CHOROBY TRZODY

CHLEWNEJ

LEK. WET. ŁUKASZ

LEK. WET. ŁUKASZ

JAROSZ

JAROSZ

LUBLIN 2011

LUBLIN 2011

POMÓR KLASYCZNY

POMÓR KLASYCZNY

ŚWIŃ

ŚWIŃ

Jest zaraźliwą

Jest zaraźliwą

chorobą zakaźną,

chorobą zakaźną,

przebiegającą ostro

przebiegającą ostro

lub przewlekle w

lub przewlekle w

postaci posocznicy.

postaci posocznicy.

Wywołuje ją wirus

Wywołuje ją wirus

występujący we krwi

występujący we krwi

oraz we wszystkich

oraz we wszystkich

tkankach,

tkankach,

wydzielinach i

wydzielinach i

wydalinach chorych

wydalinach chorych

zwierząt.

zwierząt.

WYSTĘPOWANIE

WYSTĘPOWANIE



występuje w krajach Ameryki Płd., Europie,

występuje w krajach Ameryki Płd., Europie,

Chinach, Japonii, Pół. Afryce

Chinach, Japonii, Pół. Afryce



rozprzestrzenianiu się choroby sprzyjały

rozprzestrzenianiu się choroby sprzyjały

szczepienia surowicą i zjadliwym wirusem

szczepienia surowicą i zjadliwym wirusem



w Europie Zachodniej od 1981 roku ponownie

w Europie Zachodniej od 1981 roku ponownie

stwierdzane są ogniska choroby

stwierdzane są ogniska choroby



przyczyną wzrostu tych ognisk jest występowanie

przyczyną wzrostu tych ognisk jest występowanie

mało chorobotwórczych szczepów wirusa pomoru i

mało chorobotwórczych szczepów wirusa pomoru i

nietypowy, trudny do rozpoznania przebieg w

nietypowy, trudny do rozpoznania przebieg w

fermach zapowietrzonych

fermach zapowietrzonych



częstym wektorem szerzenia się wirusa są ciężarne

częstym wektorem szerzenia się wirusa są ciężarne

maciory, które w drugim trymestrze ciąży przekazują

maciory, które w drugim trymestrze ciąży przekazują

zarazek płodom

zarazek płodom



największe nasilenie choroby przypada na okres

największe nasilenie choroby przypada na okres

jesieni, mniejsze na wiosnę, lato i zimę

jesieni, mniejsze na wiosnę, lato i zimę

ETIOLOGIA

ETIOLOGIA

•

wirus należący do rodziny

wirus należący do rodziny

Flaviviridae

Flaviviridae

, rodzaju

, rodzaju

Pestivirus

Pestivirus

(BVDV, BDV)

(BVDV, BDV)

•

wirus w gnijącym materiale ginie po 2-3 dniach, w temp. 56

wirus w gnijącym materiale ginie po 2-3 dniach, w temp. 56

°

°

C

C

ginie w ciągu 1 godz., w temp. 60

ginie w ciągu 1 godz., w temp. 60

°

°

C po 10 minutach

C po 10 minutach

•

jest mało wrażliwy na wysychanie

jest mało wrażliwy na wysychanie

•

chłodzenie, solenie, peklowanie, wędzenie nie zabijają wirusa,

chłodzenie, solenie, peklowanie, wędzenie nie zabijają wirusa,

niskie temperatury wpływają korzystnie na jego żywotność

niskie temperatury wpływają korzystnie na jego żywotność

•

do dezynfekcji stosuje się 2% sodę żrącą z dodatkiem 5%

do dezynfekcji stosuje się 2% sodę żrącą z dodatkiem 5%

mleka wapiennego i 5% NaCl, 5% fenol, 6% wodę krezolową,

mleka wapiennego i 5% NaCl, 5% fenol, 6% wodę krezolową,

Virkon

Virkon

•

w ściekach ginie po 1 godz. działania chloru, przy domieszce

w ściekach ginie po 1 godz. działania chloru, przy domieszce

substancji organicznych chlorowanie jest nieskuteczne – wiążą

substancji organicznych chlorowanie jest nieskuteczne – wiążą

chlor

chlor

•

wirus ginie w warunkach tlenowego rozkładu

wirus ginie w warunkach tlenowego rozkładu

kompostowanych śmieci

kompostowanych śmieci

ETIOLOGIA

ETIOLOGIA

•

występuje w postaci jednego typu

występuje w postaci jednego typu

antygenowego – wirus zmienny tzw. odmienne

antygenowego – wirus zmienny tzw. odmienne

„fazy”

„fazy”

•

występują szczepy o zmiennej zjadliwości

występują szczepy o zmiennej zjadliwości

wywołujące ostre postacie pomoru, mało

wywołujące ostre postacie pomoru, mało

zjadliwe oraz o niskiej zjadliwości –

zjadliwe oraz o niskiej zjadliwości –

chorobotwórcze tylko dla prosiąt

chorobotwórcze tylko dla prosiąt

•

odmiany wirusa o określonym powinowactwie

odmiany wirusa o określonym powinowactwie

– pneumotropowe, enterotropowe,

– pneumotropowe, enterotropowe,

neurotropowe

neurotropowe

•

jest to zarazek monokseniczny

jest to zarazek monokseniczny

•

stwierdza się osobnicza wrażliwość –

stwierdza się osobnicza wrażliwość –

zakażeniu ulegają świnie młode

zakażeniu ulegają świnie młode

ŹRÓDŁA I DROGI

ŹRÓDŁA I DROGI

ZAKAŻENIA

ZAKAŻENIA



przewód pokarmowy, migdałki – pasza, woda

przewód pokarmowy, migdałki – pasza, woda

– wirus przenika przez błonę śluzowa

– wirus przenika przez błonę śluzowa



układ oddechowy – zakażenie kropelkowe

układ oddechowy – zakażenie kropelkowe



rany – szczepienie, kolczykowanie, kastracja,

rany – szczepienie, kolczykowanie, kastracja,

gryzienie się świń

gryzienie się świń



błonę śluzową oka

błonę śluzową oka



drogi rodne – śródmaciczna infekcja płodów,

drogi rodne – śródmaciczna infekcja płodów,

krycie

krycie



nicienie płucne, larwy

nicienie płucne, larwy



muchy

muchy

ŹRÓDŁA I DROGI

ŹRÓDŁA I DROGI

ZAKAŻENIA

ZAKAŻENIA



zakażenia latentne

zakażenia latentne



zakażenia bezobjawowe

zakażenia bezobjawowe

– wirus dostaje się do

– wirus dostaje się do

narządów i zostaje zniszczony przez ustrojowe

narządów i zostaje zniszczony przez ustrojowe

mechanizmy obronne, pojawiają się wstępne

mechanizmy obronne, pojawiają się wstępne

objawy kliniczne, które znikają –

objawy kliniczne, które znikają –

zakażenie

zakażenie

poronne

poronne



zwierzęta chore, zakażone latentnie,

zwierzęta chore, zakażone latentnie,

szczepione

szczepione



czynne ogniska pomorowe – rozwlekanie

czynne ogniska pomorowe – rozwlekanie

zakażenia przez zwierzęta, produkty mięsne i

zakażenia przez zwierzęta, produkty mięsne i

odpady poubojowe

odpady poubojowe



mięso importowane z zagranicy

mięso importowane z zagranicy



przenosiciele bierni - ludzie

przenosiciele bierni - ludzie

PATOGENEZA

PATOGENEZA



wirus po wniknięciu do organizmu dostaje się z krwią i

wirus po wniknięciu do organizmu dostaje się z krwią i

chłonką do tkanek o wysokim powinowactwie –

chłonką do tkanek o wysokim powinowactwie –

krótki

krótki

okres wiremii

okres wiremii



narządy pierwotnego powinowactwa:

narządy pierwotnego powinowactwa:

komórki śródbłonka

komórki śródbłonka

naczyń, układ chłonny, szpik, śledziona, narządy

naczyń, układ chłonny, szpik, śledziona, narządy

posiadające usś

posiadające usś

– wirus namnaża się w nich intensywnie

– wirus namnaża się w nich intensywnie

1.

1.

naczynia krwionośne – zmiany wytwórcze w postaci

naczynia krwionośne – zmiany wytwórcze w postaci

namnożenia komórek śródbłonka, nacieków komórkowych

namnożenia komórek śródbłonka, nacieków komórkowych

i okołonaczyniowych oraz zmiany wsteczne w postaci

i okołonaczyniowych oraz zmiany wsteczne w postaci

zakrzepów, wybroczyn, wylewów krwawych i martwicy

zakrzepów, wybroczyn, wylewów krwawych i martwicy

2.

2.

szpik – aplazja szpiku

szpik – aplazja szpiku



wirusemia uogólniajaca

wirusemia uogólniajaca

(generalizująca, druga) – wirus

(generalizująca, druga) – wirus

obecny we krwi, występują typowe objawy – jawna postać

obecny we krwi, występują typowe objawy – jawna postać

choroby

choroby



uszkodzenie narządów wewnętrznych

uszkodzenie narządów wewnętrznych

OBJAWY KLINICZNE

OBJAWY KLINICZNE

Okres inkubacji – od 1 do kilku miesięcy

Okres inkubacji – od 1 do kilku miesięcy

Temperatura - 41,5

Temperatura - 41,5

°

°

C

C

Postać nadostra

Postać nadostra

:

:



gorączka ciągła, niechęć do ruchu, posmutnienie,

gorączka ciągła, niechęć do ruchu, posmutnienie,

utrata apetytu, zaburzenia w krążeniu

utrata apetytu, zaburzenia w krążeniu



na skórze ograniczone lub rozlane

na skórze ograniczone lub rozlane

zaczerwienienia, które sinieją

zaczerwienienia, które sinieją



chwiejny chód, niedowłady

chwiejny chód, niedowłady



porażenie kończyn i śmierć w ciągu 1-2 dni

porażenie kończyn i śmierć w ciągu 1-2 dni



śmierć spowodowana porażeniem czynności serca

śmierć spowodowana porażeniem czynności serca

lub OUN

lub OUN

OBJAWY KLINICZNE

OBJAWY KLINICZNE

Postać ostra i podostra – trwa od kilku dni do 2-3 tygodni:

Postać ostra i podostra – trwa od kilku dni do 2-3 tygodni:



niechęć do ruchu, świnie leżą lub śpią, wzmożone

niechęć do ruchu, świnie leżą lub śpią, wzmożone

pragnienie

pragnienie



gorączka przerywana

gorączka przerywana



spadek liczby krwinek białych – 3 tys./

spadek liczby krwinek białych – 3 tys./

µ

µ

l

l



uszkodzenie skóry – różnej wielkości, liczne wybroczyny

uszkodzenie skóry – różnej wielkości, liczne wybroczyny

w miejscach gdzie skóra jest cienka i miękka

w miejscach gdzie skóra jest cienka i miękka



zmiany wtórne na skórze w postaci ognisk zastoju krwi,

zmiany wtórne na skórze w postaci ognisk zastoju krwi,

odleżyn, żółtaczki, rozległych wyprysków

odleżyn, żółtaczki, rozległych wyprysków



błona śluzowa spojówek – przekrwienie, obrzęk,

błona śluzowa spojówek – przekrwienie, obrzęk,

wybroczyny, obrzęk powiek, wypływ zasychający w

wybroczyny, obrzęk powiek, wypływ zasychający w

przyśrodkowym koncie oka lub sklejajacy powieki

przyśrodkowym koncie oka lub sklejajacy powieki

OBJAWY KLINICZNE

OBJAWY KLINICZNE

Postać ostra i podostra c.d.:

Postać ostra i podostra c.d.:



objawy zatwardzenia po którym występuje biegunka –

objawy zatwardzenia po którym występuje biegunka –

kał płynny, cuchnący, szarozielonożółty lub czekoladowy

kał płynny, cuchnący, szarozielonożółty lub czekoladowy



wymioty

wymioty



2 tydzień – zaburzenia układu oddechowego – śluzowo-

2 tydzień – zaburzenia układu oddechowego – śluzowo-

ropny, krwisty wypływ z nosa, kaszel, duszność

ropny, krwisty wypływ z nosa, kaszel, duszność



OUN – brak reakcji na bodźce, śpiączka, podniecenie,

OUN – brak reakcji na bodźce, śpiączka, podniecenie,

skurcze toniczno-kloniczne, ruchy mimowolne, drgawki

skurcze toniczno-kloniczne, ruchy mimowolne, drgawki



zaburzenie koordynacji ruchów,

zaburzenie koordynacji ruchów,

chwianie się tylnej

chwianie się tylnej

części ciała

części ciała

, niedowład, porażenie kończyn

, niedowład, porażenie kończyn



ronienia

ronienia



zbijanie się zwierząt w grupy

zbijanie się zwierząt w grupy

OBJAWY KLINICZNE

OBJAWY KLINICZNE

Postać przewlekła trwa ponad 3 tygodnie:

Postać przewlekła trwa ponad 3 tygodnie:



zahamowanie rozwoju, wychudzenie

zahamowanie rozwoju, wychudzenie



niedokrwistość

niedokrwistość



skóra blada, pokryta strupowatym

skóra blada, pokryta strupowatym

wypryskiem, ulega zgrubieniu i

wypryskiem, ulega zgrubieniu i

poprzecznemu pofałdowaniu

poprzecznemu pofałdowaniu



wypadanie szczeciny

wypadanie szczeciny



biegunka, kaszel, posmutnienie,

biegunka, kaszel, posmutnienie,

padnięcia

padnięcia

Najbardziej wrażliwe na zakażenie pomorem

Najbardziej wrażliwe na zakażenie pomorem

są prosięta i młode warchlaki

są prosięta i młode warchlaki

OBJAWY KLINICZNE

OBJAWY KLINICZNE

Infekcja prośnych macior:

Infekcja prośnych macior:



zamieranie zarodków zakażonych przed 70

zamieranie zarodków zakażonych przed 70

dniem

dniem



deformacja zarodków, padnięcia prosiąt

deformacja zarodków, padnięcia prosiąt

noworodków

noworodków



rodzenie prosiąt bez objawów z ujawnieniem się

rodzenie prosiąt bez objawów z ujawnieniem się

choroby około 4 tygodnia życia

choroby około 4 tygodnia życia



uszkodzenie móżdżku u płodów – u prosiąt

uszkodzenie móżdżku u płodów – u prosiąt

drżączka, niedowłady przednich kończyn

drżączka, niedowłady przednich kończyn



może wystąpić u prosiąt

może wystąpić u prosiąt

tolerancja

tolerancja

immunologiczna

immunologiczna

– staja się źródłem zarazy dla

– staja się źródłem zarazy dla

innych świń

innych świń

ZMIANY

ZMIANY

ANATOMOPATOLOGICZNE

ANATOMOPATOLOGICZNE



w postaci nadostrej zmiany makroskopowe są

w postaci nadostrej zmiany makroskopowe są

słabo wyrażone lub mogą w ogóle nie wystąpić

słabo wyrażone lub mogą w ogóle nie wystąpić



objawy ostrej posocznicy

objawy ostrej posocznicy



punkcikowate wybroczyny

punkcikowate wybroczyny

w węzłach chłonnych, w

w węzłach chłonnych, w

błonach śluzowych, pod torebką i korze nerek, pod

błonach śluzowych, pod torebką i korze nerek, pod

błonami surowiczymi

błonami surowiczymi



nieżytowe zapalenie błony śluzowej żołądka i jelit

nieżytowe zapalenie błony śluzowej żołądka i jelit



obrzęk i przekrwienie węzłów chłonnych

obrzęk i przekrwienie węzłów chłonnych



w postaci ostrej – uszkodzenie naczyń i zmiany w

w postaci ostrej – uszkodzenie naczyń i zmiany w

narządach w postaci wybroczyn i wylewów

narządach w postaci wybroczyn i wylewów

krwawych

krwawych

pod torebką nerek, w węzłach chłonnych

pod torebką nerek, w węzłach chłonnych

zagardłowych, błonie śluzowej pęcherza

zagardłowych, błonie śluzowej pęcherza

moczowego, jelit grubych, nagłośni

moczowego, jelit grubych, nagłośni

, płucach,

, płucach,

trzustce, skórze

trzustce, skórze

ZMIANY

ZMIANY

ANATOMOPATOLOGICZN

ANATOMOPATOLOGICZN

E

E



w skórze uszu, łopatki, pośladków – czerwone plamki,

w skórze uszu, łopatki, pośladków – czerwone plamki,

przekrwienia zlewające się w postaci wysypki

przekrwienia zlewające się w postaci wysypki



zastój krwi, wybroczyny – sinoczerwone plamy na podbrzuszu,

zastój krwi, wybroczyny – sinoczerwone plamy na podbrzuszu,

kończynach, ryju, ogonie, uszach, podpiersiu – martwica

kończynach, ryju, ogonie, uszach, podpiersiu – martwica



w postaci podostrej i przewlekłej w skórze ogniska martwicowe

w postaci podostrej i przewlekłej w skórze ogniska martwicowe

pokryte strupem

pokryte strupem



węzły chłonne – przekrwione, powiększone, wylewy krwawe w

węzły chłonne – przekrwione, powiększone, wylewy krwawe w

części rdzennej, marmurkowatość – krwotoczne zmiany (węzły

części rdzennej, marmurkowatość – krwotoczne zmiany (węzły

obwodowe)

obwodowe)



w jamie ustnej, gardle – stan zapalny z owrzodzeniami, ogniska

w jamie ustnej, gardle – stan zapalny z owrzodzeniami, ogniska

martwicowe w migdałkach

martwicowe w migdałkach



żołądek – zapalenie nieżytowe, wybroczyny, około 8 dnia

żołądek – zapalenie nieżytowe, wybroczyny, około 8 dnia

zapalenie krwotoczne, zmiany dyfteroidalne przechodzące w

zapalenie krwotoczne, zmiany dyfteroidalne przechodzące w

martwicowe

martwicowe



jelita cienkie – obrzęk grudek chłonnych, zapalenie nieżytowe,

jelita cienkie – obrzęk grudek chłonnych, zapalenie nieżytowe,

wybroczyny w jelicie biodrowym – pokryte włóknikiem, czasami

wybroczyny w jelicie biodrowym – pokryte włóknikiem, czasami

zapalenie krwotoczne z ogniskami martwicy

zapalenie krwotoczne z ogniskami martwicy

ZMIANY

ZMIANY

ANATOMOPATOLOGICZN

ANATOMOPATOLOGICZN

E

E



jelita grube – przekrwienia, wybroczyny, obrzęk grudek chłonnych z

jelita grube – przekrwienia, wybroczyny, obrzęk grudek chłonnych z

centralną martwicą, zapalenie dyfteroidalne –

centralną martwicą, zapalenie dyfteroidalne –

w miejscu kępek Peyera

w miejscu kępek Peyera

tworzą się butony

tworzą się butony

w jelicie ślepym, 1/3 początkowej okrężnicy koloru

w jelicie ślepym, 1/3 początkowej okrężnicy koloru

czerwonego, brunatnego, brunatnozielonego

czerwonego, brunatnego, brunatnozielonego



dalsze zmiany wikłane są wtórnymi infekcjami bakteryjnymi – zapalenie

dalsze zmiany wikłane są wtórnymi infekcjami bakteryjnymi – zapalenie

dyfteroidalne z obumieraniem warstw powierzchniowych, ściany jelita sa

dyfteroidalne z obumieraniem warstw powierzchniowych, ściany jelita sa

zgrubiałe, powstają pasmowate rozlane lub ograniczone złogi

zgrubiałe, powstają pasmowate rozlane lub ograniczone złogi

szarobrunatnozielone

szarobrunatnozielone



pozostała błona śluzowa obrzęknięta, pokryta wybroczynami, z zastojem

pozostała błona śluzowa obrzęknięta, pokryta wybroczynami, z zastojem

krwi na szczycie fałdów

krwi na szczycie fałdów



zmiany krwotoczne w prostnicy i węzłach chłonnych okołoodbytowych

zmiany krwotoczne w prostnicy i węzłach chłonnych okołoodbytowych



zawały śledziony na brzegach – ciemnoczerwononiebieskie wyniesienia

zawały śledziony na brzegach – ciemnoczerwononiebieskie wyniesienia



wątroba przekrwiona, obrzękła, pęcherzyk żółciowy pokryty

wątroba przekrwiona, obrzękła, pęcherzyk żółciowy pokryty

wybroczynami

wybroczynami



nerki o wyglądzie indyczego jaja

nerki o wyglądzie indyczego jaja

– pstre, pokryte wybroczynami

– pstre, pokryte wybroczynami

(miedniczki nerkowe, moczowody, pęcherz moczowy), błona śluzowa

(miedniczki nerkowe, moczowody, pęcherz moczowy), błona śluzowa

przekrwiona, zgrubiała

przekrwiona, zgrubiała



zmiany zapalne w płucach,

zmiany zapalne w płucach,

wybroczyny, wylewy krwawe w nagłośni

wybroczyny, wylewy krwawe w nagłośni

,

,

wybroczyny pod opłucną, w miąższu, płatowe zapalenie płuc, zakażenie

wybroczyny pod opłucną, w miąższu, płatowe zapalenie płuc, zakażenie

pasterellą

pasterellą

ZMIANY

ZMIANY

ANATOMOPATOLOGICZN

ANATOMOPATOLOGICZN

E

E



mięsień sercowy – przekrwienie,

mięsień sercowy – przekrwienie,

zwyrodnienie miąższowe, wybroczyny przy

zwyrodnienie miąższowe, wybroczyny przy

powikłaniu pasterellami, włóknikowe

powikłaniu pasterellami, włóknikowe

zapalenie osierdzia

zapalenie osierdzia



mózg, rdzeń – wybroczyny podoponowe,

mózg, rdzeń – wybroczyny podoponowe,

przekrwienia

przekrwienia



w postaci przewlekłej – strupowaty wyprysk

w postaci przewlekłej – strupowaty wyprysk

na skórze, zmiany zapalne płuc i opłucnej –

na skórze, zmiany zapalne płuc i opłucnej –

martwaki, zmiany w jelitach grubych –

martwaki, zmiany w jelitach grubych –

butony w jelicie ślepym i okrężnicy

butony w jelicie ślepym i okrężnicy



szeroki pas kostnienia w przymostkowych

szeroki pas kostnienia w przymostkowych

nasadach żeber

nasadach żeber

ROZPOZNANIE

ROZPOZNANIE



wywiad epizootiologiczny i ustalenie przebiegu choroby w

wywiad epizootiologiczny i ustalenie przebiegu choroby w

stadzie

stadzie



objawy kliniczne i zmiany sekcyjne

objawy kliniczne i zmiany sekcyjne



próba biologiczna na świnkach

próba biologiczna na świnkach



IF – wykrywanie wirusa w narządach wewnętrznych (migdałki,

IF – wykrywanie wirusa w narządach wewnętrznych (migdałki,

węzły chłonne podżuchwowe), w hodowlach komórkowych

węzły chłonne podżuchwowe), w hodowlach komórkowych



PLA – test immunoperoksydazowy z zastosowaniem hodowli

PLA – test immunoperoksydazowy z zastosowaniem hodowli

komórek

komórek



PCR, ELISA – krew

PCR, ELISA – krew



materiał do badań stanowi: migdałki, węzły chłonne

materiał do badań stanowi: migdałki, węzły chłonne

podżuchwowe, nerki, śledziona, mózg, końcowe odcinki jelita

podżuchwowe, nerki, śledziona, mózg, końcowe odcinki jelita

biodrowego

biodrowego

ROZPOZNANIE

ROZPOZNANIE

RÓŻNICOWE

RÓŻNICOWE

1.

1.

Różyca

Różyca

2. Pastereloza

2. Pastereloza

3. Salmoneloza

3. Salmoneloza

4. Dyzenteria

4. Dyzenteria

5. Mykoplazmowe zapalenie płuc

5. Mykoplazmowe zapalenie płuc

6. Wąglik

6. Wąglik

7. Choroba cieszyńska

7. Choroba cieszyńska

8. Choroba Aujeszkyego

8. Choroba Aujeszkyego

9. Zatrucia pokarmowe

9. Zatrucia pokarmowe

ZWALCZANIE

ZWALCZANIE

Pomór jest choroba zwalczaną z urzędu!!!!

Pomór jest choroba zwalczaną z urzędu!!!!

Stwierdzając pomór należy:

Stwierdzając pomór należy:


niedopuścić do rozprzestrzenienia się

niedopuścić do rozprzestrzenienia się

zarazy

zarazy



szybko zlikwidować ognisko choroby

szybko zlikwidować ognisko choroby



wykryć źródło choroby

wykryć źródło choroby



stwierdzić czy w danej miejscowości nie

stwierdzić czy w danej miejscowości nie

ma innych ognisk choroby

ma innych ognisk choroby

AFRYKAŃSKI POMÓR

AFRYKAŃSKI POMÓR

ŚWIŃ

ŚWIŃ

pestis africana suum

pestis africana suum

s.

s.

choroba Montgomeryego

choroba Montgomeryego

Jest groźną gorączkową i

Jest groźną gorączkową i

zaraźliwą chorobą świń,

zaraźliwą chorobą świń,

wywołaną przez

wywołaną przez

iridowirus.

iridowirus.

WYSTĘPOWANIE

WYSTĘPOWANIE



Afryka, od 1957 roku – Europa, Ameryka Poł.

Afryka, od 1957 roku – Europa, Ameryka Poł.



nie występuje w Australii, Azji, Ameryce Pół.

nie występuje w Australii, Azji, Ameryce Pół.



wyróżnia się dwa cykle zakażeń

wyróżnia się dwa cykle zakażeń

:

:

a)

a)

stary

stary

– wirus krąży między świniami dzikimi, a

– wirus krąży między świniami dzikimi, a

zakażenia świń domowych to przypadki zakażeń

zakażenia świń domowych to przypadki zakażeń

bocznych

bocznych

b)

b)

nowy

nowy

– zaraza utrzymuje się i szerzy wyłącznie

– zaraza utrzymuje się i szerzy wyłącznie

między świniami domowymi

między świniami domowymi



w cyklu starym:

w cyklu starym:

a)

a)

zakażenia maja charakter bezobjawowy lub

zakażenia maja charakter bezobjawowy lub

latentny

latentny

b) zwierzęta są okresowymi siewcami zarazka – wirus

b) zwierzęta są okresowymi siewcami zarazka – wirus

izolowany z krwi lub narządów wewnętrznych

izolowany z krwi lub narządów wewnętrznych

c) świnie dzikie mogą zakażać świnie domowe

c) świnie dzikie mogą zakażać świnie domowe

WYSTĘPOWANIE

WYSTĘPOWANIE



w zakażeniach latentnych:

w zakażeniach latentnych:

a)

a)

próby izolacji wirusa są ujemne

próby izolacji wirusa są ujemne

b) zwierzę jest nosicielem zarazka – nie

b) zwierzę jest nosicielem zarazka – nie

rozsiewa go, nie dochodzi do zakażenia

rozsiewa go, nie dochodzi do zakażenia

przez kontakt

przez kontakt

c)

c)

źródłem zarazy są tusze świń latentnie

źródłem zarazy są tusze świń latentnie

zainfekowanych – uaktywnienie zakażenia

zainfekowanych – uaktywnienie zakażenia

pod wpływem stresu: ciąża, poród, laktacja

pod wpływem stresu: ciąża, poród, laktacja



uważa się go za klasyczny fenomen

uważa się go za klasyczny fenomen

epizootyczny – ekologiczna równowaga

epizootyczny – ekologiczna równowaga

między naturalnym gospodarzem a

między naturalnym gospodarzem a

zarazkiem została zachwiana na skutek

zarazkiem została zachwiana na skutek

wprowadzenia nowego, wrażliwego żywiciela

wprowadzenia nowego, wrażliwego żywiciela

ETIOLOGIA

ETIOLOGIA



wirus rodziny

wirus rodziny

Iridoviridae

Iridoviridae

(wirusy owadów, płazów,

(wirusy owadów, płazów,

gadów, wirus limfocystozy ryb)

gadów, wirus limfocystozy ryb)



jest to wirus pantropowy o powinowactwie do

jest to wirus pantropowy o powinowactwie do

wszystkich narządów i tkanek organizmu –

wszystkich narządów i tkanek organizmu –

zwłaszcza usś, limfocytów, w których jądrach

zwłaszcza usś, limfocytów, w których jądrach

wywołuje zmiany wsteczne karyorrhexis

wywołuje zmiany wsteczne karyorrhexis



złożona struktura antygenowa, zmienna zjadliwość

złożona struktura antygenowa, zmienna zjadliwość

– odporność nabyta jest słaba, a często jest jej brak

– odporność nabyta jest słaba, a często jest jej brak



brak jest pokrewieństwa antygenowego między

brak jest pokrewieństwa antygenowego między

wirusami afrykańskiego i klasycznego pomoru

wirusami afrykańskiego i klasycznego pomoru

świń

świń



zarazek jest oporny na zmianę pH oraz warunki

zarazek jest oporny na zmianę pH oraz warunki

środowiska – gnicie i wysychanie

środowiska – gnicie i wysychanie

ETIOLOGIA

ETIOLOGIA



chorują świnie domowe bez

chorują świnie domowe bez

względu na wiek, kondycję, warunki

względu na wiek, kondycję, warunki

środowiskowe

środowiskowe



naturalnym rezerwuarem jest

naturalnym rezerwuarem jest

afrykańska świnia przy czym a.ś.

afrykańska świnia przy czym a.ś.

brodawkowa jest 10x wrażliwsza niż

brodawkowa jest 10x wrażliwsza niż

a.ś.zaroślowa

a.ś.zaroślowa



rezerwuarem wirusa może być

rezerwuarem wirusa może być

kleszcz

kleszcz

Ornithodoros

Ornithodoros

ŹRÓDŁA I DROGI

ŹRÓDŁA I DROGI

ZAKAŻENIA

ZAKAŻENIA



chore zwierzęta, które od wystąpienia

chore zwierzęta, które od wystąpienia

gorączki wydalają wirus z wydalinami i

gorączki wydalają wirus z wydalinami i

wydzielinami (kał, aerozol z nosa)

wydzielinami (kał, aerozol z nosa)



nosiciele – osobniki zakażone latentnie

nosiciele – osobniki zakażone latentnie

i ozdrowieńcy

i ozdrowieńcy



wirus przenosi się przez kontakt

wirus przenosi się przez kontakt

bezpośredni, pośredni

bezpośredni, pośredni



mięso, produkty mięsne, nie gotowane

mięso, produkty mięsne, nie gotowane

odpadki kuchenne i poubojowe

odpadki kuchenne i poubojowe



występuje w dużym skupisku świń w

występuje w dużym skupisku świń w

pobliżu traktów komunikacyjnych

pobliżu traktów komunikacyjnych

PATOGENEZA

PATOGENEZA



bramą wejścia zarazka jest przewód

bramą wejścia zarazka jest przewód

pokarmowy, drogi oddechowe, uszkodzona

pokarmowy, drogi oddechowe, uszkodzona

skóra, odbyt

skóra, odbyt



wirus dostaje się do usś i namnaża się

wirus dostaje się do usś i namnaża się

intensywnie – 4 dni

intensywnie – 4 dni



zarazek dostaje się ponownie do krwi i wędruje

zarazek dostaje się ponownie do krwi i wędruje

do wszystkich narządów

do wszystkich narządów



uszkodzeniu ulega usś, śródbłonki i ściany

uszkodzeniu ulega usś, śródbłonki i ściany

naczyń włosowatych, przedwłosowatych, tętnic,

naczyń włosowatych, przedwłosowatych, tętnic,

żył i naczyń chłonnych, tkanka limfoidalna

żył i naczyń chłonnych, tkanka limfoidalna

Afrykański pomór świń jest chorobą powodującą

Afrykański pomór świń jest chorobą powodującą

pierwotne uszkodzenie naczyń krwionośnych.

pierwotne uszkodzenie naczyń krwionośnych.

OBJAWY KLINICZNE

OBJAWY KLINICZNE

Okres inkubacji wynosi 4-9 dni.

Okres inkubacji wynosi 4-9 dni.



temp. 41-42

temp. 41-42

°

°

C – zachowany apetyt, poruszają się normalnie

C – zachowany apetyt, poruszają się normalnie



po 3-4 dniach dochodzi do spadku temperatury

po 3-4 dniach dochodzi do spadku temperatury



sinica skóry uszu, brzucha, boków ciała – drobne wybroczyny w

sinica skóry uszu, brzucha, boków ciała – drobne wybroczyny w

skórze

skórze



duszność, pienisty wypływ z nosa, wypływ z worka spojówkowego

duszność, pienisty wypływ z nosa, wypływ z worka spojówkowego



biegunka z domieszką krwi, wymioty

biegunka z domieszką krwi, wymioty



niedowład zadu

niedowład zadu



objawy nerwowe: podniecenie, drgawki mięśni, skurcze

objawy nerwowe: podniecenie, drgawki mięśni, skurcze

kloniczno-toniczne

kloniczno-toniczne



ronienia – błony płodowe i skóra płodów pokryta wybroczynami i

ronienia – błony płodowe i skóra płodów pokryta wybroczynami i

wylewami krwawymi

wylewami krwawymi

OBJAWY KLINICZNE

OBJAWY KLINICZNE



choroba przebiega w postaci ostrej,

choroba przebiega w postaci ostrej,

nadostrej, podostrej i przewlekłej

nadostrej, podostrej i przewlekłej



w postaci przewlekłej choroba trwa 20-

w postaci przewlekłej choroba trwa 20-

40 dni i kończy się śmiercią lub

40 dni i kończy się śmiercią lub

wyzdrowieniem

wyzdrowieniem



wychudzenie

wychudzenie



zapalenie płuc i opłucnej, stawów i

zapalenie płuc i opłucnej, stawów i

pochewek ścięgnowych

pochewek ścięgnowych



okresową biegunkę

okresową biegunkę



pojedyncze ogniska martwicy skóry

pojedyncze ogniska martwicy skóry

ZMIANY

ZMIANY

ANATOMOPATOLOGICZN

ANATOMOPATOLOGICZN

E

E



zwłoki robią wrażenie obrzękłych, ulegają szybkiemu

zwłoki robią wrażenie obrzękłych, ulegają szybkiemu

procesowi rozkładu

procesowi rozkładu



skóra ma miejscami zabarwienie sinoczerwone (cyanosis),

skóra ma miejscami zabarwienie sinoczerwone (cyanosis),

pokryta wybroczynami

pokryta wybroczynami



w okolicy otworów głowy widoczne ślady wypływów a koło

w okolicy otworów głowy widoczne ślady wypływów a koło

odbytu ślady biegunki

odbytu ślady biegunki



w jamach ciała płyn wysiękowy żółtoróżowy (krew, włóknik)

w jamach ciała płyn wysiękowy żółtoróżowy (krew, włóknik)



rozszerzenie drobnych naczyń krwionośnych w

rozszerzenie drobnych naczyń krwionośnych w

powierzchownych warstwach narządów jamy brzusznej i

powierzchownych warstwach narządów jamy brzusznej i

krezce oraz rozsiane wybroczyny pod błoną surowicz

krezce oraz rozsiane wybroczyny pod błoną surowicz



przekrwienie i zgrubienie błony śluzowej okrężnicy

przekrwienie i zgrubienie błony śluzowej okrężnicy



obrzęk i nacieczenie surowicze w okolicy podlędźwiowej,

obrzęk i nacieczenie surowicze w okolicy podlędźwiowej,

pachwionowej, żołądkowo-wątrobowej

pachwionowej, żołądkowo-wątrobowej



wybroczyny podnasierdziowe, obrzęk i nacieczenie tkanki

wybroczyny podnasierdziowe, obrzęk i nacieczenie tkanki

międzyzrazikowej

międzyzrazikowej

ZMIANY

ZMIANY

ANATOMOPATOLOGICZN

ANATOMOPATOLOGICZN

E

E



śledziona – 2-3 krotne powiększenie,

śledziona – 2-3 krotne powiększenie,

przekrwienie, koloru ciemnoniebieskiego lub

przekrwienie, koloru ciemnoniebieskiego lub

czarnego, miąższ miękki, przepojony krwią

czarnego, miąższ miękki, przepojony krwią



węzły chłonne – powiększone, wybroczyny lub

węzły chłonne – powiększone, wybroczyny lub

wylewy krwawe, na przekroju ciemnoczerwone

wylewy krwawe, na przekroju ciemnoczerwone

lub czarne o zatartej budowie (żołądek, wątroba,

lub czarne o zatartej budowie (żołądek, wątroba,

krezka)

krezka)



nerki – przekrwienie kory, wybroczyny i wylewy

nerki – przekrwienie kory, wybroczyny i wylewy

krwawe pod torebką oraz w miedniczkach

krwawe pod torebką oraz w miedniczkach

nerkowych

nerkowych



serce – wybroczyny lub wylewy krwawe pod

serce – wybroczyny lub wylewy krwawe pod

nasierdziem, wsierdziem

nasierdziem, wsierdziem



obrzęki – ścian i pęcherzyka żółciowego,

obrzęki – ścian i pęcherzyka żółciowego,

okrężnicy, tkanki łącznej wątroby, płuc

okrężnicy, tkanki łącznej wątroby, płuc

ZMIANY

ZMIANY

ANATOMOPATOLOGICZN

ANATOMOPATOLOGICZN

E

E



ostre nieżytowe lub krwotoczne

ostre nieżytowe lub krwotoczne

zapalenie błony śluzowej jelita

zapalenie błony śluzowej jelita

cienkiego (jelito ślepe, okrężnica) –

cienkiego (jelito ślepe, okrężnica) –

butony mogą być obecne w postaci

butony mogą być obecne w postaci

przewlekłej

przewlekłej



zapalenie krwotoczne błony śluzowej

zapalenie krwotoczne błony śluzowej

żołądka z ogniskami martwicy i

żołądka z ogniskami martwicy i

owrzodzeń z obecnością krwi w treści

owrzodzeń z obecnością krwi w treści



w badaniach histopatologicznych –

w badaniach histopatologicznych –

uszkodzenia układu naczyniowego

uszkodzenia układu naczyniowego

ROZPOZNANIE

ROZPOZNANIE



wywiad epizootiologiczny i ustalenie

wywiad epizootiologiczny i ustalenie

przebiegu choroby w stadzie

przebiegu choroby w stadzie



objawy kliniczne i zmiany sekcyjne

objawy kliniczne i zmiany sekcyjne



próba biologiczna na świnkach

próba biologiczna na świnkach



odczyn hemadsorpcji (HAD) –

odczyn hemadsorpcji (HAD) –

adsorbowanie krwinek czerwonych

adsorbowanie krwinek czerwonych

przez zakażone limfocyty w temp. 20-

przez zakażone limfocyty w temp. 20-

40

40

°

°

C przy pH 4-8

C przy pH 4-8



IP – świnie padłe na postać ostrą

IP – świnie padłe na postać ostrą



PCR

PCR

ZWALCZANIE

ZWALCZANIE

Choroba zwalczana z urzędu –

Choroba zwalczana z urzędu –

osobniki chore są likwidowane

osobniki chore są likwidowane

aby nie dopuścić do

aby nie dopuścić do

rozprzestrzenienia się choroby.

rozprzestrzenienia się choroby.

EPIDEMICZNA BIEGUNKA

EPIDEMICZNA BIEGUNKA

ŚWIŃ

ŚWIŃ

porcine epidemic diarrhea

Zakaźna, zaraźliwa choroba

Zakaźna, zaraźliwa choroba

charakteryzująca się wymiotami,

charakteryzująca się wymiotami,

biegunką, brakiem apetytu we

biegunką, brakiem apetytu we

wszystkich grupach wiekowych świń.

wszystkich grupach wiekowych świń.

ETIOLOGIA

ETIOLOGIA



wirus epidemicznej biegunki świń

wirus epidemicznej biegunki świń

PEDV – koronawirus, antygenowo

PEDV – koronawirus, antygenowo

różny od wirusa TGE i HEV oraz

różny od wirusa TGE i HEV oraz

innych koronawirusów

innych koronawirusów



w temp. -70

w temp. -70

°

°

C nie traci właściwości

C nie traci właściwości

przez 12 miesięcy, charakteryzuje się

przez 12 miesięcy, charakteryzuje się

znaczną labilnością

znaczną labilnością



wszystkie szczepy terenowe są

wszystkie szczepy terenowe są

antygenowo identyczne z

antygenowo identyczne z

referencyjnym szczepem CV-777

referencyjnym szczepem CV-777

ŹRÓDŁA I DROGI

ŹRÓDŁA I DROGI

ZAKAŻENIA

ZAKAŻENIA



zwierzęta chore – kał

zwierzęta chore – kał



środki transportu, droga

środki transportu, droga

mechaniczna (obuwie)

mechaniczna (obuwie)



zakażenie drogą doustną

zakażenie drogą doustną



po przechorowaniu zwierząt w

po przechorowaniu zwierząt w

chlewni zamkniętej wirus znika

chlewni zamkniętej wirus znika



wybuch choroby ma miejsce 4-5 dni

wybuch choroby ma miejsce 4-5 dni

po wprowadzeniu nowych świń do

po wprowadzeniu nowych świń do

fermy

fermy

PATOGENEZA

PATOGENEZA



wirus ma właściwości immunogenne – pojawienie

wirus ma właściwości immunogenne – pojawienie

się przeciwciał humoralnych około 2-4 tyg. po

się przeciwciał humoralnych około 2-4 tyg. po

zakażeniu, odporność utrzymuje się krótko

zakażeniu, odporność utrzymuje się krótko



biegunka – zaburzenia w absorpcji, złuszczanie

biegunka – zaburzenia w absorpcji, złuszczanie

się komórek epitelialnych kosmków, powstawanie

się komórek epitelialnych kosmków, powstawanie

szczelin między komórkami nabłonkowymi, atrofia

szczelin między komórkami nabłonkowymi, atrofia



objawy 22-36 godz. po zakażeniu

objawy 22-36 godz. po zakażeniu



zmiany atroficzne kosmków po 2-4 godzinach od

zmiany atroficzne kosmków po 2-4 godzinach od

wystąpienia objawów klinicznych (jelito czcze -

wystąpienia objawów klinicznych (jelito czcze -

800

800

µ

µ

m→250

m→250

µ

µ

m), stosunek 3:1

m), stosunek 3:1



obecność PEDV w komórkach węzłów chłonnych

obecność PEDV w komórkach węzłów chłonnych

krezkowych, kryptach Lieberkuhna, między

krezkowych, kryptach Lieberkuhna, między

mikrokosmkami

mikrokosmkami

OBJAWY KLINICZNE

OBJAWY KLINICZNE



wodnista biegunka poprzedzona wymiotami

wodnista biegunka poprzedzona wymiotami



świnie starsze (warchlaki, tuczniki) –

świnie starsze (warchlaki, tuczniki) –

przebieg subkliniczny – osowienie, brak

przebieg subkliniczny – osowienie, brak

apetytu, wymioty

apetytu, wymioty



zachorowalność i padnięcia są mniejsze niż

zachorowalność i padnięcia są mniejsze niż

przy TGE

przy TGE



odwodnienie, hypoglikemia

odwodnienie, hypoglikemia



tuczniki – kilkudniowa biegunka – 7 dnia

tuczniki – kilkudniowa biegunka – 7 dnia

powrót do zdrowia (100% zachorowalność,

powrót do zdrowia (100% zachorowalność,

szybsza replikacja wirusa)

szybsza replikacja wirusa)



prosięta w wieku do 7 dni – 100%

prosięta w wieku do 7 dni – 100%

śmiertelność

śmiertelność

ZMIANY

ZMIANY

ANATOMOPATOLOGICZN

ANATOMOPATOLOGICZN

E

E



jelita cienkie wypełnione żółtym

jelita cienkie wypełnione żółtym

płynem

płynem



ściana jelit ścieńczała, mniej

ściana jelit ścieńczała, mniej

przezroczysta

przezroczysta



w żołądku obecne ścięte mleko

w żołądku obecne ścięte mleko



po 24 godz. Skrócenie kosmków jelit

po 24 godz. Skrócenie kosmków jelit

cienkich, całkowity zanik

cienkich, całkowity zanik

mikrokosmków

mikrokosmków

ROZPOZNANIE

ROZPOZNANIE



odczyn IF – obecność wirusa w

odczyn IF – obecność wirusa w

nabłonku jelitowym

nabłonku jelitowym

LECZENIE

LECZENIE



czysta woda, mleko

czysta woda, mleko



terapia płynowa

terapia płynowa



u tuczników głodówka 2-3 dni

u tuczników głodówka 2-3 dni

ZAPOBIEGANIE

ZAPOBIEGANIE

- przygotowanie rozcieru jelit

- przygotowanie rozcieru jelit

prosiąt chorych na PED do

prosiąt chorych na PED do

immunizacji prośnych loch na 2-3

immunizacji prośnych loch na 2-3

tygodnie przed porodem

tygodnie przed porodem

(warchlaki, tuczniki)

(warchlaki, tuczniki)