Opis dokumentu

elektronicznego

Jednostka opisu

Dokument elektroniczny - wg normy

PN-ISO 690-2:1999 (Informacja i
dokumentacja. Przypisy
bibliograficzne. Dokumenty
bibliograficzne i ich części) - to
dokument istniejący w postaci
elektronicznej, dostępny za pomocą
techniki komputerowej. 

Przedmiotem katalogowania

może być:

• dokument elektroniczny

jednoczęściowy;

• dokument elektroniczny

wieloczęściowy:

– całość;
– wybrane części gromadzone przez

bibliotekę ze względu na jej profil;

– jedna z części.

Dokumenty elektroniczne można

podzielić, w zależności od metody

dostępu do danych i programów w nich

zawartych, na :

• Dokumenty elektroniczne o dostępie

lokalnym - zapisane i/lub przechowywane

na

nośniku fizycznym

(np. dysk, dyskietka,

dysk optyczny), który w celu odtworzenia

wymaga użycia komputera z odpowiednim

urządzeniem peryferyjnym.

• Dokumenty elektroniczne o dostępie

zdalnym - przechowywane i udostępniane w

sieci lokalnej lub Internecie (niezapisane na

nośniku fizycznym przechowywanym w

bibliotece).

Jeżeli dokument elektroniczny jest

jednocześnie dokumentem, którego opis

katalogowy jest przedmiotem innej normy:

• elektroniczna książka, np. Encyklopedia

multimedialna PWN;

• elektroniczne wydawnictwo ciągłe, np.

EBIB Elektroniczny Biuletyn Informacyjny

Bibliotekarzy,

należy najpierw stosować przepisy

dotyczące katalogowania dokumentów

elektronicznych, a następnie wziąć pod

uwagę postanowienia dotyczące

katalogowania książek lub wydawnictw

ciągłych

Zawartość i budowa opisu

Przy katalogowaniu dokumentów

elektronicznych powinny być
uwzględnione następujące elementy
zgrupowane w ośmiu strefach z
uwzględnieniem znaków umownych:

Strefa 1. - tytułu i oznaczenia

odpowiedzialności

Tytuł właściwy

VULCAN

zarządzanie oświatą

[ ] Określenie typu dokumentu [CD ROM]
: dodatek do tytułu
/ pierwsze oznaczenie

odpowiedzialności

VULCAN Sp. z o.o.

; każde następne oznaczenie

odpowiedzialności

Strefa 2. - wydania

. - Oznaczenie wydania
/ pierwsze oznaczenie

odpowiedzialności dotyczące
wydania

Strefa 3. - szczegółowych

oznaczeń rodzaju i wielkości

dokumentu

. - Oznaczenie rodzaju dokumentu

Multimedia interakcyjne

Strefa 4. - adresu

wydawniczego

. - Miejsce wydania

Wrocław

:  nazwa wydawcy

VULCAN sp.z oo

, data wydania

1998

Strefa 5. - opisu fizycznego

. - Określenie formy i liczby nośników

fizycznych

Tryb dostępu:

http://www.vulcan.edu.pl

: oznaczenie innych cech fizycznych
; wymiary
+ oznaczenie dokumentu

towarzyszącego

Strefa 6. - serii

. - ( Tytuł serii lub podserii
, ISSN serii lub podserii
:) numeracja w obrębie serii lub

podserii

Strefa 7. - uwag

Uwagi Tyt. z paska tytułu okna

przeglądarki

Strefa 8. - międzynarodowego

znormalizowanego numeru i

sposobu uzyskania książki

. - Międzynarodowy

znormalizowany numer

Elementy opisu wyróżnione w

zestawieniu pismem pochyłym
oraz uwagi wpisane w strefie 7.
mogą się powtarzać.
Elementy opisu wyróżnione
czcionką pogrubioną są
obowiązkowe dla skróconego
opisu (tzw. pierwszy stopień
szczegółowości opisu).

1.

W strefie 7 - uwag należy podawać

następujące informację (z

zachowaniem podanej kolejności):

• Wymagania systemowe formułując je

w języku i/lub w jakim występują w

podstawowym źródle informacji i

poprzedzając je wyrażeniem

"Wymagania systemowe". Należy je

podawać w następującej kolejności:

• nazwa, model i/lub numer (numery)

komputera (komputerów),

• wielkość pamięci,

• nazwa i wersja systemu (systemów)

operacyjnego (operacyjnych),

• oprogramowanie (w tym język

programowania),

• urządzenia peryferyjne,
• modyfikacje sprzętu komputerowego.
W wypadku dokumentu

elektronicznego zapisanego na
kilku nośnikach można sporządzić
odrębne uwagi dla poszczególnych
nośników lub podać je w jednej
uwadze.

2. Tryb dostępu - należy określić tryb

dostępu (

np. ftp, WWW

) oraz adres

lokalizacji. Adres należy przejmować

w formie występującej w źródle, z

zachowanie pisowni wielkich i

małych liter oraz interpunkcji.

Informację dotyczącą trybu dostępu

należy poprzedzić wyrażeniem "Tryb

dostępu", np.

Tryb dostępu: http://www.mol.com.pl

3. Źródło tytułu właściwego (np.

Tyt. z

ekranu tyt

.;

Tyt. z pierwszego

ekranu

) i oznaczenia wydania (np.

Oznaczenie wydania wg
opakowania

).

4. Data aktualizacji/nowelizacji z

podaniem pełnego wyrażenia, jakie
występuje w cytowanym źródle (np.

Ostania aktualizacja 10 grudnia
2001 roku; 2002-01-10

).

5. Inne uwagi

Określenie typu dokumentu - termin

wskazujący ogólną kategorię
dokumentów, do której należy
katalogowany obiekt. W katalogu
uwzględniającym łącznie różne
rodzaje dokumentów (np. dokumenty
elektroniczne, książki, czasopisma,
mapy, płyty) można podawać w
opisach odpowiednie określenie - w
zależności od katalogowanego
obiektu - np. "Dokument
elektroniczny".

Określenie typu dokumentu należy

wówczas zaczynać wielką literą,
ujmować w nawiasy kwadratowe i
umieszczać bezpośrednio po tytule
właściwym, np.:

Encyklopedia multimedialna PWN

[CD ROM]

Oznaczenie rodzaju dokumentu

(podawane w strefie 3) jest elementem

obowiązkowym tylko dla dokumentów

elektronicznych dostępnych zdalnie, np.

w Internecie. Można je także podawać w

wypadku dokumentów dostępnych

lokalnie (np. zapisanych na dysku

twardym komputera, dyskietce, CD-ROM-

ie itp.), stosując jedno z określeń

charakteryzujących zawartość

opisywanego dokumentu:

• Dane
• Program
• Dane i program

Forma graficzna opisu

W opisie katalogowym należy stosować

określony układ graficzny nakazujący
następujące strefy zaczynać od nowego
wiersza z wcięciem:

• strefę 1. - tytułu i oznaczenia

odpowiedzialności,

• strefę 4. - adresu wydawniczego,
• strefę 6. - serii,
• strefę 7. - uwag,
• strefę 8. - międzynarodowego

znormalizowanego numeru i sposobu
uzyskania dokumentu

Źródła danych

Opis katalogowy należy sporządzać z autopsji,

po odtworzeniu całego dokumentu. W
wypadku dokumentu udostępnianego zdalnie,
po połączeniu się uzyskanym określonym
trybem dostępu, np.

http://www.vulcan.edu.pl

/biblioteka

. Brakujące dane należy

przejmować spoza dokumentu, np.
dokumentów towarzyszących (instrukcji
wydanej w formie książkowej), opakowań,
bibliograficznych baz danych i innych
dostępnych wydawnictw informacyjnych. 

Dane do opisu należy

przejmować ze źródeł według

kolejności:

1. źródła wewnętrzne:
•

ekran tytułowy

;

• główne

menu;

• prezentacja programu (najczęściej instalująca się

samoczynnie przy pierwszym uruchomieniu

programu);

• pierwszych wyświetlonych informacji;
• krótkich tekstów, które pojawiają się u góry

każdego wielostronicowego dokumentu;

•

strony domowej (Home Page);

• inna wyraźnie wyświetlona, identyfikująca

dokument informacja;

2. źródła zewnętrzne:

• etykiety na stałe naklejone na nośnik, na

którym zapisany jest dokument, a także

odbite lub wydrukowane na nim;

•

dokumentacja

dołączona do dokumentu (z

odróżnieniem danych odnoszących się tylko

do dokumentacji od danych, które dotyczą

katalogowanego dokumentu);

• opakowanie;

• inny

dokument towarzyszący

, np. list od

wydawcy;

•

wydawnictwa informacyjne pośrednie

,

np. bibliografie, drukowane katalogi

biblioteczne, bazy danych itp.;

• inne źródła.

Spośród podanych źródeł należy wybrać

najbardziej kompletne, z zachowaniem podanej
kolejności. 
W wypadku dokumentów poddanych

kompresji

("spakowanych", np. przy użyciu programu
WinZip) należy przed rozpoczęciem katalogowania
dany dokument przywrócić do wersji czytelnej
(poddać dekompresji - "rozpakowaniu").
W wypadku kilku różnych dokumentów
elektronicznych, które zostały wydane w jednym
opakowaniu o wspólnym tytule, to informacje z
opakowania należy przejąć jako podstawowe
źródło danych.

Dane do poszczególnych stref opisu

katalogowego należy czerpać z

następujących źródeł:

strefa 1. - tytułu i oznaczenia

odpowiedzialności

• źródła wewnątrz dokumentu (ekran tytułowy,

menu główne, prezentacja programu,

pierwsza wyświetlona informacja, krótki

tekst wyświetlany u góry wielostronicowego

dokumentu, strona domowa, inne wyraźnie

wyświetlane identyfikujące dokument

informacje); etykiety na nośniku, na którym

został zapisany dokument; opakowanie;

opakowanie lub inne dokumenty

towarzyszące

strefa 2. - wydania

• źródła wewnątrz dokumentu (jak

wyżej); etykiety na nośniku, na
którym został zapisany dokument;
opakowanie; opakowanie lub inne
dokumenty towarzyszące

strefa 3 - szczegółowych

oznaczeń rodzaju i wielkości

dokumentu

• jakiekolwiek źródło

strefa 4. - adresu wydawniczego

• źródła wewnątrz dokumentu (jak

wyżej); etykiety na nośniku, na
którym został zapisany dokument;
opakowanie; opakowanie lub inne
dokumenty towarzyszące

strefa 5. - opisu fizycznego

• jakiekolwiek źródło

strefa 6. – serii

• źródła wewnątrz dokumentu (jak

wyżej); etykiety na nośniku, na
którym został zapisany dokument;
opakowanie; opakowanie lub inne
dokumenty towarzyszące

strefa 7. - uwag

• jakiekolwiek źródło

strefa 8. - ISBN i sposobu

uzyskania książki

• jakiekolwiek źródło

Podstawą opisu dla dokumentu elektronicznego

wieloczęściowego powinna być skompletowana
całość, a w wypadku wybranych części - część
z najwcześniejszą datą wydania.

Podstawą opisu dla niesamoisnych wydawniczo

części dokumentu elektronicznego (np.
artykułu z czasopisma, fragmentu książki
wydanej na CD-ROM-ie, odrębnej strony WWW
stanowiącej część serwisu informacyjnego) są
dane charakteryzujące katalogowaną część
(tytuł pracy, nazwa autora). Brakujące dane
należy przejmować z innych części dokumentu
elektronicznego.