Zaparcia są jedną z najczęściej występujących 
dolegliwości gastroenterologicznych. Występują w 
znacznej części populacji bez względu  na region 
świata, pomimo niezwykle zróżnicowanego 
odżywiania się,  różnego stylu  życia i  poziomu 
rozwoju cywilizacyjnego. 
Zaparcia są dużym problemem występującym 
wśród osób w starszym wieku, który wymaga 
rozpoznania przyczyny i rozwiązania

Za prawidłowe uważa się gdy częstość 
wypróżnień waha się od 3 stolców na dobę do 3 
stolców na tydzień. 

Mniej niż 3 wypróżnienia na 

tydzień, często utrudnione i związane z 
dyskomfortem, określa się jako zaparcia.

  Zaparcia 

charakteryzują się przede wszystkim małą 
częstością wypróżnień, oddawaniem stolca o twardej 
konsystencji, nadmierne parcie często powiększenie 
obwodu brzucha lub ból lub krwawienie 
towarzyszące wypróżnieniom. Po wypróżnieniu 
pozostaje uczucie pełności

 

 

Zaparcia nie są chorobą

, ale sygnałem 

nieprawidłowo przebiegających  procesów w 
przewodzie pokarmowym ale również w całym  w 
organizmie. Duża  różnorodność przyczyn  oraz 
chorób, powodujących  zaparcia obliguje do 
poważnego traktowania tej dolegliwości, 
zwłaszcza gdy pojawiają się u osób z dotychczas 
prawidłowym rytmem wypróżnień

 

 

Rodzaje zaparć
1. Zaparcia przewlekłe, spowodowaną brakiem 
błonnika pokarmowego w żywieniu i 
niedostateczną aktywnością fizyczną.
2.  Zaparcia towarzyszące schorzeniom układu 
pokarmowego: rak jelita grubego, kamienie 
kałowe czy żółciowe,  wrzodziejące zapalenie 
jelita grubego, po naświetlaniu promieniami rtg.
3.  Zaparcia w przebiegu  schorzeń 
metabolicznych: niedoczynność przysadki 
mózgowej, nadczynności przytarczyc.
4.  Zaparcia w schorzeniach układu nerwowego i 
mięśni: choroba Parkinsona,  stwardnienie 
rozsiane, cukrzyca, po urazach kręgosłupa.
5. Zaparcia związane z przyjmowaniem leków.  
6. Zaparcia będące następstwem szczeliny odbytu 
czy rany okolicy krocza i odbytu

 

 

             Rola edukacyjna pielęgniarki wobec 
pacjentów

:

1. Dobranie zakresu  aktywności fizycznej 
dostosowanej do wieku i współwystępujących 
schorzeń.
2. Podanie zaleceń dotyczących diety zawierającej 
błonnik, odpowiednio dobranej ilości płynów   (2-3 
l/dzień - zagęszczone, z dużą ilością błonnika soki 
owocowe i warzywne oraz woda mineralna i 
przegotowana.  Błonnik ma podstawowe znaczenie w 
leczeniu zaparć, ale jest także czynnikiem 
zapobiegającym powstawaniu raka okrężnicy i 
odbytnicy, gdyż eliminuje zaleganie i szkodliwe 
oddziaływanie treści kałowej na ścianę jelita.

3. Spożywanie posiłków regularne i bez pośpiechu.
4. Spożywaniem substancji zwiększające ilość wody w 
stolcu np. laktuloza lub olej parafinowy.
5. Uregulowanie czasu wypróżnień.
6. Dostosowanie warunków zewnętrznych 
sprzyjających osobom starszym w dokonaniu 
wypróżnienia.
7. Ostrożne stosowanie środków przeczyszczających.

 

 

Rozpoznanie opiera się przede wszystkim o dokładny 
wywiad, ukierunkowany na sposób odżywiania w tym 
nawodnienie organizmu, stosowane leki, tryb życia, 
aktywność fizyczna, nieregularne wypróżnienia i inne.
Następnie pacjent poddawany jest badaniom 
fizykalnym, laboratoryjnym, sonograficznym jamy 
brzusznej, rektosigmoidoskopia,  koloskopia lub 
badanie kontrastowe jelita grubego.
W przypadku stwierdzenia odchyleń od normy w 
ramach diagnostyki podstawowej podejmowane jest  
leczenie przyczynowe

 

 

Choroba hemoroidalna występuje równie 

często u mężczyzn jak i u kobiet zwłaszcza w 
starszym wieku. 
U kobiet może pojawić się w okresie ciąży 
szczególnie w III trymestrze. Przyczyna tego 
schorzenia nie jest do końca poznana. Istotne ryzyko  
przypisywane jest nieprawidłowej diecie o zbyt małej 
zawartości błonnika, często występującym zaparciom 
oraz parciu na stolec. 

Powstaniu schorzenia sprzyja

 siedzący tryb życia, 

zbyt gorące kąpiele, otyłość, podnoszenie ciężkich 
przedmiotów, ciężka biegunka, palenie tytoniu, 
kaszel, uprawianie niektórych sportów jak jazda 
konna czy kolarstwo.

W wyjaśnieniu powstawania choroby 
hemoroidalnej biorą  udział czynniki mechaniczne i 
hemodynamiczne.

 

 

Stopnie zaawansowania choroby 
hemoroidalnej.

Wyróżnia się cztery stopnie rozwoju 

schorzenia.

1. Hemoroidy ukazują się jako proste 
uwypuklenia powyżej kresy grzebieniowej. 
Występuje krwawienie.

2.Hemoroidy wypadają poniżej kresy 
grzebieniowej głównie podczas defekacji 
lecz cofają się samoczynnie.

3.Wypadniecie hemoroidów podczas wzrostu 
ciśnienia śródbrzusznego wymaga ręcznego 
odprowadzenia.

4.Występujących hemoroidów nie można 
odprowadzić, są one stale na zewnątrz 
odbytu. Może występować ich zakrzepica z 
towarzyszącym bólem i krwawieniem.

 

 

Objawy kliniczne

1.Krwawienie i wypadanie. W pierwszym i 
drugim stopniu zaawansowania hemoroidy 
krwawią przy ruchach jelit, krew jest 
żywoczerwona. U starszych pacjentów 
częściej obserwowane jest wypadanie 
hemoroidów. 

2.Poczucie dyskomfortu, ból, wydzielina, 
świąd, podrażnienie i bolesność z powodu 
wypadnięcia hemoroidów.

Pacjenci najczęściej zgłaszają się do lekarza z powodu 
ostrego krwawienia lub wypadnięcia obszaru ze zmianą 
hemoroidalną lub ostrej zakrzepicy hemoroidów 
zewnętrznych lub wewnętrznych. 
Ostry atak choroby charakteryzuje się poszerzeniem 
żył, zapaleniem i owrzodzeniem śluzówki, obrzękiem 
oraz bólem. 

 

 

Udział pielęgniarki w leczeniu pacjentów z chorobą 

hemoroidalną

.

Istnieje wiele metod leczenia pacjentów z chorobą 
hemoroidalną. Potrzeba leczenia powinna wypływać od 
pacjenta i zmierzać  do zmniejszenia dolegliwości oraz 
korekcji zaburzonej struktury anatomicznej.

1.

Udzielenie pacjentowi wskazówek dotyczących zmiany  

stylu życia celem eliminacji czynników ryzyka podlegających 
modyfikacji.

2.Stosowanie leczenia farmakologicznego- substancje 
flebotropowe
( oczyszczona zmikronizowana frakcja flawonoidów).

3.Niechirurgiczne metody leczenia ( metody fiksacji- 
wstrzykiwanie substancji sklerotyzujących, zakładanie 
podwiązek gumowych, fotokoagulacja podczerwienią, 
krioterapia

, 

elektrokoagulacja, diatermia

 

dwubiegunowa, 

terapia laserowa. 

4.Chirurgiczne metody leczenia- hemoroidektomia. 
Operacyjne rozszerzenie odbytu w celu zmniejszenia  
ciśnienia

 

 

DIAGNOZA PIELĘGNIARSKA  PACJENTA W 
PODESZŁYM WIEKU ZE SCHORZENIAMI UKŁADU 
POKARMOWEGO

1.  Zebranie wywiadu ogólnego oraz ukierunkowanego na dane schorzenie, zgodnie z przyjętym

schematem dokumentacji pielęgniarskiej.

2.  Ocena  stanu ogólnego chorego na podstawie dokonanych  pomiarów parametrów życiowych,

objawów świadczących o nieprawidłowym funkcjonowaniu poszczególnych układów ze
szczególnym uwzględnieniem  układu  pokarmowego.

3.  Ocena stanu nawodnienia i odżywienia (BMI- body mass index, WHR, karta bilansu

wodnego i inne).

4.  Ocena stanu higienicznego oraz aktualnego zabezpieczenia pacjenta w niezbędne środki

higieniczne.

5.  Zakwalifikowanie  pacjenta do właściwej Kategorii Opieki Pielęgniarskiej (KOP).

 

 

6.Dokonanie oceny istniejących już odleżyn ( np.5- 
stopniowa skala Torrance`a).

7.Ocena wydolności funkcjonalnej za pomocą 
standaryzowanych skal badawczych oraz stanu 
emocjonalnego  (skala ADL, IADL, skala samoobsługi, 
skala Barthla, GDS, badania psychologiczne i inne).

8.Określenie  deficytu w zaspokajaniu potrzeb bio-psycho-
społecznych.
9.Określenie deficytu samoopieki i samopielęgnacji.

10.Zdefiniowanie  subiektywnych problemów zgłaszanych 
przez pacjenta, obiektywnie spostrzeganych przez 
pielęgniarkę oraz potencjalnie grożących powikłań 
wynikających z unieruchomienia lub ciężkiego stanu 
pacjenta.

11.Ocena udziału rodziny w opiece nad pacjentem, 
zaplanowanie działań wychowawczych, edukacyjnych, 
promujących zdrowie i rehabilitacyjnych.

 

 

Działania opiekuńcze pielęgniarki.

Zadania opiekuńcze są domeną samodzielnej pracy 
pielęgniarki

. Celem podejmowanych działań 

opiekuńczych jest przywrócenie maksymalnego 
stopnia sprawności i samodzielności i niezależności 
pacjenta poprzez pomoc, asystowanie, 
motywowanie do samoopieki w zależności od stanu 
pacjenta. 

Specyfika  pielęgnowania starszych pacjentów  
wymaga dość często  zastąpienia  pacjenta w 
podejmowaniu zadań samoopieki, ze względu na 
wiek oraz często występującą wielochorobowość i 
niedołęstwo starcze. W związku z tym często 
stosowanym modelem pielęgnowania jest system 
kompensacyjny lub częściowo-kompensacyjny D. 
Orem lub teoria potrzeb V. Henderson. 

 

 

Szczegółowe czynności wykonywane przez 
pielęgniarkę 

1. Zabiegi higieniczne- toaleta całego ciała, ze szczególnym 
uwzględnieniem miejsc narażonych na powstanie 
patologicznych zmian skórnych.
2. Systematyczne wykonywane zabiegów p/odleżynowych z 
zastosowaniem dostępnych środków pielęgnacyjnych ( kremy, 
maści, specjalistyczne środki ochrony miejsc narażonych na 
odleżyny, materace p/odleżynowe zmiennociśnieniowe i inne 
udogodnienia).
3. Zapewnienie warunków do zaspokojenia potrzeby 
wydalania u pacjentów szczególnie leżących i w ciężkim 
stanie ( stosowanie odpowiednich środków higienicznych).
4. Zapewnienie warunków do zaspokojenia potrzeby 
odżywiania i nawodnienia ( pomoc lub kontrola podaży 
posiłków i płynów).

5. 

Włączanie do samoopieki i współpracy. Dbanie o 

zapewnienie wygody, odpoczynku i snu oraz właściwego 
ułożenia pacjenta.
6.Utrzymanie prawidłowej temperatury ciała pacjenta 
dostępnymi środkami pielęgnacyjnymi.
7.Dbanie o dobre samopoczucie  pacjenta poprzez udzielanie 
wsparcia psychicznego, aktywne słuchanie, rozmowę, 
obecność przy pacjencie, umożliwienie kontaktu z bliskimi 
osobami, informowanie pacjenta o każdej wykonywanej 
czynności

.

 

 

8

. 

Zapobieganie powikłaniom wynikających z 

unieruchomienia pacjenta ( odleżyny, opadowe 
zapalenie płuc, zakrzepowe zapalenie żył, przykurcze 
mięśniowe i inne).
9. Udział w usprawnianiu pacjentów.