie
określono inaczej.
Nowy sprzęt
Po zainstalowaniu nowego (lub odnowionego) sprzętu
powinny być wykonane odpowiednie badania tego sprzętu.
Badania powinny sprawdzić prawidłowość działania
sprzętu. Badania powinny być wykonane i dokumentowane
zgodnie z odpowiednimi normami, jeśli takie istnieją.
Sprzęt
Konserwacja sprzętu
Wytwórca powinien mieć plany konserwacji sprzętu. Plan powinien
zapewniać sprawdzenie stanu tych elementów sprzętu, które
nadzorują zmienne wymienione w odpowiedniej instrukcji
technologicznej Plany mogą być ograniczone do tych elementów,
które są zasadniczymi dla zapewnienia jakości wyrobu.
Przykłady tych elementów są następujące:
stan prowadnic w sprzęcie do cięcia termicznego,
zmechanizowanych przyrządów ustalających itd.;
stan amperomierzy i woltomierzy, przepływomierzy itd.
stosowanych do sterowania w sprzęcie spawalniczym;
stan przewodów, węży, złączek, itd.;
Sprzęt
stan systemu sterowania w urządzeniach do
zmechanizowanego i/lub automatycznego spawania;
stan przyrządów do pomiaru temperatury;
stan podajników drutu i przewodów.
Uszkodzonego sprzętu nie należy stosować.
Spawanie i działalność
związana
Planowanie produkcji
Wytwórca powinien wykonać odpowiedni plan produkcji.
Plan ten powinien zawierać co najmniej:
zestawienie kolejności wykonywania konstrukcji (np.
pojedynczych części lub podzespołów i kolejności
późniejszego montażu końcowego);
identyfikację poszczególnych procesów wymaganych
przy wytwarzaniu konstrukcji;
powołania się na odpowiednią instrukcję
technologiczną spawania i procesów pokrewnych;
kolejność układania spoin;
zamówienie i czas wykonania poszczególnych
procesów;
zestawienie kontroli i badania, z włączeniem
jakiejkolwiek niezależnej jednostki inspekcyjnej;
Spawanie i działalność
związana
warunki otoczenia (np. ochrona przed wiatrem i
deszczem);
identyfikacja partii, elementów lub części, jeśli
odpowiednie;
przydział kwalifikowanego personelu;
przygotowanie do każdego badania produkcyjnego.
Instrukcje technologiczne spawania
Wytwórca powinien przygotować instrukcję(-e)
technologiczną(-e) spawania i powinien zapewnić, że w
produkcji zostanie ona właściwie zastosowana.
Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna zgodność z
wymaganiami jakości są określone
w ISO 3834-5:2005, Tablica 4 dla spawania łukowego,
spawania wiązką elektronów, spawania wiązką
promieniowania laserowego i spawania gazowego oraz w
ISO 3834-5:2005, Tablica 10 dla innych procesów spawania.
Spawanie i działalność
związana
Kwalifikowanie technologii spawania
Technologie spawania powinny być kwalifikowane przed
rozpoczęciem produkcji. Metody kwalifikowania powinny być
zgodne z odpowiednimi normami wyrobu lub jak ustalono w
specyfikacji.
Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna zgodność z
wymaganiami jakości są określone
w ISO 3834-5:2005, Tablica 5 dla spawania łukowego,
spawania wiązką elektronów, spawania wiązką
promieniowania laserowego i spawania gazowego oraz w
ISO 3834-5:2005, Tablica 10 dla innych procesów spawania.
UWAGA
Kwalifikowanie innych technologii może być
wymagane w odpowiednich normach wyrobu i/lub w
specyfikacji(-ach).
Spawanie i działalność
związana
Instrukcje robocze
Wytwórca może zastosować instrukcję technologiczną
spawania bezpośredniego do instruowania. Alternatywnie
mogą być stosowane wyspecjalizowane instrukcje robocze.
Takie związane instrukcje robocze powinny być
przygotowywane na podstawie kwalifikowanych instrukcji
technologicznych spawania i nie wymagają odrębnej
kwalifikacji.
Procedury dotyczące przygotowania i nadzoru nad
dokumentami
Wytwórca powinien ustanowić i utrzymywać procedurę
dotyczącą przygotowania i nadzoru nad dokumentami
związanymi z jakością (np. instrukcją technologiczną
spawania, protokółem kwalifikowania technologii spawania,
certyfikatami kwalifikacji spawaczy i operatorów spawania).
Materiały dodatkowe do spawania
Postanowienia ogólne
Powinny być określone odpowiedzialności i procedury
dotyczące kontroli materiałów dodatkowych do spawania.
Badanie partii
Badanie partii materiałów dodatkowych do spawania
powinno być tylko wymagane jeśli określono.
Magazynowanie i postępowanie
Wytwórca powinien opracować i wdrożyć procedurę
dotyczącą magazynowania, postępowania,
identyfikowania i użytkowania materiałów dodatkowych
do spawania aby uniknąć wchłaniania wilgoci, utleniania,
uszkodzenia itd. Procedura powinna być zgodna z
zaleceniami dostawcy.
Magazynowanie materiałów
podstawowych
Magazynowanie powinno zapewnić, że materiał,
łącznie z materiałem stanowiącym własność
klienta, nie zostanie narażony na ujemne
wpływy. Identyfikacja podczas magazynowania
powinna być zachowana.
Obróbka cieplna po spawaniu
Wytwórca powinien być w pełni odpowiedzialny za ustalenie
i wykonanie jakiejkolwiek obróbki cieplnej po spawaniu.
Procedura powinna być zgodna z materiałem podstawowym,
złączem spawanym, konstrukcją itd. oraz powinna być
zgodna z normą wyrobu i/lub określonymi wymaganiami.
Protokół z obróbki cieplnej powinien być opracowany
podczas tego procesu. Protokół powinien potwierdzać
realizację ustaleń oraz identyfikację poszczególnego wyrobu.
Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna zgodność
z wymaganiami jakości są określone w ISO 3834-
5:2005, Tablica 6 dla spawania łukowego, spawania wiązką
elektronów, spawania wiązką promieniowania laserowego i
spawania gazowego oraz w ISO 3834-5:2005, Tablica 10
dla innych procesów spawania.
Kontrola i badanie
Postanowienia ogólne
Odpowiednie kontrole i badania powinny być wdrożone
w odpowiednich punktach procesu wytwarzania do
zapewnienia zgodności z wymaganiami umowy. Miejsce i
częstotliwość takich kontroli i/lub badań zależą od umowy
i/lub od normy wyrobu, od procesu spawania i od typu
konstrukcji.
UWAGA
Wytwórca może wykonać dodatkowe
badania bez ograniczenia. Protokółowanie tego typu badań
nie jest wymagane.
Kontrola i badanie
Kontrola i badanie przed spawaniem
Przed rozpoczęciem spawania należy sprawdzić
następujące:
przydatność i ważność certyfikatów kwalifikacji
spawaczy i operatorów spawania;
przydatność instrukcji technologicznych spawania;
identyfikację materiału podstawowego;
identyfikację materiałów dodatkowych do spawania;
przygotowanie złącza (np. kształt i wymiary);
dopasowanie, mocowanie i sczepianie;
specjalne wymagania zawarte w instrukcji
technologicznej spawania (np. zapobieganie
odkształceniu);
przydatność warunków pracy do spawania, łącznie ze
środowiskiem.
Kontrola i badanie
Kontrola i badanie podczas spawania
Podczas spawania należy sprawdzić w odpowiednich
odstępach
czasowych lub poprzez ciągły monitoring następujące:
zasadnicze parametry spawania (np. prąd spawania,
napięcie łuku i prędkość przesuwu);
temperaturę podgrzewania
wstępnego/międzyściegowa;
oczyszczanie i kształt ściegów oraz warstw metalu
spoiny;
żłobienie grani;
kolejność spawania;
prawidłowe użytkowanie i obsługa materiałów
dodatkowych do spawania;
kontrolę odkształceń;
jakiekolwiek pośrednie badanie (np. sprawdzenie
wymiarów).
Kontrola i badanie
Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna zgodność z
wymaganiami jakości są określone w ISO 3834-5:2005, Tablica 7
dla spawania łukowego, spawania wiązką elektronów, spawania
wiązką promieniowania laserowego i spawania gazowego oraz
w ISO 3834-5:2005, Tablica 10 dla innych procesów spawania.
Kontrola i badanie po spawaniu
Po spawaniu należy sprawdzić zgodność z odpowiednimi
kryteriami akceptacji:
przez badanie wizualne;
przez inne badania nieniszczące;
przez badanie niszczące;
postać, kształt i wymiary konstrukcji;
wyniki i protokóły operacji wykonanych po spawaniu
(np. obróbki cieplnej po spawaniu, odpuszczanie).
Kontrola i badanie
Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna zgodność
z wymaganiami jakości są określone w ISO 3834-5:2005,
Tablica 8 dla spawania łukowego, spawania wiązką
elektronów, spawania wiązką promieniowania laserowego i
spawania gazowego oraz w ISO 3834-5:2005, Tablica 10
dla innych procesów spawania.
Status kontroli i badania
Powinny być podjęte odpowiednie środki identyfikacji np.
znakowanie pozycji lub przez kartę przewodnią, statusu
kontroli i badania konstrukcji spawanej.
Niezgodność i działania
korygujące
Powinny być wdrożone środki dla nadzoru elementów lub
działań, które nie spełniły określonych wymagań, w celu
zapobieżenia przypadkowej ich akceptacji. Jeśli wytwórca
podejmuje się przeprowadzenia naprawy lub poprawki,
powinny być dostępne odpowiednie pisemne procedury na
wszystkich stanowiskach pracy na których dokonuje się
naprawy lub poprawki. Jeśli wykonywana jest naprawa
wszystkie pozycje powinny być ponownie zbadane i
sprawdzone zgodnie z początkowymi wymaganiami.
Powinny być również wdrożone środki dla uniknięcia
ponownego wystąpienia niezgodności.
Wzorcowanie i walidacja
sprzętu do pomiaru,
kontroli i badania
Wytwórca jest odpowiedzialny za odpowiednie
wzorcowanie lub walidację sprzętu do pomiaru, kontroli i
badania. Cały sprzęt zastosowany do oceny jakości
konstrukcji, powinien być odpowiednio kontrolowany i
powinien być wzorcowany lub walidowany w określonych
odstępach.
Dokumenty ISO do których jest wymagana pełna zgodność
z wymaganiami jakości są określone w ISO 3834-5:2005,
Tablica 9 dla spawania łukowego, spawania wiązką
elektronów, spawania wiązką promieniowania laserowego i
spawania gazowego oraz w ISO 3834-5:2005, Tablica 10
dla innych procesów spawania.
Identyfikacja i
identyfikowalność
Identyfikacja i identyfikowalność, jeśli są
wymagane, powinny być zachowane
podczas procesu produkcyjnego.
Identyfikacja i identyfikowalność
Systemy dokumentowania, jeśli wymagane, które
zapewniają
identyfikację i identyfikowalność operacji spawania
powinny
zawierać:
identyfikację planów produkcji;
identyfikację kart przewodnich;
identyfikację lokalizacji spoin w konstrukcji;
identyfikację procedur badań nieniszczących i
personelu;
identyfikację materiałów dodatkowych do spawania
(np. oznaczenie, nazwa handlowa, wytwórca
materiałów dodatkowych i numery wytopu lub partii);
identyfikację i/lub identyfikowalność materiału
podstawowego (np. typ, numer wytopu);
identyfikację umiejscowienia napraw;
Identyfikacja i identyfikowalność
identyfikację umiejscowienia przyrządów
pomocniczych;
identyfikowalność w pełni zmechanizowanych
i automatycznych urządzeń do spawania
specjalnych spoin;
identyfikowalność spawacza i operatora spawania
specjalnych spoin;
identyfikowalność instrukcji technologicznych
spawania specjalnych spoin.
Zapisy jakości
Zapisy jakości, jeśli stosowane, powinny zawierać:
protokół z przeglądu wymagań/technicznego;
dokumenty kontroli materiałów;
dokumenty kontroli materiałów dodatkowych do
spawania;
instrukcje technologiczne spawania;
protokóły konserwacji sprzętu;
protokóły kwalifikowania technologii spawania
(WPQR);
certyfikaty kwalifikacji spawaczy i operatorów
spawania;
plan produkcji;
certyfikaty personelu badań nieniszczących;
Zapisy jakości
protokóły i specyfikacje obróbki cieplnej;
protokóły i procedury badań nieniszczących i
niszczących;
protokóły pomiarów;
protokóły z napraw i protokóły niezgodności;
inne dokumenty, jeśli wymagane.
Zapisy jakości powinny być przechowywane przez okres
minimum
pięciu lat, w przypadku braku jakichkolwiek innych
określonych
wymagań.
Przykłady różnych rodzajów dokumentów
związanych z jakością spawania
ISO 3834-2, ISO
3834-3, ISO 3834-4
Rodzaj zapisu
Typowe zapisy /
sprawozdania
5 Przegląd
wymagań i przegląd
techniczny:
- zapis z przeglądu
wymagań;
- zapis z przeglądu
technicznego
Dokument pokazuje jak
producent przeprowadza
przegląd
wymagań
i
przegląd
techniczny.
Zapisy
mogą
być
w
postaci listy kontrolnej
z komentarzem lub
protokołu z
przeglądu.
Lista kontrolna z
przeglądu wymagań
Lista
kontrolna z
przeglądu
technicznego
6
Podwykonawcy:
- spawanie
- obróbka cieplna
- kontrola i badanie
- nadzorowanie
i wzorcowanie
Dokumenty wyjaśniające
jak
podwykonawcy
przestrzegają
wymagań
kontraktu
włącznie
z
informacji
jak
są
kwalifikowani
i
kontrolowani.
Raport oceny
podwykonawcy
Lista kontrolna
monitoringu
podwykonawcy.
Raport z inspekcji.
Przykłady różnych rodzajów dokumentów
związanych z jakością spawania
ISO 3834-2, ISO
3834-3, ISO 3834-4
Rodzaj zapisu
Typowe zapisy /
sprawozdania
7 Personel
spawalniczy:
- kwalifikacje
spawaczy i
operatorów
spawania;
- kwalifikacje
personelu
nadzoru
spawalniczego
Udokumentowanie
kwalifikacji i przydatności
personelu nadzoru
spawalniczego i spawaczy
Świadectwa
egzaminów
spawaczy i
operatorów
spawania.
Sprawozdania
dotyczące
kwalifikacji i
kompetencji
personelu
spawalniczego.
Diagram
wzajemnego
powiązania nadzoru
spawalniczego.
8 Personel kontroli
i badań:
- kwalifikacje
personelu
NDT;
- kwalifikacje i
kompetencje IWI.
Dokumentacja
potwierdzająca
kwalifikacje i przydatność
personelu NDT
Certyfikaty
kwalifikacji
personelu NDT.
Zaświadczenie
lekarskie
potwierdzające
ostrość widzenia i
rozróżnialność barw
ISO 3834-2, ISO 3834-3,
ISO 3834-4
Rodzaj zapisu
Typowe zapisy /
sprawozdania
9 Wyposażenia:
- stosowanie
odpowiedniego
wyposażenia;
- badania nowego
wyposażenia;
- utrzymanie wyposażenia
do
spawania, kontroli
i badań
Dokument dla
identyfikacji, kontroli,
utrzymania
i wzorcowania (tam,
gdzie jest wymagane)
całego wyposażenia do
produkcji i wyposażenia
do kontroli.
Plany konserwacji
sprzętu.
Zestawienie
wyposażenia
Raporty z badania
nowych
urządzeń
spawalniczych.
Protokoły
z
przeglądów
urządzeń.
Świadectwa
wzorcowania
10 Spawanie i
działalność związana:
- plany produkcji;
- przygotowanie
i kwalifikacje pWPS;
- WPS albo instrukcje
robocze;
- inne specyfikacje
procesu
- dokumenty kontroli
Dokumenty dla
planowania produkcji i
dla kontrolowania
procesów produkcyjnych.
Plany produkcji.
WPQR.
Procedury dla
przygotowania i kontroli
wymaganych
dokumentów jakości.
Rysunki i szkice
WPQR
WPS albo instrukcje
robocze
Instrukcje NDT,
Protokoły z NDT
Atesty
Przykłady różnych rodzajów dokumentów
związanych z jakością spawania
ISO 3834-2, ISO
3834-3, ISO 3834-4
Rodzaj zapisu
Typowe zapisy /
sprawozdania
11 Materiały
dodatkowe do
spawania:
- przechowywanie i
postępowanie
z materiałami
dodatkowymi do
spawania.
Dokumenty dotyczące
przechowywania,
obsługiwania,
identyfikacji i użycia
materiałów dodatkowych
do spawania
Atesty.
12 Materiały
podstawowe do
spawania:
- przechowywanie i
postępowanie z
materiałami
podstawowymi do
spawania.
Dokumenty
dotyczące
przechowywania,
obsługiwania,
identyfikacji
i
użycia
materiałów dodatkowych
do spawania
Atesty
Przykłady różnych rodzajów dokumentów
związanych z jakością spawania
ISO 3834-2, ISO 3834-3,
ISO 3834-4
Rodzaj zapisu
Typowe zapisy /
sprawozdania
13 Obróbka cieplna
Dokumenty
potwierdzające włączenie
do udokumentowanego
planowania produkcji
oraz kontroli i badań.
Procedury obróbki
cieplnej
Protokoły z obróbki
cieplnej
14 Kontrola i badania:
- przygotowanie planów
kontroli i badania;
- kontrola przed
spawaniem;
- kontrola podczas
spawania;
- kontrola po spawaniu.
Włączenie do
udokumentowanego
procesu planowania
produkcji i kontroli
produkcji.
Plany badania.
Procedury badania.
Raport z pomiarów
gabarytów.
Raporty z badań i
kontroli.
Protokóły z
dokonanych napraw.
Przykłady różnych rodzajów dokumentów
związanych z jakością spawania
ISO 3834-2, ISO 3834-3, ISO
3834-4
Rodzaj zapisu
Typowe zapisy /
sprawozdania
15 Niezgodności i działania
korygujące:
- wyniki badań dotyczących
wyrobów nie spełniających
wymagań;
- WPS dla naprawy
- badanie i kontrola po
naprawie;
- analiza przyczyn w celu
uniknięcia ponownego
wystąpienia niezgodności
Dokumenty, pozwalające
na zidentyfikowanie i
wyeliminowanie
jakichkolwiek
warunków, które
mogłyby niekorzystnie
oddziaływać na jakość
produktu albo procesów
produkcyjnych.
Raporty o
niezgodnościach.
Protokół oceny
kierownictwa.
16 Wzorcowanie i walidacja
wyposażenia:
- przyrządy do pomiaru
temperatury;
- przyrządy do pomiaru
parametrów prądowych;
- przyrządy do pomiaru
kształtu i wymiaru;
- przepływomierz gazu.
Włączenie do
udokumentowanego
procesu dla
identyfikacji, kontroli,
utrzymania i
wzorcowania (tam, gdzie
jest to wymagane)
całego wyposażenia do
kontroli i badania.
Plany wzorcowania i
walidacji
Protokoły
z
wzorcowania
i
walidacji
Przykłady różnych rodzajów dokumentów
związanych z jakością spawania
ISO 3834-2, ISO 3834-3,
ISO 3834-4
Rodzaj zapisu
Typowe zapisy /
sprawozdania
17 Identyfikacja i
identyfikowalność -
identyfikacja i
oznaczenia.
Dokument (gdy
wymagany), zapewniający
identyfikację
i
identyfikowalność
operacji spawania.
Zapisy
(jeśli
wymagane)
18 Zapisy jakości
Włączenie do dokumentu
dla kontroli i odbioru.
Zapisy
Przykłady różnych rodzajów dokumentów
związanych z jakością spawania
