TEATR

TEATR

ANTYCZN

ANTYCZN

Y

Y

Narodziny teatru

Narodziny teatru

Geneza teatru antycznego wiąże się z

kultem Dionizosa – boga wina,

odradzającej się natury i plonów.

Dionizos był synem Zeusa i Semele.

Wizerunki DIONIZOSA

Wizerunki DIONIZOSA

Najstarszymi wizerunkami Dionizosa były proste słupy, na które

Najstarszymi wizerunkami Dionizosa były proste słupy, na które

nakładano brodatą maskę i ubierano w powłóczyste szaty.

nakładano brodatą maskę i ubierano w powłóczyste szaty.

Maska i popiersie Dionizosa

Maska i popiersie Dionizosa

Później powszechny

Później powszechny

stał się wizerunek

stał się wizerunek

nagiego młodzieńca

nagiego młodzieńca

z przerzuconą skórą

z przerzuconą skórą

jelonka.

jelonka.

Dionizos z winną latoroślą

Dionizos z winną latoroślą

Przedstawiano go także w

Przedstawiano go także w

wieńcu z bluszczu lub z liści

wieńcu z bluszczu lub z liści

winorośli z tygrysem, kiścią

winorośli z tygrysem, kiścią

winogron lub dwuusznym

winogron lub dwuusznym

pucharem.

pucharem.

Zwykle miał przy sobie

Zwykle miał przy sobie

panterę, lamparta, tygrysa i

panterę, lamparta, tygrysa i

często poił je winem z

często poił je winem z

dzbana.

dzbana.

Dionizos

Dionizos

Kult DIONIZOSA

Kult DIONIZOSA

W starożytnej

W starożytnej

Grecji odbywały się

Grecji odbywały się

dwa najważniejsze

dwa najważniejsze

święta ku czci boga

święta ku czci boga

Dionizosa –

Dionizosa –

Wielkie

Wielkie

i

i

Małe Dionizje

Małe Dionizje

.

.

Dionizos – bóg wina i zabawy

Dionizos – bóg wina i zabawy

Wielkie DIONIZJE

Wielkie DIONIZJE

Wielkie Dionizje

Wielkie Dionizje

odbywały się w miastach pod koniec

odbywały się w miastach pod koniec

marca i na początku kwietnia, początkowo przez 5 potem 6 dni.

marca i na początku kwietnia, początkowo przez 5 potem 6 dni.

Święto na cześć Dionizosa

Święto na cześć Dionizosa

Wielkie DIONIZJE

Wielkie DIONIZJE

Pierwszego dnia składano ofiary

Pierwszego dnia składano ofiary

z kozła Dionizosowi,

z kozła Dionizosowi,

towarzyszył temu śpiew

towarzyszył temu śpiew

chłopięcego chóru.

chłopięcego chóru.

Posąg boga przenoszono ze

Posąg boga przenoszono ze

świątyni do gaju Akademosa,

świątyni do gaju Akademosa,

gdzie odbywało się

gdzie odbywało się

nabożeństwo i uczta. Po

nabożeństwo i uczta. Po

zachodzie słońca posąg

zachodzie słońca posąg

przenoszono w blasku pochodni

przenoszono w blasku pochodni

do Aten.

do Aten.

W następnych dniach odbywały

W następnych dniach odbywały

się występy chórów

się występy chórów

chłopięcych i męskich.

chłopięcych i męskich.

Święto na cześć Dionizosa

Święto na cześć Dionizosa

Małe DIONIZJE

Małe DIONIZJE

Małe Dionizje

Małe Dionizje

odbywały

odbywały

się jesienią. Obchodzone

się jesienią. Obchodzone

były na wsiach.

były na wsiach.

Miały charakter wesołej,

Miały charakter wesołej,

ludowej zabawy.

ludowej zabawy.

Radość była powszechna,

Radość była powszechna,

bo nawet niewolnicy w tym

bo nawet niewolnicy w tym

dniu mieli zupełną

dniu mieli zupełną

swobodę.

swobodę.

Święto na cześć Dionizosa

Święto na cześć Dionizosa

Rola KORYFEUSZA

Rola KORYFEUSZA

Z

Z

dytyrambu

dytyrambu

, czyli

, czyli

chóralnej pieśni z

chóralnej pieśni z

towarzyszeniem tańca ku

towarzyszeniem tańca ku

czci Dionizosa, z czasem

czci Dionizosa, z czasem

wyodrębniono tzw.

wyodrębniono tzw.

DIALOG KORYFEUSZA

DIALOG KORYFEUSZA

(przewodnika chóru) z

(przewodnika chóru) z

chórem.

chórem.

Koryfeusz

Koryfeusz

dał początek

dał początek

pierwszemu aktorowi.

pierwszemu aktorowi.

Wizerunek Koryfeusza

Wizerunek Koryfeusza

Geneza gatunków

Geneza gatunków

DRAMATYCZNYCH

DRAMATYCZNYCH

Doniosłe Wielkie Dionizje dały początek

Doniosłe Wielkie Dionizje dały początek

tragedii

tragedii

.

.

Wesołe Małe Dionizje -

Wesołe Małe Dionizje -

komedii

komedii

.

.

Maska płaczu. Aktor w masce

Maska płaczu. Aktor w masce

śmiechu.

śmiechu.

AKTORZY

AKTORZY

Aktorzy, tylko

Aktorzy, tylko

mężczyźni, występowali

mężczyźni, występowali

przeważnie w maskach

przeważnie w maskach

bardzo jaskrawych

bardzo jaskrawych

strojach, i na koturnach.

strojach, i na koturnach.

Wizerunek aktora

Wizerunek aktora

Skąd się wzięli

Skąd się wzięli

AKTORZY?

AKTORZY?

Początkowo na scenie

Początkowo na scenie

w ogóle nie występowali

w ogóle nie występowali

aktorzy, tylko chór i jego

aktorzy, tylko chór i jego

przewodnik - Koryfeusz.

przewodnik - Koryfeusz.

Aktorzy byli wprowadzani

Aktorzy byli wprowadzani

na scenę stopniowo:

na scenę stopniowo:

- pierwszego

- pierwszego

wprowadził

wprowadził

legendarny

legendarny

Tespis

Tespis

- drugiego –

- drugiego –

Ajschylos

Ajschylos

- trzeciego –

- trzeciego –

Sofokles.

Sofokles.

Tespis w powozie z Dionizosem

Tespis w powozie z Dionizosem

Ajschylos

Ajschylos

Sofokles

Sofokles

MASKI

MASKI

W tragedii na

W tragedii na

scenie mogło

scenie mogło

występować

występować

jednocześnie tylko

jednocześnie tylko

trzech aktorów.

trzech aktorów.

Aktor mógł

Aktor mógł

wystąpić w jednej

wystąpić w jednej

z czterech masek:

z czterech masek:

•

masce śmiechu

masce śmiechu

•

masce płaczu

masce płaczu

•

masce gniewu

masce gniewu

•

masce strachu.

masce strachu.

Maski

Maski

Gdzie odbywały się

Gdzie odbywały się

PRZEDSTAWIENIA?

PRZEDSTAWIENIA?

Ciepły klimat Grecji pozwalał na to, by

Ciepły klimat Grecji pozwalał na to, by

przedstawienia odbywały się na powietrzu.

przedstawienia odbywały się na powietrzu.

Dionizje

Dionizje

Jak wyglądał teatr

Jak wyglądał teatr

ANTYCZNY?

ANTYCZNY?

Środek teatru

Środek teatru

stanowiła

stanowiła

ORCHESTRA

ORCHESTRA

(

(

tanecznia),

tanecznia),

na której chór, liczący

na której chór, liczący

do piętnastu osób,

do piętnastu osób,

wykonywał rytmiczne

wykonywał rytmiczne

ruchy i śpiewy.

ruchy i śpiewy.

Teatr grecki

Teatr grecki

Czy tylko ORCHESTRA?

Czy tylko ORCHESTRA?

Za orchestrą znajdowała

Za orchestrą znajdowała

się scena zwana

się scena zwana

PROSCENIUM

PROSCENIUM

, na której

, na której

występowali aktorzy.

występowali aktorzy.

Za proscenium znajdowała

Za proscenium znajdowała

się

się

SCENE

SCENE

–

–

ściana, dzięki

ściana, dzięki

której głosy odbijały się

której głosy odbijały się

i rozchodziły na całą

i rozchodziły na całą

widownię.

widownię.

Służyła ona też za

Służyła ona też za

garderobę i miejsce do

garderobę i miejsce do

wieszania dekoracji.

wieszania dekoracji.

Teatr grecki

Teatr grecki

Pierwsza WIDOWNIA

Pierwsza WIDOWNIA

Widzowie, którzy początkowo oglądali przedstawienia

Widzowie, którzy początkowo oglądali przedstawienia

siedząc na trawie, z czasem zajęli miejsca na kamiennych

siedząc na trawie, z czasem zajęli miejsca na kamiennych

lub drewnianych ławach wznoszących się stopniowo w górę.

lub drewnianych ławach wznoszących się stopniowo w górę.

Zwane one były

Zwane one były

THEATRONEM

THEATRONEM

.

.

Teatr grecki

Teatr grecki

Schemat budowy

Schemat budowy

TEATRU

TEATRU

Budowa

Budowa

TRAGEDII antycznej

TRAGEDII antycznej

PROLOGOS

PROLOGOS

(wstęp) –

(wstęp) –

zawierał zapowiedź treści

zawierał zapowiedź treści

tragedii

tragedii

PARADOS

PARADOS

– wejście na scenę

– wejście na scenę

chóru, który informował, jak

chóru, który informował, jak

doszło do konfliktu

doszło do konfliktu

EPEISODIA

EPEISODIA

(epizody) –

(epizody) –

wydarzenia; było zazwyczaj 5

wydarzenia; było zazwyczaj 5

epeisodionów, w

epeisodionów, w

4.występował punkt

4.występował punkt

kulminacyjny

kulminacyjny

STASIMONY

STASIMONY

– komentarze

– komentarze

chóru

chóru

EXODOS

EXODOS

– ostatnia pieśń

– ostatnia pieśń

chóru; na wyjście

chóru; na wyjście

Aktorzy

Aktorzy

Podstawowe zasady

Podstawowe zasady

DRAMATU ANTYCZNEGO

DRAMATU ANTYCZNEGO

1.

1.

Zasada

Zasada

trzech

trzech

jedności

jedności

–

–

miejsca,

miejsca,

czasu i akcji

czasu i akcji

.

.

2.

2.

Zasada decorum,

Zasada decorum,

czyli

czyli

odpowiedniości

odpowiedniości

stylu

stylu

do gatunku

do gatunku

.

.

3.

3.

Zasada

Zasada

nieprzedstawiania

nieprzedstawiania

bezpośrednio scen

bezpośrednio scen

krwawych

krwawych

.

.

4.

4.

Zasada

Zasada

niezmienności

niezmienności

charakteru postaci

charakteru postaci

.

.

Aktorzy

Aktorzy