ROZWÓJ PSYCHICZNY DZIECI W PIERWSZYM ROKU ŻYCIA W PRZEKROJU TRZECH ŚRODOWISK WYCHOWAWCZYCH. Maria Przetacznikowa

ROZWÓJ PSYCHICZNY DZIECI W PIERWSZYM

ROKU ŻYCIA W PRZEKROJU TRZECH

ŚRODOWISK WYCHOWAWCZYCH.

Maria Przetacznikowa

Badanie:



3 środowiska:

1) dom małego dziecka

2) żłobek

3) środowisko rodzinne



Badanych-150 dzieci, po 50 z każdego środowiska.

Wśród dzieci wychowywanych w rodzinie, w 34

przypadkach dzieckiem opiekowała się matka

niepracująca, w 13 babcia, w czasie obecności rodziców w

pracy, w 3 przypadkach nie ustalono.



Uzyskanie ogólnego obrazu 3 środowisk, konieczne

dalsze badania.



Motoryka



Zróżnicowanie w obszarze ogólnego rozwoju motorycznego

zaznaczyło się powyżej 6 miesiąca życia (z upływem czasu

coraz wyraźniejsze).



Najlepiej opanowane ruchy miały niemowlęta wychowywane

w rodzinie, trochę gorsze dzieci ze żłobków, natomiast

wyraźnie opóźniony rozwój zaobserwowano u dzieci w

domach małego dziecka.

Rodzina

Dom dziecka

9 mies.

Większość siada

samo, podczas

siedzenia

zachowuje pozycję

wyprostowaną,

raczkuje, stoi

pewnie z oparciem

Większość nie siada

samo, siedzi z

tułowiem

wygiętym, nie

utrzymuje się w

pozycji stojącej,

niewiele raczkuje



Chwyty i manipulacja

Rodzina

Żłobek

Dom dziecka

5-6 mies.

chwytały zabawki i przedmioty

(oburącz i jednoręcznie),

prowadziły do ust,

wymachiwały nimi i potrząsały

3/5 nie umiało

skierować ręki

na przedmiot

znajdujący się

w zasięgu

chwytu, po

włożeniu zaś

go do ręki

utrzymywały

go nie dłużej

niż kilka

sekund, nie

próbując nim

jeszcze

manipulować.

Rodzina

Żłobek

Dom dziecka

7-8 mies.

U większości różnorodność

form manipulacji, dłuższe

zainteresowanie.

-1 nie sięgało

-4 chwytała,

ale gł.

prowadziła

zabawki do

ust,

potrząsała

nimi.

-ew.

obmacywanie,

przekładanie z

ręki do ręki,

postukiwanie

-Mała kontrola

wzroku przy

wykonywaniu

czynności

-Szybki zanik

zainteresowan

ia zabawką.



Wzrost różnic rozwojowych-8-10 mies.



10-12 mies.-pojawianie się wyższych i bardziej

specyficznych form manipulacji na przedmiotach o bardziej

skomplikowanej strukturze oraz działania manipulacyjne

dotyczące większej ilości przedmiotów.

Rodzina

Żłobek

Dom dziecka

Otwieranie

pudełka

Wysypywanie i

wyjmowanie

drobnych

przedmiotów z

większego

(pudelka,

garnka)

Wyjmowanie i

oglądanie

Wyjmowanie

lub

wysypywanie i

manipulowanie

Ujmowanie

synkretyczne-

prowadzenie

garnka do ust

Wkładanie

sześcianów

jeden w drugi

Wyższy stopień

sprawności

Raczej nie wykonywały tej

czynności, tylko postukiwały lub

brały do ust.



Rozpoznawanie przedmiotów. Szukanie

przedmiotu znikającego z pola widzenia.

Reakcje na zabieranie zabawki.



Badanie reakcji spostrzeżeniowych i wyobrażeniowych

(np. zdolność do zachowania w pamięci obrazu

przedmiotu).

a) Reakcja na zabieranie zabawki



W tej kategorii nie zaobserwowano silnego zróżnicowania

między środowiskami.



6-8 miesiąc-dzieci z domów dziecka na ogół bardziej

bierne.



Także 8-10 miesiąc-brak żywszych reakcji

b) Reakcja na znikanie przedmiotu w kieszeni lub

dłoni

8-10 mies.

Rodzina

Żłobek

Dom dziecka

Irytacja, chęć

odzyskania

przedmiotu,

nawet

podejmowanie

prób

Przewaga bierności, nie zwracanie

uwagi na przedmiot

c) Dosięganie przedmiotu zza poręczy

8-10 mies.

Rodzina

Żłobek

Dom dziecka

Chwytanie

zabawki

Większość nie wykazywała

aktywności

d) Szukanie przedmiotów w pudełku



Sprawdzenie, czy dziecko zachowuje w pamięci obrazy

przedmiotów

Rodzina

Żłobek

Dom dziecka

Skojarzenie

zmiany,

zdziwienie,

(sprawdzanie

na różne

sposoby, czy

coś jest w

pudełku)

Nie skojarzyły,

że zaszła

zmiana



Kontakty społeczne. Naśladowanie prostych

czynności i zabaw.



Koncentracja na reakcjach w 1 r.ż., które kształtują się

pod wpływem kontaktu z dorosłymi.

a) Kompleks ożywienia (uśmiech, ożywienie

motoryczne, dźwięki)



2-4 mies.-pojawił się u 13/15 badanych



Różny stopień i czas trwania.



Ale u dzieci z domów dziecka reakcja słabsza i krótsza.

b) Reakcja na osobę obcą i znaną (matkę, opiekunkę).

4-6 mies.

Reakcja na

osobę obcą

Rodzina

Żłobek

Dom dziecka

pozytywnie

Prawie wszystkie

orientacyjnie

Prawie żadne

lękowo

Prawie żadne

Rodzina

Żłobek

Dom dziecka

Porównanie

kontaktu z

osobą obcą i

znaną

Przy kontakcie

z matką

reakcje

znacznie

żywsze

Nie zauważono różnic w

stopniu nasilenia reakcji.

W 2 półroczu:

Rodzina

Żłobek

Dom dziecka

Rosnąca w wiekiem

nieufność do osób

obcych

Nie tak wyraźna różnica w reakcji na

opiekunki i osoby obce.



Dzieci ze żłobka i domu dziecka-trudniejsze nawiązanie

kontaktu, większa lękliwość, bierność.

c) Wrażliwość na intonację i melodię głosu.

Zmiana tonu z łagodnego i pieszczotliwego na

ostry i surowy.

*odruch orientacyjny-zahamowanie ruchów, mina poważna,

wyczekująca

Rodzina

żłobek

Dom dziecka

Odruch

orientacyjny,

szybko

wygasający;

ponowne

ożywienie

Nie

zauważenie

zmiany tonu

(niedostrzeżo

na zmiana w

zachowaniu)

d) Zasób wyuczonych reakcji i zabaw naśladowczych

-Zabawa w chowanego 8-10 mies.

Rodzina

Żłobek

Dom dziecka

Rozumienie

Odruch

orientacyjny

lub brak

ożywienia

-Naśladowanie prostych ruchów i czynności.

Rodzina

Żłobek

Np. machanie ręką

na pożegnanie,

przesyłanie całusów

2 (9 mies.)

4 (10-12 mies.)

1 (12 mies.)



Znikomy zasób wyuczonych czynności naśladowczych u

dzieci w żłobkach i domach dziecka.



Rozumienie mowy. Gaworzenie

Rodzina

Żłobek

Dom Dziecka

8-10 mies.

Odwracanie głowy

na dźwięk swojego

imienia.

10-12 mies.

2- Rozumienie

swojego imienia.

Zakres

rozumianych

przedmiotów i

czynności

szerszy.

4- Rozumienie

prostych poleceń

„daj”, Ew. „przynieś,

pokaż, wyjmij

łyżeczkę, nie wolno”

brak postępu w

rozumieniu nazw

przedmiotów,

czynności i prostych

poleceń

Gaworzenie

Występujące

wcześniej,

bardziej

urozmaicone

Słabsza aktywność

Najsłabsza

aktywność



Wraz z wiekiem wzrost różnic między środowiskami



Nasuwa się wniosek, że „bardzo ważnym czynnikiem

wpływającym na charakter i przebieg rozwoju motoryki ogólnej

i ruchów lokomocyjnych są warunki życia dzieci, i to zarówno

warunki zewnętrzne (pomieszczenie i „przestrzeń życiowa”),

jak i opieka i wpływ wychowawczy dorosłych”.



Wnioski z badań prowadzonych od 1958 r. przez psychologów

Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie.

1). „Jeśli chodzi o rozwój psychomotoryczny różnice między

poszczególnymi środowiskami są widoczne od ok. 4 miesiąca

życia i wzrastają z wiekiem.

2). Najbardziej zgodne z normami rozwojowymi są reakcje dzieci

wychowywanych w rodzinie. Niewiele różnią się od nich

reakcje dzieci przebywających w ciągu dnia w żłobkach (nadal

pozostają częściowo w środowisku rodzinnym)

3) Odchylenia od normy obserwuje się w reakcjach dzieci z

domów małego dziecka (wzrastają one w 2 półroczu życia).

Dotyczą one głównie wyższych form aktywności psychicznej,

a także motoryki ogólnej i manipulacji. Charakterystyczna jest

dla tych dzieci bierność i skłonność do negatywnych stanów

emocjonalnych.”

Document Outline