NOWOTWORY JAJNIKA

Epidemiologia



Około 2/3 nowotworów jajnika występuje u

kobiet w wieku rozrodczym. U dzieci występuje

mniej niż 5% tych guzów . Liczba różnych

typów histologicznych guzów jajnika sięga 100.

Guzy niezłośliwe występują częściej (80%) ,

szczególnie u młodszych kobiet, w wieku 20-45

lat.

Nowotwory złośliwe i o granicznej

złośliwości są częstsze u kobiet po 40 roku

życia.

U kobiet w Polsce rak jajnika jest na

piątym miejscu (6,3%). Natomiast wśród raków

narządu rodnego jest na trzecim miejscu (po

raku szyjki i trzonu macicy).

Czynniki ryzyka



Najważniejszą role odgrywają dwa czynniki

zwiększające ryzyko wystąpienia raka jajnika:



mała liczba lub brak porodów –

rak występuje

częściej u kobiet niezamężnych oraz tych, które

urodziły tylko jedno dziecko (wzrost ryzyka 1,5 do 3,2

razy)



wywiad rodzinny



- o

koło

10-15%

wszystkich raków jajnika występuje

rodzinnie



mutacje genów BRCA 1 i BRCA 2

zwiększają

ryzyko wystąpienia raka jajnika. Ryzyko to nosicielek

mutacji w BRACA 1 (zespół sutek-jajnik) wynosi

30-

60% do 70 roku życia.



dysgenezja gonad

też zwiększa ryzyko

zachorowania na raka jajnika

Klasyfikacja WHO



Klasyfikacja ta dzieli guzy jajnika w zależności od

ich pochodzenia tkankowego. Nowotwory te często

mają złożoną i heterogenną budowę, bowiem mogą

się one różnicować w kierunku trzech rodzajów

tkanek występujących w jajniku:



nabłonka powierzchniowego jajnika

, który

pochodzi z nabłonka Müllera, z którego powstają

następujące typy nabłonka:



- surowiczy nabłonek cylindryczny migawkowy

wyścielający jajowód



- cylindryczny nabłonek wyścielający endometrium



- nabłonek śluzowy kanału szyjki macicy



b) pierwotnych komórek płciowych



c) podścieliska jajnika ze sznurami płciowymi

Obraz kliniczny i biologia

nowotworów



Guzy łagodne są zazwyczaj bezobjawowe. Tylko niewielki

odsetek guzów jajnika wykazuje czynność hormonalną.

Złośliwe guzy jajnika na ogół nie dają żadnych objawów do

czasu aż osiągną duże rozmiary. Część guzów jajnika

(zwłaszcza złośliwe) lubi występować obustronnie np.

cystadenocarcinoma serosum w 68%, cystadenocarcinoma

endometrioides w 40%, cystadenocarcinoma mucinosum w

20%. Późne objawy to : bóle brzucha, powiększenie jego

obwodu, wzdęcia, dolegliwości ze strony układu moczowego i

pokarmowego (związane z naciekami nowotworowymi) oraz

krwawienia z dróg rodnych. Następnie pojawia się chudnięcie,

osłabienie i wyniszczenie.



Ze względu na późne pojawienie się objawów u ponad ¾

chorych z rakiem jajnika stwierdza się już rozsiew poza jajnik

do miednicy małej lub otrzewnej. Gdy nowotwór przekroczy

torebkę jajnika pojawiają się wczepy komórek nowotworowych

w otrzewnej i płyn w jamie otrzewnej, w którym łatwo można

wykryć komórki w badaniu cytologicznym. W momencie

rozpoznania w ½ przypadków stwierdza się przerzuty w

drugim jajniku. Nowotwory te dają następnie przerzuty do

węzłów chłonnych oraz przerzuty odległe do wątroby, płuc i

opłucnej.



Istnieją względnie specyficzne markery biochemiczne dla

komórek raka jajnika. Jednym z nich jest glikoproteina CAS-

125, która jest wykrywana we krwi u ponad 80 pacjentek z

rakami surowiczymi i endometroidnymi, ale jedynie u 30-50%

chorych w I stopniu zaawansowania klinicznego.

Rokowanie



Rokowanie w guzach zależy przede

wszystkim od stopnia zaawansowania

klinicznego (staging), typu guza

oraz od

stopnia histologicznej złośliwości

(grading). Guzy zwłaszcza o granicznej

złośliwości mogą nawracać po wielu

latach. Rokowanie pogarsza

nadekspresja genu HER 2 (30% raków)

oraz mutacja genu TP53 (ok. 50%

raków).

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I

POŚCIELISKA



1. Epidemiologia i etiologia



Są to najczęstsze nowotwory jajników (ok. 60-

75% ) i stanowią około 30 % wszystkich nowotworów

narządu rodnego. Występują one u kobiet od około 20

r. ż. Zachorowalność na nowotwory z tej grupy jest

największa w krajach rozwiniętych gospodarczo. Raki

z tej grupy cechują się największą śmiertelnością z

pośród wszystkich raków narządu rodnego.



Ryzyko zachorowania zmniejszają liczne ciąże oraz

doustna antykoncepcja (zmniejszenie liczby owulacji).

Natomiast ryzyko zachorowania jest większe w

przypadku otyłości oraz hormonoterapii zastępczej o

wysokiej dawce estrogenów stosowanej u kobiet

pomenopauzalnych powyżej 10 lat. Ryzyko zwiększa

również występowanie raka jajnika w u krewnych 1

stopnia od 1.94 do 25.5 razy (jeśli choruje matka i

siostra). U większości osób z rodzinnym

występowaniem wykryto mutacje genu BRCA1 i

rzadziej BRCA2, MLH1, i MSH2.

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I

POŚCIELISKA



2. Biologia



Około 70 – 75% pacjentek z rakiem

ma już w czasie postawienia diagnozy

rozsiew raka poza miednicę małą. Raki

rozsiewają się najpierw przez naciekanie

miejscowe a potem rozsiewają się przez

samowszczepianie w jamie brzusznej,

następnie dają przerzuty droga chłonną

a potem rzadko przerzuty drogą krwi.

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I

POŚCIELISKA



3. Klasyfikacja TNM i FIGO czyli

stopnia zaawansowania nowotworu



Klasyfikację stosuje się do złośliwych (i o

granicznej złośliwości lub niskim

potencjale złośliwym) guzów

wywodzących się z nabłonka

powierzchniowego i zrębu.

Nienabłonkowe nowotwory jajnika

również można klasyfikować wg tej

klasyfikacji.

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I POŚCIELISKA



T – guz pierwotny



pTX –

nie można ocenić guza pierwotnego



pT0

– brak guza pierwotnego



pT1

– guz ograniczony do jajnika ( I wg FIGO)



pT1a

(IA wg FIGO)– guz ograniczony do jednego jajnika; torebka

nietknięta, brak guza na powierzchni jajnika; brak komórek nowotworowych w

płynie otrzewnowym lub popłuczynach otrzewnowych



pT1b

(IB wg FIGO)– guz ograniczony do obydwu jajników; torebka

nietknięta, brak guza na powierzchni jajnika; brak komórek nowotworowych w

płynie otrzewnowym lub popłuczynach otrzewnowych



pT1c

(IC wg FIGO)– guz ograniczony do jednego lub obydwu jajników z

jakąkolwiek

z następujących cech: przerwana torebka, guz na powierzchni jajnika; komórki

nowotworowe w płynie otrzewnowym lub popłuczynach otrzewnowych



pT2

(II wg FIGO)– guz zajmuje jeden lub obydwa jajniki z naciekaniem

miednicy



pT2a

(IIA wg FIGO)– naciekanie i/lub implanty w macicy i/lub jajowodzie;

brak komórek nowotworowych w płynie otrzewnowym lub popłuczynach

otrzewnowych



pT2b

(IIB wg FIGO)– naciekanie innych tkanek miednicy; brak komórek

nowotworowych w płynie otrzewnowym lub popłuczynach otrzewnowych



pT2c

(IIC wg FIGO)– naciekanie miednicy (2a lub 2b) z komórkami

nowotworowymi w płynie otrzewnowym lub popłuczynach otrzewnowych



pT3

(III wg FIGO)– guz zajmuje jeden lub obydwa jajnika z mikroskopowo

potwierdzonymi przerzutami otrzewnowymi poza miednicą i/lub przerzutami do

regionalnych węzłów chłonnych



pT3a

(IIIA wg FIGO)– mikroskopowe przerzuty otrzewnowe poza

miednicą



pT3b

(IIIB wg FIGO)– otrzewnowe przerzuty poza miednicą widoczne

makroskopowo o największej średnicy 2 cm lub mniejszej



pT3c

(IIIC wg FIGO)– otrzewnowe przerzuty poza miednicą o największej

średnicy większej niż 2 cm i/lub przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych



Uwaga:

przerzuty do torebki wątroby są traktowane jako T3 natomiast

przerzuty do miąższu wątroby jako M1 (IV wg FIGO).

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I

POŚCIELISKA



N – regionalne węzły chłonne



Regionalne węzły chłonne to węzły:



podbrzuszne (zasłonowe), wspólne i zewnętrzne

biodrowe, boczne krzyżowe, okołoaortalne



i pachwinowe.



pNX –

nie można ocenić węzłów chłonnych



pN0

- brak przerzutów do regionalnych węzłów

chłonnych



pN1

(IIIC wg FIGO)

– przerzuty do regionalnych

węzłów chłonnych



M – odległe przerzuty



pMX

– nie można ocenić przerzutów odległych



pM0

– brak przerzutów odległych



pM1 (IV wg FIGO)

– odległe przerzuty



Opracowała dr n. med. Katarzyna Stęplewska



na podstawie: TNM Classification of Malignant Tumours

(sixth edition)

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I

POŚCIELISKA

Nowotwory surowicze



a) epidemiologia i leczenie



Guzy surowicze stanowią 30% wszystkich nowotworów

jajnika. Wśród nich 60% stanowią guzy łagodne, 10 % guzy o

granicznej złośliwości i 30 raki. Guzy łagodne występują

najczęściej u kobiet między20 a 50 r. ż.

Raki surowicze są

najczęstszymi rakami jajnika.

Występują zazwyczaj u kobiet

starszych, z wyjątkiem przypadków uwarunkowanych

genetycznie.



Rokowanie w

guzach o granicznej złośliwości

jest

pomyślne. Odsetek 5 letnich przeżyć wynosi około 90-95% w I

stadium zaawansowania klinicznego oraz 56% w II i II stadium.

Ryzyko nawrotu lub pojawienia się guza w drugim jajniku jest

niewielkie (10-15%). Leczeniem z wyboru jest leczenie

chirurgiczne. Chemioterapia uzupełniająca zalecana jest jedynie

w przypadkach większego zaawansowania choroby (wszczepów

do otrzewnej).



W przypadku raka surowiczego 5 letnie przeżycie wynosi

30-40%. Pacjentki w stopniu I zaawansowania klinicznego maja

3-4 razy większą szansę przeżycia (76%) niż w stadium III (25%).

Jednak 5 letnie przeżycie nie jest synonimem wyleczalności.

Nowotwory mogą nawracać po wielu latach. W leczeniu stosuje

się metody operacyjne, chemioterapię a także radioterapię.

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I

POŚCIELISKA

Nowotwory surowicze



- obraz makroskopowy



Są to na ogół torbielowate guzy średnicy 10-

20 cm i większe. Na przekroju stwierdza się

jedną lub kilka przestrzeni torbielowatych

wypełnionych jasnym płynem surowiczym. W

guzach łagodnych wewnętrzna powierzchnia

ściany torbieli jest gładka i lśniąca. W guzach o

granicznej złośliwości widoczne są ogniskowo na

powierzchni wewnętrznej ściany torbieli

brodawkowate wyrośla. Natomiast w rakach

występują lite pola zbudowane z kruchej tkanki ,

niekiedy z polami martwicy i bardzo liczne

brodawki.

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I

POŚCIELISKA

Nowotwory surowicze



Guzy surowicze są wyścielone nabłonkiem

walcowatym przypominającym nabłonek jajowodu. Do

nowotworów łagodnych

należą

torbielako-gruczolak

surowiczy (cystadenoma serosum), torbielako-

gruczolak brodawkowaty surowiczy (cystadenoma

papillare serosum).

W nowotworach tych ściana

torbieli i brodawki są wyścielone jedną warstwą

komórek nabłonka, którego komórki nie wykazują

polimorfizmu a jądra komórek nabłonkowych są

umieszczone u podstawy cytoplazmy.



Pośrednią grupę między gruczolakami a rakami

stanowią

guzy o granicznej złośliwości (borderline

tumors)

, które różnią się od raków przede wszystkim

brakiem destrukcyjnego naciekania podścieliska . Guzy

te stanowią duży problem diagnostyczny szczególnie

podczas badań śródoperacyjnych. Ponadto guzy te (w

30-40% przypadków) mogą dawać wszczepy do

otrzewnej. Wszczepy te mogą mieć charakter

nieinwazyjny (znacznie częściej) i inwazyjny. Guzy te nie

dają przerzutów.

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I POŚCIELISKA

Nowotwory surowicze



Raki

z tej grupy to

gruczolakorak surowiczy (adenocarcinoma

serosum) i torbielakogruczoalkorak brodawkowaty surowiczy

(cystadenocarcinoma papillare serosum)

zbudowane z komórek

nabłonkowych z cechami atypii cytologicznej. Komórki te w części litej

guzów tworzą pola i cewki gruczołowe naciekające podścielisko jajnika.

Wyścielają one również torbielowate przestrzenie nawarstwiając się i

tworząc warstwowy układ komórek z cechami atypii cytologicznej i

licznymi mitozami , w tym również patologicznymi. W rakach

brodawkowatych komórki te pokrywają liczne , nieregularnego kształtu,

silnie rozgałęzione brodawki. Cechą charakterystyczną (chociaż nie

patognomoniczną) są

ciała piaszczakowate (corpora

psammomatosa)

czyli okrągławe koncentryczne zwapnienia

występujące wśród tkanki nowotworowej (w 30% guzów). Wyróżniamy

raki surowicze o

małej (G1), średniej (G2) i dużej (G3) złośliwości

histologicznej.

Te ostatnie cechuje duży polimorfizm jądrowy, liczne

mitozy, ogniska martwicy i rozrost w litych gniazdach.



W części guzów surowiczych występuje

składnik podścieliskowy

zbudowany z fibroblastów.

W guzach tych również wyróżnia się

łagodne gruczolakowłókniaki (adenofibroma) i

torbielakogruczolakowłókniaki (cystadenofibroma) oraz złośliwe

cystadenofibrocarcinoma i adenofibrocarcinoma.

Wyjątkowo rzadko

spotyka się w tej grupie guzy o granicznej złośliwości.



Istniej grupa guzów surowiczych rosnących

egzofitycznie na

powierzchni jajnika,

które mogą być

łagodne jak brodawczak

powierzchniowy (papilloma superficiale), złośliwe jak

gruczolakorak brodawkowaty powierzchniowy (adenocarcinoma

papillare superficiale) i o granicznej złośliwości.

W guzach

powierzchniowych bardzo wcześnie dochodzi do rozsiewu w otrzewnej.

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I

POŚCIELISKA

Nowotwory śluzowe



a) epidemiologia i rokowanie



Guzy śluzowe są rzadsze od surowicze i

stanowią 10-15% wszystkich nowotworów

jajnika. Występują głównie u kobiet w średnim

wieku, rzadko po menopauzie. Najczęściej

występują w postaci łagodnej (75%). Raki

stanowią ok. 15% a guzy o granicznej

złośliwości 10%.



W I stopniu zaawansowania klinicznego 5

letnie przeżycie w guzach o granicznej

złośliwości wynosi 90-95% a w raku

inwazyjnym 60%.

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I

POŚCIELISKA

Nowotwory śluzowe



obraz makroskopowy



Guzy śluzowe na ogół osiągają duże

rozmiary. Masa ich niekiedy przekracza

nawet 25 kg. Na przekroju stwierdza się

bardzo liczne przestrzenie torbielowate o

różnej średnicy, wypełnione gęstą,

galaretowatą treścią. Rozrosty

powierzchniowe w tych guzach występują

rzadko. Rzadziej też niż guzy są obustronne.

Guzy złośliwe wykazują skłonność do

tworzenia struktur brodawkowatych, pól

litych, martwicy i wylewów krwawych.

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I POŚCIELISKA

Nowotwory śluzowe



Mikroskopowo guzy śluzowe dzieli się na

dwa typy: jelitowy i

szyjkowy (endocerwikalny)

W typie szyjkowym komórki

nowotworowe przypominają nabłonek szyjki macicy. W typie

jelitowym komórki nowotworowe przypominają nabłonek

wyścielający jelito cienkie.



guzów łagodnych

zaliczamy

torbielakogruczolak

śluzowy (cystadenoma mucinosum) i torbielokogruczolak

brodawkowaty śluzowy (cystadenoma papillare

mucinosum).



Nowotwory złośliwe

gruczolakorak śluzowy

(adenocarcinoma mucinosum) i torbielakogruczolakorak

brodawkowaty śluzowy (cystadenocarcinoma papillare

mucinosum)

zbudowane z komórek z cechami atypii

cytologicznej i naciekających podścielisko.



Guzy o granicznej złośliwości

charakteryzują się rozrostem

gruczołowym lub brodawkowatym. Wg kryteriów WHO guz

śluzowy o granicznej złośliwości charakteryzuje się większym

stopniem proliferacji niż guz łagodny , ale nie wykazuje

destrukcyjnego naciekania podścieliska . Ocena inwazji

podścieliska w guzach śluzowych jest trudniejsza niż w guzach

surowiczych. Do guzów o granicznej złośliwości należą także

wg innych kryteriów guzy o większym polimorfizmie jąder

komórek nabłonkowych, które mogą się układać w 4 lub więcej

warstw.

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I POŚCIELISKA

Nowotwory śluzowe



śluzak rzekomy otrzewnej (pseudomyxoma peritonei)



Jest to bardzo rzadko występujący szczególny nowotwór, w którym

pojawia się duża ilość śluzowej i galaretowatej substancji w jamie

otrzewnej (ascites mucinosum). Komórki śluzotwórcze przedostają się

do jamy otrzewnej , gdy nastąpi pęknięcie śluzowego guza jajnika lub

wyrostka robaczkowego. Mogą też osiągać ścianę otrzewnej przez

bezpośrednie naciekanie. Zmiany mogą prowadzić do śmierci z

powodu niedrożności jelit z następowym zapaleniem otrzewnej.



Histogeneza śluzaka otrzewnej jest problemem kontrowersyjnym.

Ponieważ w 60% przypadków spotyka się guzy typu śluzowego w

wyrostku robaczkowym , część autorów uważa, że pierwotny guz

występuje w wyrostku robaczkowym (śluzak ten występuje dwukrotnie

częściej u mężczyzn niż kobiet) a jajnik i otrzewna są zajęte wtórnie.

Inni sądzą , że guzy jajnika i wyrostka robaczkowego są niezależnymi

ogniskami pierwotnymi. Z praktycznego punktu widzenia w tych

przypadkach ważne jest zbadania nie tylko jajników , ale i wyrostka

robaczkowego. Śluzak rzekomy otrzewnej może także wystąpić w

przebiegu śluzowych nowotworów trzustki i dróg żółciowych.



Mikroskopowo w części przypadków w otrzewnej widoczne są pola

śluzu wraz z komórkami międzybłonka i komórkami zapalnymi

(ziarnina) bez komórek nowotworowych. Tu rokowanie jest najlepsze.

Najczęściej mamy do czynienia z tzw. adenomucosis peritonealis

dissemianta. Widoczne są tu pola śluzu ulegające organizacji, zmiany

włókniste i nabłonek śluzotwórczy bez cech złośliwości. Zmiany te

towarzysza często śluzowym guzom jajnika typu jelitowego o

granicznej złośliwości. U niektórych chorych w śluzie znaleźć można

typowe komórki gruczolakoraka śluzotwórczego. W tym przypadku

rokowanie jest najgorsze

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I

POŚCIELISKA

Nowotwory

endometrioidne



Nowotwory endometrioidne stanowią 2-4%

guzów jajnika i w większości są złośliwe. Guzy

te mogą powstawać z ognisk

endometriozy

ale także z nabłonka pokrywającego.

Najczęściej występuje u kobiet w starszym

wieku.



Gruczolakoraki endometrioidne

(adenocarcinoma endometrioides)

stanowią

10-20% raków jajnika. Mikroskopowo raki te

przypominają gruczolakoraki endometrioidne

błony śluzowej macicy.



W 15-20% przypadków rakowi

endometrioidnemu jajnika towarzyszy rak

endometrium. Stosunkowo dobre rokowanie w

tych przypadkach przemawia raczej za

niezależnym występowaniem obu guzów niż za

mechanizmem przerzutowym.

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I

POŚCIELISKA

Gruczolakorak jasnokomórkowy

(adenocarcinoma clarocellulare)



a) epidemiologia i rokowanie



Rak jasnokomórkowy stanowi 6%

wszystkich nowotworów jajnika. Występuje on

u kobiet w starszym wieku. Rak ten często

współistnieje z

endometriozą jajnika

wywołuje

objawy paraneoplastyczne

postaci

podwyższonego poziomu wapnia

krwi. Uważa się , że rak ten powstaje

pozostałości przewodów Müllera



Guzy o granicznej złośliwości są spotykane

bardzo rzadko. Rokowanie w raku

jasnokomórkowym jest gorsze niż w

pozostałych typach raków i zbliżone do raka

niezróżnicowanego.

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I

POŚCIELISKA

Gruczolakorak jasnokomórkowy

(adenocarcinoma clarocellulare)



obraz mikroskopowy



Rak ten jest zbudowany z dużych

komórek o jasnej zawierającej glikogen

cytoplazmie, tworzących lite pola lub

torbielowate przestrzenie w których

komórki raka tworzą struktury

cewkowe lub brodawkowate. W tych

strukturach część komórek przybiera

postać komórek hufnalowych (rodzaj

gwoździa z dużą główką), w których

jądro umieszczone jest n szczytowej

części cytoplazmy.

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I

POŚCIELISKA

Guz Brennera (tumor Brenneri)



a) epidemiologia



Guz Brennera stanowi 5% łagodnych guzów

nabłonkowo-podścieliskowych i występuje

zazwyczaj u kobiet w wieku 40-60 lat. W ok. 10%

przypadków guz Brennera może być obustronny.

Niekiedy współistnieje z cystadenoma

mucinosum.



Większość

guzów Brennera

to guzy łagodne

i wyjątkowo rzadko zdarzają się guzy złośliwe i

guzy o granicznej złośliwości. W jajniku znajdują

się także raki zbudowane z nabłonka

przejściowego

(transitional cell carcinoma)

NOWOTWORY Z NABŁONKA

POWIERZCHNIOWEGO I

POŚCIELISKA

Guz Brennera (tumor Brenneri)



obraz mikroskopowy



Guz Brennera jest

gruczolakowłókniaka

(adenofibroma

) , w którym we włóknistym

podścielisku (przypominającym podścielisko

jajnika), występują gniazda komórek nabłonka

przejściowego podobnego do nabłonka

urotelialnego. Niekiedy w tych gniazdach

pojawiają się przestrzenie torbielowate lub

struktury cewkowe. Czasami w podścielisku

guza pojawiają się komórki przypominające

komórki osłonka pęcherzyka, wówczas guzy

wykazują aktywność hormonalną.



Guzy te mają wielkość od kilku mm do 30 cm.

NOWOTWORY ZE SZNURÓW

PŁCIOWYCH I PODŚCIELISKA

JAJNIKA



Histogeneza i biologia



Uważa się , że

komórki Sertolego i komórki warstwy

ziarnistej pęcherzyka Graafa

wywodzą się ze

sznurów

płciowych pierwotnej gonady

, natomiast

komórki

Leydiga i komórki otoczki pęcherzyka z

mezenchymalnego podścieliska jajnika,

dlatego

nowotwory różnicujące się w kierunku struktur żeńskich

(komórki warstwy ziarnistej i osłonki pęcherzyka) i

męskich (komórki Sertolego i Leydiga) obejmujemy

wspólną nazwą guzów sznurów płciowych i pościeliska

jajnika.



Guzy te stanowią 8% wszystkich nowotworów jajnika.

Są to guzy zarówno

łagodne



jak i złośliwe (ale o małym stopniu złośliwości).

Podobnie jak niezróżnicowana mezenchyma gonad

guzy

te są hormonalnie czynne i wydzielają estrogeny

(folliculoma) lub androgeny (guz z komórek Leydiga)

lub są hormonalnie nieme

. Zdarzają się także guzy,

które produkują hormony inne niż wynikałoby to z ich

budowy morfologicznej (np. rzadkie przypadki

folliculoma).

NOWOTWORY ZE SZNURÓW PŁCIOWYCH I

PODŚCIELISKA JAJNIKA

Ziarniszczak (folliculoma, granulosa cell

tumor)



biologia



Nowotwór ten wykazuje różnicowanie w kierunku

komórek

warstwy ziarnistej pęcherzyka jajowego.



Występuje w różnym wieku , nawet przed pokwitaniem , ale

najczęściej po menopauzie. W 75% guz ten wykazuje

aktywność

hormonalna produkując estrogeny

co daje objawy

hiperestrogenizmu, w wyniku czego u dziewcząt dochodzi do

przedwczesnego dojrzewania płciowego a u kobiet dojrzałych do

patologicznych krwawień z jamy macicy

(metrorrhagia).

Krwawienia te są najczęściej związane z rozrostem endometrium

a w 5% z rakiem (najczęściej

adenocarcinoma enmetrioides

G1 o dobrym rokowaniu

). Ponadto hiperestrogenizm powoduje

powstawanie

zmian włóknisto-torbielowatych w piersiach

. W

wymazach z pochwy stwierdza się wzrost dojrzewania komórek

nabłonka wielowarstwowego płaskiego. W 25% ziarniszczak nie

wydziela hormonów , a pojedynczych przypadkach może

produkować androgeny powodując maskulinizację.



Nowotwór ten jest

guzem potencjalnie złośliwym

, ale z

obrazu histopatologicznego trudno jednoznacznie wnioskować o

jego charakterze. Cechami przemawiającymi za

przebiegiem

agresywnym

są: obecność przerzutów lub naciekania tkanek

poza jajnikiem w momencie rozpoznania , duże rozmiary guza

(średnica powyżej 6 cm) , lity typ rozrostu z komórek

wrzecionowatych, wysoki indeks mitotyczny oraz pęknięcie guza.

Nawroty i rozsiew nowotworu zdarzają się w 5-25% przypadków.

Wznowy mogą się pojawiać nawet po 10-20 latach.

NOWOTWORY ZE SZNURÓW PŁCIOWYCH I

PODŚCIELISKA JAJNIKA

Ziarniszczak (folliculoma, granulosa cell tumor)



obraz makroskopowy



Najczęściej są to guzy jednostronne (ponad 95%),

otorebkowane od kilku mm do dużych torbielowatolitych,

na przekroju szarawych z żółtymi ogniskami.



obraz mikroskopowy



Nowotwór jest zbudowany z małych owalnych komórek

przypominających

ziarno kawy,

znacznie rzadziej

wrzecionowatych. Komórki układają się w różne formy,

tworząc struktury drobnopęcherzykowe zwane

ciałkami

Call-Exnera

, wielkopęcherzykowe, beleczkowe, wyspowe

i lite. W utkaniu guza spotykamy czasami ogniska

komórek podobnych do osłonki pęcherzyka (stąd czasami

używana nazwa

granulosa-theca cell tumor).

Obydwa

typy komórek mogą ulegać

luteinizacji

(pola żółtej

barwy makroskopowo).



Odmiana tego guza jest

postać młodzieńcza

(juvenile granulosa cell tumor)

rozpoznawana w 80%

w dwóch pierwszych dekadach życia. W tej postaci

komórki układają się w lite pola lub struktury

wielkopęcherzykowe. Komórki są duże, zluteinizowane, o

dużym polimorfizmie i wysokim indeksie mitotycznym.

Jądra nie maja charakterystycznych podłużnych szczelin.

NOWOTWORY ZE SZNURÓW PŁCIOWYCH I

PODŚCIELISKA JAJNIKA

Włókniak (fibroma), otoczkowiak (thecoma),

włókniakootoczkowiak (fibrothecoma).



biologia i klinika



Guzy te są

nowotworami łagodnymi

wywodzącymi się z

podścieliska jajnika. Obecność komórek otoczki pęcherzyka

w guzie wiąże się z produkcją estrogenów i objawami

hiperestrogenizmu



Czyste otoczkowiaki są guzami rzadkimi. Włókniak jest

guzem najczęstszym, występuje w różnym wieku, najczęściej

w wieku okołomenopauzalnym. Jest nowotworem

nieczynnym hormonalnie. W około 40% włókniaków o

średnicy powyżej 6 cm pojawia się

zespół Meigsa (guz

jajnika i płyn w jamie otrzewnej i opłucnej zazwyczaj po

prawej stronie).

Po usunięciu guza jajnika płyn cofa się.

Przyczyna tego zespołu nie jest znana. W diagnostyce

różnicowej zespół Meigsa należy odróżnić od raka jajnika z

przerzutami do otrzewnej i związanym z nimi płynem w

jamie otrzewnej i opłucnej (badanie cytologiczne płynu)



Włókniak może występować wspólnie z

zespołem Gorlina

(basal cell naevus syndrome),

w którym stwierdzono

mutacje w

genie supresorowym PATCHED

. Zespół ten

objawia się obecnością licznych raków

podstawnokomórkowych w młodym wieku, , najczęściej

obustronnymi guzami jajników i zmianami w kościach,

układzie nerwowym i oku.

NOWOTWORY ZE SZNURÓW PŁCIOWYCH I

PODŚCIELISKA JAJNIKA

Włókniak (fibroma), otoczkowiak (thecoma),

włókniakootoczkowiak (fibrothecoma).



obraz makroskopowy



Są to najczęściej guzy jednostronne ,

otorebkowane, lite na przekroju szaro-żółte.



Obraz mikroskopowy



Włókniak zbudowany jest z dobrze zróżnicowanych

fibroblastów przypominających podścielisko jajnika.



Otoczkowiak

zbudowany jest z wrzecionowatych

komórek przypominających komórki otoczki

pęcherzyka, zawierających wodniczki lipidowe o

bladoróżowej cytoplazmie.



Włokniakootoczkowiak

zawiera obydwa typy

komórek. Wszystkie typy guzów zawierają pasma

kolagenu i czasami ogniska szkliwienia.

NOWOTWORY ZE SZNURÓW PŁCIOWYCH I

PODŚCIELISKA JAJNIKA

Guz z komórek Sertolego i Leydiga (jądrzak,

androblastoma, arrhenoblastoma, Sertoli-

Leydig cell tumor)



biologia i klinika



Są to guzy zbudowane z komórek przypominających

komórki Sertolego i Leydiga

o różnym stopniu

zróżnicowania , wymieszanych w różnych proporcjach. Do

grupy tej zaliczamy guzy zbudowane

tylko z komórek

Sertolego

Guzy zbudowane tylko z komórek Leydiga są

zaliczane do nowotworów z komórek lipidowych.



Są to bardzo rzadkie guzy (mniej niż 0,5% wszystkich

nowotworów jajnika), występują najczęściej u młodych

kobiet(średnia wieku 25 lat) i są zazwyczaj

jednostronne(98%).



Część guzów nie wywołuje zaburzeń hormonalnych, część zaś

wydziela estrogeny i progesteron. U około 50% pacjentek

występują objawy związane z nadmiarem androgenów. Są to

przede wszystkim

objawy defeminizacji

(brak miesiączki,

zanik piersi, utrata tkanki tłuszczowej w okolicach bioder) a

następnie

maskulinizacji

(przerost łechtaczki, hirsutyzm,

niski głos. Usunięcie guza daje szansę na ustąpienie tych

objawów , ale objawy wirylizacji cofają się bardzo powoli,



Rokowanie jest dobre. Wznowy i przerzuty występują tylko w

5% przypadków.

NOWOTWORY ZE SZNURÓW PŁCIOWYCH I

PODŚCIELISKA JAJNIKA

Guz z komórek Sertolego i Leydiga (jądrzak,

androblastoma, arrhenoblastoma, Sertoli-Leydig

cell tumor)



obraz makroskopowy



Są to guzy różnej wielkości na przekroju najczęściej lite,

barwy żółtawej.



obraz mikroskopowy



W obrazie postaci dobrze zróżnicowanych (10%) stwierdza

się cewki wyścielone komórkami przypominającymi

komórki Sertolego

a w podścielisku między cewkami

skupiska komórek podobnych do

komórek Leydiga



W postaci średnio zróżnicowanej komórki nowotworowe są

mniejsze i przypominają niedojrzałe komórki Sertolego i

układają się głównie w sznury i gniazda.



W postaci nisko zróżnicowanej komórki staja się

wrzecionowate dając obraz

mięsakopodobny

. Widoczne są

liczne mitozy. W postaciach średnio i nisko zróżnicowanych

mogą się pojawiać

elementy heterologiczne

(gruczoły

śluzowe typu żołądkowo-jelitowego, rzadziej tkankę

chrzęstna lub inne tkanki mezenchymalne).



Wyróżniamy jeszcze

postać sieciowatą (retiform

pattern),

której komórki różnicują się w kierunku sieci

jądra oraz

postać mieszną

NOWOTWORY ZE SZNURÓW PŁCIOWYCH I

PODŚCIELISKA JAJNIKA

Guz z komórek steroidowych (steroid cell

tumor)



biologia i klinika



Jest to grupa guzów, których morfologia wskazuje na

produkcję hormonów steroidowych. Dawniej te grupę

nazywano guzami z komórek lipidowych, ale

ponieważ 25% guzów nie posiada lipidów w swoich

komórkach wprowadzono termin guzy z komórek

steroidowych.



Guzy te występują w każdym wieku. Większość

guzów ma przebieg łagodny. Cechy klinicznej

złośliwości występują w ok. 25% przypadków. Guzy

zawierające

kryształy Reinkego

niemal zawsze są

łagodne.



Większość guzów związana jest z

cechami

wirylizacji

(podwyższony poziom testosteronu w

surowicy krwi oraz 17-ketosterydów w moczu).

Niektóre guzy wydzielają kortyzol powodując

występowanie

zespołu Cushinga

. Część guzów jest

biologicznie niema a nieliczne produkują estrogeny i

progestageny.

NOWOTWORY ZE SZNURÓW PŁCIOWYCH I

PODŚCIELISKA JAJNIKA

Guz z komórek steroidowych (steroid cell tumor)



morfologia



Wyróżniamy dwa typy guzów :

nowotwór lutealny

podścieliska (stroma luteoma) i nowotwór z

komórek Leydiga (Leydig cell tumor)

. Pozostałe z tych

guzów umieszczone są w kategorii nowotworów

niesklasyfikowanych.



Luteoma

jest zwykle guzkiem barwy żółtej

umiejscowionym w zrębie Janika. Większość guzów z

komórek Leydiga

jest zlokalizowana we wnęce jajnika

(guz wnęki jajnika , hilus cell tumor).



Mikroskopowo guzy te są zbudowane z dużych komórek o

obfitej kwasochłonnej lub zwakuolizowanej cytoplazmie,

które przypominają komórki luteinowe, komórki Leydiga

lub komórki kory nadnerczy. W 40% guzów z komórek

Leydiga można znaleźć w cytoplazmie komórek

kryształy

Reinkego.



Rzadko w ciąży może pojawić się w jajniku

luteoma

ciążowy (pregnancy luteoma) ,

który w budowie

przypomina ciążowe ciałko żółte. Może on spowodować

objawy wirylizacji kobiety w ciąży i urodzonej córki.

NOWOTWORY

ZARODKOWE (GERM

CELL TUMORS)



Nowotwory zarodkowe czyli germinalne

różnicują się w kierunku struktur

nabłonka rozrodczego.



Stanowią one 20-305 wszystkich

nowotworów Janika i występują

najczęściej u dzieci i młodych kobiet. Im

młodszy wiek tym większe

prawdopodobieństwo złośliwości guza.

Spośród guzów terminalnych najczęściej

występuje (95%) torbiel skórzasta.

NOWOTWORY ZARODKOWE (GERM CELL

TUMORS)

Rozrodczak (Dysgerminoma)



biologia i klinika



Jest to

złośliwy nowotwór

stanowiący 1% wszystkich

nowotworów złośliwych jajnika. Często bywa

rozpoznawany u kobiet w ciąży. Występuje najczęściej

w drugiej i trzeciej dekadzie życia (75%), ale

występuje również u dzieci. Większość guzów

rozpoznaje się w I stopniu zaawansowania klinicznego,

przy czym w 10-15% są to guzy obustronne.



Odpowiednikiem tego guza w jądrze jest

seminoma



Rozrodczak jest guzem bardzo

promienioczułym

Średnie przeżycie 5-letnie wynosi 70-90%, a w

przypadku I stopnia zawansowania 95%.



b) obraz makroskopowy



Jest to guz na przekroju szaro-żółtawy, niekiedy z

żółtymi ogniskami martwicy, jednorodny lub

zrazikowy. Czasami na przekroju ma punkcikowate

ogniska krwotoczne (obecność syncytiotrofoblastu).

NOWOTWORY ZARODKOWE (GERM CELL

TUMORS)

Rozrodczak (Dysgerminoma)



obraz mikroskopowy



Rozrodczak jest zbudowany z dość dużych komórek

okrągłych lub wielobocznych o jednakowych

rozmiarach i jasnej cytoplazmie (zawiera glikogen).

Granice komórkowe są wyraźne. W błonie jądrowej i

cytoplazmie można wykazać obecność

łożyskowej

fosfatazy alkalicznej.

Jądro leży centralnie lub nieco

mimośrodkowo i zawiera jedno lub dwa wyraźne

jąderka. Zwraca uwagę aktywność mitotyczna.



Komórki nowotworowe tworzą lite pola o

monotonnym wyglądzie porozdzielane pasmami

tkanki łącznej z naczyniami włosowatymi i naciekami

z limfocytów . W około 50% występują ogniska

martwicy skrzepowej. W niektórych przypadkach

przegrodach stwierdza się

ziarniniaki

z komórek

nabłonkowatych czasami z komórkami olbrzymimi..



W 10-20% guzów występują w utkaniu

komórki

syncytiotrofoblastu

. Komórki te zawierają

hCG.

Wtedy u chorych występuje podwyższone stężenie

hCG w surowicy krwi.

NOWOTWORY ZARODKOWE (GERM CELL

TUMORS)

Nowotwór pęcherzyka żółtkowego (Yolk sac tumor,

endoderma sinus tumor)



a) biologia i klinika



Jest to drugi co do częstości guz w grupie

złośliwych nowotworów germinalnych. Występuje

u dzieci i młodych kobiet (średnia wieku 19 lat).

Komórki tego nowotworu różnicują się w

kierunku

struktur pęcherzyka żółtkowego



Jest to guz o szybkim i agresywnym wzroście.

Wprowadzenie wielolekowej chemioterapii

znacznie poprawiło rokowanie. Przeżycia 5 letnie

chorych z I stopniem zaawansowania klinicznego

wynosi 80% a w stadiach bardziej

zaawansowanych- 40%.



Komórki guza produkują

α-fetoproteinę

(AFP).

Obecność AFP można oznaczać w

surowicy krwi, badanie to wspiera rozpoznanie i

pozwala na śledzenie ewolucji choroby po

chemioterapii. W surowicy krwi tych chorych

stwierdza się ponadto podwyższone stężenie

CA-

125.

NOWOTWORY ZARODKOWE (GERM CELL

TUMORS)

Nowotwór pęcherzyka żółtkowego (Yolk sac tumor,

endoderma sinus tumor)



b) obraz makroskopowy



Powierzchnia przekroju guza jest homogenna, szaro-brunatno-

biaława, śluzowata.



c)obraz mikroskopowy



Najczęściej widoczny jest

mikrotorbielkowaty typ utkania

w którym w cytoplazmie komórek nowotworowych występują różnej

wielkości wodniczki. Komórki tworza sznury i pasma w postaci

sieci, w oczkach której znajdują się przestrzenie pozakomórkowe.

Charakterystyczną cechą spotykaną w połowie przypadków są

ciałka Schillera-Duvala (ciałka kłębkowate , struktury

podobne do zatok endodermalnych).

Twory te są zbudowane z

centralnie umiejscowionego naczynia krwionośnego otoczonego

przez kołnierz luźnej tkanki łącznej, którą otaczają komórki

nowotworowe. Cała struktura znajduje się wewnątrz torbielowatej

przestrzeni wyścielonej warstwą spłaszczonych komórek

nowotworowych.



Komórki nowotworowe mogą tworzyć brodawki, lite pola ,

struktury gruczołowe a także nieregularne pęcherzyki wyścielone

jedną warstwą spłaszczonych komórek, leżące w śluzowatym

podścielisku (

typ pęcherzyka żółtkowego



Komórki nowotworowe w 50-100% zawierają AFP. Cechą

charakterystyczną jest występowanie w cytoplazmie komórek i poza

nimi okrągłych, różowych

ciałek hialinowych

. (mogą zawierać

AFP i α1-antytrypsynę). Inna charakterystyczną cechą

mikroskopową jest występowanie

pozakomórkowych złogów

błon podstawnych

(różowe pasma między komórkami)

NOWOTWORY ZARODKOWE (GERM CELL

TUMORS)

Rak zarodkowy (carcinoma embryonale)



biologia i klinika



Rak zarodkowy jest rzadko spotykanym guzem w

jajniku, występuje u dziewcząt przed pokwitaniem i

u młodych kobiet (średnia wieku 15 lat). Guzy te

osiągają duże rozmiary (przeciętna średnica guza

wynosi 17 cm) a w momencie rozpoznania w 40%

przypadków stwierdza się przerzuty w otrzewnej.



Rokowanie zależy od stopnia zaawansowania

klinicznego. Wprowadzenie wielolekowej

chemioterapii znacznie poprawiło przeżywalność.



obraz makroskopowy



Guz na przekroju jest szaro-białawy, z dużymi

ogniskami martwicy i krwotoków, nieostro

odgraniczony od tkanek otaczających.

NOWOTWORY ZARODKOWE (GERM CELL

TUMORS)

Rak zarodkowy (carcinoma embryonale)



obraz mikroskopowy



Utkanie nowotworu tworzą gniazda anaplastycznych i

polimorficznych komórek. Komórki te są duże (czasami

olbrzymie) ze wszystkimi cechami atypii cytologicznej

(nieregularność obrysu jądra, hyperchromazja, nieregularne

, duże grudy chromatyny i duże jąderka). Granice między

komórkami są niezbyt wyraźne. Występują duża aktywność

mitotyczna.



Komórki układają się : w lite pola o dużej kohezji

(typ lity)

lub cewki, pęcherzyki i gruczoły wyścielone nabłonkiem

sześciennym lub walcowatym

(typ gruczołowy),

albo

różnej wielkości brodawki

(typ brodawkowaty)



Do najważniejszych cech obrazu mikroskopowego należą:

duży polimorfizm komórek nowotworowych, rozległe

ogniska martwicy koagulacyjnej, ogniska krwotoczne i

liczne patologiczne mitozy

. Komórki nowotworowe często

naciekają naczynia krwionośne.



Wśród komórek nowotworowych mogą być rozsiane

komórki syncytiotrofoblastu (podwyższone stężenie hCG w

surowicy krwi), jeśli komórkom tym towarzyszą komórki

cytotrofoblastu i zmiany krwotoczne to mamy do czynienia z

ogniskiem choriocarcinoma, a guz taki należy do postaci

mieszanych guzów germinalnych



Niektóre komórki nowotworowe mogą zawierać AFP.

Przemawia to za komponentą Yolk sac’a i taki guz również

należy zakwalifikować do guzów miesznych.

NOWOTWORY ZARODKOWE (GERM CELL

TUMORS)

Nabłoniak kosmówkowy

(Choriocarcinoma)



a) biologia i klinika



Jest to nowotwór złośliwy o znacznej agresywności,

bardzo szybko daje przerzuty droga naczyń

krwionośnych do płuc, wątroby, kości i innych

narządów. Przerzuty są już na ogół klinicznie

rozpoznawane w momencie rozpoznania guza jajnika.



Większość przypadków nabłoniaka kosmówkowego w

jajniku stanowią przerzuty z macicy. Bardzo rzadko

występujące pierwotne nabłoniaki w jajniku mogą być

związane z ciążą pozamaciczną jajnikową lub są guzami

terminalnymi niezwiązanymi z ciążą. W tym drugim

przypadku bardzo rzadko występują w czystej postaci a

znacznie częściej stanowią komponent guzów

germinalnych mieszanych. Nabłoniaki związane z ciążą

rokują lepiej.



Nabłoniaki produkują znaczne ilości gonadotropiny

łożyskowej (hCG), której stwierdzenie w surowicy krwi

chorej ułatwia rozpoznanie i pozwala na monitorowanie

przebiegu choroby po wdrożeniu chemioterapii.

NOWOTWORY ZARODKOWE (GERM CELL

TUMORS)

Nabłoniak kosmówkowy

(Choriocarcinoma)



obraz makroskopowy



Guz ma niewielkie rozmiary (mały ale bardzo złośliwy). Na

przekroju jest miękki z ogniskami krwotocznymi i martwicą.

Niekiedy guz prawie w całości ulega martwicy. W miejscu

guza pierwotnego zostaje niewielka blizna oraz odległe

przerzuty.



obraz mikroskopowy



Guz jest zbudowany z dwóch typów komórek. Komórki

syncytiotrofoblastu są duże , wielojądrowe, o bardzo

nieregularnych kształtach i niewyraźnych granicach

komórkowych. Cytoplazma jest intensywnie różowa,

czasami zawiera wodniczki z erytrocytami. Zwracają uwagę

wyraźne cytologiczne cechy złośliwości jąder. Komórki te

zawierają hCG. Komórki typu cytotrofoblastu mają kształt

wieloboczny, dobrze widoczne granice komórkowe, jedno

jądro i jasną zwakuolizowaną lub bladoróżową cytoplazmę.



Pola komórek cytotrofoblastu są często otoczone przez

komórki syncytiotrofoblastu, chociaż mogą być bezładnie

wymieszane. Zwracają uwagę rozległe zmiany krwotoczne i

duże pola martwicy. Komórki nowotworowe bardzo często

naciekają naczynia krwionośne.

NOWOTWORY ZARODKOWE (GERM CELL

TUMORS)

Potworniak (Teratoma)



biologia i klinika



Są to guzy germinalne , w których budowie można wyróżnić

komórki i tkanki wywodzące się więcej niż z jednego listka

zarodkowego.



Potworniaki dojrzałe

są to guzy łagodne, w zdecydowanej

większości torbielowate. Należą do najczęstszych guzów

jajnika i stanowią 27-44% wszystkich guzów dorosłych i 50%

guzów u dziewczynek. Najczęstszą odmianą jest

torbiel

skórzasta (cystis dermoidalis)

, która występuje

obustronnie w 8-15 % przypadków.



W 1-2% potworniaków dojrzałych można stwierdzić ogniska

transformacji złośliwej.

Potworniaki z transformacja

złośliwą

występują najczęściej po 40 roku życia. W torbieli

skórzastej jest to najczęściej

rak płaskonabłonkowy

Transformację tę należy podejrzewać , gdy w ścianie torbieli

są lite guzkowate zgrubienia, martwica i krwotoki.



Potworniaki jednolistkowe

to najczęściej wole jajnikowe i

rakowiak. Zdarzają się również guzy złożone z dwóch

składników.



Potworniaki niedojrzałe

stanowią 20% wszystkich guzów

zarodkowych jajnika. Występują u dziewczynek i młodych

kobiet (średnia wieku 18 lat). Są najczęściej jednostronne

Rokowanie w tych potworniakach zależy od proporcji tkanek

dojrzałych i niedojrzałych a szczególnie od ilości prymitywnej

tkanki neuroektodermalnej w guzie.



Większość nawrotów choroby pojawia się do dwóch lat po

usunięciu guza.

NOWOTWORY ZARODKOWE (GERM CELL

TUMORS)

Potworniak (Teratoma)



obraz mikroskopowy



Potworniak dojrzały zbudowany jest z mieszaniny dobrze zróżnicowanych

dojrzałych komórek i tkanek pochodzenia ekto-, mezo- i endodermalnego

takich jak : chrząstka, mięśnie gładkie, tkanka glejowa, gruczoły śluzowe,

surowicze, nabłonek oskrzela, jelitowy, wielowarstwowy płaski, przydatki

skórne, pnie nerwowe, zęby , kość, siatkówka oka. Wszystkie te elementy

leżą w tkance łącznej.



Torbiel skórzasta jest odmianą potworniaka dojrzałego. Makroskopowo

jest to torbiel wypełniona żółtymi, tłustymi masami, często z domieszką

włosów. Mikroskopowo torbiel jest wysłana nabłonkiem wielowarstwowym

płaskim rogowaciejącym z obecnością włosów, gruczołów łojowych i

innych przydatków skóry.



Potworniak niedojrzały zawiera niedojrzałe tkanki takie jak:

neuroepithelium, blastema, niedojrzała chrząstka, embrionalne cewki

gruczołowe lub niedojrzałe mezenchymalne podścielisko. Elementy te

mogą występować razem z tkankami dojrzałymi. Do oceny rokowania

potworniaków niedojrzałych stosuje się podział trójstopniowy: G1 – tkanki

niedojrzałe zajmują mniej niż jedno pole widzenia w małym powiększeniu

(MP), G2 – są ogniska embrionalnej tkanki nerwowej z figurami podziałów

mitotycznych zajmujące więcej niż jedno a mniej niż cztery MP w

jakimkolwiek preparacie, G3 – niedojrzałe neuroepithelium zajmuje więcej

niż 4 MP.



Potworniak z transformacja złośliwą może zawierać raka

płaskonabłonkowego, gruczolakoraka, raka niezróżnicowanego i mięsaka.



Struma ovarii przypomina tarczycę. W guzach tych mogą występować

wszystkie zmiany patologiczne jakie występują w tarczycy (rozrost

guzkowy, zapalenia, nowotwory)



Rakowiak w jajniku może być guzem przerzutowym lub nowotworem

pierwotnym będącym składnikiem dojrzałego potworniaka lub też

potworniakiem jednolistkowym (pierwotny czysty rakowiak jajnika ) .

Pierwotne rakowiaki są najczęściej guzami łagodnymi. W 1/3 występuje

zespół rakowiaka , nawet bez przerzutów do wątroby.

NOWOTWORY

PRZERZUTOWE



Raki przerzutowe maja pewne cechy

wspólne: występowanie obustronne,

obecność licznych drobnych guzków na

powierzchni i na przekroju jajników, obecność

komórek raka w świetle naczyń chłonnych i

krwionośnych, reakcja desmoplastyczna

podścieliska a także rozsiew nowotworu poza

jajnik w momencie rozpoznania.



Najczęściej są to raki : macicy, jajowodu,

drugiego jajnika, sutka, przewodu

pokarmowego i czerniaka skóry.

Document Outline