Prokreacja

Kodeks Etyki Lekarskiej.

Art. 38.

1. Lekarz powinien z poczuciem szczególnej

odpowiedzialności odnosić się do procesu

przekazywania życia ludzkiego.

2. Lekarz powinien udzielać zgodnych z wiedzą

medyczną informacji dotyczących procesów

zapłodnienia oraz metod regulacji poczęć,

uwzględniając ich skuteczność, mechanizm

działania i ryzyko.

3. Lekarz ma obowiązek zapoznać pacjentów z

możliwościami współczesnej genetyki lekarskiej, a

także diagnostyki i terapii przedurodzeniowej.

Przekazując powyższe informacje lekarz ma

obowiązek poinformować o ryzyku związanym z

przeprowadzeniem badań przedurodzeniowych.

Prokreacja

Kodeks Etyki Lekarskiej.

Art. 39.

Podejmując działania lekarskie u kobiety w ciąży

lekarz równocześnie odpowiada za zdrowie i życie

jej dziecka. Dlatego obowiązkiem lekarza są

starania o zachowanie zdrowia i życia dziecka

również przed jego urodzeniem.

Art. 39a.

Lekarz nie może uczestniczyć w procedurach

klonowania ludzi dla celów reprodukcyjnych lub

terapeutycznych.

Prokreacja

Prokreacja wspomagana - (sztuczne

zapłodnienie, transfer embrionu) oraz tzw.
inżynieria genetyczna (klonowanie).

Problem prawny - czy czynności tego rodzaju

uznać należy za:

• terapeutyczne czynności lecznicze (techniki leczenia

niepłodności),

• nieterapeutyczne czynności lekarskie.

Od tego zależy ich prawna pozycja i ewentualna

odpowiedzialność prawna wykonawcy

.

Prokreacja

Prokreacja wspomagana to dwie procedury
medyczne:

• „sztuczne zapłodnienie” tj. wprowadzenie

nasienia do dróg rodnych kobiety w sposób
inny niż stosunek płciowy,

• „zapłodnienie in vitro” tj. połączenie

pobranej z organizmu kobiety komórki
jajowej z plemnikiem, dokonane w
probówce.

Sztuczne zapłodnienie

Akty tzw. prawa europejskiego szczegółowo opisują

obowiązujące

wskazania lekarskie i procedury np.

•sztuczne zapłodnienie prowadzić można jedynie w celach

leczniczych (zwalczanie nieodwracalnej niepłodności) przez
wysoko specjalizowanego lekarza jedynie w oficjalnie
zarejestrowanych ośrodkach, gwarantujących odpowiednie
warunki sanitarne i wprowadzających ścisłe zasady odnośnie
dawcy spermy,

•zakaz używania mieszanej spermy,
•bezskuteczność innych metod leczenia bezpłodności,
•istnienie dużego ryzyka przekazania dziecku schorzeń

genetycznych,

•duże szanse na powodzenie zabiegu,
•wyrażenie przez zainteresowana osobę świadomej i

swobodnej zgody na piśmie,

•zakaz sztucznego zapłodnienia nasieniem zmarłego męża lub

partnera

Prokreacja

Prokreacja

Odpowiedzialność karna:

• w przypadku, gdy w trakcie dokonywania czynności

lekarz w sposób zawiniony narusza konkretne reguły, w
związku z czym u kobiety wystąpią zaburzenia zdrowotne
( śmierć, ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie
czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia),

• gdy lekarz przeprowadza zabieg sztucznego zapłodnienia

z powodów innych niż lecznicze (kaprys kobiety, lesbijka)
lub sprzecznie z obowiązującymi regułami nie ponosi
odpowiedzialności karnej o ile nie wystąpią negatywne
skutki u kobiety,

• gdy wystąpią negatywne skutki u kobiety po zabiegu

wykonanym przy zachowaniu obowiązujących procedur
ale bez wskazań leczniczych lekarz ponosi
odpowiedzialność karna ( czyli za powikłania stanowiące
ryzyko zabiegu).

Prokreacja

Inne problemy prawne w zakresie prawa

rodzinnego:

inseminacja homologiczna

– mąż matki jest

biologicznym i prawnym ojcem dziecka, spoczywa na
nim obowiązek alimentacyjny wobec dziecka, dziecko
ma prawo dziedziczenia po nim,

1

inseminacja heterologiczna

– biologicznym ojcem

dziecka jest dawca nasienia, który dla matki pozostaje
nieznany. Wg prawa – w sprawach o dochodzenie
ojcostwa - ojcem jest mężczyzna który „obcował” z
matką dziecka. Jeżeli dziecko urodziło się w
małżeństwie – domniemanym ojcem prawnym jest mąż
kobiety. Może on wystąpić o zaprzeczenie ojcostwa
(ma na to 6 miesięcy od urodzenia dziecka). Jeżeli mąż
zgodził się na zabieg, zostaje uznany za prawnego ojca
dziecka . Gdy w takiej sytuacji zaprzeczy ojcostwu –
pozew zostanie, ze względu na dobro dziecka,
odrzucony. Orzeczenie S.N. z 1983 r.: „żądanie męża
matki zaprzeczenia ojcostwa dziecka poczętego w
wyniku dokonanego za zgodą tego męża sztucznego
zapłodnienia nasieniem innego mężczyzny, może być
uznane za sprzeczne z zasadami współżycia
społecznego”.

2

Prokreacja

Zapłodnienie „in vitro”: /

Prawo europejskie/

Należy uznać, że powyższe standardy obowiązują w

Polsce.

•zapłodnieniu podlega tylko taka ilość komórek jajowych, jaka

jest niezbędna dla zapewnienia skuteczności zabiegu,

•embrionów nie wolno przechowywać przez czas dłuższy niż

określony
w prawie wewnętrznym,

•los embrionów przechowywanych dla określonej pary w

celach prokreacji
i nie wykorzystanych przez nią, może być określony tylko za
zgoda obojga partnerów,

•zabieg przeprowadzany jest w zasadzie przy użyciu komórek

jajowych partnerów, poza wyjątkami określonymi w prawie
państwowym,

•wszczepienie embrionu niewykorzystanego przez inna parę

jest dopuszczalne w wyjątkowych przypadkach,

•zakaz zastosowania techniki tzw „zastępczej matki” chyba ,

że wyjątkowo (matka zastępcza nie otrzymuje za to
wynagrodzenia, po urodzeniu ma prawo do zatrzymania
dziecka).

Prokreacja

Klonowanie w celach

prokreacyjnych:

Europejska konwencja bioetyczna

zakazuje wprost klonowania:

„tworzenie istot ludzkich genetycznie

identycznych zaprzecza godności

człowieka i stanowi niewłaściwe

wykorzystanie biologii i medycyny.

11

Jakie powinny być metody

zapobiegania niepożądanej ciąży ?

• skuteczne
• łatwe w stosowaniu
• odwracalne
• akceptowalne przez obu partnerów
• bezpieczne
• nie wywołujące objawów ubocznych
• zmniejszać ryzyko chorób

przenoszonych drogą płciową

12

Skuteczność antykoncepcji oceniana

jest ilością ciąż w ciągu określonego

czasu stosowania danego typu

metody.

Index Pearla – ilość ciąż na 100

kobiet stosujących określoną metodę

antykoncepcji przez 1 rok.

13

Metody antykoncepcji

1. metody naturalne
2. antykoncepcja hormonalna
3. kształtki wewnątrzmaciczne
4. środki plemnikobójcze
5. prezerwatywa, pessarium
6. sterylizacja chirurgiczna

14

Metody naturalne

Metoda kalendarzowa

– oparta na względnie stałej 14-

sto dniowej fazie lutealnej; Index Pearla – 14-50/100
kobiet

Metoda termiczna ścisła

– ocena momentu owulacji na

podstawie pomiaru podstawowej temperatury ciała;
okres płodny: po 4-tym dniu od podwyższenia
temperatury ciała
Index Pearla – 0,8-1,4/100 kobiet

Metoda śluzowa

– obserwacja śluzu szyjkowego; okres

płodny: od momentu pojawienia się do 3-go dnia po
ustąpieniu śluzu;
Index Pearla – 1-23/100 kobiet

Metoda objawowo-termiczna

– okres płodny: od

momentu pojawienia się śluzu płodnego aż do 3 dnia
po wzroście temperatury ciała; Index Pearla 3-
35/100 kobiet

15

• Tabletki antykoncepcyjne
• Zastrzyki
• Plastry (Evra)
• Implanty
• Krążek szyjkowy (NuvaRing)
• IUD (Mirena)

Antykoncepcja

hormonalna

Index Pearla – 0,2 – 2,5/100

kobiet

16

• Składnik estrogenny

– Supresja FSH
– Hamowanie selekcji i wzrostu pęcherzyka

dominującego

– Zapobieganie krwawieniom i potencjalizacji działania

progestagennego

• Składnik gestagenny

– Supresja LH
– Wpływ na endometrium
– Zwiększenie gęstości śluzu szyjkowego
– Zmniejszenie jego przepuszczalności dla plemników
– Wpływ na jajowody

Antykoncepcja

hormonalna -

mechanizm działania

17

• Reakcja macicy na ciało obce

– Obrzęk

– Przekrwienie

– Miejscowy stan zapalny

• Działanie jonów miedzi

– Upośledzają ruch plemników

– Blokują receptory progesteronowe w endometrium

– Utrudniają przemianę lutealną

– Zwiększają syntezę PG, nasilając skurcze macicy

– Przyspieszają transport i wydalenie komórki jajowej

• Działanie gestagenów – na śluz i endometrium

Kształtka wewnątrzmaciczna

IUD -

mechanizm działania

Index Pearla (Mirena) – 1,2 – 3/100 kobiet

18

Kształtka

wewnątrzmaciczna IUD

19

• Gąbki
• Żele
• Kremy
• Pianki
• Tampony

Środki plemnikobójcze

Index Pearla – 17 – 24/100 kobiet