Zaparcia są jedną z najczęściej występujących
dolegliwości gastroenterologicznych. Występują w
znacznej części populacji bez względu na region
świata, pomimo niezwykle zróżnicowanego
odżywiania się, różnego stylu życia i poziomu
rozwoju cywilizacyjnego.
Zaparcia są dużym problemem występującym
wśród osób w starszym wieku, który wymaga
rozpoznania przyczyny i rozwiązania

Za prawidłowe uważa się gdy częstość
wypróżnień waha się od 3 stolców na dobę do 3
stolców na tydzień.

Mniej niż 3 wypróżnienia na

tydzień, często utrudnione i związane z
dyskomfortem, określa się jako zaparcia.

Zaparcia

charakteryzują się przede wszystkim małą
częstością wypróżnień, oddawaniem stolca o twardej
konsystencji, nadmierne parcie często powiększenie
obwodu brzucha lub ból lub krwawienie
towarzyszące wypróżnieniom. Po wypróżnieniu
pozostaje uczucie pełności

Zaparcia nie są chorobą

, ale sygnałem

nieprawidłowo przebiegających procesów w
przewodzie pokarmowym ale również w całym w
organizmie. Duża różnorodność przyczyn oraz
chorób, powodujących zaparcia obliguje do
poważnego traktowania tej dolegliwości,
zwłaszcza gdy pojawiają się u osób z dotychczas
prawidłowym rytmem wypróżnień

Rodzaje zaparć
1. Zaparcia przewlekłe, spowodowaną brakiem
błonnika pokarmowego w żywieniu i
niedostateczną aktywnością fizyczną.
2. Zaparcia towarzyszące schorzeniom układu
pokarmowego: rak jelita grubego, kamienie
kałowe czy żółciowe, wrzodziejące zapalenie
jelita grubego, po naświetlaniu promieniami rtg.
3. Zaparcia w przebiegu schorzeń
metabolicznych: niedoczynność przysadki
mózgowej, nadczynności przytarczyc.
4. Zaparcia w schorzeniach układu nerwowego i
mięśni: choroba Parkinsona, stwardnienie
rozsiane, cukrzyca, po urazach kręgosłupa.
5. Zaparcia związane z przyjmowaniem leków.
6. Zaparcia będące następstwem szczeliny odbytu
czy rany okolicy krocza i odbytu

Rola edukacyjna pielęgniarki wobec
pacjentów

:

1. Dobranie zakresu aktywności fizycznej
dostosowanej do wieku i współwystępujących
schorzeń.
2. Podanie zaleceń dotyczących diety zawierającej
błonnik, odpowiednio dobranej ilości płynów (2-3
l/dzień - zagęszczone, z dużą ilością błonnika soki
owocowe i warzywne oraz woda mineralna i
przegotowana. Błonnik ma podstawowe znaczenie w
leczeniu zaparć, ale jest także czynnikiem
zapobiegającym powstawaniu raka okrężnicy i
odbytnicy, gdyż eliminuje zaleganie i szkodliwe
oddziaływanie treści kałowej na ścianę jelita.

3. Spożywanie posiłków regularne i bez pośpiechu.
4. Spożywaniem substancji zwiększające ilość wody w
stolcu np. laktuloza lub olej parafinowy.
5. Uregulowanie czasu wypróżnień.
6. Dostosowanie warunków zewnętrznych
sprzyjających osobom starszym w dokonaniu
wypróżnienia.
7. Ostrożne stosowanie środków przeczyszczających.

Rozpoznanie opiera się przede wszystkim o dokładny
wywiad, ukierunkowany na sposób odżywiania w tym
nawodnienie organizmu, stosowane leki, tryb życia,
aktywność fizyczna, nieregularne wypróżnienia i inne.
Następnie pacjent poddawany jest badaniom
fizykalnym, laboratoryjnym, sonograficznym jamy
brzusznej, rektosigmoidoskopia, koloskopia lub
badanie kontrastowe jelita grubego.
W przypadku stwierdzenia odchyleń od normy w
ramach diagnostyki podstawowej podejmowane jest
leczenie przyczynowe

Choroba hemoroidalna występuje równie

często u mężczyzn jak i u kobiet zwłaszcza w
starszym wieku.
U kobiet może pojawić się w okresie ciąży
szczególnie w III trymestrze. Przyczyna tego
schorzenia nie jest do końca poznana. Istotne ryzyko
przypisywane jest nieprawidłowej diecie o zbyt małej
zawartości błonnika, często występującym zaparciom
oraz parciu na stolec.

Powstaniu schorzenia sprzyja

siedzący tryb życia,

zbyt gorące kąpiele, otyłość, podnoszenie ciężkich
przedmiotów, ciężka biegunka, palenie tytoniu,
kaszel, uprawianie niektórych sportów jak jazda
konna czy kolarstwo.

W wyjaśnieniu powstawania choroby
hemoroidalnej biorą udział czynniki mechaniczne i
hemodynamiczne.

Stopnie zaawansowania choroby
hemoroidalnej.

Wyróżnia się cztery stopnie rozwoju

schorzenia.

1. Hemoroidy ukazują się jako proste
uwypuklenia powyżej kresy grzebieniowej.
Występuje krwawienie.

2.Hemoroidy wypadają poniżej kresy
grzebieniowej głównie podczas defekacji
lecz cofają się samoczynnie.

3.Wypadniecie hemoroidów podczas wzrostu
ciśnienia śródbrzusznego wymaga ręcznego
odprowadzenia.

4.Występujących hemoroidów nie można
odprowadzić, są one stale na zewnątrz
odbytu. Może występować ich zakrzepica z
towarzyszącym bólem i krwawieniem.

Objawy kliniczne

1.Krwawienie i wypadanie. W pierwszym i
drugim stopniu zaawansowania hemoroidy
krwawią przy ruchach jelit, krew jest
żywoczerwona. U starszych pacjentów
częściej obserwowane jest wypadanie
hemoroidów.

2.Poczucie dyskomfortu, ból, wydzielina,
świąd, podrażnienie i bolesność z powodu
wypadnięcia hemoroidów.

Pacjenci najczęściej zgłaszają się do lekarza z powodu
ostrego krwawienia lub wypadnięcia obszaru ze zmianą
hemoroidalną lub ostrej zakrzepicy hemoroidów
zewnętrznych lub wewnętrznych.
Ostry atak choroby charakteryzuje się poszerzeniem
żył, zapaleniem i owrzodzeniem śluzówki, obrzękiem
oraz bólem.

Udział pielęgniarki w leczeniu pacjentów z chorobą

hemoroidalną

.

Istnieje wiele metod leczenia pacjentów z chorobą
hemoroidalną. Potrzeba leczenia powinna wypływać od
pacjenta i zmierzać do zmniejszenia dolegliwości oraz
korekcji zaburzonej struktury anatomicznej.

1.

Udzielenie pacjentowi wskazówek dotyczących zmiany

stylu życia celem eliminacji czynników ryzyka podlegających
modyfikacji.

2.Stosowanie leczenia farmakologicznego- substancje
flebotropowe
( oczyszczona zmikronizowana frakcja flawonoidów).

3.Niechirurgiczne metody leczenia ( metody fiksacji-
wstrzykiwanie substancji sklerotyzujących, zakładanie
podwiązek gumowych, fotokoagulacja podczerwienią,
krioterapia

,

elektrokoagulacja, diatermia

dwubiegunowa,

terapia laserowa.

4.Chirurgiczne metody leczenia- hemoroidektomia.
Operacyjne rozszerzenie odbytu w celu zmniejszenia
ciśnienia

DIAGNOZA PIELĘGNIARSKA PACJENTA W
PODESZŁYM WIEKU ZE SCHORZENIAMI UKŁADU
POKARMOWEGO

1. Zebranie wywiadu ogólnego oraz ukierunkowanego na dane schorzenie, zgodnie z przyjętym

schematem dokumentacji pielęgniarskiej.

2. Ocena stanu ogólnego chorego na podstawie dokonanych pomiarów parametrów życiowych,

objawów świadczących o nieprawidłowym funkcjonowaniu poszczególnych układów ze
szczególnym uwzględnieniem układu pokarmowego.

3. Ocena stanu nawodnienia i odżywienia (BMI- body mass index, WHR, karta bilansu

wodnego i inne).

4. Ocena stanu higienicznego oraz aktualnego zabezpieczenia pacjenta w niezbędne środki

higieniczne.

5. Zakwalifikowanie pacjenta do właściwej Kategorii Opieki Pielęgniarskiej (KOP).

6.Dokonanie oceny istniejących już odleżyn ( np.5-
stopniowa skala Torrance`a).

7.Ocena wydolności funkcjonalnej za pomocą
standaryzowanych skal badawczych oraz stanu
emocjonalnego (skala ADL, IADL, skala samoobsługi,
skala Barthla, GDS, badania psychologiczne i inne).

8.Określenie deficytu w zaspokajaniu potrzeb bio-psycho-
społecznych.
9.Określenie deficytu samoopieki i samopielęgnacji.

10.Zdefiniowanie subiektywnych problemów zgłaszanych
przez pacjenta, obiektywnie spostrzeganych przez
pielęgniarkę oraz potencjalnie grożących powikłań
wynikających z unieruchomienia lub ciężkiego stanu
pacjenta.

11.Ocena udziału rodziny w opiece nad pacjentem,
zaplanowanie działań wychowawczych, edukacyjnych,
promujących zdrowie i rehabilitacyjnych.

Działania opiekuńcze pielęgniarki.

Zadania opiekuńcze są domeną samodzielnej pracy
pielęgniarki

. Celem podejmowanych działań

opiekuńczych jest przywrócenie maksymalnego
stopnia sprawności i samodzielności i niezależności
pacjenta poprzez pomoc, asystowanie,
motywowanie do samoopieki w zależności od stanu
pacjenta.

Specyfika pielęgnowania starszych pacjentów
wymaga dość często zastąpienia pacjenta w
podejmowaniu zadań samoopieki, ze względu na
wiek oraz często występującą wielochorobowość i
niedołęstwo starcze. W związku z tym często
stosowanym modelem pielęgnowania jest system
kompensacyjny lub częściowo-kompensacyjny D.
Orem lub teoria potrzeb V. Henderson.

Szczegółowe czynności wykonywane przez
pielęgniarkę

1. Zabiegi higieniczne- toaleta całego ciała, ze szczególnym
uwzględnieniem miejsc narażonych na powstanie
patologicznych zmian skórnych.
2. Systematyczne wykonywane zabiegów p/odleżynowych z
zastosowaniem dostępnych środków pielęgnacyjnych ( kremy,
maści, specjalistyczne środki ochrony miejsc narażonych na
odleżyny, materace p/odleżynowe zmiennociśnieniowe i inne
udogodnienia).
3. Zapewnienie warunków do zaspokojenia potrzeby
wydalania u pacjentów szczególnie leżących i w ciężkim
stanie ( stosowanie odpowiednich środków higienicznych).
4. Zapewnienie warunków do zaspokojenia potrzeby
odżywiania i nawodnienia ( pomoc lub kontrola podaży
posiłków i płynów).

5.

Włączanie do samoopieki i współpracy. Dbanie o

zapewnienie wygody, odpoczynku i snu oraz właściwego
ułożenia pacjenta.
6.Utrzymanie prawidłowej temperatury ciała pacjenta
dostępnymi środkami pielęgnacyjnymi.
7.Dbanie o dobre samopoczucie pacjenta poprzez udzielanie
wsparcia psychicznego, aktywne słuchanie, rozmowę,
obecność przy pacjencie, umożliwienie kontaktu z bliskimi
osobami, informowanie pacjenta o każdej wykonywanej
czynności

.

8

.

Zapobieganie powikłaniom wynikających z

unieruchomienia pacjenta ( odleżyny, opadowe
zapalenie płuc, zakrzepowe zapalenie żył, przykurcze
mięśniowe i inne).
9. Udział w usprawnianiu pacjentów.