Choroby nerek i układu

moczowego

Zespół nerczycowy

Charakteryzuje się dobową utratą

białka powyżej 3,5 g/1,73m²,

hipoalbuminemią, hiperlipidemią,

lipidurią oraz obrzękami i

przesiękami do jam ciała

Zespół nerczycowy-

przyczyny

•Pierwotne KZN

•Wtórne nefropatie:

-Choroby metaboliczne (cukrzyca, amyloidoza)

-Choroby układowe o podłożu immunologicznym

( toczeń rumieniowaty układowy, zapalenia naczyń)

-Choroby nowotworowe (szpiczak mnogi; guzy lite:

rak płuca, sutka , żołądka, jelita grubego, nerki;

czerniak

-Infekcje: wirusowe (WZW typu B i C, CMV, HIV),

bakteryjne(zapalenie wsierdzia, zakażenie protez

naczyniowych, kiła)

-Leki: NLPZ, Lit, Penicylamina, Heroina, Ryfampicyna

Zespół nerczycowy – objawy

kliniczne

• Objawy ogólne: uczucie ogólnego zmęczenia,

osłabienia, brak łaknienia, bóle głowy, w

przełomach brzusznych ( bóle brzucha,

wymioty, obrona mięśniowa)

• Pienienie moczu

• Obrzęki

• Żółtaki występują głównie na powiekach

• Ortostatyczne spadki ciśnienia tętniczego

będące następstwem hipowolemii

spowodowanej hipoalbuminemią

• Niedożywienie i wyniszczenie wynikające z

utraty łaknienia i upośledzonego wchłaniania

pokarmów

Zespół nerczycowy -

badania

• Badanie ogólne moczu: białkomocz,

ocena osadu moczu „nieaktywny” –
submikroskopowe PKZN, FSGS,
błoniaste KZN, nefropatii cukrzycowej i
amyloidozy; osad moczu
„aktywny”(erytrocyty, wałeczki
ziarniste, erytrocytarne) KZn błoniasto-
rozplemowe i gwałtownie postępujące

• Białkomocz dobowy

Zespół nerczycowy-badania

• Proteinogram – hipoalbuminemia

• Morfologia – niedokrwistość mikrocytarna

• Hipokalcemia rzekoma – zmniejszenie stężenia wapnia

całkowitego wynikające z małego stężenia albumin przy

prawidłowym stężeniu wapnia zjonizowanego

• Hipercholesterolemia i hipertriglicerydemia

• Zaburzenia w układzie krzepnięcia –

hiperfibrynogenemia, zmniejszenie stężenia

antytrombiny i wolnej frakcji białka S

• Zmniejszenie stężenia globuliny wiążącej tyroksynę – ale

klinicznie jest eutyreoza

• Zmniejszenie stężenia 17-hydroksykortykosteroidów,

zwiększenie wolnego kortyzolu- ale klinicznie bez

objawów niedoczynności kory nadnerczy

• Biopsja nerki

Zespól nerczycowy-

następstwa

• Zakrzepica żylna 10-40% - zaburzeniu ulega

równowaga między układami krzepnięcia,

fibrynolizy i białkami regulatorowymi

Najczęściej – zakrzepica żył głębokich kończyn

dolnych i żyły nerkowej, ale może wystąpić też

w naczyniach ośrodkowego układu nerwowego

- Ostra zakrzepica żyły nerkowej : ból

okolicy lędźwiowej, pogarszanie się

czynności nerek, krwiomocz, narastanie

białkomoczu

- Niebezpiecznym powikłaniem jest zatorowość

płucna

Zespół nerczycowy-

następstwa

• Zwiększona skłonność do infekcji jako wynik

upośledzenia odporności związanej z utratą z

moczem immunoglobulin (IgG), czynników B i D

alternatywnej drogi aktywacji dopełniacza,

zaburzeń ich syntezy i zwiększonego katabolizmu

• Zaburzenia lipidowe – zwiększone ryzyko rozwoju

miażdżycy

• Powikłania ze strony układu sercowo-

naczyniowego, białkomocz jest niezależnym

czynnikiem ryzyka rozwoju chorób układu

sercowo-naczyniowego; kilkakrotnie wzrasta

ryzyko zawału mięśnia sercowego

Zespół nerczycowy

-następstwa

• Niedokrwistość mikrocytarna – utrata

transferyny z moczem, występuje

oporność na leczenie żelazem

• Wyniszczenie, kacheksja charakteryzuje

się zmniejszeniem masy mięśniowej –

wynik niedoborów pokarmowych ,

zwiększonego rozpadu białek

• Zaburzenia gospodarki wapniowej – są

przyczyną zwiększonej resorpcji wapnia

z kości i rozwoju osteomalacji

Zespół nefrytyczny

Charakteryzuje się współistnieniem :
nadciśnienia tętniczego
zmniejszonej objętości
oddawanego moczu
aktywnego osadu moczu

Zespół nefrytyczny

• Ostry - nagły początek (dni, tygodnie)

przyczyną jest poinfekcyjne KZN

• Gwałtownie postępujący – stopniowy

ale szybki postęp niewydolności nerek
(tygodnie, miesiące)

• Przewlekły – uszkodzenie kłębuszków

nerkowych o różnej etiologii, często
prowadzi do SNN

Niewydolność nerek

• Ostre uszkodzenie nerek (AKI –Acute

Kidney Injury)

Jest to gwałtowne upośledzenie

czynności nerek z następową retencją
produktów przemiany materii, zwykle
przebiega ze skąpomoczem (≤400
ml/d) lub bezmoczem (≤ 100 ml/d),
ale w 30% przypadków poliuria

Niewydolność nerek

Ostre uszkodzenie nerek – podział
•Przednerkowa – hipoperfuzja nerek wskutek

hipowolemii (odwodnienia), hipotonii ( utrata

płynów do trzeciej przestrzeni, masywna utrata

krwi, spadek rzutu serca – zawał serca,

tamponada osierdzia; spadek oporu

obwodowego – sepsa, niewydolność wątroby
•Nerkowa
zapalna, niezapalna (niedokrwienna, toksyczna)
•Pozanerkowa
Zamknięcie odpływu moczu

Przewlekła choroba nerek

Uszkodzenie nerek strukturalne i

czynnościowe utrzymujące się dłużej

niż 3 miesiące z prawidłowym lub

zmniejszonym GFR co się objawia:
-zmianami morfologicznymi
-wskaźnikami uszkodzenia nerek ( bad

krwi, moczu, obrazowe)
GFR< 60 ml/min przez ≥ 3 miesiące z

uszkodzeniem nerek

Przewlekła choroba nerek-

badanie

- Okres trwania choroby

- Objawy niecharakterystyczne zależą od

zaawansowania PCHN oraz choroby podstawowej

- Objawy ogólne: osłabienie , męczliwość

- Skóra : blada, sucha, odcień ziemistobrunatny,

wybroczyny, świąd, szron mocznicowy

- Zaburzenia w układzie krążenia:
Nadciśnienie tętnicze lub hipotensja (przy odwodnieniu),

przerost lewej komory, zaburzenia rytmu serca,

niewydolność serca, zapalenie osierdzia,

przyśpieszona miażdżyca

- Zaburzenia w układzie oddechowym
Oddech kwasiczy, mocznicowe zapalenie opłucnej, płuco

mocznicowe- przekrwienie i obrzęk płuc

Przewlekła choroba nerek -

badanie

- Zaburzenia w układzie pokarmowym: utrata

łaknienia, nudności , wymioty, mocznicowy
zapach z ust, zapalenie błony śluzowej żołądka
i jelit, wrzód trawienny żołądka, dwunastnicy,
krwawienie z przewodu pokarmowego,

- Zaburzenia czynności układu nerwowego:
Upośledzenie koncentracji, ból głowy,

nadmierna senność, apatia, podrażnienie,
drgawki , śpiączka, objawy neuropatii
obwodowej czuciowej i ruchowej

Przewlekła choroba nerek

-badanie

• Zaburzenia hormonalne: wtórna

nadczynność przytarczyc, niedobór

witaminy D, upośledzona tolerancja

glukozy, dyslipidemia, niedożywienie

białkowo-energetyczne, zaburzenia

miesiączkowania, niepłodność

• Zaburzenia gospodarki wodno-

elektrolitowej: hiper- lub hipowolemia,

hiper- hiponatremia, hiperkaliemia,

hiperfosfatemia, hipo- hiperkalcemia

• Kwasica nieoddechowa

Przewlekła choroba nerek-

badanie

• Zaburzenia morfologii krwi i odporności:

niedokrwistość, skaza krwotoczna,
limfopenia

• Badania pomocnicze:
Badanie ogólne moczu, stężenie kreatyniny

w surowicy, GFR, stężenie mocznika,
kwasu moczowego, jonogram, gazometria
krwi żylnej, morfologia krwi, USG nerek

Kamica nerkowa- obraz

kliniczny

• Napady jednostronnego, bardzo silnego,

pulsującego bólu w okolicy lędźwiowej z

charakterystycznym promieniowaniem do

krocza, pęcherza i cewki moczowej ( kolka

nerkowa) z towarzyszącym

krwinkomoczem, krwiomoczem

• Kamica inna niż wapniowa: nietypowe bóle

brzucha, nudności, wymioty, utrudnienie

mikcji, naglące parcie na mocz

• Bezobjawowa

• Utrudniony odpływ moczu ( wodonercze,

zakażenie układu moczowego)

Kolka nerkowa- diagnostyka

różnicowa

• Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek ( ból

stały, gorączka, leukocyturia, bakteriuria,

wskaźniki ostrej fazy)

• Zapalenie przydatków ( bad ginekologiczne)

• Zapalenie wyrostka robaczkowego

położonego zakątniczo ( konsultacja

chirurgiczna, USG)

• Tętniak aorty brzusznej

• Ciąża ektopowa ( USG, ginekolog, stężenie

gonadotropiny łożyskowej)

• Bóle nowotworowe

• Kolka jelitowa, ostra niedrożność jelit

Kamica nerkowa

• Może być jednym z objawów choroby

systemowej:

- Pierwotna nadczynność przytarczyc
- Przewlekła kwasica metaboliczna

(kwasica kanalikowa dystalna

- Dna moczanowa
- Sarkoidoza

Kamica nerkowa-badania

• Mocz badanie ogólne
• Badania krwi: ph, stężenie wapnia,

fosforanów, kwasu moczowego, kreatyniny

w surowicy

• RTG przeglądowe jamy brzusznej
• USG układu moczowego
• Spiralna tomografia komputerowa

• Posiew moczu
• Badanie składu kamienia

Kamica nerkowa - wywiad

• Należy zebrać szczegółowy wywiad

dotyczący nawyków żywieniowych
( białko zwierzęce, pokarmy bogate w
szczawiany, spożycie wapnia),
objętość wypijanych płynów,
przyjmowanie leków ( witamina D)

• Występowanie zakażeń układu

moczowego – kamica struwitowa
( Proteus, Klebsiella)

Nowotwory nerek-podział

• Raki nerkowokomórkowe 80-85%:
-jasnokomórkowy
-brodawkowaty
-chromofobny
-z kanalików zbiorczych
• Raki przejściowokomórkowe 4-8%
• Nowotwory łagodne: gruczolaki,

naczyniakomięśniakotłuszczak

(angiomyolipoma), gruczolak

kwasochłonny (oncocytoma)

Rak nerki- obraz kliniczny

• Początkowy przebieg zwykle bezobjawowy

• Krwiomocz 40%

• Ból w okolicy lędźwiowej 40%

• Wyczuwalny guz 25%

• Spadek masy ciała 33%

• Nadciśnienie tętnicze 20%

• Gorączka 20%

• Nagłe pojawienie się lewostronnych żylaków

powrózka nasiennego ( szerzenie się guza do

żyły głównej dolnej) 11%

• Hiperkalcemia 5-15%

• Nocne poty, ogólne złe samopoczucie,

Rak nerki

• Zespoły paraneoplastyczne

- Hiperkalcemia ( wynik nadmiernego

wytwarzania białka podobnego do

parathormonu)

• Nadkrwistość 1-8%

• Niedokrwistość chorób przewlekłych 20-40%

• Nadpłytkowość występuje rzadko- jest objawem

niekorzystnym rokowniczo

• Zespół Stauffera 3-20% – dysfunkcja wątroby,

która nie jest spowodowana przerzutami

• W czasie rozpoznania u około 20-30% występują

przerzuty (płuco, kości, wątroba, mózg, skóra)

Rak nerki- badania

obrazowe

• USG
• Tomografia komputerowa
• Rezonans magnetyczny
• Rzadko wykonuje się urografię,

angiografię

Ostre odmiedniczkowe

zapalenie nerek

• Jest to ostre bakteryjne zapalenie

śródmiąższu nerek i układu kielichowo-
miedniczkowego

• Objawy: nagły początek, gorączka,

dreszcze, bóle w okolicy lędźwiowej,
dysuria, leukocyturia, bakteriuria,
niewielki białkomocz, erytrocyturia,
podwyższone wskaźniki stanu zapalnego,
leukocytoza z przesunięciem w lewo