Dr n.med. Małgorzata Łukowicz

Metody leczenia obrzęków 
limfatycznych

Układ limfatyczny składa się z sieci

 

drobnych naczyń limfatycznych 
odprowadzających płyn śródtkankowy z 
tkanek obwodowych do krwi oraz z 
narządów limfatycznych (węzłów 
chłonnnych, śledziony, grasicy), które 
pełnią rolę filtrów w procesach 
odpornościowych.

 

Obrzęk limfatyczny jest nagromadzeniem 
chłonki w tkance podskórnej, wynikającym 
z niewydolności układu limfatycznego.

Mechanizmy obrzęku 
limfatycznego:

- uszkodzenie sieci drobnych naczyń 
limfatycznych (operacja, 
naświetlania)
- osłabienie sił wymuszających 
przepływ chłonki na skutek 
zwłóknienia tkanek

Wyróżnia się:



Obrzęk limfatyczny pierwotny: 
brak, niedorozwój lub 
niewydolność naczyń układu 
chłonnego



Obrzęk limfatyczny wtórny: 
skutek zakażenia, urazów, 
chorób nowotworowych  lub 
zatorowo-zakrzepowych

Pomiar stopnia obrzęku:



Bezpośredni pomiar objętości na 
podstawie wypartej wody przez 
zanurzoną w niej kończynę (różnica do 
20% niewielki, 21-40% średni, 41-80% 
średnio ciężki, powyżej 80% ciężki



pomiary obwodów kończyny i porównanie 
ze strona zdrową (różnica 1-3 cm 
niewielki obrzęk, 3-5 cm średni obrzęk, 
powyżej 5 cm ciężki obrzęk

Leczenie fizjoterapeutyczne 
obrzęku limfatycznego:



Unoszenie kończyny



Ćwiczenia usprawniające



masaż limfatyczny (ręczny oraz 
pneumatyczny



ucisk powierzchowny

Unoszenie kończyny

Unoszenie kończyny do 
wysokości serca kilkakrotnie 
w ciągu dnia przez 10-15 min, 
korzystanie z poduszek, 
klinów - wykorzystanie sił 
grawitacji w odpływie chłonki. 
Uniesienie w nocy

Masaż limfatyczny

Polega na głaskaniu, oklepywaniu lub 
delikatnym uciskaniu skóry. Nacisk lekki, 
aby nie doprowadzić do zaczerwienienia 
skóry. Rozpoczyna się centralnie od 
obszarów niezajętych obrzękiem i 
stopniowo przechodzi się na obwód, na 
obrzekniętę kończynę. 

Masaż pneumatyczny:

Wykorzystywany jest bezpośrednio 
po masażu ręcznym. Masaż powinien 
trwać od 1 do 4 godzin dziennie, 
kończyna powinna być osłonięta 
rękawem bawełnianym. Przy zajęciu 
dłoni i palców, dodatkowo bandażuje 
się palce i dłoń. 

Bandażowanie kończyny:

Wykonuje się po masażach. Stosuje się 
specjalne bandaże uciskowe: na remię i 
przedramię o szerokości 6-8 cm, na palce 
4,5 cm, na kończynę dolną 10-15cm. 
Bandaż obejmuje całą kończynę bez 
palców, chyba że zajęte są również palce. 
Bandażuje się zmniejszając odśrodkowo 
siłę, dbając o zachowanie ruchomości w 
stawach. 

Ucisku powierzchniowego nie 
stosuje się w przypadku 
zaburzeń krążenia.
Przeciwwskazaniem do 
masażu są miejscowe 
procesy zapalne, które 
powinny być wcześniej 
wyleczone.

Ćwiczenia fizyczne

Odpowiednio dostosowane, wykonuje się 
przed założónym bandażem lub rękawem. 
Powinny trwać około 10 minut. Nie mogą 
być zbyt intensywne, aby nie powodowały 
dodatkowego przekrwienia mięśni.
Utrzymują ruchomość w stawach, ułatwiaja 
przepływ chłonki (pompa mięśniowa). 

Aktywność mięśniowa może 
15-krotnie zwiększyć 
przypływ chłonki.

Ćwiczenia oddechowe 
rozpoczynają i kończą każdą 
serię ćwiczeń, co ułatwia 
opróżnianie naczyń 
chłonnych do układu żylnego.

Po intensywnym leczeniu 
szpitalnym pacjent otrzymuje 
zalecenia do domu:

1. Oszczędzanie kończyny i dbanie o 
higienę.
2. Terapia uciskowa
3. Systematyczne ćwiczenia fizyczne i 
oddechowe min 2xdz.
4. Codzienne unoszenie kończyny kilka 
razy dziennie po 10-15 minut. 
5. Masaż limfatyczny