Psychosomatyka.

Psychosomatyka.

Choroby układu krążenia –

Choroby układu krążenia –

aspekty

aspekty

psychosomatyczne.

psychosomatyczne.

Zakład Neuropsychologii Klinicznej

Zakład Neuropsychologii Klinicznej

Collegium Medicum w Bydgoszczy

Collegium Medicum w Bydgoszczy

UMK w Toruniu

UMK w Toruniu

kier.: dr hab. Alina Borkowska, prof.

kier.: dr hab. Alina Borkowska, prof.

nadzw. UMK

nadzw. UMK

Maciej Bieliński

Choroba psychosomatyczna

Choroba psychosomatyczna

Taka choroba, w której ostry lub

Taka choroba, w której ostry lub

przewlekły stres (uraz psychiczny) był

przewlekły stres (uraz psychiczny) był

jedyną podstawową lub znaczącą

jedyną podstawową lub znaczącą

przyczyną jej wystąpienia lub zaostrzenia.

przyczyną jej wystąpienia lub zaostrzenia.

Historia

Historia

Pierwszy okres – psychodynamiczny –

Pierwszy okres – psychodynamiczny –

zwolennicy psychoanalizy

zwolennicy psychoanalizy

(Alexander,Dunbar).

(Alexander,Dunbar).

Alexander – (7) HA, astma oskrzelowa, CU, atopowe zapalenie skóry,

Alexander – (7) HA, astma oskrzelowa, CU, atopowe zapalenie skóry,

choroba wrzodowa, nadczynność tarczycy, gościec przewrotnie przewlekły.

choroba wrzodowa, nadczynność tarczycy, gościec przewrotnie przewlekły.

Dunbar – wprowadził hipotetyczną klasyfikację typów osobowości

Dunbar – wprowadził hipotetyczną klasyfikację typów osobowości

usposabiających do zachorowania na określoną chorobę

usposabiających do zachorowania na określoną chorobę

psychosomatyczną.

psychosomatyczną.

Drugi okres – psychofizjologiczny (Wolff,

Drugi okres – psychofizjologiczny (Wolff,

Cornell University USA)

Cornell University USA)

Badania nad stresem

Badania nad stresem

Długotrwałe działanie stresu

Długotrwałe działanie stresu

Zbiór nieswoistych reakcji organizmu

Zbiór nieswoistych reakcji organizmu

Uogólniony zespół przystosowania

Uogólniony zespół przystosowania

(GAS – general adaptation syndrome)

(GAS – general adaptation syndrome)

Kortyzol

Kortyzol

(nadmierne wydzielanie)

(nadmierne wydzielanie)

Zachwianie osi

Zachwianie osi

Podwzgórzowo–przysadkowo-nadnerczowej

Podwzgórzowo–przysadkowo-nadnerczowej

Uszkodzenie narządów Naruszenie

Uszkodzenie narządów Naruszenie

homeostazy

homeostazy

Zaburzenie mechanizmów neurofizjologicznych

Zaburzenie mechanizmów neurofizjologicznych

Wzrost podatności organizmu na infekcje i inne

Wzrost podatności organizmu na infekcje i inne

choroby

choroby

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja

Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD – 10

Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD – 10

(F45)

(F45)

Zaburzenia somatyzacyjne (z

Zaburzenia somatyzacyjne (z

somatyzacją):

somatyzacją):

Ze strony układu trawiennego: bóle, wzdęcia,

Ze strony układu trawiennego: bóle, wzdęcia,

odbijania, wymioty, nudności itp.; nieprzyjemne

odbijania, wymioty, nudności itp.; nieprzyjemne

doznania: swędzenie, pieczenie, cierpnięcie,

doznania: swędzenie, pieczenie, cierpnięcie,

drętwienie, bolesność itp.; mależą tutaj również,

drętwienie, bolesność itp.; mależą tutaj również,

wykwity skórne, skargi dotyczące sfery seksualnej

wykwity skórne, skargi dotyczące sfery seksualnej

i miesiączkowania.

i miesiączkowania.

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja

Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD – 10

Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD – 10

(F45)

(F45)

Zaburzenia występujące pod postacią

Zaburzenia występujące pod postacią

somatyczną:

somatyczną:

Niezróżnicowane wielorakie skargi nie

Niezróżnicowane wielorakie skargi nie

ukladające się w obraz kliniczny somatyzacji

ukladające się w obraz kliniczny somatyzacji

(zmienne, uporczywe); niezróżnicowane

(zmienne, uporczywe); niezróżnicowane

zaburzenia psychosomatyczne

zaburzenia psychosomatyczne

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja

Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD – 10

Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD – 10

(F45)

(F45)

Zaburzenia hipochondryczne

Zaburzenia hipochondryczne

Przekonanie lub obawa występowania

Przekonanie lub obawa występowania

poważnej choroby somatycznej, której

poważnej choroby somatycznej, której

towarzyszą liczne skargi nie mające

towarzyszą liczne skargi nie mające

uzasadnienia przedmiotowego, błędna

uzasadnienia przedmiotowego, błędna

interpretacja prawidlowych i pospolitych

interpretacja prawidlowych i pospolitych

odczuć.

odczuć.

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja

Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD – 10

Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD – 10

(F45)

(F45)

Zaburzenia autonomiczne występujące

Zaburzenia autonomiczne występujące

pod postacią somatyczną

pod postacią somatyczną

Podział uwzględnia narząd lub układ

Podział uwzględnia narząd lub układ

uważany przez pacjenta za źródło

uważany przez pacjenta za źródło

dolegliwości. Serce i układ krążenia, górny

dolegliwości. Serce i układ krążenia, górny

odcinek przewodu pokarmowego, dolny

odcinek przewodu pokarmowego, dolny

odcinek przewodu pokarmowego, układ

odcinek przewodu pokarmowego, układ

oddechowy, układ moczowo-płciowy, inne

oddechowy, układ moczowo-płciowy, inne

narządy i układy.

narządy i układy.

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja

Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD – 10

Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD – 10

(F45)

(F45)

Uporczywe bóle psychogenne

Uporczywe bóle psychogenne

Psychalgia, psychogenne bóle krzyża lub

Psychalgia, psychogenne bóle krzyża lub

głowy, zaburzenia bólowe psychogenne

głowy, zaburzenia bólowe psychogenne

.

.

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja

Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD – 10

Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD – 10

(F45)

(F45)

Inne zaburzenia występujące pod

Inne zaburzenia występujące pod

postacią somatyczną

postacią somatyczną

Wszelkie zaburzenia czucia nie

Wszelkie zaburzenia czucia nie

spowodowane przyczyną fizyczną i ściśle

spowodowane przyczyną fizyczną i ściśle

związane w czasie ze stresującym

związane w czasie ze stresującym

wydarzeniem (globus hystericus),

wydarzeniem (globus hystericus),

psychogenny kręcz karku i inne kurczowe

psychogenny kręcz karku i inne kurczowe

zaburzenia ruchowe, świąd psychogenny,

zaburzenia ruchowe, świąd psychogenny,

psychogenne zaburzenia miesiączkowania,

psychogenne zaburzenia miesiączkowania,

zgrzytanie zębami.

zgrzytanie zębami.

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja

Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD – 10

Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD – 10

(F45)

(F45)

Zaburzenia występujące pod postacią

Zaburzenia występujące pod postacią

somatyczną, nie określone.

somatyczną, nie określone.

Nie określone zaburzenia psychofizjologiczne

Nie określone zaburzenia psychofizjologiczne

lub psychosomatyczne.

lub psychosomatyczne.

Diagnostyka

Diagnostyka

Leczenie

Leczenie

Rokowanie

Rokowanie

Cardiovascular status of panic disorder patients with

Cardiovascular status of panic disorder patients with

and without prominent cardiac symptoms

and without prominent cardiac symptoms

R Jolley, RB Lydiard, ME Assey, BW Usher, WH Barnwell and JC Ballenger

R Jolley, RB Lydiard, ME Assey, BW Usher, WH Barnwell and JC Ballenger

Psychosomatics, Feb 1992; 33: 81 - 84.

Psychosomatics, Feb 1992; 33: 81 - 84.

The extent of the cardiovascular evaluation of panic

The extent of the cardiovascular evaluation of panic

disorder patients with cardiac symptoms remains a

disorder patients with cardiac symptoms remains a

dilemma for the clinician. The authors conducted a

dilemma for the clinician. The authors conducted a

pilot study to assess the cardiac status of 20 panic

pilot study to assess the cardiac status of 20 panic

disorder patients, 10 of whom had prominent cardiac

disorder patients, 10 of whom had prominent cardiac

symptoms and 10 of whom did not. No differences in

symptoms and 10 of whom did not. No differences in

the cardiac abnormalities were found between the

the cardiac abnormalities were found between the

groups. These findings suggest that panic disorder

groups. These findings suggest that panic disorder

patients with cardiac symptoms are not more likely to

patients with cardiac symptoms are not more likely to

have cardiac disease than those without prominent

have cardiac disease than those without prominent

cardiac symptoms. The practical implications of these

cardiac symptoms. The practical implications of these

findings are discussed.

findings are discussed.

Psychological Comparison of Patients With

Psychological Comparison of Patients With

Cardiac Neurotic Chest Pain and Angina

Cardiac Neurotic Chest Pain and Angina

Pectoris

Pectoris

JOSEPH CASTON M.D.1, LOWELL COOPER Ph.D.1, , and H. W. PALEY M.D.1

JOSEPH CASTON M.D.1, LOWELL COOPER Ph.D.1, , and H. W. PALEY M.D.1



Patients with

Patients with

cardiac

cardiac

neurotic chest pain are similar to those

neurotic chest pain are similar to those

with angina pectoris with respect to history and symptom

with angina pectoris with respect to history and symptom

features and in patterns of personality test data (MMPI),

features and in patterns of personality test data (MMPI),

making differentiation difficult. Differences were represented

making differentiation difficult. Differences were represented

by the frequency of hyperventilation-associated symptom

by the frequency of hyperventilation-associated symptom

sequelae, the predominance of women, and psychological

sequelae, the predominance of women, and psychological

need for pain in the

need for pain in the

cardiac

cardiac

neurotic group.

neurotic group.



Hyperventilation may provide, physiologically, chest

Hyperventilation may provide, physiologically, chest

sensations which serve as a

sensations which serve as a

sensory nidu

sensory nidu

s which is further

s which is further

elaborated into pain (as opposed to "purely" psychogenic

elaborated into pain (as opposed to "purely" psychogenic

pain). Over-breathing may also operate as a somatic prototype

pain). Over-breathing may also operate as a somatic prototype

for oral-incorporative trends in response to intrapsychic or

for oral-incorporative trends in response to intrapsychic or

external stress, a hypothesis which conforms to the notable

external stress, a hypothesis which conforms to the notable

presence of oral-dependent strivings in

presence of oral-dependent strivings in

cardiac

cardiac

neurotics.

neurotics.

Panic disorder in cardiac outpatients

Panic disorder in cardiac outpatients

R Goldberg, P Morris, F Christian, J Badger, S Chabot and M Edlund

R Goldberg, P Morris, F Christian, J Badger, S Chabot and M Edlund

Department of Psychiatry, Rhode Island Hospital, Providence 02903.

Department of Psychiatry, Rhode Island Hospital, Providence 02903.

The prevalence of and nature of panic disorder were

The prevalence of and nature of panic disorder were

investigated in an ambulatory cardiology practice.

investigated in an ambulatory cardiology practice.

Questionnaires about panic symptoms were mailed to 414

Questionnaires about panic symptoms were mailed to 414

patients, and possible or definite panic disorder was found in

patients, and possible or definite panic disorder was found in

104 of the 310 respondents. Interviews with 52 of the 104

104 of the 310 respondents. Interviews with 52 of the 104

patients substantiated diagnoses of panic disorder, for a

patients substantiated diagnoses of panic disorder, for a

prevalence of 9.2% of the total sample population of 414.

prevalence of 9.2% of the total sample population of 414.

Comparison of patients grouped by duration of panic disorder

Comparison of patients grouped by duration of panic disorder

revealed that long-duration panic disorder had its onset before

revealed that long-duration panic disorder had its onset before

age 30 and followed a chronic course. Short-duration panic

age 30 and followed a chronic course. Short-duration panic

disorder developed at an older age following the appearance of

disorder developed at an older age following the appearance of

cardiac

cardiac

disease.

disease.

Zaburzenia psychosomatyczne mogące

Zaburzenia psychosomatyczne mogące

powodować zaburzenia rytmu serca:

powodować zaburzenia rytmu serca:

zespoły lękowe,

zespoły lękowe,

depresja,

depresja,

zespół hiperwentylacji’

zespół hiperwentylacji’

hipochondria .

hipochondria .

(Tom, małpy, os. A)

(Tom, małpy, os. A)