Finanse publiczne i prawo finansowe

Cele opodatkowania

fiskalne – uzyskanie środków pieniężnych

niezbędnych dla pokrycia potrzeb

publicznych

gospodarcze – wizja skutków gospodarczych

jakie towarzyszą opodatkowaniu (celowe

wykorzystanie podatków do oddziaływania

na gospodarkę

społeczne – racjonalne dopasowanie

interesów publicznych i interesów

prywatnych

Cechy podatku

przymusowy charakter,

ezzwrotno

ść,

ieodpłatno

ść,

jednostronno

ść

ustalania

ogólny charakter,

pieni

ęż

na forma

przewłaszczenie.

Zasady podatkowe

sformułowane przez Trybunał

Konstytucyjny

zasada wyłączności ustawy w kształtowaniu

obowiązków podatkowych

Art. 217 Konstytucji

Nakładanie podatków, innych danin

publicznych, określanie podmiotów,

przedmiotów opodatkowania i stawek

podatkowych, a także zasad przyznawania

ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów

zwolnionych od podatków następuje w

drodze ustawy.

Zasady podatkowe

sformułowane przez Trybunał

Konstytucyjny

warunki konstytucyjności

przepisów

wykonawczych:

•

są wydane na podstawie wyraźnego i

szczegółowego upoważnienia ustawy

•

są wydane w granicach upoważnienia

ustawy i w celu jego wykonania

•

nie zmieniają przepisów ustawy, na

podstawie której zostały wydane

•

istnieje zakaz udzielania subdelegacji.

Zasady podatkowe

sformułowane przez Trybunał

Konstytucyjny

zasada zakazu retroaktywności

prawa podatkowego

zasada zaufania do państwa i

stanowienia przezeń prawa

•

jawność prawa

•

jasność prawa

•

pewność prawa

•

zasada ochrony praw nabytych

Zasady podatkowe

sformułowane przez Trybunał

Konstytucyjny

zasada sprawiedliwości (związana z

zasadą równości)

zakaz zmian podatków wymierzanych

w skali roku w trakcie roku

podatkowego

zakaz zmian prawa podatkowego w

trybie przewidzianym dla ustawy

budżetowej

zasada zgodności z prawem

Konstrukcja wewnętrzna

podatku

ELEMENTY KONTSTRUKCJI PODATKU:

PODMIOT PODATKU – jednostka życia społecznego, na którą

ustawa nakłada obowiązek podatkowy (podatnik); zbiór

podatników pozytywnie określonych w ustawie, pomniejszony

o tę kategorię, którą ustawa zwalnia z obowiązku

podatkowego

PRZEDMIOT PODATKU – 1. obiekt zachowania się podmiotu

podatku : dochód, przychód, majątek, 2. zachowanie się

podmiotu podatku: osiąganie dochodu, obrotu czy majątku;

zakreśla zewnętrzne granice zjawisk społecznych (głównie

gospodarczych) objętych opodatkowaniem

Prawo podatkowe

ULGI I ZWOLNIENIA
SYSTEMOWE

ULGA

ZWOLNIENIE

redukcja

obciążenia

redukcja

obciążenia

podatkowego

(zmniejszenie

podatkowego

(zmniejszenie

rozmiarów płaconego podatku)

rozmiarów płaconego podatku)
-

korekta

podstawy

korekta

podstawy

opodatkowania,

stawki

opodatkowania,

stawki

podatkowej, kwoty podatku

podatkowej, kwoty podatku
-

(według art. 3pkt 6) Ordynacji

podatkowej)

przewidziane

podatkowej)

przewidziane

przepisach prawa podatkowego:

zwolnienia, odliczenia, obniżki,

zmniejszenia

–

których

zmniejszenia

–

których

zastosowanie powoduje obniżenie

podstawy

opodatkowania

lub

podstawy

opodatkowania

lub

wysokości podatku

definitywne (całkowite)

odstąpienie od poboru podatków

od kogoś (zwolnienie

podmiotowe) lub czegoś

(zwolnienie przedmiotowe)

(zwolnienie przedmiotowe)
-

wiąże się z zabiegiem

dokonywanym na przedmiocie lub

podmiocie opodatkowania

podmiocie opodatkowania
-

(zgodnie z art. 217 Konstytucji)

elementem konstrukcyjnym

podatku są kategorie

podmiotów

zwolnionych od opodatkowania

Klasyfikacje podatków

1. kryterium – przedmiot opodatkowania,

związane z ekonomicznym procesem powstawania i

użytkowania dochodu:

a) przychodowe – od całości wpływów z prowadzonej

działalności

b) dochodowe – od nadwyżki przychodów nad

kosztami ich uzyskania

c) majątkowe – od posiadania majątku w całości lub

jego składników (nabycia lub zbycia), a także

przyrostu majątkowego (spadku lub darowizny)

d) konsumpcyjne (od wydatków) – stanowiące

odpowiednio skonstruowaną „podatkową” część ceny,

z prawnego punktu widzenia uiszczane przez

sprzedawcę towaru lub importera, a pod względem

ekonomicznym obciążające nabywcę i konsumenta

Prawo podatkowe

2. kryterium – wymiar

i poboru podatków,

przerzucalność świadczenia podatkowego

pośrednie

bezpośrednie

3. kryterium –według rodzaju obciążonego

elementu konstrukcyjnego podatku

osobowe

rzeczowe

4. kryterium –podział wpływów z podatków

między poszczególne budżety

państwowe

samorządowe

Ordynacja podatkowa

Ogólne prawo podatkowe

szerokim ujęciu

to przede

wszystkim normy prawne zawarte w konstytucji oraz

ustawach podatkowych i ustrojowych, odnoszące się do

wszystkich lub większości podatków

Ogólne prawo podatkowe

wąskim ujęciu

to normy

prawne powszechnie obowiązujące dotyczące wszystkich lub

większości podatków, ograniczone jednakże do materii

zobowiązań podatkowych oraz postępowania podatkowego

Szczegółowe prawo podatkowe

to krajowe przepisy

prawne powszechnie obowiązujące, regulujące konstrukcje

prawne poszczególnych podatków oraz tzw. międzynarodowe

prawo podatkowe wynikające z umów międzynarodowych lub

tworzone przez organizacje ponadpaństwowe.

Ordynacja podatkowa

Zakres podmiotowy

Ordynacji podatkowej uwarunkowany

jest postanowieniami art. 84 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.

(Dz. U. 1997 r. Nr 78 poz. 483), iż

każdy

jest obowiązany do

ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków

określonych w ustawach

(zasada powszechności).

Zakres przedmiotowy

Ordynacji podatkowej jest szeroki i

wynika przede wszystkim z postanowień art. 2 o.p. Zgodnie z

brzmieniem tych przepisów - postanowienia omawianej ustawy

mają zastosowanie do: podatków, opłat oraz innych

niepodatkowych należności budżetu państwa oraz budżetów

jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalania lub

określania uprawnione są organy podatkowe; opłaty skarbowej

oraz opłat, o których mowa w przepisach o podatkach i

opłatach lokalnych; innych spraw z zakresu prawa podatkowego

należących do właściwości organów podatkowych.

Ordynacja podatkowa

Podmioty pośredniczące

Zgodnie z art. 8 o.p.

płatnik

jest os

fizyczną, os

prawną,

jed

niepos

, obowiązaną do wykonywania trzech

czynności w procesie realizacji zobowiązania podatkowego

podatnika:

obliczenia

podatku za podatnika,

pobrania

podatku z dochodów podatnika i

wpłacenia

pobranego podatku w

terminie organowi

podatkowemu.

Zgodnie z art. 9 o.p.

inkasentem

jest os

, os

lub

jedn

org

niemająca osobowości prawnej, obowiązana do

wykonania dwóch czynności:

pobrania

podatku od podatnika i

wpłacenia

go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Ordynacja podatkowa

Instytucja odpowiedzialności podatkowej osób trzecich

wykorzystywana być może w trzech zasadniczych

sytuacjach:

gdy zabraknie

podatnika, płatnika lub inkasenta, który

ponosi osobistą odpowiedzialność majątkową za zaległość

podatkową lub niewykonanie swych innych obowiązków

podatkowych;

gdy podatnik, płatnik i inkasent

nie wykonują swego

zobowiązania podatkowego

lub

innych obowiązków

wynikających z ustawy we właściwy sposób i we

właściwym terminie;

gdy

dochody i majątek

podatnika, płatnika i inkasenta w

wyniku wszczętej egzekucji, okazują się być

niewystarczającym

Ordynacja podatkowa

Osoby trzecie odpowiedzialne za zobowiązania podatkowe

małżonek podatnika (art. 29 i 111 o.p);

rozwiedziony małżonek podatnika (art. 110 o.p.);

inny niż małżonek członek rodziny (art. 111);

osoba pozostająca z podatnikiem w faktycznym pożyciu (art. 111);

nabywca przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części (art.

112 o.p);

firmujący (art. 113);

dzierżawca nieruchomości (art. 114 o.p);

użytkownik nieruchomości (art. 114 o.p);

wspólnik spółki cywilnej, spółki jawnej, partnerskiej oraz

komplementariusz w spółce komandytowej (art. 115 o.p);

członek zarządu spółki ZOO oraz spółki akcyjnej (art. 116 o.p);

Członkowie organów zarządzających innych osób prawnych (art..

116a)

Os. pr. powstała w wyniku podziału innej osoby prawnej (art. 117).

Ordynacja podatkowa

W miejsce podatnika możliwe jest wstąpienie z mocy prawa

tzw.

następcy prawnego.

Sukcesorzy uniwersalni wstępują

we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego

prawa i obowiązki przekształcającego się lub łączącego

podatnika (art. 93 i 94 o.p.) albo zmarłego podatnika (art. 97

o.p.).

Ordynacja podatkowa

OBOWIĄZKIEM PODATKOWYM

jest wynikająca z ustaw podatkowych

nieskonkretyzowana powinność

przymusowego

świadczenia pieniężnego

w związku z

zaistnieniem zdarzenia określonego

w tych

ustawach.

Ordynacja podatkowa

ETAPY KONKRETYZACJI KONSTYTUCYJNEGO OBOWIĄZKU

PODATKOWEGO

etap przekształcenia konstytucyjnego obowiązku

podatkowego w ogólny obowiązek podatkowy

–

skonkretyzowanie konstytucyjnego obowiązku podatkowego

co do: 1) rodzaju podatku, 2) przedmiotu podatku, 3) grupy

podmiotów, których dotyczy obowiązek, 4) stawek

podatkowych, 5) elementów obniżających ciężar podatkowy;

rozpoczyna się z dniem wejścia w życie ustawy; nałożenie

obowiązku podatkowego jest wytyczeniem granic obszaru, w

którym obowiązują normy zawarte w ustawie nakładającej

ten obowiązek

etap indywidualizacji obowiązku podatkowego

–

rozpoczyna się wraz z wkroczeniem podmiotu w obszar

obowiązywania ustawy: obowiązek poniesienia ciężaru

podatkowego przez konkretny podmiot (znany z imienia

nazwiska lub nazwy

etap skonkretyzowania obowiązku podatkowego

(przekształcenia w zobowiązanie podatkowe)

–

skonkretyzowanie wysokości podatku oraz w dalszej

kolejności terminu płatności

Ordynacja podatkowa

ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE

– wynikające z obowiązku podatkowego

zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa albo

jednostki samorządu terytorialnego podatku w wysokości, w terminie

oraz w miejscu określonym w przepisach prawa podatkowego

SPOSOBY POWSTANIA ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO:

z mocy prawa

- z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa

podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania

(np. z dniem

osiągnięcia dochodu o odpowiedniej wysokości)

poprzez wydanie i doręczenie decyzji podatkowej

- z dniem

doręczenia decyzji organu podatkowego ` tego zobowiązania (

np. z

dniem doręczenia decyzji wydanej przez wójta ustalającej

wysokość podatku rolnego właścicielowi gospodarstwa rolnego

Ordynacja podatkowa

METODY WYGASANIA ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH

Efektywne

zapłata podatku

pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta

potrącenie

przeniesienie własności rzeczy lub praw

majątkowych w zamian za zaległości

podatkowe

przejęcie własności nieruchomości lub prawa

majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym

zaliczenie nadpłaty na poczet zaległości

podatkowych lub bieżących zobowiązań

podatkowych lub zaliczenie zwrotu podatku

Ordynacja podatkowa

SPOSOBY

ZAPŁATY PODATKU

forma gotówkowa i bezgotówkowa

sposoby specjalne:

papierami wartościowymi,

znakami skarbowymi akcyzy,

znakami opłaty skarbowej lub

rzędowymi blankietami wekslowymi

Zap

łata podatku

Kancelaria Notarialna s.c. Leszek Z., Tomasz C., Ewa M. - Notariusze" w

dniu 25 kwietnia 2000 r. złożyіa w Banku Pekao S.A. II Oddział w W.

polecenie przelewu na kwotę 27.399,00 że tytułem podatku od towarów i

usług za marzec 2000 r. na rzecz Pierwszego Urzędu Skarbowego W.-Ś.

obciążające jej rachunek bankowy. Następnie powyższa kwota bez uznania

rachunku bankowego Urzędu Skarbowego została zwrócona przez Bank w

dniu 26 kwietnia 2000 r. podatnikowi.
W dniu 8 maja 2000 r. Kancelaria powtórnie wystawiła polecenie przelewu

na konto Urzędu Skarbowego tytułem należnego podatku od towarów i

usług za marzec 2000 r. w wysokości 27.399,00 zł. Z uwagi na fakt, iż

termin płatności należnego podatku przypadał na dzień 25 kwietnia 2000

r., wpłatę z dnia 8 maja 2000 r. Urząd Skarbowy uznał za dokonaną po

terminie. Urząd Skarbowy w dniu 8 lipca 2000 r. wydał postanowienie nr

(...), którym powiadomił Kancelarię Notarialną o zaliczeniu dokonanej przez

Spółkę w dniu 8 maja 2000 r. wpłaty w wysokości 27.399,00 zł na zaległość

w podatku od towarów i usług za marzec 2000 r. oraz odsetki za zwłokę (na

należność główną kwoty 26.985,70 zł oraz na odsetki za zwłokę kwoty

413,30 zł).

[2004.02.04

wyrok

wsa

III SA 1314/02

ONSAiWSA 2005/1/21]

Potrącenie

WARUNKI KONIECZNE DO DOKONANIA POTRĄCENIA

(KOMPENSATY):

wzajemny

charakter wierzytelności podatnika wobec

Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego

bezsporny

charakter wierzytelności podatnika wobec

Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego

wymagalny

charakter wierzytelności podatnika wobec

Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego

powstanie wierzytelności podatnika wobec S

lub

JST

taksatywnie wyliczonych tytułów

Np.. powstaje wzajemna

wierzytelność (i dochodzi do

potrącenia) KC

Art. 417.

(170)

§ 1. Za szkodę wyrządzoną przez

niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy

wykonywaniu władzy publicznej ponosi

odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka

samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna

wykonująca tę władzę z mocy prawa.

§ 2. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy

publicznej zlecono, na podstawie porozumienia,

jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie

prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną

szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je

jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb

Państwa.

Potrącenie

[kazus]

W dniu 5 stycznia 2004 roku Jan Kowalski dostarczył dla

Zakładu Karnego „Słoneczko” meble na wyposażenie

Audytorium B (dostawa została dokonana w trybie

przepisów o zamówieniach publicznych). Zgodnie z

postanowieniami umowy sprzedaży mebli, Zakład Karny

„Słoneczko” powinien był dokonać zapłaty do dnia 10

stycznia 2004 roku. W ustalonym terminie Zakład Karny

„Słoneczko” z nieznanych nam powodów nie wywiązał się z

zobowiązania wynikającego z umowy sprzedaży.

Wierzytelność spółki cywilnej „Jan Kowalski i wspólnicy” i

wobec Zakładu Karnego „Słoneczko” stanowi 4 000 000 zł.

Biorąc pod uwagę koszty procesowe, sprzedawca (podatnik)

złożył wniosek do organu podatkowego o zaliczenie wyżej

wymienionej wierzytelności na poczet przyszłych

zobowiązań podatkowych z tytułu podatku od posiadania

psa?

Przeniesienie własności rzeczy lub praw

majątkowych

1. Zawarcie na podstawie art. 66 § 1 i § 2 ustawy z 29.8.1997 r. -

Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) umowy

przenoszącej własność rzeczy lub praw majątkowych w zamian za

zaległości podatkowe, stanowiące szczególny przypadek

wygaśnięcia zobowiązania podatkowego, ma charakter czynności

cywilnoprawnej, a nie administracyjno-prawnej, wobec czego nie

mają zastosowania do niej przepisy o postępowaniu

administracyjnym. W szczególności odmowa przez organ

administracji publicznej zawarcia tej umowy nie ma charakteru

czynności administracyjnej o charakterze władczym, a jest jedynie

przejawem cywilnoprawnej zasady swobody w zawieraniu umów

(sprawa cywilna).
2. Jednostronnym aktem administracyjnym o charakterze

władczym jest wyrażenie zgody przez urząd skarbowy na zawarcie

takiej umowy pomiędzy podatnikiem a rejonowym organem

rządowej administracji ogólnej, którego wydanie powinno nastąpić

w trybie przepisów postępowania określonego w ordynacji

podatkowej.
[2000.04.26 wyrok NSA

I SA/Wr 31/99

M.Podat. 2000/12/40]

Zaliczenie nadpłaty na poczet zaległości

podatkowych

lub

bieżących zobowiązań

podatkowych

NADPŁATA:

nadpłacony podatek

nienależnie zapłacony podatek

kwoty pobrane przez płatnika nienależnie lub w

wysokości wyższej od należnej

świadczenia pieniężne płatnika lub inkasenta

określone w decyzji organu podatkowego jako

nienależne lub w wysokości wyższej od należnej

świadczenie pieniężne osoby trzeciej lub

spadkobiercy określone w decyzji organu

podatkowego jako nienależne lub w wysokości

wyższej od należnej

odsetki za zwłokę zapłacone na podstawie

uchylonej decyzji podatkowej

Przedawnienie

Definicja:

Przedawnienie - po upływie określonego ustawą

czasu (5 lat od końca roku kalendarzowego, w

którym upłynął termin płatności), w czasie

którego organy podatkowe nie podjęły czynności

mających na celu wyegzekwowanie zaległości lub

czynności egzekucyjne okazały się bezskuteczne -

zaległość podatkowa z mocy prawa wygasa

Cytaty

The hardest thing in the world to

understand is income tax.

--Albert Einstein

Nothing in life is certain except death

and taxes

--Benjamin Franklin

The avoidance of taxes is the only

intellectual pursuit that carries any

reward. -- John Maynard Keynes

Postępowanie podatkowe

Cel postępowania podatkowego:

Postępowanie podatkowe ma na celu ustalenie istnienia i

zakresu roszczeń pieniężnych państwa oraz samorządu

terytorialnego w stosunku do podmiotów, które znajdują

się w sytuacji określonej przez prawo podatkowe.

Podejmowane w postępowaniu czynności organów

podatkowych, stron i innych uczestników postępowania

zmierzają do rozstrzygnięcia sprawy podatkowej (np.

wymiaru podatku, zwolnienia podatnika od podatku,

przyznania ulgi podatkowej, umorzenia zaległości

podatkowej czy też obliczenia, poboru oraz wpłacenia

podatku albo zaliczki na podatek).

Postępowanie podatkowe

Strona postępowania

Podmioty które z uwagi na swój interes prawny

żądają czynności organu podatkowego, do

której czynność organu podatkowego się odnosi

lub której interesu prawnego działanie organu

podatkowego dotyczy

podatnik, płatnik, inkasent lub ich następca prawny

osoby trzecie

Inne podmioty

Organizacja społeczna

Doręczenie pism procesowych

W dniu 20 listopada 2003 roku została doręczona decyzja

określająca zaległość podatkową podatniczki Pani Anny

Nowak, którą odebrał za pokwitowaniem jej mąż Pan Andrzej

Nowak.

Pani Anna Nowak w momencie doręczenia decyzji była

zagranicą.

Czy decyzja została doręczona prawidłowo?

W dniu 23 stycznia 2004 roku pracownik urzędu skarbowego

pozostawił decyzję określającą zaległość podatkową w

podatku od towarów i usług spółki z.o.o „Amerix” dla

pracownika innej spółki, która miała siedzibę w tym samym

budynku a jej pracownik podjął się przekazać te pismo. O

doręczeniu pisma sąsiadowi (pracownikowi innej spółki)

pracownik urzędu skarbowego umieścił na drzwiach biura

spółki z.o.o „Amerix”.

Czy decyzja została doręczona prawidłowo?

Odmowa wszczęcia postępowania

podatkowego

Podstawy do odmowy wszczęcia postępowania:

gdy żądanie wszczęcia postępowania zostało

wniesione przez osobę niebędącą stroną

jeżeli z jakichkolwiek przyczyn postępowanie nie może

być wszczęte.

Przyczyny uniemożliwiające wszczęcie postępowania

podatkowego mogą dotyczyć:

braku w przepisach ustaw podatkowych podstawy do

rozpatrzenia tej treści zobowiązania w trybie postępowania

podatkowego,

b) sytuacji, gdy w danej sprawie toczy się postępowanie

podatkowe,

c) przypadków, gdy w sprawie zapadła już decyzja.

Postępowanie podatkowe

Zawieszenie postępowania podatkowego

Zawieszenie obligatoryjne

Śmierć strony

Zagadnienie wstępne

śmierć przedstawiciela ustawowego strony

utrata przez stronę lub jej ustawowego

przedstawiciela zdolności do czynności prawnych

Postępowanie podatkowe

ZASADY OGÓLNE POSTĘPOWANIA PODATKOWEGO –

przepisy prawne wspólne dla całości postępowania

Określone w konstytucji

Zasada demokratycznego państwa prawnego

(art. 2 Konstytucji RP

Polska jest demokratycznym państwem

prawnym,

urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej

)

Zasada równości wobec prawa (art. 32

Konstytucji RP

Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do

równego traktowania przez władze publiczne. Nikt nie może być dyskryminowany w

życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.)

Postępowanie podatkowe

ZASADA PRAWORZĄDNOŚCI (art. 120 o.p.) –

obowiązek działania przez organy podatkowe na

podstawie prawa i zgodnie z prawem

Realizacja:

W procesie stosowania prawa rozstrzygnięcia organów

podatkowych powinny zapadać w oparciu o

przepisy takich aktów prawnych, jak Konstytucja,

ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe,

rozporządzenia, akty prawa miejscowego.

Postępowanie podatkowe

ZASADA ZAUFANIA DO ORGANÓW PODATKOWYCH

(art.

121 § 1 o.p.) – obowiązek prowadzenia postępowania przez

organy podatkowe

w sposób pogłębiający zaufanie do

organów podatkowych, (najszersza zasada ogólna)

Organy podatkowe zobowiązane prowadzić postępowanie w

sposób bezstronny, w szczególności powstrzymać się od

rozstrzygania jakichkolwiek wątpliwości na niekorzyść

podatnika.

Realizacja:

Np. Wyłączenie organu podatkowego lub pracownika organu

podatkowego

Postępowania podatkowe

ZASADA UDZIELENIA POMOCY PRAWNEJ (art. 121 § 2

o.p.) – obowiązek należytego i wyczerpującego

informowania przez organy podatkowe, na wniosek

strony, o przepisach prawa podatkowego pozostających

w związku z przedmiotem postępowania podatkowego

Uzupełnienie zasady (art. 14a ):

właściwy organ podatkowy pierwszej instancji na żądanie

podatnika, płatnika lub inkasenta jest obowiązany do

udzielenia pisemnej informacji o zakresie stosowania

przepisów prawa podatkowego w ich indywidualnych

sprawach, w których nie wszczęto postępowania

podatkowego lub kontroli podatkowej.

Postępowanie podatkowe

ZASADA PRAWDY OBIEKTYWNEJ (art. 122 o.p.) – obowiązek

podejmowania przez organy podatkowe wszelkich

niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu

faktycznego oraz załatwienia sprawy

Realizacja:

Dowody i postępowanie dowodowe

Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia

sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem

Dowodami w postępowaniu podatkowym mogą być w szczególności księgi

podatkowe, deklaracje złożone przez stronę, zeznania świadków, opinie

biegłych, materiały i informacje zebrane w wyniku oględzin, informacje

podatkowe oraz inne dokumenty zgromadzone w toku czynności

sprawdzających lub kontroli podatkowej oraz materiały zgromadzone w toku

postępowania karnego albo postępowania w sprawach o przestępstwa

skarbowe lub wykroczenia skarbowe.

Zasada swobodnej oceny dowodów

Postępowanie podatkowe

ZASADA CZYNNEGO UDZIAŁU STRON (art. 123 o.p.) –

obowiązek zapewnienia stronom ich czynnego udziału w

każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji

umożliwienie im wypowiedzenia się co do zebranych

dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań

Wyjątki:

W postępowaniu wszczętym na wniosek strony przewiduje

się, że ma być wydana decyzja w całości uwzględniająca jej

wniosek;

w sprawach związanych z zabezpieczeniem zobowiązań

podatkowych i ustanowieniem zastawu skarbowego.

Postępowanie podatkowe

ZASADA SZYBKOŚCI I PROSTOTY POSTĘPOWANIA ( art.

125 o.p.) – obowiązek wnikliwego i szybkiego działania

przez organy podatkowe oraz posługiwania się przez nie

możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do

załatwienia sprawy

Realizacja:

Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub

wyjaśnień, powinny być załatwiane niezwłocznie (art. 125)

Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być

rozpatrzone na podstawie dowodów przedstawianych przez

stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub na

podstawie faktów powszechnie znanych i dowodów znanych z

urzędu organowi prowadzącemu postępowanie.

Postępowanie podatkowe

Załatwienie sprawy przez organ podatkowy winno mieć

miejsce bez zbędnej zwłoki, jednakże nie później

ciągu

miesiąca

od dnia wszczęcia postępowania

W sprawie szczególnie skomplikowanej termin może ulec

przedłużeniu maksymalnie do

2 miesięcy

od dnia

wszczęcia postępowania

W postępowaniu odwoławczym załatwienie sprawy powinno

mieć miejsce w ciągu

2 miesięcy

od dnia otrzymania

odwołania

Możliwość egzekwowania:

Ponaglenie skierowane do organu podatkowego wyższego

stopnia

Ponaglenie skierowane do Ministra Finansów, jeśli sprawa

nie została załatwiona przez izbę skarbową.

Postępowanie podatkowe

ZASADA PISEMNOŚCI (art. 126 o.p.) – obowiązek załatwiania spraw

podatkowych w formie pisemnej

Realizacja

Ma odniesienie do wszystkich etapów postępowania podatkowego

Np. Wydanie decyzji, postanowień, wyjaśnienia stron, zeznania świadków

obowiązek protokołowania wszelkich czynności postępowania

ZASADA DWUINSTANCYJNOŚCI (art., 127 o.p.) – od rozstrzygnięcia I

instancji przysługuje stronie środek odwoławczy do II – wyższej

instancji

Wyjątek:

W przypadku wydania decyzji w I instancji przez Ministra Finansów, izbę

skarbową lub przez samorządowe kolegium odwoławcze odwołanie

od decyzji rozpatruje ten sam organ podatkowy, stosując

odpowiednio przepisy o postępowaniu odwoławczym.

Akty administracyjne

wydawane w postępowaniu

podatkowym

Decyzje podatkowe (art.207 o.p.)

Decyzja podatkowa jest w sensie materialnym indywidualnym aktem

finansowym, a ze względu na formę aktem administracyjnym.

Decyzje rozstrzygają sprawę co do istoty albo w inny sposób

kończą sprawę w danej instancji, oznacza, że decyzja albo

kształtuje sytuację materialnoprawną strony postępowania

albo kończy postępowanie przez rozstrzygnięcie, które

wywołuje skutki procesowe powodujące zakończenie

sprawy.

Klasyfikacja:

Decyzje określające

Decyzje ustalające

Akty administracyjne

wydawane w postępowaniu

podatkowym

Ostateczny i nieostateczne (art. 128 o.p.)

Pozytywne i negatywne

Jednostronne i dwustronne

Oparte na uznaniu administracyjnym i wydawane na

podstawie ścisłego związania ustawowego

Decyzje wydawane w pierwszej instancji oraz decyzje

wydawane w drugiej instancji.

Akty administracyjne

wydawane w postępowaniu

podatkowym

Cechy decyzji:

Zawsze jest wydawana na piśmie

Zawiera elementy składowe (art. 210 o.p.):

Oznaczenie organu podatkowego

Data wydania decyzji

Oznaczenie strony

Powołanie podstawy prawnej

Rozstrzygnięcie

Uzasadnienie faktyczne i prawne

Pouczenie o trybie odwoławczym

Podpis osoby upoważnionej

Akty administracyjne

wydawane w postępowaniu

podatkowym

Wyrok NSA z dnia 16 października 2001 r (III S.A. 1480/2000,

niepubl.)

„

O istocie aktu administracji nie przesądza forma tego aktu,

lecz jego treść. Pismo organu nie mające formy decyzji jest

decyzją administracyjną, jeżeli zawiera minimów

elementów składowych potrzebnych do zakwalifikowania

takiego pisma do sfery decyzji. Chodzi mianowicie o

oznaczenie dotyczące istoty sprawy, które stwierdzone

zostanie podpisem osoby reprezentującej organ.

W razie sporu w kwestii stosowania czynności materialno-

technicznch organ wydaje decyzję”.

Środki zaskarżenia decyzji

podatkowych i postanowień

Odwołanie

Przysługuje tylko do jednej instancji

Odwołanie wnosi się do właściwego organu

podatkowego wyższego stopnia za

pośrednictwem organu, który wydał decyzję w I

instancji w terminie 14 dni od dnia doręczenia

decyzji stronie lub doręczenia spadkobiercy

zawiadomienia o decyzjach, które zostały

doręczone spadkodawcy, a w dniu jego śmierci

nie upłynął jeszcze termin do złożenia odwołania

Konieczne składniki odwołania (art.168 i 223 o.p.)

Środki zaskarżenia decyzji

podatkowych i postanowień

Realizacja:

wniesienie odwołania od decyzji organu podatkowego

I instancji nie ma mocy wstrzymującej (art. 224 § 1

o.p.)

Organ podatkowy, ze względu na szczególnie ważny interes

strony, może na jej wniosek lub z urzędu, w drodze

postanowienia, wstrzymać wykonanie decyzji w całości lub w

części.

Wyjątek:

w przypadku niezałatwienia odwołania w terminie 2 miesięcy

od dnia otrzymania odwołania przez organ odwoławczy i

niewykonania do tego czasu w całości lub w części

zaskarżonej decyzji

Rozstrzygnięcia podatkowego

organu odwoławczego

W decyzji odwoławczej organ podatkowy może:

utrzymać w mocy zaskarżoną decyzję organu

pierwszej instancji

uchylić decyzję organu pierwszej instancji w całości

albo w części i w tym zakresie orzec co do istoty

sprawy

uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać

sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ

pierwszej instancji

umorzyć postępowanie odwoławcze.

Rozstrzygnięcia podatkowego

organu odwoławczego

Zasada:

Zakaz pogarszania sytuacji prawnej strony (art. 234

o.p.)

(zakaz orzekania reformationis in peius)

Wyjątki:

Zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo

Zaskarżona decyzja rażąco narusza interes

publiczny

Akty administracyjne

wydawane w postępowaniu

podatkowym

Zażalenia

Zażalenie jest zwyczajnym środkiem zaskarżenia postanowienia.

Zażalenie jednakże nie przysługuje od wszystkich postanowień, ale

tylko gdy tak stanowi Ordynacja podatkowa (art. 236 § 1 o.p.)

Postanowienia, od których nie służy prawo wniesienia zażalenia,

może strona zaskarżyć w odwołaniu od decyzji (art. 237 o.p.).

Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia

(ogłoszenia) postanowienia stronie.

Postępowanie podatkowe

10.

ZASADA TRWAŁOŚCI DECYZJI OSTATECZNYCH (art. 128

o.p.) – każda ostateczna decyzja podatkowa korzysta z

domniemania prawidłowości, domniemania legalności i

może być weryfikowana jedynie w taksatywnie

określonych ustawowo trybach nadzwyczajnych

Charakter decyzji ostatecznych mają:

Decyzje wydane przez organ podatkowy II instancji (np.

przez izbę skarbową)

Decyzje wydane w toku postępowania jednoinstancyjnego;

Decyzje organu I instancji, jeśli strona uchybiła terminowi

do wniesienia odwołania do organu wyższej instancji, a nie

miało miejsca przywrócenie terminu do złożenia tego

środka zaskarżenia.

Postępowanie podatkowe

11.

ZASADA JAWNOŚCI POSTĘPOWANIA WYŁĄCZNIE DLA

STRON (art. 129 o.p.) – ograniczenie uczestnictwa w

postępowaniu jedynie do stron

12.

ZASADA SĄDOWEJ KONTROLI LEGALNOŚCI DECYZJI

PODATKOWYCH – kontrola zgodności decyzji i

postanowień ostatecznych w sprawach podatkowych

przez niezawisły i bezstronny sąd pod względem ich

zgodności z prawem

Opodatkowanie dochodów z

zagranicy

Rezydent

Nierezydent

Centrum swoich interesów życiowych

[Za miejsce zamieszkania uważa się miejscowość, w której

skupia się aktywność życiowa danej osoby i gdzie przebywa

z zamiarem stałego pobytu.]

Art.3 i 4a PIT

Art. 4 umowy

Opodatkowanie dochodów z

zagranicy

Osoba fizyczna mająca stałe miejsce zamieszkania

w państwie A, przez większą część roku

kalendarzowego przebywa w Polsce, gdzie jest

zatrudniona i gdzieś świadczy swoją pracę.

Zarówno więc państwo A, jak i Polska uznaje ją za

swojego rezydenta i nakłada nań nieograniczony

obowiązek podatkowy (Państwo A w oparciu o jej

miejsce stałego zamieszkania, zaś Polska z uwagi

na fakt przebywania przez okres dłuższy niż 183

dni). W oparciu o postanowienia umowy o

unikaniu podwójnego opodatkowania, osoba ta

jest rezydentem państwa A, gdyż w nim

usytuowane jest stałe ognisko domowe.

Opodatkowanie dochodów z

zagranicy

Pan Kowalski otrzymał propozycje pracy w Wielkiej Brytanii.

Kontrakt z pracodawcą podpisał na 2 lata. Pan Kowalski w

Polsce spłaca kredyt hipoteczny, w Polsce mieszka żona i

dzieci. Po zakończeniu kontraktu zamierza wrócić do Polski.

Należy więc uznać iż Pan Kowalski posiada miejsce

zamieszkania na terytorium Polski i w związku z tym

powinien w Polsce rozliczyć się z dochodów uzyskanych

zarówno w kraju jak i Wielkiej Brytanii.

Gdyby Pan Kowalski przeprowadził się do Wielkiej Brytanii z

całą swoja rodziną z zamiarem stałego pobytu, tam kupił

mieszkanie natomiast mieszkanie w Polsce wynajął, jego

centrum życiowe przeniosło by się do Wielkiej Brytanii. W

takiej sytuacji miejscem zamieszkania Pana Kowalskiego

byłaby Wielka Brytania i tam powinien rozliczać dochody

osiągnięte w Wielkiej Brytanii, natomiast w Polsce rozliczyć

wyłącznie dochody z tytułu wynajmu mieszkania.

Opodatkowanie dochodów z

pracy najemnej

Wyłączenia

Zaliczenia

Metoda wyłączenia pełnego polega na tym, że dochód

osiągnięty za granicą wyłącza się z podstawy

opodatkowania

[nie jest on opodatkowany i nie ma żadnego wpływu na

wysokość opodatkowania dochodu osiągniętego w kraju

miejsca zamieszkania]

Opodatkowanie dochodów z

zagranicy

Pan Kowalski pracował 4 miesiące w Wielkiej Brytanii, gdzie

uzyskał dochód 10.000 zł. Jego dochód uzyskany w Polsce

wyniósł 20.000 zł. Suma dochodów wynosi 30.000 zł.

Przyjmijmy, że w Wielkiej Brytanii zapłacił podatek 2.000 zł.

podatek od sumy dochodów obliczony według skali wyniósł:

5.169,92 zł, tj. (30.000 x 19%- 530,08).

Kwota podatku przypadająca proporcjonalnie na dochód

uzyskany za granicą: 1.723,30 zł, tj. (5.169,92 x 10.000) /

30.000.

W ten sposób ustalona kwota podatku przypadająca na

dochód osiągnięty za granicą podlega odliczeniu od

podatku należnego w Polsce. Pan Kowalski zapłaci w Polsce

podatek w wysokości: 3.446,62 zł, tj. 5.169,92- 1.723,30 zł.

Koszty uzyskania przychodu

Koszty uzyskania przychodów z tytułu stosunku służbowego, stosunku

pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej, w

przypadku gdy:

podatnik uzyskuje przychody od jednego zakładu pracy

- wynoszą 102 zł 25 gr miesięcznie, a za rok podatkowy nie więcej

niż 1.227 zł,

podatnik uzyskuje przychody równocześnie od więcej

niż jednego zakładu pracy - nie mogą przekroczyć łącznie 1.840 zł

77 gr za rok podatkowy,

miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika

jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład

pracy, a podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę - wynoszą 127 zł

82 gr miesięcznie, a za rok podatkowy łącznie nie więcej niż 1.533 zł

84 gr,

podatnik uzyskuje przychody równocześnie od więcej

niż jednego zakładu pracy, a miejsce stałego lub czasowego

zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której

znajduje się zakład pracy, i podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę

- nie mogą przekroczyć łącznie 2.300 zł 94 gr za rok podatkowy.

Opodatkowanie dochodów z

zagranicy

Dieta - zwolniona, zgodnie z ustawą o podatku

dochodowym od osób fizycznych, część

dochodów zagranicznych, która odpowiada

wysokości diet przysługujących pracownikom z

tytułu zagranicznej podróży służbowej.

32 GBP

[Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej

w sprawie wysokości oraz warunków ustalania

należności przysługujących pracownikowi

zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej

jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży

służbowej poza granicami kraju]

Obliczenie dochodu

Przykład 1: Jan Kowalski pracował w Niemczech przez

okres 3 miesięcy 2005 r. (czerwiec, lipiec i

sierpień). W każdym tygodniu pracował od poniedziałku

do piątku, natomiast soboty i niedziele miał

wolne. Podatnik nie korzystał z usług banku. Dodatkowo

nadmienić należy, że Pan Kowalski

mieszkał i pracował w jednej miejscowości.

Wynagrodzenie za czerwiec

2 500 EURO

- otrzymał

czerwca; średni kurs EURO według NBP wynosił w

tym dniu - 4,60 zł. Wynagrodzenie za lipiec

500 EURO

i za sierpień

2 000 EURO

- otrzymał 31

sierpnia; średni kurs EURO według NBP wynosił

w tym dniu - 4,85 zł.

Obliczenie dochodu

Obliczenie dochodu za czerwiec

Sposób obliczenia:

Przysługujące diety

42 EURO x 22 dni czerwca (dni w których była wykonywana

praca) = 924 EURO

Pomniejszenie przychodu o diety

2 500 EURO - 924 EURO = 1 576 EURO

Przeliczenie na złote

1 576 EURO x 4,60 zł = 7 249,60 zł

Pomniejszenie o koszty uzyskania przychodu

7 249,60 zł - 102,25 zł = 7 147,35 zł

Dochód za czerwiec 7 147,35 zł

Obliczenie dochodu

Obliczenie dochodu za lipiec i sierpień

Sposób obliczenia:

Przysługujące

diety

42 EURO x 8 dni lipca (odliczenie nie może przekroczyć 30 diet) = 336

EURO

Pomniejszenie przychodu o

diety

3 500 EURO - 336 EURO = 3 164 EURO

Przeliczenie na złote

3 164 EURO x 4,85 zł = 15 345,40 zł

Pomniejszenie o koszty uzyskania przychodu

15 345,40 zł - 204,50 zł (102,25 zł x 2 miesiące) =

15 140,90 zł

Dochód za lipiec i sierpień 15 140,90 zł

Dochód dla wyliczenia stopy procentowej podatku

22 288,25 zł (7 147,35 zł + 15 140,90 zł)

Opodatkowanie dochodu osób

fizycznych

Zasady podatku dochodowego od osób

fizycznych

Zasada powszechności podmiotowej

Zasada powszechności przedmiotowej

Zasada opodatkowania „czystego”

dochodu w ujęciu przedmiotowym

Zasada opodatkowania „czystego”

dochodu w ujęciu podmiotowym

Opodatkowanie dochodu osób

fizycznych

Dochodem ze źródła przychodów jest nadwyżka

sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich

uzyskania osiągnięta w roku podatkowym.

Kosztami uzyskania przychodów z poszczególnych

źródeł są wszelkie koszty poniesione w celu

uzyskania przychodów, z wyjątkiem kosztów

enumeratywnie wymienionych w ustawie

Prawo podatkowe

Globalny system podatkowy

Cele:

Promowanie sprawiedliwości poprzez nakładanie jednakowych

obciążeń podatkowych na podatników z jednakowym dochodem i

zdolnością płatniczą bez względu na źródło dochodu;

Wzmocnienie konkurencji krajowej za pomocą instrumentów

fiskalnych i pobudzenie wzrostu gospodarczego,

Zapewnienie sprawiedliwych wpływów budżetowych z transakcji

transgranicznych,

Zapewnienie sprawiedliwej równowagi pomiędzy neutralnością

eksportu kapitału i importu kapitału.

Prawo podatkowe

Wszystkie 4 państwa mają roszczenia podatkowe wobec

Jana Kowalskiego dotyczące jego dochodów

Państwa

Podstawa jurysdykcji podatkowej

zasada rezydencji

Obywatelstwo

zasada rezydencji

Domicyl podatkowy

zasada źródła

Realizacja transakcji poprzez

zakład w

tym kraju

zasada źródła

Miejsce realizacji transakcji

Prawo podatkowe

Skutki opodatkowania dochodu w 4

państwach

(Zakładamy, że w każdym z tym państw dochód jest opodatkowany

stawką 30%)

Dochód

100 000 PLN

Odpowiedzialność podatkowa:

Państwa

30 000 PLN

Prawo podatkowe

zasada rezydencji

– opodatkowanie wszelkich

dochodów podmiotów mających siedzibę lub

miejsce zamieszkania na terenie danego państwa

niezależnie od tego w jakim kraju dany dochód

powstał

zasada źródła

– opodatkowanie całości

dochodów powstałych na terytorium określonego

państwa bez względu na to czy podmiot

osiągający te dochody ma na tym terytorium

miejsce zamieszkania lub siedzibę

Rezydencja podatkowa

wprowadzenie

Ustawa o podatku dochodowym od osób

fizycznych nie pozostawia najmniejszych

wątpliwości:

wszystkie osoby mające tzw. rezydencję

podatkową w Polsce (a obywatelstwo jest tu

bez znaczenia) muszą tutaj - co do zasady -

płacić podatki od całości swoich dochodów,

bez względu na to, gdzie je osiągnęły (art. 3

ust. 1), i rozliczyć się z naszym urzędem

skarbowym z pieniędzy zarobionych poza

Polską.

Rezydent podatkowy

danego państwa

Podmiot, który podlega w tym państwie

nieograniczonemu obowiązkowi

podatkowemu, tj. podlega opodatkowaniu

od całości swoich dochodów, bez względu

na miejsce położenia źródeł przychodów.

CERTYFIKAT rezydencji podatkowej

uzyskany za granicą nie przesądza o nie

podleganiu w Polsce obowiązkowi

podatkowemu. Jedynie potwierdza on

status rezydenta podatkowego w danym

kraju.

Nieograniczony obowiązek

podatkowy

Nieograniczony obowiązek podatkowy

opiera się na

zasadzie rezydencji

opodatkowaniu podatkiem dochodowym w

danym państwie podlegają wszelkie

dochody uzyskiwane przez osoby mające w

tym państwie rezydencję, bez względu na

miejsce położenia źródeł tych dochodów

o miejscu rezydencji decyduje miejsce

zamieszkania nie zaś obywatelstwo

Ograniczony obowiązek

podatkowy

ograniczony obowiązek podatkowy oparty

jest na

zasadzie źródła

(która ma

charakter uzupełniający w stosunku do

zasady rezydencji)

opodatkowaniu podatkiem dochodowym w

danym państwie podlegają wszelkie

dochody osiągane na terytorium tego

państwa bez względu na to, czy osiągają

je osoby mające w nim rezydencję czy też

osoby jej niemające

PRZYKŁAD

Zgodnie z umową zawartą między Polską a Wielką

Brytanią, za

"osobę mającą miejsce zamieszkania

w umawiającym się państwie"

uważa się osobę, która

według prawa tego państwa podlega tam opodatkowaniu.

Z powyższego wynika, że w kwestii określenia miejsca

zamieszkania podatnika, umowa odwołuje się

do wewnętrznych przepisów danego państwa. Reguluje

jednocześnie zasady ustalenia miejsca zamieszkania

podatnika w przypadku gdy w myśl przepisów każdego

z państw, podatnik będzie miał miejsce zamieszkania

w obydwu państwach.

Ustawa o podatku dochodowym od osób

fizycznych nie definiuje pojęcia "miejsce

zamieszkania".

Dla jego określenia należy stosować

przepisy Kodeksu cywilnego. Zgodnie

z jego przepisami

miejscem zamieszkania

osoby fizycznej jest miejscowość, w której

dana osoba przebywa z zamiarem stałego

pobytu.

Podkreślić należy, iż nie ma

znaczenia miejsce zameldowania. Istotne

jest miejsce faktycznego zamieszkania

podatnika, wskazujące na zamiar stałego

pobytu. Jeśli więc wyjazd za granicę

na charakter stały, można uznać, że

dochody uzyskane za granicą nie będą

w Polsce podlegały opodatkowaniu.

Prawo podatkowe

Brak jednolitych definicji w prawie podatkowym poszczególnych

krajów powoduje powstanie następujących konfliktów:

źródła-źródła (dwa lub więcej krajów opodatkowuje ten sam

dochód podatnika na zasadzie zasady źródła)

rezydencji-rezydencji (dwa lub więcej krajów uznaje tego

samego podatnika za rezydenta ich kraju)

rezydencji-źródła

(ten sam dochód jest opodatkowany

podwójnie, w pierwszym kraju na zasadzie źródła i w

drugim na zasadzie rezydencji

Prawo podatkowe

Problem definiowania dochodu (dwa kraje charakteryzują i

klasyfikują odmiennie ten sam dochód)

Problem definiowania jednostki (jednostka jest odmiennie

definiowana w dwóch państwach)

Rozbieżności w systemach podatkowych (np. odmienne

reguły w zakresie wymiaru, definicji dochodu

podlegającemu opodatkowaniu)

Prawo podatkowe

PODWÓJNE OPODATKOWANIE

(według umów

modelowych organizacji międzynarodowych) –

nakładanie porównywalnych podatków w dwóch lub

więcej państwach na tego samego podatnika, z tytułu

tego samego przedmiotu opodatkowania i za ten sam

okres.

Podwójne opodatkowanie obejmuje 5 następujących

elementów:

Nałożenie podatku przez dwa (lub więcej) różne państwa;

Identyczność podmiotu opodatkowania;

Identyczność przedmiotu opodatkowania;

Identyczność okresu opodatkowania,

Podobieństwo (tożsamość) podatków.

Podwójne opodatkowanie w

sensie prawnym

polega na nałożeniu na tego samego

podatnika od tego samego przedmiotu

(dochodu, majątku) i za ten sam okres

porównywalnego podatku przez dwa

(lub więcej) państwa

ma zawsze charakter międzynarodowy

tzn. może wystąpić tylko wówczas, gdy

co najmniej dwa państwa wysuwają

roszczenia podatkowe pod adresem

podatnika z tego samego tytułu

zjawisko negatywne

Umowy o unikaniu podwójnego

opodatkowania

mają pierwszeństwo przed polskim

wewnętrznym prawem podatkowym

najskuteczniejszy środek służący

zapobieganiu podwójnemu opodatkowaniu

Polska zawarła ponad 70 takich

dwustronnych umów międzynarodowych

umowy te wzorowane są na Modelowej

Konwencji w sprawie podatku od dochodu i

majątku opracowanej w 1977r. przez OECD

Umowy o unikaniu podwójnego

opodatkowania

istotą umów jest ograniczenie stosowania

wewnętrznego prawa podatkowego

jednego z państw będących stroną danej

umowy

umowa określa, które z dwóch państw

będących stroną tej umowy może

opodatkować daną kategorię dochodów

tak by nie doszło do podwójnego

opodatkowania

Zak

ład (ang. Permanent establishemnt)

Art. 5

1. W rozumieniu niniejszej Umowy, określenie „zakład” oznacza

stałą placówkę, przez którą całkowicie lub częściowo

prowadzona jest działalność podatkowa.

2. Określenie „zakład” obejmuje w szczególności:

Miejsce zarządu,

Filię,

Biuro,

Fabrykę,

Warsztat, i

Kopalnię, źródło ropy naftowej lub gazu ziemnego,

kamieniołom albo inne miejsce wydobywania zasobów

naturalnych.

Zak

ład (ang. Permanent establishemnt)

3. Plac budowy lub prace budowlane albo instalacyjne,

stanowią zakład tylko wtedy, jeżeli obiekt lub prace trwają

dłużej niż dwanaście miesięcy.

c.d. P. 4, 5, 6 i 7

Przesłanki:

Istnienia miejsca gdzie działalność jest prowadzona

(placówka) [np. pomieszczenie]

Stały charakter takiej placówki

Wykonywanie działalności gospodarczej przedsiębiorstwa za

pośrednictwem takiej placówki.

Prawo podatkowe

Modelowa Konwencja OECD

Schemat typowej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania

zawartej przez Polskę obejmuje 7 (6) rozdziałów, które

określają w kolejności:

Zakres jej stosowania,

Ogólne definicje,

Szczegółowe postanowienia dotyczące opodatkowania

dochodu,

Szczegółowe postanowienia dotyczące opodatkowania

majątku,

Metody unikania podwójnego opodatkowania,

Postanowienia szczególne,

Postanowienia końcowe.

Prawo podatkowe

Metody eliminowania podwójnego opodatkowania:

wyłączenia, polegającą na tym, że dochody ze źródeł

przychodów położonych w jednym umawiającym się

państwie są wyłączone z opodatkowania w państwie

rezydencji,

zaliczenia (kredytu podatkowego), polegająca na tym,

iż podatek zapłacony w jednym umawiającym się

państwie jest odliczany od podatku należnego w

państwie rezydencji, naliczanego od sumy wszystkich

dochodów.

Metodę wyłączenia z

progresją

stosuje się między innymi do dochodów z

pracy najemnej uregulowanych w

umowach z następującymi państwami:

Albanią, Austrią (jeszcze w zeznaniu za

2005r.) Cyprem, Chinami, Chorwacją,

Czechami, Estonią, Hiszpanią, Francją,

Grecją, Indonezją, Irlandią, Japonią,

Kanadą, Kuwejtem, Litwą, Łotwą,

Niemcami, Norwegią, Portugalią, RPA,

Rumunią, Słowenią, Słowacją, Turcją,

Tunezją, Ukrainą, Włochami, Szwajcarią.

Metodę odliczenia

proporcjonalnego

stosuje się między innymi do dochodów

osiąganych przez podatników z pracy

najemnej, uregulowanych w umowach z

następującymi państwami:

Belgią, Danią, Finlandią, Holandią,

Kazachstanem, Rosją, Stanami

Zjednoczonymi, Szwecją (tylko do

przyszłego roku) oraz Wielką Brytanią i

Północną Irlandią.

Przykładowe opodatkowanie

dochodów uzyskanych przez

Polaków za granicą

NIEMCY

Metoda wyłączenia z

progresją

WIELKA BRYTANIA

Metoda

proporcjonalnego

odliczenia

Dochód brutto 12.500

EUR

(około 50 tys. zł)

Podatek do zapłaty w

zł

Dochód brutto 10.000

funt.

(około 50 tys. zł)

Podatek do zapłaty w

4.000 zł

Prawo podatkowe

Źródło opodatkowania

Rodzaj dochodu

Źródło (gdzie)

Odsetki

miejsce

zamieszkania

(siedziby) dłużnika

Dywidendy

miejsce siedziby

płatnika

Usługi indywidualne

miejsce

wykonywania

płatności

Najem

miejsce położenia

nieruchomości

Prawo podatkowe

Kategorie dochodu i majątku:

Dochód i majątek, który może być opodatkowany bez

żadnych ograniczeń w państwie, w którym znajduje się

źródło dochodu, lub w którym jest położona rzecz będą

źródłem dochodu,

Dochód, który może być przedmiotem ograniczonego

opodatkowania w państwie, w którym znajduje się

źródło dochodu, lub w którym położona jest rzecz

będąca źródłem dochodu,

Dochód i majątek, który nie może być opodatkowany w

państwie, w którym znajduje się źródło dochodu, lub w

którym położona jest rzecz.

Prawo podatkowe

Następujące kategorie dochodu lub majątku mogą być

zazwyczaj opodatkowane bez ograniczeń w państwie, w

którym jest źródło dochodu, lub w którym jest majątek:

dochód z nieruchomości położonej w danym państwie, zyski z

przeniesienia własności takiej nieruchomości i z majątku;

zyski zakładu położonego w danym państwie, zyski z

przeniesienia tytułu własności takiego zakładu i majątku w

postaci ruchomości stanowiącej integralną część działalności

takiego zakładu (wyjątek – gdy zakład jest utrzymywany w

celach transportu międzynarodowego);

Prawo podatkowe

dochód artystów i sportowców z działalności wykonywanej

w danym państwie bez względu na to, czy dochód przypada

artyście lub sportowcowi lub innej osobie, za wyjątkiem

przypadku, gdy taka działalność jest wykonywana w ramach

wymiany kulturalnej lub sportowej,

dochód z wykonywania wolnego zawodu przypisany

placówce posiadanej w danym państwie, zyski ze sprzedaży

takiej placówki i należącego do niej mienia ruchomego,

Prawo podatkowe

wynagrodzenie za pracę najemną wykonywaną w

umawiającym się państwie, chyba że osoba zatrudniona

przebywa w tym państwie przez okres nie przekraczający 183

dni w każdorazowym dwunastomiesięcznym okresie

rozpoczynającym się lub kończącym się w danym roku

kalendarzowym i przy zachowaniu pewnych warunków

(wynagrodzenie pochodzi ze źródeł zagranicznych i nie jest

ponoszone przez zakład lub stałą placówkę, którą pracodawca

posiada w tym państwie), oraz wynagrodzenie z tytułu

zatrudnienia na pokładzie statku lub statku powietrznego

eksploatowanego w transporcie międzynarodowym lub na

pokładzie barki, jeżeli miejsce faktycznego zarządu

przedsiębiorstwa znajduje się w tym państwie,

z uwzględnieniem pewnych warunków uposażenia i emerytury

wypłacane z tytułu służby państwowej.

Prawo podatkowe

Następujące kategorie dochodu mogą być przedmiotem

ograniczonego opodatkowania w państwie w którym

znajduje się źródło dochodu:

Dywidendy (pod warunkiem, że udział, z tytułu którego

dywidendy są wypłacane nie wiąże się z działalnością zakładu

lub stałej placówki położonej w państwie, w którym powstaje

źródło dochodu), państwo to musi ograniczyć własny podatek

do wysokości ustalonej procentowo w danej umowie o unikaniu

podwójnego opodatkowania,

Odsetki, z zastrzeżeniem takiego samego postanowienia jak w

odniesieniu do dywidend, państwo źródła odsetek musi

ograniczyć własne opodatkowanie najczęściej do stawki 10

procent kwoty odsetek brutto,

Prawo podatkowe

Inne części dochodu lub majątku nie mogą być

opodatkowane w państwie, w którym znajduje się źródło

dochodu, lub w którym położona jest rzecz; jako norma,

mogą one być opodatkowane tylko w państwie, w

którym znajduje się miejsce zamieszkania lub siedziba

podatnika.

Np. ma to zastosowanie do zysków ze sprzedaży akcji lub

papierów wartościowych, emerytur i rent, płatności

otrzymywanych przez studenta na studia lub szkolenia oraz

majątku w postaci akcji i udziałów.

Raje podatkowe

Raj podatkowy (oaza podatkowa) [

w jęz.

angielskim używa się także: tax haven,

offshore financial center, offshore tax

haven, offshore jusdiction

[

radycyjnym ujęcie]

Rajem podatkowym jest państwo lub terytorium,

które gwarantuje osobom fizycznym lub prawnym

korzyści podatkowe w zakresie podatku

dochodowego lub spadkowego

Raje podatkowe

[Szerokie ujęcie]

Za raj podatkowy uważa się państwo lub terytorium

zależne, które charakteryzuje się między

innymi:

Dogodnym systemem podatkowym,

Brakiem kontroli dewizowej i ograniczeń

dewizowych,

Stabilnością polityczną i gospodarczą,

Rozwiniętą infrastrukturą,

Ochroną tajemnicy bankowej oraz rozwiniętym

sektorem bankowym,

Raje podatkowe

Elementy legalnych definicji raju

podatkowego

Za raj podatkowy uważa się państwo nakładające podatki

poniżej określonej stawki podatkowej,

Sporządzenie list państw – rajów podatkowych

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 grudnia 2000 r. w

sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących

szkodliwą konkurencję podatkową

Unikanie i uchylanie się

opodatkowania

Analogia w prawie podatkowym

Wyrok z dn. 16 II 2000 r., sygn. Akt I S.A./Lu 1540/98:

„

Zgodnie z zasadą zakazu stosowania analogii w prawie

podatkowym, granic opodatkowania należy szukać w

ustawie podatkowej. Przez analogię nie można tworzyć

nowych podatkowo-prawnych stanów faktycznych,

podlegających opodatkowaniu, ani też tworzyć nowych

stanów faktycznych w zakresie ulg i zwolnień”.

Unikanie i uchylanie się

opodatkowania

oszczędzanie podatkowe

(ang. tax saving)

składają się takie

zachowania podatnika, które – poza tym, że powodują obniżenie

podatku – z punktu widzenia prawa podatkowego są obojętne.

Planowanie podatkowe

(

ang. tax planning; tax structuring

)

stanowi legalną, akceptowaną przez władze fiskalne metodę

obniżania obciążenia opodatkowania.

Przez

unikanie opodatkowania

(

ang.

tax avoidance

) rozumie się

każdą próbę podjętą za pomocą legalnych środków, w kierunku

uniknięcia albo zmniejszenia zobowiązania podatkowego, które

powstałoby bez zastosowania tego działania, z wykorzystaniem

jakiegoś uregulowania albo jego braku.

Unikanie i uchylanie się

opodatkowania

Istotą

obejścia prawa podatkowego

jest

postępowanie podatnika, zmierzające do

określonego, innego niż typowe w danych

okolicznościach, ukształtowania jego własnych,

szeroko rozumianych stosunków majątkowych,

a jedynym zamierzonym efektem

ekonomicznym takiego działania ma być

korzystniejsza – z punktu widzenia podatnika –

podatkowoprawna kwalifikacja tych stosunków

majątkowych.

Unikanie i uchylanie się

opodatkowania

System norm prawa cywilnego w pełni

aprobuje oświadczenia woli stron i zezwala

na uzyskanie zamierzonych przez nie

skutków prawnych, podczas gdy normy

podatkoprawne odnoszą się negatywnie do

takiego oświadczenia woli, uznając, że

jego jedynym celem jest ucieczka przed

podatkiem.

Unikanie i uchylanie się

opodatkowania

Art. 24a. (52) § 1. Organy podatkowe i organy

kontroli skarbowej, dokonując ustalenia treści

czynności prawnej, uwzględniają zgodny

zamiar stron i cel czynności, a nie tylko

dosłowne brzmienie oświadczeń woli

złożonych przez strony czynności.

§ 2. Jeżeli strony, dokonując danej czynności

prawnej, ukryły inną czynność prawną, organy

podatkowe i organy kontroli skarbowej

wywodzą skutki podatkowe z ukrytej czynności

prawnej.

Unikanie i uchylanie się

opodatkowania

Art. 24b.

(53) § 1. Organy podatkowe i organy

kontroli skarbowej, rozstrzygając sprawy

podatkowe, pominą skutki podatkowe czynności

prawnych, jeżeli udowodnią, że z dokonania tych

czynności nie można było oczekiwać innych

istotnych korzyści niż wynikające z obniżenia

wysokości zobowiązania podatkowego, zwiększenia

straty, podwyższenia nadpłaty lub zwrotu podatku.

§ 2. Jeżeli strony, dokonując czynności prawnej, o

której mowa w § 1, osiągnęły zamierzony rezultat

gospodarczy, dla którego odpowiednia jest inna

czynność prawna lub czynności prawne, skutki

podatkowe wywodzi się z tej innej czynności

prawnej lub czynności prawnych.

Document Outline