Podstawy

przedsiębiorczości

(przedsiębiorczość bez tajemnic)

Temat: System finansowy

gospodarki

Rynek finansowy

Rynek finansowy jest to miejsce, gdzie dokonuje się transakcji
środkami pieniężnymi. Przedmiotem rynku finansowego są walory
finansowe

występujące

w

postaci

zmaterializowanej

lub

zdematerializowanej.

Podmioty na rynku finansowym:

• Skarb Państwa,

• Terenowe Organy Władzy,

• Instytucje ubezpieczeniowe,

• Fundusze emerytalne,

• Fundusze inwestycyjne,

• Przedsiębiorstwa ,

• Ludność,

• Podmioty zagraniczne.

Struktura rynku finansowego

• rynek walutowy,

• rynek pieniężny,

• rynek kapitałowy (rynek pierwotny, rynek wtórny),

• rynek kredytowy.

Centrum Bankowo-Finansowe, była siedziba Giełdy
Papierów Wartościowych.

Rynek finansowy

Rynek finansowy

rynek pieniężny

rynek pieniężny

rynek

kapitałowy

rynek

kapitałowy

rynek

towarowy

rynek

towarowy

rynek

niezorganizowany

rynek

niezorganizowany

rynek

zorganizowany

rynek

zorganizowany

rynek regularny

rynek regularny

rynek

nieregularny

rynek

nieregularny

giełdowy

giełdowy

pozagiełdowy

pozagiełdowy

Struktura rynku finansowego

Rynek kapitałowy jest częścią rynku finansowego obejmującego
całokształt

powiązań

i współzależności między uczestnikami (podmiotami) transakcji
gospodarczych (finansowych).

Rynek kapitałowy

Najbardziej znaczącymi uczestnikami rynku kapitałowego są
przedsiębiorstwa i osoby fizyczne.
Przedsiębiorstwa emitują akcje i obligacje w celu pozyskania
funduszy na rozwój. Same też chętnie kupują tego rodzaju walory.

Osoby fizyczne dostarczają funduszy na rynek kapitałowy dokonując
lokat na rachunkach długoterminowych oraz zakupując – jak
przedsiębiorstwa

–

akcje

i obligacje.

Jednostki prywatne zaciągają na omawianym rynku kredyty
hipoteczne
i konsumpcyjne.

Na rynku kapitałowym operują również banki i inne instytucje
finansowe.

Jednym z podstawowych filarów prężnego gospodarczo państwa jest
prawidłowo
i efektywnie działający rynek kapitałowy.

Funkcje rynku kapitałowego to w szczególności:

• mobilizacja kapitału – stworzenie atrakcyjnego miejsca
lokowania kapitału dla inwestorów,

Funkcje rynku kapitałowego

• alokacja kapitału –
zidentyfikowanie potrzeb
finansowych, ukierunkowanie
przepływów środków kapitałowych do
chłonnych inwestycyjnie sektorów
gospodarki,

• wycena kapitału i ryzyka –
rynkowa ocena wartości spółki oraz
określenie ryzyka
towarzyszącego jej działalności.

Urząd Komisji Nadzoru
Finansowego w Warszawie

Akcjonariusz – właściciel akcji,

Bessa (rynek niedźwiedzia) – długotrwała, silna tendencja spadkowa
na rynku,

Dom maklerski – podmiot posiadający zezwolenie między innymi na:

• oferowanie papierów wartościowych,

• nabywanie i sprzedaż papierów wartościowych na własny lub cudzy
rachunek,

• a także na zarządzanie portfelem papierów wartościowych i
doradztwo inwestycyjne dla swoich klientów

Dywidenda – część zysku netto spółki, przyznana do wypłaty
akcjonariuszom,

Emitent – podmiot emitujący (wystawiający) papiery wartościowe we
własnym imieniu,

Rynek kapitałowy – podstawowe
pojęcia

Hossa (rynek byka) – długotrwała, silna tendencja wzrostowa na
rynku, której zwykle
towarzyszą wzmożone zakupy akcji,

Indeks giełdowy – wskaźnik kwantyfikujący wzrost lub spadek
wartości określonej grupy spółek podobnych do siebie pod względem
obszaru działalności, technologii, wielkości lub innych cech.

Kapitalizacja rynkowa – całkowita wartość wszystkich papierów
wartościowych lub wybranej grupy papierów wartościowych
notowanych na giełdzie, liczona według kursu giełdowego

Rynek kapitałowy – podstawowe
pojęcia

Prospekt emisyjny – dokument zawierający szczegółowe informacje
o

sytuacji

prawnej

i finansowej emitenta oraz o oferowanych papierach wartościowych,
związany z ich wprowadzeniem do obrotu na rynku regulowanym lub
przeprowadzeniem oferty
Publicznej,

Spółka giełdowa – spółka publiczna, której akcje chociaż jednej
emisji są dopuszczone do obrotu giełdowego,

Spółka publiczna – spółka, której przynajmniej jedna akcja podlega
dematerializacji,

System notowań – system zawierania transakcji, w którym wszystkie
transakcje giełdowe dla danego papieru wartościowego zawierane są
na danej sesji, w danym momencie po tej samej cenie

Rynek finansowy a rynek
kapitałowy

W krajach zamożnych poważnym źródłem dochodów są dochody z
kapitału.

Kapitał,

w tym znaczeniu, to pieniądze pochodzące z oszczędności, darowizn
lub sprzedaży produktów (dóbr i usług), z których chcemy czerpać
zyski.

Pieniądze

zainwestowane

w celu ich pomnożenia nazywamy inwestycją kapitałową lub lokatą.

Instrument finansowy jest to forma zobowiązania pieniężnego
jednego podmiotu względem drugiego. Zobowiązanie to może
przyjąć postać zapisu księgowego lub papieru wartościowego.

Instrumentem bazowym mogą
być akcje, obligacje, wysokość
stopy

procentowej,

wartość

indeksu giełdowego, a także tak
nietypowe wskaźniki jak liczba
dni słonecznych, wielkość opadu
śniegu czy deszczu – derywaty
pogodowe.

Bardzo rzadki egzemplarz akcji

Kozielskiego Stowarzyszenia (związku)

Bankowego

na 1000 Reichsmark z 1934 roku,

Rynek finansowy a rynek
kapitałowy

W zależności od przedmiotu obrotu na danym rynku finansowym
wyróżnia się:

Rynek

pieniężny

–

miejsce

obrotu

instrumentami

krótkoterminowymi, przy czym
przyjmuje się, że krótki termin to okres od 1 dnia do 1 roku.

Rynek kapitałowy – segment rynku
finansowego, na którym dokonuje się
operacji
instrumentami o terminie
zapadalności dłuższym niż rok. Czyli
jest to rynek średnio i
długoterminowych kapitałów.

Rynek towarowy – dokonuje się tu
transakcji towarowych dotyczących
np. surowców, energii, płodów
rolnych, a także instrumentów
związanych bezpośrednio
z nimi.

Akcja przemysłu i górnictwa

Akcja – papier wartościowy, dokument świadczący o udziale jego
właściciela w kapitale spółki akcyjnej, uprawniający go do
otrzymywania dywidend i uczestnictwa w walnych zgromadzeniach
akcjonariuszy.

Obligacja – papier wartościowy, w którym emitent stwierdza, że
jest dłużnikiem
właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego
do spełnienia
określonego świadczenia (płacenia obligatariuszowi określonej sumy
pieniędzy –
zazwyczaj w określonych przedziałach czasu oraz do wypłacenia
pełnej kwoty pożyczki w terminie wykupu).

Podstawowe instrumenty
finansowe rynku kapitałowego

Prawa pochodne (tzw. derywaty)
– instrumenty, których cena zależy
bezpośrednio lub pośrednio od ceny
lub wartości instrumentu bazowego
(np. akcji).

List zastawny

Akcja:

Ze względu na sposób
przenoszenia wyróżniamy:

• akcje na okaziciela,

• akcje imienne.

Akcja daje posiadaczowi
(akcjonariuszowi) m.in.
następujące prawa:

• prawo do dywidendy,

• prawo głosu na walnym
zgromadzeniu akcjonariuszy,

• prawo poboru,

• prawo do udziału w masie
likwidacyjnej.

Podstawowe instrumenty finansowe rynku
kapitałowego

Obligacje:

Ze względu na oprocentowanie
wyróżniamy:

• obligacje o stałym
oprocentowaniu,

• obligacje o zmiennym
oprocentowaniu,

• obligacje indeksowane,

• obligacje zerokuponowe.

Ze względu na emitenta
wyróżniamy:

• obligacje skarbowe – emitentem
jest Skarb Państwa,

• obligacje komunalne – emitentem
są gminy lub związki gmin,

• obligacje przedsiębiorstw –
emitentem są przedsiębiorstwa.

Emisja akcji – akcja jest udziałowym papierem wartościowym, co
oznacza, że potwierdza ona udział akcjonariusza w spółce. Innymi
słowy, akcja stanowi odpowiednik części kapitału spółki-emitenta i
daje prawo do udziału w jej zyskach.
Na emitencie nie ciąży obowiązek odkupu akcji, czyli w pewnym
sensie jest to
pożyczka bezzwrotna. Pociąga to jednak za sobą prawo akcjonariusza
do współudziału
w kierowaniu spółką.

Finansowanie działalności poprzez
rynek kapitałowy

Emisja obligacji – obligacja jest
dłużnym papierem wartościowym,
co oznacza, że
potwierdza

zaciągnięcie

przez

emitenta określonej kwoty pożyczki
i zobowiązuje do
jej

zwrotu

obligatariuszowi w

określonym terminie. Emitent nie
traci więc kontroli nad
spółką, zaciąga jedynie swoisty
kredyt, którego kosztem jest koszt
emisji oraz odsetki wypłacane
obligatariuszom.

List zastawny

Giełda to miejsce, gdzie są kupowane i sprzedawane akcje oraz
obligacje, a ceny ich są podawane natychmiast do publicznej
wiadomości.

Transakcje kupna i sprzedaży prowadzą w imieniu swoich klientów
domy maklerskie.

Giełda Papierów Wartościowych w
Warszawie (GPW)

Działalność

giełdy

papierów

wartościowych została wznowiona w
Polsce w dniu 16 kwietnia 1991 roku po
kilkudziesięcioletniej

przerwie.

Warszawska

Giełda

Papierów

Wartościowych założona została przez
Skarb Państwa jako spółka akcyjna.
Akcjonariuszami

są:

banki,

biura

maklerskie i Skarb Państwa.

GWP ma charakter otwarty, tzn. że
transakcje na niej mogą zawierać
inwestorzy

zarówno

krajowi

jak

i zagraniczni.

Giełda Papierów Wartościowych w
Warszawie (GPW)

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) to miejsce
zawierania transakcji papierami wartościowymi.

Na GPW można dokonywać transakcji:

• akcjami, obligacjami, prawami poboru, prawami do akcji,
kontraktami terminowymi,
warrantami, opcjami, certyfikatami inwestycyjnymi.
Na GPW wyodrębnione są rynki:

• podstawowy przeznaczony
dla spółek
o dużym kapitale akcyjnym,

• równoległy przeznaczony dla
spółek
o mniejszym kapitale akcyjnym,

• wolny przeznaczony dla
spółek nie spełniających
warunków rynku podstawowego i
równoległego.

Pierwszy budynek giełdy, centrum handlu od 1876 do II
wojny światowej. Został kompletnie zniszczony podczas
działań wojennych.

Kursy papierów wartościowych na giełdzie, czyli ich ceny, kształtują
się w zależności od zleceń zakupu (popytu) i sprzedaży (podaży), przy
czym kurs danego papieru wartościowego kształtuje się w zależności
od

liczby

zleceń

i

od

cen

podanych

w zleceniach, po których kupujący chcą kupić i po których sprzedający
chcą je sprzedać.

Giełda Papierów Wartościowych w
Warszawie (GPW)

Ustalanie kursu odbywa się za pomocą tzw. notowania.

NOTOWANIA

NOTOWANIA

notowania

ciągłe

- przy których
kursy ulegają
wielu zmianom w
ciągu danej sesji
giełdowej

notowania

ciągłe

- przy których
kursy ulegają
wielu zmianom w
ciągu danej sesji
giełdowej

notowania

jednolite

- z jednym lub
dwoma fiksingami
(ustaleniami
kursu), według
którego zawierane
są wszystkie
transakcje na
danej sesji

notowania

jednolite

- z jednym lub
dwoma fiksingami
(ustaleniami
kursu), według
którego zawierane
są wszystkie
transakcje na
danej sesji

Giełda Papierów Wartościowych w
Warszawie (GPW)

Na rynku podstawowym zmiany cen opisują:

WIG – Warszawski Indeks Giełdowy –
obejmuje wszystkie spółki notowane na
rynku podstawowym,

WIG20 – obejmuje 20 największych spółek
na GPW,

mWIG40 – obejmuje 40 średnich spółek
notowanych na rynku podstawowym,

Wejście do Centrum Giełdowego w

Warszawie

TechWIG – odnosi się do spółek z segmentu tzw. nowych technologii,

sWIG80 – obejmuje 80 małych spółek, jest indeksem ciągłym, jego
wartość jest
publikowana co minutę.

Hossa, bessa, korekta

Hossa czyli rynek "byka" jest okresem wzrostu cen akcji.
Zazwyczaj trwa od kilku do kilkunastu lat. Wzrosty nie odbywają się
dzień w dzień. Czasem następują kilkudniowe czy nawet
kilkutygodniowe okresy spadku cen w fazie hossy. Te okresy
spadków nazywane są "korektą". Po dłuższej hossie przychodzi
najczęściej bessa czyli "rynek niedźwiedzia". Okres spadków cen
akcji może trwać nawet kilka lat. Oczywiście nie jest to pochylona w
dół linia prosta. W okresie bessy zdarzają się też wzrosty. Wtedy
nazywane są one "korektą" spadków. Jak widać "korekta" może
oznaczać krótkoterminowy spadek cen w okresie hossy i wzrost cen
w

okresie

bessy.

Giełda Papierów Wartościowych w
Warszawie (GPW)

Instytucje finansowe

Instytucja finansowa jest to jednostka organizacyjna, której
podstawowym zadaniem jest operowanie zasobami finansowymi,
czyli gromadzenie i wydatkowanie środków.

Do instytucji finansowych należą przede wszystkim banki, kasy
oszczędnościowe,

zakłady

ubezpieczenia

oraz

zakłady

reasekuracyjne.

Kodeks spółek handlowych do
instytucji finansowych zalicza:

• banki,

• fundusze inwestycyjne,

• towarzystwa funduszy
inwestycyjnych lub powierniczych,

• narodowy fundusz inwestycyjny,

• zakłady ubezpieczeń,

• fundusze powierniczy,

• towarzystwa emerytalne,

• fundusze emerytalne,

• domy maklerskie.

Aktualna siedziba Giełdy Papierów
Wartościowych przy ul. Książęcej w
Warszawie

Skarpeta – czyli trzymanie oszczędności w domu jest z
ekonomicznego punktu
widzenia nieopłacalne. Inflacja powoduje spadek siły nabywczej
pieniądza, co
w konsekwencji zmniejsza wartość zgromadzonych oszczędności.

Rachunek bankowy – niskie oprocentowanie wraz z opłatami
za prowadzenie konta
sprawia, iż zysk z lokowanych w ten sposób oszczędności oscyluje
wokół zera.

Lokata bankowa – stosunkowo wyższe oprocentowanie
gwarantuje nam skromny
lecz pewny przychód z tak lokowanych oszczędności.

Sposoby oszczędzania

Rynek kapitałowy – sposób na oszczędzanie

Rynek kapitałowy jest atrakcyjną ze względu na stopę przychodu,
alternatywną formą
lokowania oszczędności.
Ceną za wyższy zwrot z oszczędności jest relatywnie większe ryzyko
inwestycji.
Szeroka gama tak instrumentów dostępnych na rynku, jak i
pośredników
finansowych, pozwala odpowiednio dobrać formę inwestycji
do indywidualnych
preferencji oszczędzającego.

Oszczędzanie należy postrzegać jako zamiar zabezpieczenia
nadmiaru środków pieniężnych niewykorzystanych na konsumpcję, a
jednocześnie czerpanie z nich korzyści.

Inwestowanie to działanie aktywne, mające na celu podniesienie
wartości

kapitału

i otwieranie nowych perspektyw, obarczone jednak ryzykiem w
zależności

od

skali

i formy przedsięwzięcia inwestycyjnego.

Skarbonka

uczy

nas

oszczędzania,

zbierania pieniędzy po to, żeby później
mieć ich więcej. Taka skarbonka w
dorosłym życiu zmienia się czasem w
skarpetę lub szafę, a w skrajnym
przypadku w słoik zakopany w ogrodzie.
Idea oszczędzania jest słuszna, choć nie
zawsze.
Poważnym

zagrożeniem

dla

świnki

skarbonki jest nie tylko młotek, ale również
inflacja.

Oszczędzanie a inwestowanie

Literatura

1. Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik 2002
2. Niedzielski E., Łapińska A.: Zarządzanie firmą. WSiP 1999
3. Biernacka M., Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości.

Podręcznik do liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego
i technikum. Wyd. II. Operon, Gdynia 2009

4. http://pl.wikipedia.org