PowerPoint Presentation

POJĘCIE DECYZJI POLITYCZNEJ



decyzja

- akt wyboru celu działania oraz

zestawu środków przydatnych do realizacji

tego celu, należy mieć co najmniej dwie

możliwości spośród których dokonywany

jest wybór; tak rozumiana decyzja będzie

się zawsze wiązać z koniecznością wyboru

pomiędzy celami, środkami realizacji

wybranego celu oraz skutkami:

pozytywnymi i negatywnymi podjętej

decyzji



polityka to sztuka podejmowania decyzji

DEFINICJA DECYZJI POLITYCZNEJ



decyzja polityczna to nielosowy wybór działania

lub zaniechania politycznego dokonywany przez

ośrodek decyzyjny w polu polityki



w tak skonstruowanej definicji decyzji politycznej

należałoby wyróżnić następujące podstawowe

elementy:



procesowy

– akt społeczny wynikający z analizy

rzeczywistości,



podmiotowy

– ośrodek decyzyjny danego

społeczeństwa,



przedmiotowy

– pole polityki



wykonawczy

– działanie lub zaniechanie wynikające z

hierarchii wartości

MOTYWACJE DECYZJI POLITYCZNEJ



interesy polityczne (grupowe i jednostkowe)



dążenia do zdobycia władzy lub jej

utrzymania



indywidualne ambicje polityków



potrzeby wynikające z racji stanu



przypadkowe sytuacje, związane w

szczególności z tzw. zjawiskami

posiadającymi doniosłość polityczną, to

znaczy różnymi wydarzeniami niezależnymi

od woli człowieka, ale posiadającymi duże

znaczenie dla polityki

TYPY UWARUNKOWAŃ

DECYZJI POLITYCZNEJ



aksjologiczne

– związane z systemem wartości

uznawanych przez decydenta:



światopoglądowe (w tym wprost religijne)



ideologiczne (związane z doktryną polityczną danego

ruchu czy partii politycznej)



uwarunkowania wynikające z postawy, charakteru i

doświadczenia życiowego decydenta



dążenie do zdobycia, utrzymania, czy też odzyskania

utraconej władzy



społeczne i ekonomiczne



międzynarodowe



subiektywne i nieracjonalne (stereotypy

uprzedzenia, stany chorobowe)

CHARAKTER UWARUNKOWAŃ

DECYZJI POLITYCZNEJ



pozytywny

– wtedy gdy uwarunkowania

skłaniają do dynamicznego działania, a przede

wszystkim wzmacniają motywację do

podejmowania decyzji



negatywny

– skłaniają do podejmowania decyzji

pochopnych, nieprzemyślanych, błędnych, często

prowadzących do fatalnych, a nawet tragicznych

skutków; najczęściej skutkiem negatywnych

uwarunkowań jest zaniechanie podejmowania

koniecznych decyzji, albo też niechęć do

podejmowania wyborów, przyjmowania

odpowiedzialności za skutki decyzji i

podejmowania niezbędnego ryzyka

RODZAJE

DECYZJI POLITYCZNEJ

Kryteria:



rangi i charakteru czasowego decyzji



wiedzy dostępnej podmiotom decyzyjnym



adresata



szczebla, na jakim jest wydawana decyzja



stopnia doskonałości



związku między potrzebami społeczeństwa a

możliwościami decydentów



stopnia wiedzy dostępnej decydentom oraz

zamiaru realizacji decyzji

KRYTERIUM RANGII I CHARAKTERU

CZASOWEGO DECYZJI



decyzje strategiczne

– polegająca na

wyznaczaniu celów ogólnospołecznych, o

dość dużej perspektywie czasowej



decyzje taktyczne

– zmierzające do

realizacji celów ogólnych w sytuacjach

względnie powtarzalnych



decyzje operatywne

– dotyczące bieżącej

regulacji spraw drobnych, o względnie

niewielkim ciężarze gatunkowym

(np. zwiększenie dochodów państw poprzez politykę

fiskalną)

KRYTERIUM WIEDZY DOSTĘPNEJ

PODMIOTOM DECYZYJNYM



decyzje podejmowane w warunkach pewności,

wówczas gdy ośrodek decyzyjny dysponuje

informacjami wystarczającymi do podjęcia

jednoznacznej decyzji,



decyzje podejmowane w warunkach

niepewność i, wówczas gdy ośrodek decyzyjny

dysponuje niepełnymi informacjami co do

ewentualnych skutków swoich decyzji



decyzje podejmowane w warunkach ryzyka,

wówczas gdy informacje dostępne ośrodkowi

decyzyjnemu są szczątkowe, a ryzyko

decyzyjne bardzo duże

KRYTERIUM ADRESTA



decyzje ogólnospołeczne

– odnoszące się do

społeczeństwa jako całości (np. ustanowienie

dnia wolnego od pracy)



decyzje partykularne

– skierowane jedynie do

niektórych grup zawodowych czy społecznych

(np. udzielenie górnikom przywilejów

emerytalnych)



decyzje indywidualne

– odnoszące się do

jednego człowieka (np. desygnowanie na

stanowisko państwowe)

KRYTERIUM SZCZEBLA DECYZYJNEGO



decyzje międzynarodowe

– podejmowane

przez poszczególne państwa i organizacje

międzynarodowe



decyzje narodowe

– podejmowany przez organy

administracji rządowej, skierowane teoretycznie

do adresatów na całym obszarze danego państwa



decyzje lokalne

– podejmowane przez organy

lokalna, podporządkowane organom centralnym,

skierowane jedynie do adresatów podległych

danej władzy lokalnej

KRYTERIUM STOPNIA DOSKONAŁOŚCI



decyzje całościowo zoptymalizowane

–

najlepsze ze wszystkich punktów widzenia,



decyzje częściowo zoptymalizowane

–

najlepsze jedynie z niektórych punktów widzenia

(np. optimum społecznego



decyzje zadowalające

– ale nieoptymalne



decyzje niezadowalające

– utrzymujące się

jednak w kulturowo określanym przedziale

tolerancji



decyzje nietrafne

– znajdujące się daleko poza

przedziałem tolerancji; traktowane jako błędy

polityczne

KRYTERIUM ZWIĄZKU MIĘDZY

POTRZEBAMI SPOŁECZEŃSTWA I



decyzje przyczynowe

– ich główną

przesłanką jest konieczność uwzględnienia

żądań sygnalizowanych przez społeczeństwo



decyzje celowościowe

– zamierzonym

celem jest oddziaływanie na świadomość

społeczną lub na inne dziedziny życia

społecznego

KRYTERIUM WIEDZY DOSTĘPNEJ

DECYDENTOM ORAZ

ZAMIAR REALIZACJI DECYZJI



decyzje realne

– oparte na dostępnej wiedzy dotyczącej

warunków koniecznych do ich urzeczywistnienia, podjęte

z zamiarem ich realizacji (np. ustawa budżetowa)



decyzje symboliczne

– oparte na dostępnej wiedzy

dotyczącej warunków koniecznych do ich

urzeczywistnienia, podjęte jednak bez zamiaru ich

realizacji (np. uchwała parlamentu)



decyzje pozorne

– nie oparte na dostępnej wiedzy,

podjęte z zamiarem ich realizacji (wniosek opozycji o

wotum nieufności dla ministra)



decyzje nonsensowne

– nie oparte na dostępnej

wiedzy, podejmowane bez zamiaru ich realizacji (np.

uchwała partii pozaparlamentarnej o strajku

generalnym)

PROCES DECYZYJNY

To zespół powiązań przyczynowo

– skutkowych występujących

wewnątrz ośrodka decyzyjnego

w związku ze stanem wejścia

(sytuacją decyzyjną), strukturą

ośrodka i celami decydentów).

FAZY PROCESU DECYZYJNEGO



wybór celu, do którego realizacji się zmierza



określenie skutków pozytywnych związanych z

realizacją wybranego celu i sposobów ich wykorzystania



określanie skutków negatywnych związanych z

realizacją tego celu raz sposobów ich uniknięcia lub

pomniejszenia



określenie środków najbardziej przydatnych do realizacji

wybranego celu z punktu widzenia wykorzystania

skutków i pomniejszenia skutków negatywnych



podjęcie decyzji politycznych dobranie optymalnie

korzystnych środków realizacji wybranego celu, które

zapewnią większość przewidywalnych skutków

pozytywnych wobec możliwie najmniejszej liczby

skutków negatywnych

OŚRODEK DECYZJI POLITYCZNYCH

To mechanizm podejmowania

decyzji politycznych, będących

elementami systemu politycznego

państwa lub elementem

międzynarodowych struktur

decyzyjnych o charakterze

jednostkowym lub zbiorowym.

TYPOLOGIA OŚRODKÓW DECYZYJNYCH

Typologia ze względu na następujące kryteria:



poziomu decyzyjnego,



miejsca ośrodka w systemie politycznym



trwałości



struktury wewnętrznej



skłonności do ryzyka

OŚRODKI DECYZYJNE ZE WZGLĘDU NA

POZIOM DECYZYJNY



narodowe ośrodki decyzyjne, podejmujące

suwerenne decyzje w granicach danego

państwa



międzynarodowe ośrodki decyzyjne,

składające się z co najmniej dwóch

narodowych ośrodków decyzyjnych

OŚRODKI DECYZYJNE ZE WZGLĘDU NA

MIEJSCE OŚRODKA W SYSTEMIE POL.



ośrodki decyzyjne będące organami państwa

(prezydent, rząd, parlament)



ośrodki decyzyjne nie będące organami

państwa (ośrodki decyzyjne w partiach

politycznych)



nieformalne ośrodki decyzyjne (grupy

nacisku)

OŚRODKI DECYZYJNE ZE WZGLĘDU NA

TRWAŁOŚĆ



istniejące na stałe (np. rząd)



powoływane

ad hoc

(np. sztab kryzysowy)

OŚRODKI DECYZYJNE ZE WZGLĘDU NA

STRUKTURĘ WEWNĘTRZNĄ



ośrodki decyzyjne zorganizowane hierarchicznie,

w których, decyzyjne podejmowane są

jednoosobowo przez głównego decydenta bez

jakichkolwiek konsultacji lub też w których

wprawdzie odbywają się konsultacje, lecz

przywódca ma głos decydujący\



ośrodki decyzyjne zorganizowane

niehierarchicznie, w których decyzje polityczne

podejmuje uprawniony do tego zespół osób

OŚRODKI DECYZYJNE ZE WZGLĘDU NA

SKŁONNOŚĆ DO PODEJMOWANIA

RYZYKA



ośrodki decyzyjne o stałej tendencji do

podejmowania działań i decyzji ryzykownych



ośrodki decyzyjne powstrzymujące się od

podejmowania działań ryzykownych

DECYDENCI INDYWIDUALNI I

KOLEGIALNI

Decydenci indywidualni:



prezydent,



premier



ministrowie



deputowani

Decydenci kolegialni:



parlament



rząd



samorząd terytorialny różnych szczebli

POZOSTALI UCZESTNICY

PROCESU DECYZYJNEGO



partie polityczne,



elektorat wyborczy,



środowiska zawodowe i społeczne

parlamentarzystów



doradcze zespoły ekspertów



formalne i nieformalne grupy nacisku



środki masowego przekazu

SYTUACJA DECYZYJNA



system zmiennych niezależnych skłaniających decydentów

do podjęcia działania



system zmiennych niezależnych od decydentów, ale

zależnych od działań innego ośrodka decyzyjnego

Rodzaje sytuacji decyzyjnej:



rzeczywiste

– istniejące realnie



wyobrażeniowe przez decydentów (będące odbiciem sytuacji w

świadomości decydentów)



wewnętrzne

– zaistniałe w granicach terytorialnych państw



zewnętrzne

– na które wpływają warunki i czynniki działające

poza granicami państwa



normalne

– gdy decydent ma dostatecznie dużo czasu i

odpowiednią ilość informacji przy podejmowaniu decyzji



kryzysowe

– gdy decydent odczuwa stres ze względu na sytuację

wysokiego ryzyka decyzyjnego i brak czasu na dogłębne i

długotrwałe przemyślenie decyzji

OPTYMALIZACJA DECYZJI

POLITYCZNYCH

To znalezienie najskuteczniejszego sposobu

realizacji określonego celu. Decyzja

optymalna stanowi zatem wybór takiego z

możliwych wariantów działania

politycznego, którego realizacja prowadzi

do najwyższego stopnia osiągnięcia celu.

Rozwiązanie danego problemu będzie

optymalne, jeżeli po uwzględnieniu

uprzednio przyjętych przez decydenta

kryteriów okaże się ono najlepsze ze

wszystkich pozostających do dyspozycji

wariantów.

OPTYMALIZACJA DECYZJI

POLITYCZNYCH

Decyzje optymalne dzielą się na:



decyzje racjonalne rzeczowo

– wyrażają się w

pełnym dostosowaniu dokonującego wyboru działania

do przewidywanego układów celów, środków i

warunków działania



decyzje racjonalne metodologicznie

– oznacza taki

wybór działania, którego podstawą są wszystkie

dostępne dla układu decyzyjnego informacje i reguły

sztuki podejmowania decyzji, jakie decydent jest w

stanie przetworzyć

UWARUNKOWANIA RACJONALNOŚCI

DECYZJI POLITYCZNYCH



racjonalność działania samego decydenta



racjonalność celu



racjonalność środków i metod

doprowadzających do wyboru działania lub

związanych z realizacją podjętej polityki

ZASADY OGRANICZONEJ

RACJONALNOŚCI



decyzja optymalna w danym okresie bywa

nieoptymalna w dłuższym okresie



istnieje możliwość wielu kierunków

działania, jednak brak czasu uniemożliwia

zwlekanie z decyzją w celu zebrania

możliwie pełnej informacji



istnieje praktycznie nieograniczona liczba

czynników pozostających poza kontrolą

decydenta

KRYTERIA OPTYMALIZACJI

DECYZJI POLITYCZNYCH



aksjologiczne



prakseologiczne



społeczne

KRYTERIUM AKSJOLOGICZNE



warunkuje zapewnienie zgodności decyzji z systemem

wartości charakterystycznych dla danego systemu

społecznego,



kryterium to pozwala na ustalenie hierarchii celów i

wybór decyzji najbardziej trafnych ze względu na

relacje interesów poszczególnych grup społecznych



pozwalają jednocześnie na ocenę, w jakim stopniu

działania ośrodka decyzyjnego przyczyniają się do

realizacji naczelnych wartości i w jaki sposób je

realizują



optymalne będą więc te decyzje, które nie naruszają

podstawowych wartości decydujących o tożsamości

ideologicznej działającego podmiotu i systemu

politycznego

KRYTERIUM PRAKSEOLOGICZNE



warunkuje podjęcie decyzji najbardziej

efektywnych, czyli przynoszących największe

korzyści ekonomiczne przy jak najmniejszym

nakładzie środków,



podkreśla się szczególną wagę na zgodność

podjętych decyzji z poziomem i aktualnym

stanem wiedzy

KRYTERIUM SPOŁECZNE



zakłada konieczność kojarzenia interesów

perspektywicznych z interesami bieżącymi, gdyż

jest to warunkiem uzyskania społecznej

akceptacji decyzji politycznej



wymaga ono aby zarówno wykonawcy jak i

adresaci decyzji mieli świadomość celów oraz

metod ich realizacji

IMPLEMENTACJA DECYZJI

POLITYCZNYCH

Za główny cel wykonywania decyzji

uważa się przekształcenie istniejącej

rzeczywistości w rzeczywistość

pożądaną. Decyzja polityczna będzie

skuteczne wprowadzona w życie

jedynie wtedy, kiedy, podmioty

obowiązane do ich wdrażania będą

przestrzegać określonych reguł.

WARUNKI SKUTECZNEJ IMPLEMENTACJI



decyzja powinna wynikać z powiązania zmian w

zachowaniu grup docelowych z osiąganiem

pożądanego stanu rzeczy (modelu państwa)



zawarcie w programie działań jednoznacznych

dyrektyw i struktur procesu realizującego, w celu

maksymalizacji prawdopodobieństwa, iż grupy

docelowe będą zachowywać się w pożądany

sposób



zapewnienie poczucia społecznej identyfikacji z

podjętą decyzją

PRZEJAWY DECYZJI POLITYCZNYCH



wydawanie aktów prawnych na różnych

szczeblach władz ustawodawczych i

wykonawczych



nominacje na stanowiska i odwoływanie ze

stanowisk



pozostałe:



przyznawanie i pozbawianie odznaczeń

państwowych



przyznawanie i pozbawianie obywatelstwa



wysłanie delegacji do innych państw



przyjmowanie delegacji z innych państw



publikowanie dokumentów



ratyfikowanie umów międzynarodowych

KONTROLA PROCESU DECYZYJNEGO

Kontrolę realizacji podjętych, przez różnych

decydentów i w różnych ośrodkach decyzyjnych

decyzji, w zależności od ich treści i charakteru,

podejmują i prowadzą zgodnie ze swymi

ustawowymi kompetencjami powołane do tego i

wyspecjalizowane instytucje jak:



Trybunał Konstytucyjny,



Naczelny Sąd Administracyjny,



Najwyższa Izba Kontroli,



Rzecznik Praw Obywatelskich,



opinia publiczna (wolne media)

Document Outline