FIZJOTERAPIA W CHIRURGII

NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Cz.

4

REHABILITACJA PO OPERACJACH NA

JAMIE BRZUSZNEJ

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Etapy rehabilitacji:

Okres

przedoperacyjny

(przy

operacjach

planowanych)

podniesienie ogólnej zdolności organizmu,

zdolności fizycznej i psychicznej,

uprzedzanie

powikłań

operacyjnych

i

pooperacyjnych;

Okres pooperacyjny:
•szpitalny

–

profilaktyka

powikłań

pooperacyjnych:

wczesne

uruchamianie,

siedzenie, wstawanie, masaż, automasaż powłok
brzusznych, gimnastyka lecznicza, oddechowa.

•poszpitalny

–

odnowienie

czynności

operowanego organu i układu, zdolności fizycznej
i fachowej.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Metody:

•Kinezyterapia
•Masaż
•Fizykoterapia
•Balneoterapia
•Klimatoterapia
•Terapia zajęciowa

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Cele rehabilitacji (fizjoterapii):

Zmniejszenie bólu

Profilaktyka:

•zakrzepów żył kończyn dolnych

•zrostów wewnętrzotrzewnych

•powstania przepuklin pooperacyjnych

•zapalenia płuc i niedodmy

•powikłań chorób wspólistniejących

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Czynniki sprzyjające powstaniu powikłań

pooperacyjnych:

•znieruchomienie

•znieczulenie ogólne

•wymuszona pozycja pacjenta

•minimalna praca przepony i jelit (wykluczene

z pracy mięśni brzucha)

•zmniejszona wentylacja

•choroby wspólistniejące

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Okres przedoperacyjny

1. Gimnastyka lecznicza

Zadania gimnastyki leczniczej:

•przygotowywanie chorego do operacji;
•normalizacja zdolności ośrodkowego układu

nerwowego;

•podwyższenie stanu czynnościowego układów

sercowo-naczyniowego, oddechowego, narządu
trawiennego, pobudzanie przeniany materii i
procesów odnownych;

•profilaktyka

zapalenia

płuc,

niedodmy,

powikłań zakrzepowo-zatorowych;

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

•Poranna gimnastyka higieniczna;
•Zajęcia samodzielne 3-4 razy dziennie:

ogólnowzmacniające

ćwiczenia

gimnastyczne, pozytywnie działające na układy
organizmu,

zwłaszcza

na

układ

sercowo-

naczyniowy, oddechowy

wzmacniające mięśni brzucha i miednicy;

nie działające negatywnie na chory organ

•Nauczanie:

prawidłowego oddychania (orientacja na

piersiowy typ);

 małobolowego odkrztuszania;
ćwiczeń wczesnego okresu pooperacyjnego.

2. Masaż leczniczy

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Wybrane ćwiczenia

dla wzmacniania

mięśni brzucha i

miednicy

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

3. Fizykoterapia

Dla uprzedzenia zapalenia płuc

– diatermia

mikrofalowa klatki piersiowej, ogólne UV
napromieniowanie, aerojonizacja twarzy i dróg
oddechowych

Dla profilaktyki niedowładu i wzdęcia

jelit –

UV napromieniowanie działki brzucha,

czasem –

podwodno-jelitowe przemywanie

Natrysk deszczowy t 34-35ºC

Elektrosen

Diatermia

krótkofalowa,

metoda

kondensatorowa, działki sympatycznych węzłów
szyjnych

(dla

profilaktyki

pooperacyjnej

czkawki)

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Przeciwwskazania do ćwiczeń:

•Ostry ból w ranie pooperacyjnej.
•Niemiarowość serca.
•Krwotok czy jego niebiezpieczeństwo.
•Stany zapalne z wysoką gorączką,
•Przetaczanie krwi albo innych płynów,
•Zdejmowanie szwów.

Cwiczenia oddechowe nie są w tych

wypadkach

wzbronione

i

powinne

być

wykonywane.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Pooperacyjne reżimy

ruchowe:

•ścisły (srogi) obłożny
•obłożny
•wpółobłożny
•wolny

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Reżim ścisły obłożny – po ciężkich operacjach

i

osobom

z

poważnymi

chorobami

współistniejącymi.

Zadania gimnastyki leczniczej:

•podwyższenie

stanu

psychicznego

i

emocjalnego,

podtrzymywanie

pewności

o

sprzyjającym wyniku operacji;

•zmniejszenie objawów zastoju, polepszenie

ogólnegó i miejscowego płynu krwi i chłonki;

•odbudowa

naruszonego

mechanizmu

oddychania;

•uprzedzenie

powikłań

pooperacyjnych

(zapalenia

płuc,

niedodmy,

zakrzepów

i

zatorów).

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Reżim obłożny trwa:

1-3

dni

–

po

wycięciu

wyrostka

robaczkowego, zaszyciu przekłucia wrzodu
trawiennego;

1-4 dni – po resekcji żołądka;
1-5 dni – po operacji doszczętnej z

powodu przepukliny;

1-6 dni – po wycięciu pęcherzyka

żółciowego, nerki, śledzionej.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Gimnastyka oddechowa

– zaczyna się od razu

po przejściu znieczulenia ogólnego:

ćwiczenia oddechowe

–

kilka pogłębjonych

ruchów oddechowych co 15-20 min.

głębokie oddychanie

(pogłębiony wydech

wywołuje odruch kaszlowy, usuwanie śluzu,

pod

czas kaszlu chory powinien podtrzymywać
dłoniami ścianę brzuszną

);

wczesne

włączenie

oddychania

przeponowego

(praca przepony i mięśni brzucha

polepsza płyn krwi w wątrobę, ułatwia odpływ
żółci, wpływa pozytywnie na perystaltykę jelit.

Chorego pobudza się do odkrztuszenia

plwociny.

Fizjoterapeuta

przy

tym

synchronnie

z

wstrząśnieniami kaszlowymi ściska choremu
klatke piersiową stopniowo w działce żeber
dolnych, środkowych i górnych.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Gimnastyka lecznicza zaczyna się przez:

1-2 godz. po operacji pod znieczuleniem

mięscowym

kilka godzin po operacji pod znieczuleniem

ogólnym (zależnie od ciężkości operacji)

Wskazane:

ruchy w drobnych stawach kończyn w

powolnym tempie, po 3-5 min, 8-10 razy
dziennie.

ruchy kończynami z ograniczoną amplitudą,

w powolnym tempie: kolejne zginanie i
rozginanie nóg, nie odrywając pięt od łóżka, po
5-8 min (profilaktyka zakrzepów żył).

obroty w bok rany operacyjnej (1-2 dzień).
przeprowadzenie w pozycje siedzącą (chory

samodzielnie nabywa tej pozycji 3-4 razy
dziennie po 5-10 min (2-3 dzień).

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Po adaptacji do pozycji siedzącej, pod

koniec reżymu pozwolono jest wstać.

Po

wycięciu

wyrostka

robaczkowego

osobom w dobrym stanie fizycznym można po
operacji:

przez 8-10 godz. wstawać
na 2-4 dzień chodzić po korytarze i

schodach.

Po

operacji

z

powodu

przepukliny

przechodzenie do pozycji siedzącej, a nadal –
stojącej wstrzymuje się na 3-5 dni.

Dla

chorych

operowanych

z

powodu

wskazań

pilnych

rozszerzenie

reżimu

ruchowego zatrzymuje się w porównaniu z
osobami którym przeprowadzono operacje
planowe.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Reżim wpółobłożny trwa około:

2-5

dni

po

wycięciu

wyrostka

robaczkowego,

6-8 dni – po operacji doszczętnej z powodu

przepukliny,

4-10 dni – po zaszyciu przekłucia wrzodu

trawiennego,

resekcji

żołądka,

wycięciu

pęcherzyka żółciowego, nerki, śledzionej

terminy przedłużają się na 2-3 dni

po

operacji z powodu dużych, powtórzalnych i
pooperacyjnych przepuklin.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

We wczesnym okresie pooperacyjnym nie

wskazane

są ćwiczenia z wielkim naprężeniem mięśni

brzusznych (np. przechodzenie z pozycji

leżącej na wznak do siedzącej i

podejmowanie nóg).

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Reżim wolny

Trwa do wypisywania ze szpitalu

Stosuje się z:

• 6-8

dnia

–

po

wycięciu

wyrostka

robaczkowego

• 10-12 dnia – po zaszyciu przekłucia wrzodu

trawiennego,

resekcji

żołądka,

operacji

doszczętnej z powodu przepukliny,

• 12-15 dnia – po wycięciu pęcherzyka

żółciowego,

operacjach

na

jelicie,

u

osłabionych chorych, z powikłaniami zakresu
pooperacyjnego.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Gimnastyka lecznicza

Główne cele:

•Likwidacja pozostałych po operacji objawów
•Umocnienie mięśni brzucha, formowanie

ruchomej blizny pooperacyjnej

•Normalizacja

czynności

organów

trawiennych

•Adaptacja układów sercowo-naczyniowego i

oddechowego

do

wzrastających

wysiłków

fizycznych

•Poprawa ogólnego stanu czynnościowego
•Podgotowywanie chorego do wysiłków

życiowych

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Gimnastyka lecznicza włącza:

Czynne ruchy dla stawów i mięśni, w tym i

dla mięśni brzucha (pozycja wyjściowa
siedząca i leżąca),

Ostrożne nachylania tułowia.

Wstawanie i chodzenie.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Metody

•Poranna gimnastyka higieniczna
•Zadania samodzielne (2-3 razy chodzenie)
•Zajmowanie się podręcznymi i małoruchowymi

grami

15-20-minutowa gimnastyka lecznicza w

gabinecie specjalizowanym lub na świeżym

powietrzu:

•ćwiczenia dla stawów i wszystkich grup

mięśni z różnych pozycji wyjściowych

•temp powolny (umiarkowany) lub średni
•wykorzystywanie przyborów gimnastycznych
•ćwiczenia z obciążeniem i oporem
•wstawanie i chodzenie

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Masaż leczniczy

Stosuje się z 1-go dnia

Cele:

•likwidacja objawów zastoju w płucach,
•poprawa czyności drenażowej i wentylacji

płuc,

•sprzyjanie odchodzeniu plwociny
•aktywizacja

krążenia

krwi

i

chłonki,

procesów wymiany materii i odnowy

•profilaktyka zrostów wewnętrzotrzewnych

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Wykorzystują masaż:

1. Odcinkowo-odruchowy przykręgosłupowy,

oddźiałów:

•krzyżowych S5-S1,
•lędźwiowych L5-L1,
•dolnopiersiowych D12-D7.
2. Głaskanie, rozcieranie, lekka wibracja,

łagodne oklepywanie klatki piersiowej, zwłaszcza
mięśni grzbietu; ściskania klatki piersiowej,
wstrząsy i rozciągania.

3. Kończyn dolnych (obowiązkowy).
4.

Brzucha

(jedną

ręką

fiksują

szew

pooperacyjny). Stosowują:

łagodne głaskanie dookoła szwu
głaskanie za biegiem jelita grubego
powierzchową wibrację stabilną i labilną.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Automasaż powłok brzusznych

Przeprowadza się:

w pozycji siedzącej lub leżącej
kończyny dolne ustawia się w lekkim zgięciu

w stawach kolanowych.

Głaskanie

– wykonuje się całą powierzchnią

dłoniową jednej ręki.

Rozpoczyna się na wysokości wątroby i

przeprowadza się w prawą strone spiralnie
zmniejszając amplitude ruchów do pępka, a
następnie zwiększając na obwód.

Rozcieranie

– w formie ruchów okrężnych

stroną dłoniową palców jednej ręki.

Wibracja

stabilna

–

przykładamy

całą

powierzchnię jednej ręki centralnie na pępek.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Fizjoterapia:

•UV napromieniowania działki szwu,
•Magnetoterapia,
•Leczenie prądami diadynamicznymi,
•Jonoforeza,
•Elektrostymulacja mięśni łydki,
•Elektrosen,
•Inhalacje aerosoli i elektroaerosoli

znieczulających i odkrztuszających leków,

Przed wypisywaniem ze szpitala wskazane są:

•kąpiele powietrzne i słoneczne,
•obcierania,
•polewania wodne obojętnej temperatury.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Poszpitalny etap rehabilitacji:

•Gimnastyka lecznicza
•Masaż leczniczy
•Fizjoterapia
•Pracoterapia

W warunkach:

Ambulatoryjnych lub domowych (po wycięciu

wyrostka robaczkowego, operacji z powodu
przepukliny).

Szpitala lub sanatoriumu uzdrowiskowego

gastroenterologicznego

(po

operacjach

na

żołądku, dwunastnice, wątrobie, nerkach)

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Gimnastyka lecznicza

Cele:

Odbudowy czynności operowanego organu

(układu).

Wzmacniania mięśni tułowia i brzucha.
Trenowania układów sercowo-naczyniowego i

oddechowego.

Odnowienia zdolności do pracy.

Ćwiczenia dla wszystkich grup mięśni, z

obciążeniem i oporem, na równowagę i

koordynacię, korygujące

.

poranna gimnastyka higieniczna
chodzenie, terenkur
ćwiczenia sportowe
hydrokinezyterapia
trenażery
turystyka bliska

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Masaż leczniczy

Cele:

Poprawa tonusu ogólnego.

Zwiększenie

elastyczności

mięśni

i

ruchomości blizny pooperacyjnej.

Podwyższenie stanu czynnościowego

Sprzyjanie powrotu do pracy.

Przeprowadza się masaż

:

klasyczny (ogólny i mięjscowy)

natrysk-masaż

podwodny

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Inne metody fizjoterapeutyczne:

Elektrosen,
Balneoterapia

(kąpiele

kwasowęglowe,

tlenne,

iglaste,

polewania,

obcierania,

natryski)

Klimatoterapia

Szosuje się dla:

stymulowania

czynności

układów

nerwowego,

sercowo-naczyniowego,

oddechowego i trawiennego.

podwyższenia

sił

odpornościowych

(gartowanie organizmu)

.

Pracoterapia

Stosowują dla:

Podniesienia stanu nerwowo-psychicznego
Odnowienia ogólnej i zawodowej zdolności

do pracy.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Profilakryka przepuklin

Nie polecane jest podejmowanie ciężkich

przedmiotów i ciężkiej pracy fizycznej w ciągu
pierwszych:

2

miesięcy

po

wycięciu

wyrostka

robaczkowego

6-12 mies. po operacjach na żołądku,

wątrobie, z powodu przepukliny (zwłaszcza
pooperacyjnej)

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Wybrane ćwiczenia w

leczeniu opadnięca

trzewi (pierwsze 1-1,5

mies.)

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Wybrane ćwiczenia w

leczeniu opadnięca

trzewi (po pierwszych

1-1,5 mies. leczenia)