Środki dydaktyczne w

kształceniu ogólnym

Technologia dydaktyczna

• Dydaktyka:

– ogólna (zorientowana teoretycznie)
– stosowana (oparta na nowocześnie

pojmowanej technologii kształcenia)

• Technologia kształcenia:

– praktyczne wykorzystanie środków

dydaktycznych (mediów)

– zespół uzasadnionych naukowo i opartych na

praktyce norm postępowania dydaktycznego

– dyscyplina naukowa

Pojęcie środków

dydaktycznych

• „Środki dydaktyczne” wg Kupisiewicza -

przedmioty które dostarczają uczniom
określonych bodźców sensorycznych
oddziałujących na ich wzrok, słuch i dotyk,
ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznanie
rzeczywistości.

• Środki dydaktyczne wzbogacają czynności

nauczyciela i ucznia, ułatwiają poznawanie
rzeczywistości.

• Materiały dydaktyczne są istotnym elementem

środków dydaktycznych.

Środki dydaktyczne

• Środki proste wzrokowe i

słuchowe.

• Środki złożone wizualne, audialne

i audiowizualne (wzrokowo-
słuchowe).

• Kształcenie multimedialne to nowa

strategia dydaktyczna.

• Multimedia - system - to swoisty układ

środków audiowizualnych i tradycyjnych.
Wg W.Okoń

• Elementy systemu multimedialnego:

– samodzielna nauka w domu
– lekcje telewizyjne i radiowe
– zajęcia bezpośredniego nauczania w szkole
– konsultacje i porady nauczycieli
– egzaminy

Funkcje środków

dydaktycznych

• Środki dydaktyczne ułatwiają uczniom

uczenie się, szczególnie środki
audiowizualne.

• Funkcja motywacyjna
• Funkcja poznawcza
• Funkcja kształcąca
• Funkcja wychowawcza
• Funkcja dydaktyczna

• Środki dydaktyczne są koniecznym warunkiem

optymalizacji procesu kształcenia.

Funkcje środków w realizacji ogniw procesu
kształcenia:

• wprowadzająca i motywująca
• źródłowa i weryfikacyjna
• syntetyzująca i utrwalająca
• zastosowawcza i wdrożeniowa
• kontrolno- oceniająca

• Środki dydaktyczne nie powinny

zastępować bezpośrednio
poznawania rzeczywistości.

Klasyfikacja środków

dydaktycznych

• Środki naturalne - bezpośrednio

przedstawiają samą rzeczywistość

• Środki techniczne - ukazują

rzeczywistość w sposób pośredni

• Środki symboliczne - prezentują

rzeczywistość za pomocą
odpowiednich symboli

Środki proste:
• -słowne (podręczniki, teksty drukowane)
• -wzrokowe (tradycyjne pomoce naukowe)

Środki złożone:
• -mechaniczne środki wzrokowe (aparat, teleskop,

mikroskop)

• słuchowe (gramofon, magnetofon, radio)
• słuchowo- wzrokowe (audiowizualne: film, TV)
• środki automtyzujące proces uczenia się (laboratoria,

komputery)

Proste środki wzrokowe

• Okazy naturalne w środowisku
• naturalne okazy w sztucznym

środowisku

• okazy spreparowane
• modele
• obrazy statyczne (fotografia, rysunek)
• środki symboliczne (mapy, schematy)

Funkcje środków

wzrokowych

• skuteczniejsze kojarzenie rzeczy i

czynności ze słowem

• nabywanie wyobrażenia

adekwatnego do rzeczywistości

Złożone środki wzrokowe

• Dydaktyczne środki eksponowane

za pomocą urządzeń technicznych
i aparatów

• Środki wizualne rozbudzają

zainteresowanie, wyzwalają
motywy uczenia się i wywołują
pozytywne nastawienie do nauki.

Środki wizualne

Materiały wizualne:
• przeźrocza
• obrazy odbite
• folio- i fozogramy
• filmy nieme
• mikrofilmy
• obrazy mikroskopowe

Urządzenia techniczne:
• rzutniki
• episkopy
• grafoskopy
• projektory filmowe
• czytniki
• projektor mikroskopowy

Środki słuchowe

• nagrania magnetofonowe
• nagrania płytowe
• audycje (programy radiowe)

Środki wzrokowo-

słuchowe (audiowizualne)

• Środki wzrokowo-słuchowe łączą

obraz z dźwiękiem czyli
oddziaływuje jednocześnie na 2
analizatory wzrokowy i słuchowy.

Środki audiowizualne

Audiowizualne materiały dydaktyczne
• fonoprzeźrocza (przeźrocza i

nagrania)

• filmy dydaktyczne dźwiękowe
• programy telewizyjne
• nagrania magnetowidowe
• wideopłyty

Audiowizualne urządzenia

techniczne:

• magnetofony
• projektory filmowe
• odbiorniki telewizyjne
• magnetowidy i odbiorniki

telewizyjne

• gramowidy

Film dydaktyczny

• Jest to film, który został

zrealizowany dla celów
dydaktycznych i jest dostosowany
do poziomu umysłowego uczniów,
stanowi środek kształcenia którym
posługuję się nauczyciel na
zajęciach szkolnych.

Film dydaktyczny

• Realizuje określone cele kształcenia
• jest dostosowany zawsze do

określonego programu kształcenia

• jest skonstruowany według zasad i

wskazań dydaktycznych

• spełnia określone zadania

dydaktyczne

Filmy dydaktyczne mogą

występować w dwóch
zasadniczych postaciach:

• tzw. wstawka filmowa
• film całościowy

Telewizyjny program

dydaktyczny

• realizuje założone cele
• jest dostosowany do danego

przedmiotu

• jest skonstruowany według zasad

dydaktycznych

Środki automatyzujące

uczenie się

• gabinety językowe i komputery
• programy komputerowe

Funkcje komputera w

procesie uczenia się

• sprawdzanie poziomu przygotowania

poziomu uczących się

• przekazywanie treści programowych
• eksponowanie ćwiczeń do

samodzielnego rozwiązania

• symulowanie procesów i trudnych

sytuacji

• prowadzenie dialogu uczącego się z

programem komputerowym

• przedstawianie sytuacji problemowych i

ułatwianie ich rozwiązywania

• organizowanie multimedialnych

przekazów treści programów kształcenia

• przechowywanie w pamięci osiągnięć i

poprzednich etapów uczenia się