Przyczyny i następstwa

wzrostu ciśnienia

śródczaszkowego

Biliński Jarosław

Gr.2

Kierunek lekarski IV rok

Etiologia powstawania

wzmożonego ciśnienia

śródczaszkowego

ETIOLOGIA

Przyczyny pozamózgowe:

• choroby serca ze  rzutu minutowego

• nadciśnienie tętnicze (encefalopatia nadciśnieniowa)

• stany przebiegające z bardzo niskim ciśnieniem krwi doprowadzającym do

niedotlenienia mózgu

• zakażenia ogólnoustrojowe :

– posocznica

– czerwonka, dur brzuszny itp.

• zatrucia :

– endogenne : niedomoga wątroby, nerek, trzustki, stany hipoglikemiczne, zatrucia

ciążowe itp.

– egzogenne : środki nasenne, alkohol, metale ciężkie (ołów, arsen), tlenek węgla

itp.

• procesy alergiczne :

– choroba posurowicza

– obrzęk Quinckego

– encefalopatia poszczepienna

• zaburzenia endokrynologiczne :

– przełom nadnerczowy

– Hepatotyreoza

– nagłe odstawienie przewlekle podawanych kortykosteroidów

ETIOLOGIA

Przyczyny mózgowe:

• ostra i przewlekła niedomoga krążenia mózgowego :

– udary niedokrwienne
– udary krwotoczne i krwawienie podpajęczynówkowe

• ostre i przewlekłe zakażenia układu nerwowego
• urazy czaszkowo – mózgowe

– stłuczenie mózgu
– krwiaki przymózgowe
– wodniaki, torbiele

• nowotwory pierwotne i przerzutowe
• pasożyty
• stany padaczkowe

PATOGENEZA

Zaburzenie reguły Monro – Kelliego !

Reguła Monro – Kelliego:

• suma objętości mózgu, płynu mózgowo – rdzeniowego i krwi w jamie

czaszki jest wielkością stałą

  objętości 1 z wyżej wymienionych czynników powoduje  objętości

pozostałych

• ciśnienie wewnątrzczaszkowe jest wielkością dynamiczną wynikającą

z wzajemnych relacji między objętością mózgu, wytwarzaniem i

wchłanianiem PMR i ilością krwi krążącej w danej chwili

• w warunkach prawidłowych przestrzenie wewnątrzczaszkowe zajęte

przez płyn mózgowo – rdzeniowy i krążącą krew mają połączenie z

przedziałami zewnątrzczaszkowymi, co umożliwia wyrównanie

ciśnienia w wąskich granicach

• wyczerpanie mechanizmów regulacyjnych (załamanie mechanizmów

regulacyjnych) prowadzi do  ciśnienia śródczaszkowego

• objętość mózgowa krwi (CBV) zależy od przepływu mózgowego krwi

(CBF)

KOMPENSACJA

KOMPENSACJA

Mózgowy przepływ krwi (CBF):

• w warunkach fizjologicznych 15% rzutu minutowego serca (700 –

900 ml/min)

• prawidłowo jest wypadkową średniego RR (MAP), średniego ciśnienia

śródczaszkowego (MICP) i mózgowego oporu naczyniowego (CVR)

CBF = MAP – MICP / CVR

*MAP – MICP = mózgowe ciśnienie perfuzyjne (CPP)

• przy zachowanej autoregulacji i stałym średnim ciśnieniu

śródczaszkowym mózgowy przepływ krwi jest utrzymany na stałym

poziomie mimo wahań średniego RR skurczowego w granicach

fizjologicznych między 50 a 150 mmHg

• utrzymanie stałego poziomu przepływu możliwe jest dzięki zmianom

mózgowego oporu naczyniowego w odpowiedzi na zmiany RR

Następstwa wzmożonego

ciśnienia śródczaszkowego

Wgłobienie mózgu - herniatio

cerebri



określenie stanu, w którym wzrost ciśnienia

śródczaszkowego prowadzi do przemieszczenia
części mózgowia z fizjologicznego przedziału
anatomicznego do innego

Śródczaszkowe przedziały anatomiczne

wyznaczone są przez kości czaszki i wypustki opon:
sierp mózgu oraz sierp móżdżku

Schemat przedstawiający cztery główne typy wgłobień:

1) wgłobienie zakrętu obręczy pod sierp mózgu

2) wgłobienie osiowe pnia mózgu w otwór wielki

3) wklinowanie zakrętu przyhipokampowego we wcięcie

namiotu

4) wgłobienie migdałków móżdżku w otwór wielki.

1. Wgłobienie zakrętu obręczy pod

sierp mózgu

Polega na wgłobieniu zakrętu obręczy
do przestrzeni między dolnym
brzegiem sierpa mózgu, a górną
powierzchnią ciała modzelowatego.
Rozpoznawane w badaniach
neuroobrazowych jako przemieszczenie
linii środkowej (midline shift).

Typy wgłobień mózgu i objawy

powstające w ich następstwie

1. Wgłobienie zakrętu obręczy pod

sierp mózgu

Zazwyczaj jest nieme klinicznie. Udar

niedokrwienny kory przyśrodkowej
powierzchni półkuli mózgu i niedowład
kończyny dolnej w wyniku zamknięcia
tętnicy okołospoidłowej jest rzadkim
powikłaniem.

Typy wgłobień mózgu i objawy

powstające w ich następstwie

Obraz KT
wgłobienia
podsierpowego

2. Wgłobienie we wcięcie namiotu (wklinowanie

boczne, wklinowanie haka)

Przyśrodkowa część płata skroniowego

nazywana hakiem zakrętu przyhipokampowego
przemieszcza się między wcięcie brzegu namiotu
a śródmózgowie; Następuje uciśnięcie konaru
mózgu, leżących we wcięciu namiotu nerwu
okoruchowego i tętnicy tylnej mózgu oraz
śródmózgowia. W niektórych przypadkach
wgłobienia we wcięcie namiotu, na konarze mózgu
powstaje odwracalne wcięcie, określane jako
wcięcie Kernohana (Kernohan's notch).

Typy wgłobień mózgu i

objawy powstające w ich

następstwie

2. Wgłobienie we wcięcie namiotu (wklinowanie boczne,

wklinowanie haka)

 Uciśnięcie nerwu III spowoduje w pierwszej kolejności

rozszerzenie źrenicy i brak reakcji na światło po stronie zmiany
wywierającej ucisk.

U niewielkiej grupy chorych objawy

uszkodzenia nerwu trzeciego mogą myląco wystąpić po
przeciwnej stronie do uszkodzenia. Stan taki nazywa się
zjawiskiem Kernohana-Woltmana.

 Uciśnięcie śródmózgowia powoduje kolejno:
 objawy uszkodzenia dróg piramidowych: niedowład połowiczy i

objaw Babińskiego po stronie uszkodzenia w przypadku
uciśnięcia konaru mózgu przez wcięcie namiotu;

 zaburzenia przytomności;
 sztywność odmóżdżeniową z prężeniami;
 niewydolność krążeniowo-oddechową i śmierć

Typy wgłobień mózgu i

objawy powstające w ich

następstwie

3. Wgłobienie w

otwór wielki

Polega na przemieszczeniu

migdałków móżdżku do otworu

wielkiego. Może do niego dojść

wskutek wzrostu ciśnienia

śródczaszkowego,

towarzyszącego niektórym

guzom nadnamiotowym i przede

wszystkim, w guzach tylnego

dołu czaszki. Przemieszczenie

pnia mózgu może doprowadzić

do wtórnych wylewów krwawych

do pnia, tzw. krwotoki Dureta.

Typy wgłobień mózgu i

objawy powstające w ich

następstwie

3. Wgłobienie w otwór wielki

 W przewlekłym wgłobieniu obserwowane są:
 sztywność karku
 przymusowe pochylenie głowy
 zaburzenia z nerwów czaszkowych
 objawy z długich szlaków nerwowych
 bradykardia
 czkawka
 niekiedy parestezje na karku i ramionach
 Ostre wklinowanie prowadzi do nagłej śmierci w związku z

uszkodzeniem ośrodka oddechowego. Typowo występuje bezdech
przy zachowanej świadomości pacjenta. Często towarzyszy temu
bradypnoe z częstością oddechów mniejszą niż 10/minutę

Typy wgłobień mózgu i

objawy powstające w ich

następstwie

4. Wgłobienie tylne (wgłobienie

pokrywowe)

Rzadko spotykana patologia,

polegająca na ucisku tylnych części
przyśrodkowych płatów skroniowych na
wzgórki górne blaszki pokrywy

Typy wgłobień mózgu i

objawy powstające w ich

następstwie

5. Wgłobienie środkowe (wgłobienie

osiowe)

Polega na przemieszczeniu w otwór
wielki całego pnia mózgu. Dochodzi
do napięcia i rozerwania gałęzi
przeszywających, odchodzących od
tętnicy podstawnej, zawału i
krwotoku do pnia.

Typy wgłobień mózgu i

objawy powstające w ich

następstwie

Bibliografia

•

R. Mazur i wsp. „Podstawy neurologii klinicznej”

•

R. Mazur „Neurologia – myślenie kliniczne”

•

W. Jakimowicz „Neurologia kliniczna”

•

B. Książkiewicz „Zespół wzmożonego ciśnienia
śródczaszkowego – seminarium“