BUDOWNICTWO   OGÓLNE I MATERIAŁY BUDOWLANE

 

projekt 

13

 

MURY

 wymagania konstrukcyjne

wg PN-B-03002:1999

Konstrukcje murowe niezbrojone – Projektowanie i 

obliczanie

 

WYMAGANIA KONSTRUKCYJNE DLA MURÓW

MATERIAŁY MUROWE

Elementy murowe powinny być 

odpowiednie do:



  rodzaju muru, 



  ułożenia elementów murowych w 

murze i 



  wymagań dotyczących trwałości.

 

Zaprawa, beton wypełniający i 

zbrojenie powinny być odpowiednie do 



  rodzaju elementów murowych i 



  wymagań trwałości.

WYMAGANIA KONSTRUKCYJNE DLA MURÓW

WIĄZANIE ELEMENTÓW MUROWYCH

Elementy murowe powinny być ułożone w 

murze na zaprawie zgodnie ze sprawdzoną 

praktyką.

Elementy murowe należy wiązać w 

kolejnych warstwach tak, aby ściana 

zachowywała się jako jeden element 

konstrukcyjny.

W celu zapewnienia należytego wiązania 

elementy murowe powinny nachodzić na 

siebie na długość

 

≥0,4

 

wysokości elementu

 lub 

≥40 mm

. 

WYMAGANIA KONSTRUKCYJNE DLA MURÓW

Minimalna odległość między spoinami 

pionowymi

 

Zaleca się, aby w narożach lub w 

połączeniach ścian przewiązanie elementów 

było większe lub równe grubości elementu i 

aby stosować przycięte elementy, w celu 

uzyskania wymaganego przewiązania.

WYMAGANIA KONSTRUKCYJNE DLA MURÓW

GRUBOŚĆ SPOIN WSPORNYCH

 

(poziomych) i poprzecznych powinna 
wynosić przy użyciu 



  zapraw zwykłych i lekkich -   

8 ÷

 

15 

mm

.



  zapraw do spoin cienkich  -   

1 ÷

 

3 

mm

.

Zaleca się aby spoiny wsporne były 
poziome. 
Spoiny poprzeczne uważa się za 
wypełnione, jeżeli zaprawa sięga  na co 
najmniej 0,4 długości spoiny. 

ZAPEWNIENIE TRWAŁOŚCI KONSTRUKCJI 

MUROWYCH

Konstrukcje murowe należy tak projektować, 

aby przez cały użytkowania odpowiadały 
przeznaczeniu.

Przy określaniu trwałości konstrukcji 

murowych należy uwzględnić 



warunki środowiska, na które 

konstrukcja  będzie narażona, oraz  



sposób jej zabezpieczenia przed 

działaniem 

niekorzystnych czynników.

ZAPEWNIENIE TRWAŁOŚCI KONSTRUKCJI 

MUROWYCH

KLASY ŚRODOWISKA    

Warunki 

środowiskowe dzieli się na 

5 KLAS

:

KLASA 1:

 

ŚRODOWISKO SUCHE

 - wnętrza 

budynków mieszkalnych i biurowych, a 
także nie podlegające zawilgoceniu 
wewnętrzne  warstwy ścian szczelinowych;

UWAGA:

Klasa 1 obowiązuje tylko wówczas, 

gdy 

mur lub jego komponenty nie 

są 

narażone w trakcie budowy 

przez dłuższy 

czas na niekorzystne 

warunki 

środowiskowe;

ZAPEWNIENIE TRWAŁOŚCI KONSTRUKCJI 

MUROWYCH

KLASA 2

: 

ŚRODOWISKO

 

WILGOTNE WEWNĄTRZ POMIESZCZEŃ

, 

(pralnie) lub 

ŚRODOWISKO ZEWNĘTRZNE

, w którym 

element nie jest wystawiony na działanie 
mrozu, łącznie z elementami znajdującymi 
się w 

nieagresywnym gruncie lub 

wodzie;

KLASA 3

: 

ŚRODOWISKO 

WILGOTNE Z WYSTĘPUJĄCYM MROZEM

;

ZAPEWNIENIE TRWAŁOŚCI KONSTRUKCJI 

MUROWYCH

KLASA 4

: 

ŚRODOWISKO WODY MORSKIEJ

 

- elementy całkowicie lub częściowo 
pogrążone w wodzie morskiej, w strefie 
bryzgów wodnych lub w powietrzu 
nasyconym solą;

KLASA 5

: 

ŚRODOWISKO AGRESYWNE CHEMICZNIE

 

(gazowe, płynne lub stałe).

DOBÓR MATERIAŁÓW MUROWYCH

W zależności od warunków środowiskowych, 

materiały do wykonania muru powinny być dobrane 
z uwzględnieniem stopnia narażenia na 
zawilgocenie.

Mury narażone na stałe zawilgocenie (np. ściany 

wolno stojące, mury oporowe, ściany znajdujące się 
poniżej poziomu gruntu) powinny być odporne na:

- cykliczne zamrażanie i rozmrażanie,
- działanie siarczanów i chlorków.

Elementy 

murowe i zaprawy 

należy 

przyjmować uwzględniając:

   warunki środowiskowe i 
   zaszeregowanie do odpowiedniej grupy

Podział elementów murowych na 

GRUPY

Rodzaj
materia

łu

GRUPY ELEMENTÓW MUROWYCH

1

2

3

Ceramik

a

cegły 
budowlane

, 
modularne 

i 
klinkierow

e 

(% 

otworów   

≤ 25)

cegły kratówki, 
inne cegły 

(% otworów 

25÷55)

pustaki 

modularne i 
pofryzowane 

(% otworów 

25÷55)

cegły dziurawki, 

pustaki 
poziomo drążone 

oraz 
pustaki modularne i 
poryzowane

(% otworów > 55 %)

Silikaty

cegły, 

bloki

(% 

otworó

w ≤ 

25)

cegły, bloki, 

pustaki, 

elementy 

(% otworów 

25÷55)

bloki, pustaki, 

elementy

(% otworów > 55)

Beton

(zwykły, 

lekki 
kruszywow

y)

bloczki

pustaki 

1)

Beton

 

komórkow

y

autoklawi-

zowany

bloczki

1) Pustaki, w których % otworów jest większy niż 55% zalicza się do grupy 

3.

ZASTOSOWANIE GRUPY ELEMENTÓW 

MUROWYCH 

W ZALEŻNOŚCI OD KLASY ŚRODOWISKA

ELEMENTY 
MUROWE

KLASA ŚRODOWISKA

1

2

3

4

5

Ceramiczne

1,2,3 1,2,

3

1,2,3 

2)

1,2,3 

2)

1,2,3 

2)

Silikatowe

1,2

1,2 

1)

1,2 

2)

- 

3)

- 

3)

Z betonu zwykłego 
i 
kruszywowego 
lekkiego

1,2

1,2 

1)

1,2 

1)

1,2 

2)

1,2 

2)

Z 
autoklawizowaneg
o 

betonu 
komórkowego

1

1 

2)

- 

3)

- 

3)

- 

3)

1)  Przy należytym zabezpieczeniu przed zawilgoceniem.
2)  Elementy licowe - odpowiednio do deklaracji producenta 

      dotyczącej przydatności elementu w określonych warunkach

      środowiskowych lub elementy zwykłe - przy należytym 

      zabezpieczeniu przed zawilgoceniem.
3)  Nie stosuje się

.

DOBÓR ZAPRAW Z UWAGI NA TRWAŁOŚĆ

KLASA 

ZAPRAWY

KLASA ŚRODOWISKA

1

2

3

4

5

    1,0

+

-

-

-

-

    2,0

+

+

-

-

-

   ≥ 5,0

+

+

+ + 

1)

+ 

1)

1)

 Odpowiednio do deklaracji producenta

Mur w ścianie piwnicznej zabezpieczony w sposób należyty 
przed 
przenikaniem wody uważać można za znajdujący się w 
środowisku klasy 2.

WYMAGANIA OGÓLNE DOTYCZĄCE 

ŚCIAN

MINIMALNA GRUBOŚĆ ŚCIAN

 

konstrukcyjnych z muru o 

wytrzymałości charakterystycznej



  f

k

 ≥5 MPa  wynosi  100 mm, 



  f

k

 < 5 MPa  wynosi  150 mm.

POŁĄCZENIE ŚCIAN WZAJEMNIE PROSTOPADŁYCH LUB 

UKOŚNYCH

Ściany WZAJEMNIE PROSTOPADŁE LUB UKOŚNE 

łączy się w sposób zapewniający przekazanie 

z jednej ściany na drugą obciążeń pionowych i 

poziomych. 

Połączenie takie uzyskać można:



 przez wiązanie elementów murowych w 

murze,



 przez łączniki metalowe lub zbrojenie

    przechodzące  w każdą ze ścian, w sposób

    zapewniający połączenie równoważne 

połączeniu

    przez wiązanie elementów w murze.

Wzajemnie prostopadłe lub ukośne ściany 

konstrukcyjne powinny być wznoszone 

jednocześnie.

 

WIEŃCE   ŻELBETOWE

W budynkach ze ścianami murowymi 

o dwóch lub większej liczbie 
kondygnacji 

NALEŻY STOSOWAĆ 

WIEŃCE ŻELBETOWE

, łączące w 

poziomie stropu wszystkie ściany 
konstrukcyjne w budynku.

WIEŃCE ŻELBETOWE

Zbrojenie podłużne wieńców

 powinno być 

przenieść siłą rozciągającą 

F

i

 wynoszącą

F

i

  ≥  l

i

 × 10 kN/m ≥ 90 

kN

l

i

 

-

odległość usytuowanych poprzecznie  

 

ścian usztywniających, 

m

.

WIEŃCE ŻELBETOWE

Zbrojenie podłużne wieńców wykonywać 

należy ze stali 

klas

 od 

A-0

 do 

A-III

 

(w 

PN-B-

03264:1999)

 

, a potrzebny przekrój zbrojenia 

wyznacza się dla charakterystycznej 
granicy plastyczności stali 

f

yk

. 

Zbrojenie powinno być ciągłe lub tak 

zakotwione, aby w każdym przekroju 
było zdolne do przeniesienia wymaganej 
siły 

F

i

.

WIEŃCE ŻELBETOWE

Zbrojenie zaprojektowane ze względu na 

inne wymagania można uważać za część 
zbrojenia wieńców. 

Pole przekroju betonu

 wieńca 

powinno

być 

≥    

0,025 m

2  

. 

Jeżeli ściana jest podporą skrajną stropu, 

w wieńcu żelbetowym kotwi się, 

wymagane 

zgodnie z PN-B-03264:1999,

 zbrojenie podporowe 

stropów żelbetowych i sprężonych.

WYMAGANIA KONSTRUKCYJNE DLA MURÓW

POŁĄCZENIE ŚCIAN ZE STROPAMI ZA 

POMOCĄ ŁĄCZNIKÓW

Stropy i dachy 

na belkach drewnianych

 lub 

stalowych należy łączyć ze ścianami 
murowymi za pomocą łączników stalowych.

Odległość pomiędzy łącznikami stalowymi 

powinna być 

≤ 2,0 m

. 

Łączniki stalowe powinny być zdolne do 
przeniesienia siły rozciągającej 

≥ 40 kN

, 

i powinny być połączone ze ścianą murową 
tak, 
aby mogły przenieść taką siłę.

WYMAGANIA KONSTRUKCYJNE DLA MURÓW

PRZERWY DYLATACYJNE

Budynek ze ścianami murowymi 

należy 

dzielić przerwami dylatacyjnymi

, 

przechodzącymi przez całą konstrukcję od 
wierzchu fundamentów do dachu. 

Jeżeli z uwagi na warunki gruntowe zachodzi 

potrzeba stosowania przerw dylatacyjnych, 
to należy je prowadzić również przez 
fundament.

Odległości między dylatacjami

 należy 

wyznaczać na podstawie analizy konstrukcji 
poddanej różnicy temperatur.

WYMAGANIA KONSTRUKCYJNE DLA 

MURÓW

Analizy konstrukcji

, z uwagi na 

odkształcenia termiczne 

można nie 

przeprowadzać

, jeżeli odległości 

między dylatacjami murów 
ceramicznych są  

≤ 50 m

 – na zaprawie cementowej i 

≤ 60 m

 – na zaprawie cementowo-

wapiennej  

oraz dla innych elementów murowych 

odpowiednio  co 

25 m

 i 

40 m

WYMAGANIA KONSTRUKCYJNE DLA MURÓW

DYLATACJE c.d. 

Podane odległości między przerwami 

dylatacyjnymi, w, dotyczą budynków z 
oddzieloną konstrukcją dachową i 
ocieplonym stropem nad najwyższą 
kondygnacją.

 

Można je uważać za miarodajne również 

dla budynków ze stropodachami 
wentylowanymi, w których temperatura 
konstrukcji stropu jest zbliżona do 
temperatury ocieplonego stropu 
przekrytego dachem. 

WYMAGANIA KONSTRUKCYJNE DLA MURÓW

DYLATACJE c.d. 

Odległości

 między przerwami dylatacyjnymi 

warstwy wewnętrznej ściany szczelinowej 

można przyjmować o 20% większe niż 

podane.

Nieocieploną

 konstrukcję dachu należy 

oddzielić od ścian konstrukcyjnych budynku 

w sposób umożliwiający odkształcenia 

termiczne konstrukcji.

Ściany kolankowe

 należy dylatować co 20 m.

Przerwy

 

dylatacyjne powinny mieć 

szerokość nie mniejszą niż 

20 mm

 i być 

wypełnione kitem trwale plastycznym.

ŚCIANY SZCZELINOWE

Warstwa wewnętrzna ściany 

szczelinowej jest ścianą konstrukcyjną, 
w związku z czym stosuje się do niej 
wymagania jak dla ścian 
konstrukcyjnych.

Warstwa zewnętrzna powinna mieć 

grubość nie mniejszą niż 70 mm, być 
trwale połączona z warstwą 
wewnętrzną, i podzieloną przerwami 
dylatacyjnymi.

ŚCIANY SZCZELINOWE

Należy przewidzieć możliwość 

odprowadzenia na zewnątrz wody

, 

która 

przeniknęła przez warstwę zewnętrzną muru

. 

W tym celu u spodu warstwy zewnętrznej, 
w miejscu jej podparcia, zaleca się 
wykonać fartuch z papy bitumicznej lub 
podobnego materiału wodochronnego, na 
podkładzie z zaprawy cementowej, a w 
warstwie zewnętrznej pozostawić otwory 
osiatkowane lub osłonięte kratką, którymi 
woda może spływać z fartucha na 
zewnątrz.

ŚCIANY SZCZELINOWE c.d.

1 - fartuch z papy bitumicznej,
2 - podkład z zaprawy 

cementowej, 

3 - otwór w warstwie zewnętrznej.

Spód szczeliny oddzielającej 
warstwę zewnętrzną od 

wewnętrznej

Powinien znajdować się nie 

niżej niż

300 mm nad terenem.

Od tego miejsca należy 

prowadzić

szczelinę w sposób 

nieprzerwany, 

aż pod dach.

Warstwy ściany łączy się 

kotwami. 

Liczba kotew ≥4szt./m

2 

ściany i 

dodatkowo 3szt./m przy 

krawędzi.

Liczbę tę można wyznaczyć z 
wytrzymałości kotwy i parcia 

wiatru

.

Kotwy wykonuje się ze stali
nierdzewnej, ocynkowanej, 
galwanizowanej lub mającej 

inne

zabezpieczenie antykorozyjne.

ŚCIANY SZCZELINOWE c.d.

PRZERWY DYLATACYJNE WARSTWY ZEWNĘTRZNEJ

Zaleca się, aby odległość przerw dylatacyjnych w warstwie 

zewnętrznej była

≤  8 m -   kiedy warstwa wykonana jest z cegły silikatowej 

     lub betonowej;

≤ 12 m - kiedy warstwa wykonana jest z cegły ceramicznej.

Z uwagi na koncentrację naprężeń termicznych w narożach 

ścian, przerwy dylatacyjne zaleca się umieszczać w pobliżu 
tych miejsc.

Jeżeli budynek jest wyższy niż 12,0 m, warstwę 

zewnętrzną należy dzielić przerwą dylatacyjną na dwie lub 
więcej części o wysokości nie większej niż 9,0 m każda.

ŚCIANY Z PRZEWODAMI

Ściany z przewodami dymowymi, 

spalinowymi i wentylacyjnymi powinny 
spełniać wymagania techniczne podane w 
PN-89/B-10425, co pozwala na 
nieuwzględnienie ich w obliczeniach oraz 
gwarantuje prawidłowe ich 
funkcjonowanie.

W przypadku stosowania przewodów 

podłączających paleniska o wydajności 
powyżej 45 kW/h lub przewody zbiorcze, 
należy je uwzględniać w obliczeniach i 
odpowiednio konstruować. 

ŚCIANY Z PRZEWODAMI

Przewody dymowe

, 

spalinowe i wentylacyjne

 

powinny być wykonywane z cegły ceramicznej 
pełnej klasy 15 lub 10. Dopuszcza się 
stosowanie 

cegły silikatowej klasy 15

, jedynie 

do wykonywania przewodów wentylacyjnych.

Ściany z przewodami można wykonywać z 

innych elementów murowych, które spełniają 
odpowiednie wymagania określone w Polskich 
Normach.

Ściany z przewodami należy wykonywać na 

zaprawach 

zwykłych wapienno - cementowych

 

lub 

cementowych

, których właściwości 

określają odpowiednie Polskie Normy.